Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 03 lipca 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący Sędzia S.O. Ewa Gulska

Protokolant sekretarz sądowy Katarzyna Trafisz

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2015 roku w Lublinie

sprawy B. B.

przeciwko Prezesowi Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych likwidatorowi funduszu alimentacyjnego

na skutek odwołania B. B.

od decyzji Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych likwidatora funduszu alimentacyjnego

o umorzenie należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego

z dnia 23 września 2014 roku nr. (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i umarza B. B. należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz 5% opłaty na pokrycie kosztów związanych z działalnością funduszu w kwocie
(...) złotych;

II.  w pozostałej części odwołanie oddala.

VII U 2350/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 23.09.2014 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., działając z upoważnienia Prezesa Zakładu jako likwidatora funduszu alimentacyjnego, odmówił B. B. umorzenia należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego oraz 5 % opłaty na pokrycie kosztów, związanych z likwidacją funduszu w łącznej kwocie (...) złotych. Jak wskazano w uzasadnieniu tej decyzji, dłużnik osiąga dochód w postaci renty rolniczej. Ze świadczenia tego egzekwowany jest bieżący dług alimentacyjny, ale również kwota(...) złotych na poczet zadłużenia względem likwidowanego funduszu. Z tego względu organ uznał, że po stronie dłużnika nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, prowadzący do umorzenia przedmiotowych należności (decyzja – k. 30-32 akt ZUS).

B. B. złożył od powyższej decyzji odwołanie, wnosząc o jej zmianę i umorzenie należności.
W uzasadnieniu powołał się na bardzo rudną sytuację zdrowotną co jest powodem trudnej sytuacji materialnej. Podniósł, ze jest całkowicie niezdolny do pracy (k. 2-3 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

B. B. ma (...)lat. Legitymuje się wykształceniem zawodowym jako ślusarz oprzyrządowania lotniczego. Pracował do ukończenia zasadniczej służby wojskowej. W 1995 roku uległ wypadkowi w trakcie którego potrąciła go ciężarówka. Bezpośrednim skutkiem tego zdarzenia był (...). Cały czas leczy się z powodu(...)(zaświadczenie k-4, dokumentacja medyczna koperta k-20, k-8,10-14 akt ZUS, zeznania świadka K. B. – k. 48v.-49 a. s.; wnioskodawcy k. 22v,49 i 49 v. a. s.).

W(...) roku wnioskodawcy urodziła się córka z nieformalnego, związku. Wnioskodawca na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 4 listopada 1998 roku był zobowiązany do zapłaty alimentów. Wniosek o wypłatę alimentów z funduszu alimentacyjnego w dniu 12 lutego 1999 roku złożyła matka małoletniej. Decyzją z dnia 19 lutego 1999 roku przyznano świadczenie z funduszu alimentacyjnego. Egzekucja alimentów okazała się częściowo bezskuteczna (akta ZUS k-1-4). Do alimentacji małoletniej córki wnioskodawcy zobowiązana jest także jego matka K. B. w kwocie po(...)złotych miesięcznie.

Oprócz (...), B. B. cierpi na(...). Z powodu tych schorzeń został uznany za trwale niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym (orzeczenie z 3 sierpnia 2005 roku k-26). Wnioskodawca pobiera stałą rentę rolniczą od 2005 roku, obecnie w kwocie (...)złotych brutto, a do wypłaty pozostaje mu (...) złote. Miesięczne potrącenia, oprócz kwoty (...) złotych na rzecz likwidatora funduszu, wynoszą(...)złotych w ramach egzekucji alimentów bieżących i zaległych (zaświadczenie – k. 27 a. s., oświadczenie majątkowe – k. 7-11, k-14, k-16,17 akt ZUS). Zaległość wobec funduszu alimentacyjnego wynosi (...) złotych ( niesporne).

B. B. nie posiada majątku. Pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z matką, pobierającą emeryturę w kwocie (...) złotych. Na leczenie tj. leki i maści wydaje (...) złotych ( k-32,33a.s., faktury akta ZUS). Pozostałe, miesięczne wydatki wspólnego gospodarstwa obejmują: opłaty za prąd(...)zł, gaz (...) zł, rachunki za telefony (...) zł i opłata za wywóz śmieci(...) zł miesięcznie. Ponadto wnioskodawca i jego matka ponoszą koszt opłat za wodę w kwocie (...) zł co pół roku, wywóz nieczystości w kwocie (...) złotych rocznie oraz opał w łącznej kwocie (...) rocznie (zeznania świadka K. B. – k. 48v.-49 a. s.).

Sąd dokonał ustaleń na podstawie zeznań wnioskodawcy, świadka K. B., dając wiarę ich zeznaniom. Są one spójne i znajdują potwierdzenie w dokumentach.. Sąd nie uwzględnił jedynie zeznań wnioskodawcy co do daty wypadku. Tą jedyną sprzeczność należało uznać za zwykłą omyłkę, zwłaszcza biorąc pod uwagę istniejące u wnioskodawcy(...) Treść dokumentów nie była kwestionowana przez pozwanego, który nie kwestionował także stanu zdrowia wnioskodawcy oraz treści jego zeznań oraz zeznań świadka K. B.. Spór między stronami sprowadzał się jedynie do odmiennej oceny stanu faktycznego w zakresie zaistnienia przesłanek do umorzenia należności z tytułu wypłat z funduszu alimentacyjnego.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie na uwzględnienie zasługuje w zakresie wniosku o częściowe umorzenie należności. Taki wniosek B. B. złożył przed pozwanym (k-1 akt ZUS)

