Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2015 r. w Gdańsku

sprawy K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji K. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt VII U 1210/14

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 6/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 maja 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w G. odmówił K. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 tj ze zm.), tj. udowodnienie jedynie 3 lat, 2 miesięcy i 22 dni pracy w warunkach szczególnych, zamiast wymaganych 15 lat. W uzasadnieniu decyzji pozwany organ rentowy wskazał, iż nie uwzględnił do pracy w szczególnych warunkach:

⚫

okresu zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w R.,

⚫

okresów zatrudnienia w Zakładzie Produkcyjno- (...) od 2 listopada 1984 r. do 31 stycznia 1990 r., od 1 października 1990 r. do 31 października 1990 r. od 1 lipca 1991 r. do 31 lipca 1991 r., od 1 lipca 1992 r. do 31 lipca 1992 r., od 1 grudnia 1992 r. do 31 grudnia 1992 r., od 1 kwietnia 1993 r. do 31 lipca 1993 r.

⚫

okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp.
z o.o. w upadłości od 1 sierpnia 1993 r. do 30 kwietnia 1998 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca domagał się przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca podniósł, iż domaga się zaliczenia do okresów pracy w warunkach szczególnych powyższych okresów zatrudnienia, wskazując, iż w Zakładzie Produkcyjno- (...) w S. przez cały okres swojego zatrudnienia wykonywał prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników spalinowych oraz prace mechanika samochodowego w kanałach, w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp. z o.o. w S. wykonywał prace
w odlewni przy przygotowaniu mas formierskich i prac rdzeniarskich, pracę w szczególnych warunkach wykonywał również w Państwowym Ośrodku (...) w R..

W odpowiedzi na powyższe odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu powołał się na argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 24 października 2014 r. Sad Okręgowy w Gdańsku - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, sygn. akt 1201/14, oddalił odwołanie.

Swe rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł o następujące ustalenia faktyczne
i rozważania prawne.

Ubezpieczony K. K., urodzony (...), w dniu 10 marca 2014 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek
o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy
w szczególnym warunkach. Ubezpieczony jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, lecz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany wiek - 60 lat – ubezpieczony ukończył w dniu (...)

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 29 lat, 4 miesiące i 13 dni, w tym 28 lat, 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych oraz 4 miesiące i 27 dni okresów nieskładkowych, jednakże nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 16 maja 2014 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. nie udowodnienie wymaganego 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony K. K. w czerwcu 1972 r. ukończył (...) Szkołę (...) dla Pracujących przy Państwowym Ośrodku (...) w R. zdobywając zawód mechanika samochodowego.

W okresie od 1 września 1969 r. do 31 października 1984 r. był zatrudniony
w Państwowym Ośrodku (...) w R.. Początkowo, w okresie od 1 września 1969 r. do 30 czerwca 1972 r. jako uczeń, a następnie od 1 lipca 1972 r. jako mechanik napraw pojazdów samochodowych. Ubezpieczony pracował w dziale napraw bieżących
w hali, na której było kilka stanowisk z kanałami remontowymi. Na każdym stanowisku pracowało 2-3 mechaników. Ubezpieczony zajmował się naprawami pojazdów taboru ciężarowego składającego się z kilkudziesięciu pojazdów. Ubezpieczony dokonywał napraw bieżących np. napraw skrzyń biegów, wymieniał resory. Ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia w tym zakładzie pracy pracował na jednym stanowisku i wykonywał te same czynności. Współpracownikami ubezpieczonego z tego okresu byli Z. C.
i J. L..

W okresie od 2 listopada 1984 r. do 31 lipca 1993 r. ubezpieczony był w Zakładzie Produkcyjno- (...) w S. na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych. Ubezpieczony pracował na wydziale samochodowym. Na tym wydziale przy naprawach samochodów pracowało dwóch mechaników – ubezpieczony i nieżyjący C. U.. Ubezpieczony zajmował się naprawą samochodów przyzakładowych, ale także dźwigów samochodowych
i samojezdnych. Z dniem 1 kwietnia 1991 r. ubezpieczonemu powierzono obowiązki brygadzisty. Do zadań i obowiązków ubezpieczonego jako brygadzisty należało m.in. czuwanie nad pracą brygady, stała kontrola wydajności pracy oraz jakości wykonywanych usług, prawidłowe zagospodarowanie stanowisk pracy, organizacja pobierania materiałów
z rozdzielni oraz magazynu i zadysponowanie na poszczególne stanowiska pracy, wykonywanie czynności produkcyjnych zgodnie z dokumentacją techniczną, wykonywanie produkcji i usług według ustalonych haromonogramów, nadzór nad jakością wykonawstwa prac brygady, codzienne wypełnianie kart pracy, wpisując godziny przepracowane przy danej operacji, codzienne wypełnianie kart pracy maszyn. Ubezpieczony otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, ale tylko za okresy uwzględnione do pracy w warunkach szczególnych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Współpracownikami ubezpieczonego z tego okresu byli Z. L. i R. S..

