Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2013 r.

Sąd Rejonowy w Prudniku III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Aleksandra Ciąglewicz-Miśta

Protokolant: Michał Romaniuk

po rozpoznaniu w dniach 14 grudnia 2012 roku, 21 stycznia, 25 lutego 2013 roku w P.

na rozprawie sprawy

z powództwa S. S.

przeciwko K. S.

o podwyższenie alimentów

I.  Zasądza od pozwanego K. S. na rzecz powódki S. S. alimenty w kwocie po 550 zł /pięćset pięćdziesiąt złotych / miesięcznie, płatne do rąk powódki S. S., poczynając od dnia 1 listopada 2012roku, do dnia 15-go każdego następującego po sobie miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, w miejsce alimentów zasądzonych wyrokiem SO w Opolu z dnia 24 lutego 2000 roku w sprawie IRC 933/99 w kwocie po 350 zł miesięcznie;

II.  W pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  Odstępuje od obciążania pozwanego kosztami postępowania obciążając nimi Skarb Państwa;

IV.  Zasądzą od pozwanego na rzecz powódki kwotę 360 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego;

V.  Wyrokowi w pkt. I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt III RC 350/12

UZASADNIENIE

S. S. (2), reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, pozwem z dnia 29 października 2012 r. wniosła o podwyższenie alimentów od pozwanego K. S. do kwoty po 1.000 zł miesięcznie, poczynając od dnia 1 września 2012 r., w miejsce alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 24 lutego 2000 r. w sprawie I RC 933/99 w kwocie po 350 zł miesięcznie.

Uzasadniając swoje żądanie podniosła, że zaistniała taka zmiana stosunków, która uzasadnia zmianę orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w kierunku zwiększenia tego obowiązku. W chwili poprzedniego wyrokowania o alimentach powódka chodziła do I klasy szkoły podstawowej, mieszkała z matką. Obecnie ma 20 lat, jest studentką dwóch uczelni we W., gdzie mieszka w wynajmowanym mieszkaniu. Studiuje w szkole policealnej bezpłatnie, w trybie zaocznym, oraz dziennie – w Wyższej Szkole Psychologii Społecznej, gdzie nauka jest odpłatna. Swoje koszty utrzymania S. S. (2) określiła na kwotę 1.700 zł. Obecnie większość tych kosztów pokrywa matka powódki oraz jej obecny mąż. S. S. (2) podkreśliła, że K. S. przez ponad 6 lat pracował za granicą, a obecnie podjął pracę w Polsce.

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 grudnia 2012 r. pozwany K. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał, że z informacji, jakie uzyskał, możliwe jest studiowanie psychologii bezpłatnie. Podkreślił, że nikt nie konsultował z nim kierunku kształcenia córki, nie pytał o możliwość finansowania kształcenia córki w wybrany przez nią sposób. Dodał, że gdyby córka mieszkała w akademiku, a nie w wynajmowanym mieszkaniu, jej koszty utrzymania także byłyby mniejsze. Pozwany podniósł, że pozostaje w związku małżeńskim, ma drugą córkę, która obecnie uczęszcza do IV klasy szkoły podstawowej. Żona pozwanego nie ma pracy, a jedynym dochodem pozwanego jest stypendium pobierane w ramach stażu z urzędu pracy, w wysokości 819 zł netto miesięcznie. K. S. przyznał, że wcześniej przez kilka lat pracował w Holandii, ale z uwagi na kryzys gospodarczy oraz stałą rozłąkę z rodziną, praca za granicą nie jest już dla niego atrakcyjna.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 24 lutego 2000 r. w sprawie sygn. akt I RC 933/99 Sąd Okręgowy w Opolu zasądził od K. S. na rzecz małoletniej wówczas S. S. alimenty w kwocie po 350 zł miesięcznie, płatne do rąk matki dziecka, do dnia 15-go każdego następującego po sobie miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

( dowód: wyrok z 24.02.2000 r. – k. 50 akt I RC 933/99)

W tym czasie S. S. (2) uczęszczała do I klasy szkoły podstawowej, miała poważne problemy zdrowotne związane ze schorzeniem nerek oraz kłopotami neurologicznymi. Była leczona szpitalnie, pozostawała pod kontrolą lekarzy specjalistów z W. i W.. Wymagała zdrowego odżywiania. Leczenie powódki, w tym dojazdy do lekarzy, pochłaniało koszty w wysokości od 100 do 400 zł miesięcznie. Koszty utrzymania powódki wynosiły łącznie ok. 900 zł miesięcznie.