Zgodnie z art. 63, 64 i 67 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.
o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114) z dniem jej wejścia
w życie (01.05.2004 r.) fundusz alimentacyjny przeszedł w stan likwidacji, a jego aktywa i pasywa stały się aktywami i pasywami Skarbu Państwa. Likwidatorem funduszu jest Prezes ZUS i w tym zakresie ma kompetencję między innymi do ściągania jego wierzytelności, przy czym egzekucję należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu prowadzi się w dalszym ciągu aż do ich zaspokojenia. Likwidator może upoważnić innych pracowników Zakładu do wykonywania określonych czynności związanych z likwidacją funduszu.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył oceny przedstawionych wyżej okoliczności z punktu widzenia art. 68 ust. 1 powołanej ustawy, który stanowi,
że w szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych z sytuacją zdrowotną lub rodzinną osoby, przeciwko której jest prowadzona egzekucja alimentów, likwidator może umorzyć, rozłożyć na raty lub odroczyć termin płatności należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych lub bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu.

Szczególnie uzasadnione przypadki, o jakich mowa w powołanym przepisie, polegają, na zaistnieniu obiektywnych, losowych zdarzeń, wykluczających możliwość bieżącego zaspokojenia przedmiotowych świadczeń z majątku dłużnika. Należy przy tym uwzględnić zwłaszcza takie okoliczności jak wiek i zdolność zobowiązanego do zarobkowania,
w szczególności związana z jego stanem zdrowia i kwalifikacjami (por. np. uzasadnienie wyroków: SA w Łodzi z 23.01.2013 r., III AUa 869/12 oraz SA
we Wrocławiu z 31.05.2012 r., III AUa 340/12). Nadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 24.02.2012 r., II UK 133/11, nie powinno budzić wątpliwości, że nie można stawiać znaku równości pomiędzy sytuacją osoby, u której przejściowo wystąpiła niemożność całkowitego lub częściowego regulowania zaległości alimentacyjnych oraz osoby, która bezpowrotnie utraciła zdolność jakiegokolwiek zarobkowania i nie posiada żadnego majątku ani dochodów. Pierwszy z wymienionych przypadków może uzasadniać co najwyżej odroczenie terminu płatności należności lub rozłożenie jej na raty – nie sposób bowiem pominąć że rozwiązania, przewidziane w cytowanym przepisie, mają charakter stopniowalny, a umorzenie stanowi najdalej idącą ulgę.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy odnotować
w pierwszym rzędzie, że B. B. został uznany za trwale niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym, więc w tym zakresie bezpowrotnie utracił zdolność zarobkowania. Co prawda wskazana niezdolność nie wiąże się
z zaistnieniem ryzyka o pracowniczym charakterze (w rozumieniu powszechnego systemu ubezpieczenia), niemniej stan zdrowia ubezpieczonego, jego wiek oraz wykształcenie przemawiają przeciwko uznaniu, że w ogóle ma on obiektywną możliwość podjęcia jakiegokolwiek zatrudnienia teraz, bądź w przyszłości.

Powyższa okoliczność jest związana ze stanem zdrowotnym B. B. oraz wywiera wpływ na jego sytuację rodzinną tj. faktyczne pozostawanie pod opieką i na utrzymaniu matki. Bez wątpienia ma ona też charakter nadzwyczajny i niezależny od woli dłużnika, albowiem wynika ze zdarzenia losowego, jakim był wypadek drogowy. Te same, obiektywne względy, a nie zła wola, czy tez opieszałość zobowiązanego, w dużej mierze sprowokowały powstanie i powiększanie się jego długu.

Jakkolwiek więc skuteczna egzekucja przedmiotowego długu jest możliwa z uwagi na uzyskiwanie przez B. B. dochodu, co pozwany organ podkreślał, to jej prowadzenie – przynajmniej co do całości tego długu – wiązałoby się z pozbawieniem dłużnika jakichkolwiek środków utrzymania.

Na gruncie art. 68 powołanej ustawy nie istnieje bezpośredni i bezwzględny związek pomiędzy obiektywną szansą zaspokojenia, w jakimkolwiek zakresie, należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego, a ich umorzeniem. Przepis wskazuje, że chodzi o osobę, „przeciwko której jest prowadzona egzekucja alimentów”. Co najwyżej istnienie wspomnianej szansy oraz to, jak duża ona jest, może wpływać na ocenę ogólnie sformułowanej, słusznościowej przesłanki, wykreowanej powołanym przepisem, z punktu widzenia zastosowania jednego z alternatywnieprzypisanychjej rozwiązań.

Reasumując, w stosunku do B. B. zaistniał szczególnie uzasadniony przypadek, związany z jego sytuacją zdrowotną, rodzinną i wynikającą ze stanu zdrowia sytuacją majątkową, uzasadniająca umorzenie co do zasady długu wobec likwidatora funduszu alimentacyjnego. Niemniej zachowanie przez dłużnika źródła dochodu, podlegającego zresztą ograniczeniom egzekucyjnym stosownie do przepisu art. 139-141 ustawy
z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS – Dz. U. z 2015 r., poz. 748 w zw. z art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników – Dz. U. z 2015 r., poz. 704) przemawia przeciwko umorzeniu całości zadłużenia w kwocie (...). Zasadne jest umorzenie części zaległości w kwocie(...) złotych.

Mając powyższe na uwadze, zaskarżoną decyzję należało zmienić poprzez umorzenie B. B. należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego z tytułu wypłaty świadczeń z tego funduszu wraz z 5 % opłaty ma pokrycie kosztów, związanych z jego działalnością w kwocie(...) złotych, a w pozostałym zakresie odwołanie oddalić – o czym, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477(14) § 1 i 2 k.p.c. orzeczono, jak w wyroku.