W okresie od 1 sierpnia 1993 r. do 30 kwietnia 1998 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp. z o.o. w S.. Zakład ten zajmował się produkcją armatury wodociągowej tj. rur żeliwnych, końcówek, kolanek, hydrantów, zaworów. Ubezpieczony w spornym okresie pracował stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rdzeniarza. Jego praca polegała na wykonywaniu rdzeni, w ilości zgodnej w otrzymanym wykazem. Ubezpieczony miał formę, którą musiał nabić masą, ubić ręcznie, następnie podgrzać w komorze do związania. R. S. i Z. L., współpracownicy ubezpieczonego z poprzedniego zakładu pracy, pracowali z ubezpieczonym również w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...). Za ten okres ubezpieczony otrzymał świadectwo wykonywania prac
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach pozwanego organu rentowego oraz w aktach osobowych ubezpieczonego
z Państwowego Ośrodka (...) w R. oraz Zakładu Produkcyjno- (...) w S.. Sąd ponadto częściowo oparł się na zeznaniach świadków Z. C., J. L., R. S. oraz Z. L. tj. w zakresie, w jakim posłużyły do ustalenia powyższego stanu faktycznego.

Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie, wskazując, że istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadza się do rozważenia czy przedstawione dowody są wystarczające dla uznania, iż praca wykonywana przez skarżącego w spornych okresach była pracą w szczególnych warunkach.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż poza sporem pozostawała okoliczność spełniania przez wnioskodawcę pozostałych kryteriów prawa do świadczenia, tj. ukończył 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się wymaganym okresem ogólnego stażu pracy, oraz złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki: legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet; mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet; nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Przepis art. 32 ust 2 zaś stanowi, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zm.), zwane dalej rozporządzeniem. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn; ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym te okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji,
w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Sąd pierwszej instancji zwrócił przy tym uwagę, iż zgodnie z utartą praktyką
i ugruntowanym orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia
z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Wskazał również, że w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale XIV pod poz. 16 wskazano jako prace
w warunkach szczególnych „prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych”, pod poz. 14 „prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych”, natomiast w dziale III, pod poz. 21 wskazano „przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy”.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy Sąd pierwszej instancji zważył, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby ubezpieczony
w spornych okresach zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w R. od 1 lipca 1972 r. do 31 października 1984 r. oraz w Zakładzie Produkcyjno- (...) w S. w okresach niezaliczonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace
w szczególnych warunkach odpowiadające charakterem i zakresem pracy wskazanej
w wykazie A, w dziale XIV pod poz. 14 lub 16 czy w dziale VIII załącznika do przywołanego wyżej Rozporządzenia tj. prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych lub w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Podkreślił również, iż zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia RM okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych
w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 stycznia 2012 r. (sygn. akt III AUa 1434/11, LEX nr 1111998 ): dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez pracownika stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu pierwszej instancji, z materiału dowodowego w sprawie nie wynika, aby w spornych okresach zatrudnienia ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace mechanika w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników spalinowych.

W ocenie Sądu pierwszej instancji brak jest podstaw do zaliczenia ubezpieczonemu do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w R. od 1 lipca 1972 r. do 31 października 1984 r., albowiem żadne dokumenty z akt osobowych nie wskazują, iż ubezpieczony powierzone mu czynności mechanika napraw pojazdów samochodowych wykonywał wyłącznie w kanałach remontowych, czy też, że wykonywał wyłącznie prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych. W ocenie Sądu nie było również możliwości dokonania ustaleń w tym zakresie wyłącznie na podstawie zeznań świadków ze względu na stwierdzone w nich rozbieżności – świadek Z. C. twierdził że kanałów remontowych było 8, a mechaników po 2-3 na stanowisku, świadek J. L. zeznał, że kanałów było 5, a mechaników 10-ciu, co stoi w sprzeczności
z wyjaśnieniami ubezpieczonego utrzymującego, że kanały były dwa i czterech mechaników. Poza tym, świadek Z. C. przyznał, że pracował w zupełnie innym dziale niż ubezpieczony (przy remontach kapitalnych) i częściej swoją pracę wykonywał na zewnątrz
(w przeciwieństwie do ubezpieczonego, który pracował wewnątrz hali), a zatem nie mógł dokładnie widzieć, jakie czynności wykonuje ubezpieczony i czy stale pracuje w kanałach.