Matka powódki, z zawodu pielęgniarka, pracowała w Domu Pomocy Społecznej w K., jej zarobki wynosiły ok. 930 zł netto miesięcznie. Zamieszkiwała wraz z córką w mieszkaniu socjalnym.

Pozwany K. S. posiadał zawód mechanika samochodowego, miał prawo jazdy na samochody ciężarowe bez przyczepy. Pozostawał bez pracy – został zwolniony z uwagi na redukcję etatów. Zarejestrowany był w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna, pobierał zasiłek w wysokości 364 zł netto. Mieszkał z matką utrzymującą się z renty w kwocie 340 zł miesięcznie.

(dowód: akta I RC 933/99: przesłuchanie E. S. – k. 46,

przesłuchanie K. S. – k. 48,

akt urodzenia mał. S. S. – k. 5,

dokumentacja lekarska dot. małoletniej – k. 30-40,

zaświadczenie z PUP – k. 41)

W chwili obecnej S. S. (2) jest studentką I roku psychologii na prywatnej uczelni, w systemie dziennym, są to studia odpłatne, czesne wynosi ponad 7.000 zł za rok. Ponadto powódka uczęszcza do policealnej szkoły prawa i administracji (II rok), w systemie zaocznym, jest to nauka bezpłatna. Powódka studiuje i mieszka we W.. Za wynajęcie mieszkania S. S. (2) płaci 600 zł miesięcznie, mieszka w mieszkaniu trzypokojowym w cztery osoby. Prywatna uczelnia, na której studiuje powódka, nie posiada akademików. S. S. (2) korzysta we W. z komunikacji miejskiej, bilet miesięczny kosztuje ją 49 zł. Powódka nie pracuje. W utrzymaniu (poza alimentami od pozwanego) pomaga jej matka oraz obecny mąż matki.

( dowody: zaświadczenie ze szkoły – k. 7,

potwierdzenie złożenia dokumentów – k. 7a,

umowa pożyczki – k. 8,

potwierdzenie przelewu – k. 9, 133

umowa najmu – k. 10-13,

przesłuchanie S. S. – k. 33, 34)

K. S. obecnie odbywa staż z urzędu pracy, uzyskuje stypendium w wysokości 953,10 zł brutto. Wcześniej pracował za granicą od października 2008 r. do lipca 2011 r., jako pracownik ogrodnictwa szklarniowego. Umowa z nim nie została przedłużona z uwagi na brak zapotrzebowania na pracowników. W czasie pracy w Holandii pozwany zarabiał od 500 do 1500 euro miesięcznie, pobierał także zasiłek rodzinny na córkę P.. Pozwany mieszka u swojej matki razem z żoną oraz córką. Ponosi ¾ kosztów utrzymania mieszkania, jego matka – ¼. Mieszkanie jest zadłużone. Wysokość czynszu (w całości) wynosi ok. 420 zł, koszty energii el. ok. 170 zł miesięcznie, rachunek za gaz 87 zł miesięcznie, usługi internetowe 54 zł miesięcznie. K. S. spłaca raty z tytułu zakupu chłodziarki w wysokości ok. 80 zł miesięcznie, spłaca pożyczkę, której miesięczna rata wynosi ok. 155 zł miesięcznie, a także spłaca zadłużenie na karcie kredytowej w wysokości 118 zł miesięcznie. Pożyczka została zaciągnięta na potrzeby zorganizowania komunii córki P..

Córka pozwanego P. ma obecnie 11 lat, uczęszcza do IV klasy szkoły podstawowej. W maju i czerwcu 2012 r. odbyła łącznie 4 lekcje jazdy konnej za łączną kwotę 100 zł.

Żona pozwanego jest zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Wcześniej, do listopada 2012 r. pracowała jako sprzątaczka na umowę na czas zastępstwa, za wynagrodzeniem 1.427 zł brutto.

Pozwany ma wyuczony zawód mechanika samochodowego, posiada prawo jazdy kat. C – na samochody ciężarowe, nie posiada prawa jazdy kat. C + E (samochód ciężarowy z przyczepą).

( dowody: zestawienie transakcji kartą kredytową – k. 22,

rachunki i faktury – k. 23, 24a, 26, 27

decyzja starosty – k. 24,

odpisy aktu małżeństwa i aktu urodzenia – k. 25,

umowa o pracę – k. 23a,

umowa kredytu – k. 25a-26a,

umowa pożyczki – k. 27a-30,

przesłuchanie K. S. – k. 34,

zaświadczenie z PUP – k. 41,

informacja od Naczelnika Urzędu Skarbowego – k. 42,

wyciągi bankowe – k. 106,

informacja ze Stadniny Koni w P. – k. 119,

zaświadczenie N. J. – k. 129)

Powiatowe urzędy pracy w P., N. i w O. posiadają oferty pracy dla kierowców posiadających prawo jazdy kat. B i C

(dowody: oferty pracy – k. 109-111, 130-131,

informacje z PUP – k. 120, 128)

Ustaleń stanu faktycznego co do usprawiedliwionych potrzeb i sytuacji osobistej powódki, a także co do możliwości zarobkowych pozwanego Sąd dokonał przede wszystkim na podstawie dowodu z przesłuchania stron, z przedłożonych przez strony dokumentów, dokumentacji zebranej w aktach rozwodowych powoda, a także na podstawie wniosków wynikających z doświadczenia życiowego. Sąd nie znalazł powodów, dla których miałby podważyć wiarygodność tych dowodów.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo S. S. zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie rozważań wskazać należy, iż przepis art. 96 kro nakłada na rodziców obowiązek troski o fizyczny i duchowy rozwój dziecka. Zaś wedle art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Stosownie do dyspozycji art. 135 § 1 kro zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe oraz na ochronę jego osoby i majątku. Przez ustawowe określenie "możliwości zarobkowe i majątkowe" rozumieć z kolei należy nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te zarobki i te dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych [ Z. Krzemiński, Alimenty i ojcostwo. Komentarz, Oficyna, 2008, wyd. III].

Wskazać także należy, iż zgodnie z utrwaloną judykaturą uzyskanie pełnoletności nie zmienia sytuacji prawnej dziecka w zakresie alimentów, jeżeli dziecko pobiera naukę w szkole lub na uczelni i czas na nią przeznaczony wykorzystuje rzeczywiście na zdobywanie kwalifikacji zawodowych. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki [ por. wyrok SN z dnia 14 listopada 1997 r. III CKN 217/97]. W tym miejscu podkreślić także należy, iż dzieci mają prawo do równej z rodzicami i rodzeństwem stopy życiowej niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie czy też oddzielnie. Nie dotyczy to jednak potrzeb będących przejawem zbytku [ zob. orzeczenie SN z dnia 5 stycznia 1956 r., 3 CR 919/55].

Wysuwane przez powódkę żądanie podwyższenia wysokości należnych alimentów swoją podstawę znajduje w treści art. 138 kro, zgodnie z którym, w razie zmiany stosunków, można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Warunkiem stosowania regulacji prawnej przewidzianej w art. 138 kro jest zaistnienie zmiany stosunków, czyli zmiany polegającej na istotnym zwiększeniu się albo zmniejszeniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

W rozpoznawanej sprawie dla określenia wysokości alimentów była ocena usprawiedliwionych potrzeb S. S. oraz sytuacja majątkowa i zarobkowa K. S..