Jednocześnie Sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę, iż świadkowie zgodnie zeznali, iż ubezpieczony zajmował się wykonywaniem wszelkich napraw bieżących, uznając jednak, że choć naprawy te istotnie odbywały się głównie „od spodu pojazdu” w kanałach remontowych, to jednocześnie, ze względu na ich zakres, musiały obejmować również prace poza kanałami.

Do pracy w szczególnych warunkach Sąd pierwszej instancji nie zaliczył również, nieuznanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, okresów zatrudnienia w Zakładzie Produkcyjno- (...) w S. z powodu braku jakichkolwiek dokumentów osobowych potwierdzających wykonywanie prze ubezpieczonego pracy mechanika napraw pojazdów samochodowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach. Świadkowie Z. L. i R. S. co prawda twierdzili, że ubezpieczony wykonywał swoją pracę wyłącznie w kanałach, jednak biorąc pod uwagę, iż każdy z nich pracował w innym miejscu (świadek Z. L. był brygadzistą na zespołowni, a R. S. był kowalem zajmującym się naprawą resorów), Sąd nie uznał tych zeznań za miarodajne, tym bardziej, iż ubezpieczony składając wyjaśnienia przyznał, iż oprócz naprawy samochodów dokonywał napraw dźwigów samochodowych i samojezdnych, które z pewnością nie były wykonywane wyłącznie
w kanale remontowym. Nadto, Sąd wziął pod uwagę, iż z akt osobowych z tego okresu wynika, iż w listopadzie 1991 r. ubezpieczonemu powierzono obowiązki brygadzisty i od tego momentu, jak wynika z zakresu czynności, ubezpieczony zajmował się również organizacją pracy brygady, nadzorem nad pracownikami, wypełnianiem kar pracy pracowników i maszyn, czy opieką nad pracownikami młodocianymi. Wobec tego, zdaniem Sądu, nie sposób było przyjąć, iż ubezpieczony w tym spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę mechanika w kanałach remontowych.

Jednocześnie, w ocenie Sądu, do okresów pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć ubezpieczonemu cały okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp. z o.o. tj. od 1 sierpnia 1993 r. do 30 kwietnia 1998 r. (dalszy okres, od 2 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r., pozostawał poza sporem z uwagi na zaliczenie na etapie postępowania przed organem rentowym).

Zdaniem Sądu, na wykonywanie przez ubezpieczonego pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rdzeniarza, o którym mowa w wykazie A dział II poz. 21 Rozporządzenia, wskazuje zarówno świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 19 września 2001 r. (k. 16 akt emerytalnych), jak również zgodne i uznane za wiarygodne w tym zakresie zeznania świadków Z. L. i R. S., którzy dokładnie opisali, że praca ubezpieczonego polegała na wykonywaniu rdzeni tj. nabijaniu masą formy, ręcznym jej ubijaniu, a następnie wkładaniu do nagrzanej komory w celu związania.

Jednocześnie, wobec zarzutów organu rentowego odnośnie nie spełnienia wymogów formalnych świadectwa potwierdzającego wykonywanie przez ubezpieczonego pracy
w szczególnych warunkach z dnia 19 września 2001 r. z uwagi na nie przywołanie przepisów resortowych, godzi się wskazać, iż zarządzenia resortowe nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa i stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy, do których odwoływali się poszczególni pracodawcy, wskazując w dokumentacji pracowniczej (świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych) na rodzaje wykonywanej przez pracowników pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje cytowane powyżej rozporządzenie, które do prac w szczególnych warunkach w dziale III poz. 21 wykazu A kwalifikuje przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy.