W chwili wyroku z dnia 24 lutego 2000 r. S. S. (2) miała 7 lat i uczęszczała do I klasy szkoły podstawowej. Miała poważne problemy zdrowotne związane ze schorzeniem nerek oraz kłopotami neurologicznymi. Leczenie powódki generowało koszty w wysokości od 100 do 400 zł miesięcznie. Obecnie S. S. (2) jest na II roku policealnej szkoły prawa i administracji, ucząc się bezpłatnie w systemie zaocznym, a także jest studentką I roku studiów stacjonarnych we W. na kierunku psychologii. Uczelnia jest prywatna, a nauka odpłatna – czesne wynosi około 7000 zł rocznie. Powódka wynajmuje mieszkanie za kwotę 600 zł miesięcznie. Do tego dochodzą koszty związane z wyżywieniem, ubiorem, komunikacją miejską, przyjazdami do domu rodzinnego. Powódka nie ma także poważnych problemów zdrowotnych.

Porównując koszty utrzymania powódki na dzień 24 lutego 2000 r.,
a na chwilę obecną, uznać należało, iż sytuacja jej uległa zmianie. Przede wszystkim wzrosły jej potrzeby z uwagi na etap życia, w jakim się znalazła – okresu studiowania. Oczywiste jest, że okres studiów generuje zwykle większe wydatki, niż w przypadku osób uczęszczających do pierwszych klas szkoły podstawowej. Kwestią o zasadniczym znaczeniu jest również upływ czasu, jaki nastąpił od poprzedniego orzekania o alimentach na rzecz S. S.. Od ostatniego ustalenia alimentów minęło trzynaście lat. Już tylko z tego powodu oczywistym jest wzrost kosztów utrzymania powódki, podyktowany rosnącą inflacją.

Podkreślić jednakże należy, że o zakresie obowiązku alimentacyjnego decydują usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, a nie faktycznie ponoszone na niego wydatki. Usprawiedliwione potrzeby podlegające zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego dotyczyć mogą wyłącznie środków utrzymania i wychowania. Ponadto przywołać w tym miejscu należy treść art. 133 § 3 kro, który uzależnia możliwość otrzymywania alimentów przez pełnoletnie dziecko od czynienia starań (w miarę możliwości) w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Zwrócić należy uwagę, że S. S. (2) nie stara się przyczyniać do pozyskania środków na swoje utrzymanie. Co prawda, obecnie nie ma takiej możliwości z uwagi na zaoczną naukę w szkole policealnej i studia dzienne. Jednakże w poprzednim roku akademickim, kiedy wyłącznie uczyła się w trybie zaocznym i zamieszkiwała we W., nie podejmowała pracy, z której mogłaby – choćby w części – pokryć koszty swego utrzymania, w tym obecnych studiów. S. S. (2) rozpoczęła studia z rocznym opóźnieniem z uwagi na niezdaną maturę, a następnie podjęła studia na prywatnej uczelni. Powódka zatem ani nie pozyskuje środków na swoje utrzymanie, ani nie stara się minimalizować jego kosztów poprzez systematyczną naukę, czy studiowanie na uczelni publicznej. Istotne jest, że obowiązek pokrywania kosztów utrzymania, a w tym kształcenia dorosłego dziecka nie może oznaczać pokrywania wszelkich kosztów w tym związanych, a tylko takie, które uzasadnia systematyczna i konieczna nauka. Nie jest także uzasadnione zaliczanie do koniecznych kosztów utrzymania pełnoletniej osoby pobieranie przez nią nauki na kilku kierunkach. Rodzic ma obowiązek, stosownie do ambicji i możliwości dziecka, finansować jego kształcenie w celu uzyskania pracy. Skoro powódka nie otrzymała bezpłatnego miejsca na studiach dziennych, nie może domagać się od rodziców, jako ich obowiązku, by ponosili koszty jej płatnych studiów dziennych, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek przyczynienia się do pokrycia kosztów swego utrzymania. Wobec powyższego Sąd przyjął, że uzasadnione koszty utrzymania S. S. wynoszą 1.100 zł, nie wliczając w ich zakres czesnego prywatnych studiów dziennych.

Możliwości finansowe K. S. ocenić należało jako korzystne, pomimo, iż – jak zarzucił – utrzymuje się obecnie wyłącznie ze stypendium ze stażu. Podkreślić należy, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem możliwości świadczenia alimentów nie ma wyłącznie ten, kto nie posiada majątku, nie jest, ze względu na stan zdrowia, zdolny do pracy zarobkowej i nie otrzymuje świadczeń. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji ocenia się nie według faktycznie uzyskiwanego dochodu, ale według tego, jakie dochody może on osiągnąć przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i swoje możliwości zarobkowe w pełni wykorzystuje. Z tych względów należało stwierdzić, iż pozwany powinien czynić większe starania o uzyskanie dochodu poprzez podjęcie zatrudnienia. Jak wynika z informacji urzędów pracy, zdarzają się oferty pracy dla kierowców kat. B lub C, a wynagrodzenie, jakie można uzyskać to kwota 2.000-2.500 zł brutto. Na taką też wartość Sąd ocenił możliwości zarobkowe pozwanego. Sąd wskazuje przy tym, że nie można było oceniać możliwości zarobkowych K. S. według zarobków, jakie otrzymywał w Holandii i wymagać, by podejmował pracę za granicą. Jest on osobą posiadającą w Polsce żonę i małoletnią córkę. Bezpodstawne jest wymaganie, by pozwany opuszczał swoją obecną rodzinę i podejmował pracę za granicą dla zwiększenia możliwości zarobkowych, a tym samym możliwości alimentacyjnych, na rzecz pełnoletniej córki. Sąd oceniał możliwości zarobkowe pozwanego według posiadanych przez niego kompetencji pracowniczych. Nie zasługiwały na aprobatę sugestie strony powodowej, że K. S. może poszerzyć swoje możliwości o kursy prawa jazdy kat. C+E, i oceniać potencjalny zarobek pozwanego i jego szanse na rynku pracy w świetle kompetencji, jakie mógłby mieć, a nie – jakie w rzeczywistości posiada.

Nie można było również pominąć okoliczności, iż obecnie pozwany ma na utrzymaniu kolejne dziecko – jedenastoletnią córkę, a także żonę. W porównaniu zatem z 2000 rokiem zwiększyła się liczba osób, które obowiązany jest alimentować.

Mając więc na uwadze zdarzenia i ustalenia opisane wyżej, jak również zważając na fakt, iż potrzeby powódki wzrosły, Sąd podniósł wysokość alimentów o 200 zł, do kwoty po 550 zł miesięcznie. Kwota ta zdaniem Sądu z jednej strony zaspokoi podstawowe potrzeby uprawnionej, a z drugiej mieści się w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych K. S..

Na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc Sąd zasądził od K. S. na rzecz powódki ustawowe odsetki na wypadek zwłoki w płatności którejkolwiek z rat świadczenia.

O kosztach zastępstwa procesowego od pozwanego na rzecz powódki Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wynikającą z art. 98 kpc. Biorąc pod uwagę, że powództwo wzajemne zostało uwzględnione w 0,3 części, w tej proporcji Sąd obciążył pozwanego kosztami zastępstwa procesowego powódki (1.200 x 0,3 = 360 zł).

Z uwagi na obecną wysokość zarobków pozwanego Sąd odstąpił od obciążania go kosztami postępowania w zakresie, w jakim powództwo zostało uwzględnione, obciążając nimi Skarb Państwa.

Nadanie wyrokowi w pkt VII rygoru natychmiastowej wykonalności znajduje uzasadnienie w treści art. 333 § 1 kpc.

Mając powyższe na uwadze i powołane wyżej przepisy orzeczono jak w sentencji.