Podsumowując, Sąd Okręgowy uznał, iż mimo zaliczenia do okresów pracy
w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp. z o.o. od 1 sierpnia 1993 do 30 kwietnia 1998 r. tj. 4 lat 6 miesięcy i 27 dni, ze względu na brak podstaw do zaliczenia pozostałych wnioskowanych okresów pracy w Państwowym Ośrodku (...) w R. oraz
w Zakładzie Produkcyjno- (...) w S., staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest krótszy niż wymagany ustawą,
a zatem ubezpieczony nie spełnił wszystkich wymogów do przyznania mu świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł ubezpieczony – K. K., zaskarżając go w całości iż zarzucając mu: sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez ustalenie, sprzeczności zeznań świadków w zakresie ilości kanałów powoduje utratę wiarygodności zeznań; oraz pominięcie stanowisku brygadzisty, jako pracy w szczególnych warunkach; a także niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a zwłaszcza niewyjaśnieniu przyczyn braku jakichkolwiek dokumentów osobowych odwołującego, co stało się powodem nieuznania tego okresu pracy, jako okresu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, apelujący wniósł o uchylanie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenie lub zmianę wyroku i ustalenie wskazanych okresów pracy, jako pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego – K. K. nie zasługiwała na uwzględnienie, nie zawierała bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Na wstępie wskazać należy, iż ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.
z 2013 poz. 1440 ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego
w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki: legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym
w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet; mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet; nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem organu rentowego, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z §1 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983.8.43.), w/w rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej „wykazami”. Przepis zawarty w §1 ust. 2. cyt. rozporządzenia stanowi, iż właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. Wskazać przy tym należy, iż zgodnie z §2 ust. 1 w/w rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W §2 ust. 2 ustawodawca sprecyzował, iż okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie §1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Zgodnie z dyspozycją zawartą w §4 ust. 1 cyt. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn; ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż ubezpieczony K. K. , urodzony (...), wymagany wiek 60 lat skończył dnia (...) natomiast, w dniu 10 marca 2014 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o przyznanie prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczony jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, lecz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony w czerwcu 1972 r. ukończył (...) Szkołę (...) dla Pracujących przy Państwowym Ośrodku (...) w R. zdobywając zawód mechanika samochodowego.

Organ rentowy uznał, iż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. udokumentował staż pracy w łącznym wymiarze 29 lat, 4 miesięcy i 13 dni pracy, przy czym nie wykazał minimum 15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu okresów zatrudnienia: w Państwowym Ośrodku (...)
w R.; w Zakładzie Produkcyjno- (...) od 2 listopada 1984 r. do 31 stycznia 1990 r., od 1 października 1990 r. do 31 października 1990 r. od 1 lipca 1991 r. do 31 lipca 1991 r., od 1 lipca 1992 r. do 31 lipca 1992 r., od 1 grudnia 1992 r. do 31 grudnia 1992 r., od 1 kwietnia 1993 r. do 31 lipca 1993 r.; oraz w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp. z o.o. w upadłości od 1 sierpnia 1993 r. do 30 kwietnia 1998 r.

Mając powyższe na uwadze, organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach,
z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. nie udokumentowanie przez ubezpieczonego 15 lat pracy w warunkach szczególnych i nie osiągnięcie wymaganego wieku emerytalnego.

Wyrokiem z dnia 24 października 2014 r. Sąd pierwszej instancji zaliczył ubezpieczonemu okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) sp. z o.o. w upadłości od 1 sierpnia 1993 r. do 30 kwietnia 1998 r.

Przechodząc do właściwych rozważań, Sąd Apelacyjny wyjaśnia, iż materiał dowodowy w postaci akt osobowych, zeznań świadków Z. C., J. L., i Z. L., a także zeznań ubezpieczonego, pozwala na przyjęcie iż okresem pracy w warunkach szczególnych jest okres pracy w Przedsiębiorstwie Produkcyjno - Usługowym (...) sp. z o.o. w upadłości w okresie od 1 (października) 1993 r. do 30 kwietnia 1998 r. tj. 4 lata i 7 miesięcy, oraz w firmie (...) w okresie od 2 maja 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. tj. 7 miesięcy i 29 dni. Są to dwa okresy absolutnie bezsporne. Nadto, z okresu pracy w Zakładach (...) w S., organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu jako pracę w warunkach szczególnych okres 3 lat, 2 miesięcy i 22 dni uznając tylko ten okres który jest potwierdzony zapisami o wypłacie dodatku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, potwierdzonych wypłatami o których informacja została zamieszczona w kartach wynagrodzenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego okres pracy w Zakładach (...) w S. przypadający na czas od 2 listopada 1984 r. do 31 lipca 1993 r. (8 lat, 8 miesięcy
i 29 dni) należy zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych, co uzasadniają zeznania świadków złożone w toku postępowania pierwszoinstancyjnego.

Łącznie po zsumowaniu wspomnianych wyżej okresów, ubezpieczony legitymuje się sumarycznym stażem w wymiarze 13 lat, 11 miesięcy i 28 dni stażu pracy w warunkach szczególnych, wobec czego należało uznać iż nie spełnił kryterium wymaganego minimum 15 – letniego stażu pracy.

Niezbędnym zatem w ocenienie Sądu Apelacyjnego stało się rozważenie, czy okres pracy w Państwowym Ośrodku (...) w R. przypadającym od 1 lipca 1972 r. do 31 października 1984 r. (uwzględniając przy tym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej), może być uznany za okres pracy wykonywanej przez ubezpieczonego
w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji, oraz dodatkowe wyjaśnienia złożone przez ubezpieczonego przed Sądem Apelacyjnym w dniu rozprawy tj. 27 maja 2015 r. Sąd drugiej instancji uznał, iż Sąd Okręgowy prawidłowo nie zaliczył wskazanego wyżej okresu czasu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ani charakter pracy, ani rodzaj opisywanych przez ubezpieczonego czynności nie pozwala na przyjęcie, iż stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace w kanałach które to uzasadniałyby możność zaliczenia ich do pracy w warunkach szczególnych.

Wyjaśnić bowiem należy, iż ubezpieczony nie przedstawił żadnych dokumentów mogących pomóc w ustaleniu zakresu powierzonych mu czynności jako mechanika samochodowego, rodzaju prac bądź napraw jakie były mu powierzone na tym stanowisku, jak również podobne informacje nie wynikały w sposób jednoznaczny z zeznań złożonych w toku postępowania przez wskazanych przez apelującego świadków. W szczególności nie uszły uwadze Sądu rozbieżności w zeznaniach słuchanych świadków, które następnie ubezpieczony tłumaczył tym, że każdy z nich pracował w innym miejscu, przez co miał inną perspektywę widzenia i dlatego miał inne wyobrażenie na temat stosunków ilościowych np. kanałów
i pracowników w zakładzie pracy. Jedynie dla porządku przytoczyć można zeznania świadka Z. C., który twierdził że kanałów remontowych było 8, a obsługujących ich mechaników po 2-3 na stanowisku. Następnie świadek J. L. zeznał, że kanałów było 5, a mechaników 10-ciu. Powyższe stoi w sprzeczności z wyjaśnieniami ubezpieczonego według którego były 2 kanały i 4 pracujących przy nich mechaników. Nadto, apelujący stwierdził w dniu rozprawy przed Sądem odwoławczym, iż mechanicy pracowali
w brygadach, przy czym część z nich pracowała wyłącznie w kanale natomiast pozostali tylko na ziemi, nie wymieniając się i nie pomagając sobie. Natomiast z zeznań świadków wynikało, iż naprawy odbywały się głównie w kanale remontowym z dostępem do „spodu pojazdu”, jednakże jednocześnie, ze względu na ich zakres, musiały obejmować również prace poza kanałami.

Sąd Apelacyjny przypomina również, iż ciężar dowodzenia słuszności twierdzeń, spoczywa na stronie która chce z nich wyciągnąć skutki prawne, zatem w przedmiotowej sytuacji na apelującym. Ponadto w sytuacji gdy nie zachowała się dokumentacja z akt osobowych pracownika w zakładzie pracy, czy to na skutek prawidłowego zlikwidowania jej w związku z upływem okresu obowiązkowego ich przechowywania w archiwum, czy to
w związku z likwidacją archiwum przyzakładowego, czy też wypadku losowego na skutek którego dokumentacja została bezpowrotnie zniszczona, w postępowaniu sądowym strona ma możliwość dowodzenia swych tez przy pomocy wszystkich prawem dopuszczonych środków dowodowych np. zeznań świadków. W realiach przedmiotowej sprawy, apelujący
w prawidłowy sposób skorzystał z przysługującego mu prawa do inicjatywy dowodowej, jednakże przedstawione w postępowaniu źródła dowodowe w ocenie Sądu Apelacyjnego okazały się niewystarczające. W konsekwencji zarzut niewyjaśnienia wszystkich okoliczności okazał się bezpodstawny, bowiem nie jest rzeczą Sądu poszukiwanie kolejnych dowodów
w celu potwierdzenia słuszności tez podnoszonych przez jedna ze stron sporu.

Sumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego nie można było wskazanego wyżej okresu pracy zaliczyć jako pracy określonej w wykazie A, w dziale XIV pod poz. 14 lub 16 czy
w dziale VIII załącznika do cytowanego na wstępie rozporządzenia tj. prac przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych lub w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, a w konsekwencji za prace wykonywane w warunkach szczególnych.

W związku z niemożnością zaliczenia ubezpieczonemu okresu pracy od 1 lipca 1972 r. do 31 października 1984 r. w Państwowym Ośrodku (...) w R. jako pracy
w warunkach szczególnych, wskazać należy, iż ubezpieczony nie wykazał wymaganego minimum 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych bądź szczególnym charakterze.

Tym samym wyrok zapadły przed Sądem pierwszej instancji należało uznać za słuszny w zaskarżonym zakresie i jako taki odpowiadający prawu.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.