Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku S. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 listopada 2011 r. sygn. akt V U 996/11

z m i e n i a zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 215/12

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 września 2012 roku

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2011 roku Sąd Okręgowy w Kielcach V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 2 sierpnia 2011 roku i przyznał S. B. emeryturę od maja 2011 roku.

Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawca, urodzony w dniu (...), w okresie od 2 września 1969 roku do 30 czerwca 1994 roku był zatrudniony w przedsiębiorstwie (...) w K., w którym to zakładzie pracy w okresach: od 17 listopada 1971 roku do 31 stycznia 1987 roku, od 1 stycznia 1988 roku do 24 października 1988 roku, od 2 stycznia 1989 roku do 11 września 1989 roku, od 2 stycznia 1990 roku do 30 października 1990 roku, od 2 stycznia 1991 roku do 29 października 1991 roku, od 2 stycznia 1992 roku do 22 marca 1992 roku, od 11 kwietnia 1992 roku do 7 czerwca 1992 roku, od 13 czerwca 1992 roku do 30 sierpnia 1992 roku, od 8 czerwca 1993 roku do 5 października 1993 roku pracował przy spawaniu i wycinaniu elektryczno – gazowym konstrukcji stalowych, a pracę tą wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd Okręgowy stwierdził również, że wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, nie jest zatrudniony w ramach stosunku pracy, natomiast wniosek o emeryturę złożył w dniu 11 maja 2011 roku. Ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy przypadający przed dniem 1 stycznia 1999 roku wynosi 26 lat, 6 miesięcy i 10 dni, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd I instancji uznał, że złożone przez wnioskodawcę odwołanie od decyzji organu rentowego jest zasadne. Wskazując na treść art. 184 ust. 1, art. 27 oraz art. 32 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 ze zm.), a także przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.) Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawca spełnia warunki niezbędne do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Podniósł, iż z zeznań przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków wynika, iż w zakwestionowanych przez organ rentowy okresach wnioskodawca, będąc zatrudniony w przedsiębiorstwie (...) w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę spawacza, ujętą w wykazie A Działu XIV poz. 12 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Podnoszona przez organ rentowy okoliczność, iż wymienione w świadectwie pracy w szczególnych warunkach stanowiska pracy wnioskodawcy nie odpowiadają stanowiskom wymienionym w wykazie zamieszczonym w Dziale XIV poz. 12 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, nie ma przesądzającego znaczenia, gdyż ww. zarządzenie ma jedynie charakter pomocniczy w stosunku do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku i nie jest tym aktem normatywnym, który decyduje o uzyskaniu prawa do emerytury. Przesłanki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zostały określone w ww. rozporządzeniu jako powszechnie obowiązującym akcie normatywnym.

Konkludując sąd I instancji przyjął, że wnioskodawca w spornych okresach wykonywał pracę wymienioną w wykazie A Działu XIV poz. 12 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a zatem legitymuje się ponad 15 – letnim okresem pracy świadczonej w warunkach szczególnych, a skoro jednocześnie ukończył 60 lat, posiada wymagany ogólny staż ubezpieczeniowy przypadający przed dniem 1 stycznia 1999 roku, to tym samym spełnia wszystkie przesłanki, od których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury. W związku z tym Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał wnioskodawcy świadczenie emerytalne począwszy od maja 2011 roku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy. Zarzucił naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 184 oraz art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z regulacją rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W oparciu o tak sformułowany zarzut organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie odwołania. W uzasadnieniu apelacji podniósł, iż z przedłożonych przez wnioskodawcę świadectw pracy, w tym ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wynika, iż w spornym okresie był on zatrudniony w (...) na stanowiskach: spawacz, ślusarz – spawacz oraz instruktor praktycznej nauki zawodu spawacza. Na podstawie tych dokumentów brak jest możliwości ustalenia, w jakich okresach wykonywana była praca na poszczególnych stanowiskach. Skarżący zwrócił uwagę na okoliczność, iż wnioskodawca jako instruktor praktycznej nauki zawodu nie mógł stale i w pełnym wymiarze wykonywać pracy spawacza elektrycznego i gazowego, gdyż do jego obowiązków należało także szkolenie młodzieży. Stwierdził również, że stanowisko ślusarz – spawacz nie odpowiada stanowiskom pracy wymienionym w powołanym wyżej rozporządzeniu. Sąd I instancji nie wyjaśnił w jakim okresie wnioskodawca świadczył pracę jako instruktor praktycznej nauki zawodu, a w jakim w charakterze spawacza i jakie wiązały się z tym obowiązki oraz w jakim wymiarze wykonywane były poszczególne prace. Ponadto Sąd Okręgowy pominął dowód z akt osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w firmie (...). Reasumując organ rentowy podniósł, iż wnioskodawca nie wykazał 15 – letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymaganego do nabycia prawa do emerytury.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie. Odnosząc się do podniesionych przez organ rentowy zarzutów stwierdził, że z zeznań świadków przesłuchanych w toku postępowania przed sądem I instancji wynika, że wykonywana przez wnioskodawcę praca w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu cały czas odbywała się na hali produkcyjnej na stanowiskach spawalniczych, gdyż była to praca praktyczna, a nie teoretyczna nauka zawodu.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego jest uzasadniona.

Przedmiot sporu w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy okresy pracy wnioskodawcy świadczonej w ramach zatrudnienia (...), wskazane w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 17 grudnia 2001 roku, podlegają zaliczeniu do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach prowadzącej do nabycia prawa do emerytury na podstawie art.184 w zw. z art. 32 powołanej wyżej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z treścią wskazanej powyżej regulacji wiek emerytalny oraz rodzaje prac lub stanowisk i warunki uprawniające do świadczenia emerytalnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, a zatem na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy uwzględnieniu (posiłkowym) wydanych na jego podstawie przepisów resortowych. Do tego rodzaju aktów prawnych należy zarządzenie Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 6 grudnia 1983 roku Nr 3, poz. 6). W wykazie A, stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia w dziale XIV w pozycji 12 wymieniono prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo - wodorowym, natomiast w powołanym wyżej zarządzeniu resortowym za pracę w szczególnych warunkach uznano prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowo - wodorowym na stanowisku spawacz elektryczny i gazowy (wykaz A, dział XIV, poz. 12, pkt 1). Żaden z omawianych tutaj aktów prawnych nie zalicza do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zatrudnienia w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu spawacza.

W związku z zarzutami apelacji sąd I instancji uzupełnił postępowanie dowodowe, dopuszczając dowód z akt osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...). Z zalegającej w aktach osobowych dokumentacji wynika, że w ramach zatrudnienia w ww. zakładzie pracy w okresie od 2 września 1969 roku do 23 października 1969 roku oraz od 17 listopada 1971 roku do 14 sierpnia 1974 roku wnioskodawca był zatrudniony w charakterze spawacza, natomiast z dniem 15 sierpnia 1974 roku, po ukończeniu odpowiedniego kursu, potwierdzonego zaświadczeniem z dnia 19 lipca 1974 roku, został przeniesiony na stanowisko instruktora praktycznej nauki zawodu, którą to pracę wykonywał do 20 stycznia 1986 roku. O wykonywaniu pracy instruktora praktycznej nauki zawodu spawania w tym okresie świadczą nie tylko zamieszczone w aktach osobowych angaże, tj. angaż z dnia 2 września 1974 roku, z dnia 28 grudnia 1978 roku, z dnia 29 kwietnia 1982 roku, z dnia 20 września 1982 roku, z dnia 28 grudnia 1982 roku, z dnia 29 września 1983 roku, z dnia 14 czerwca 1984 roku, z dnia 11 lipca 1984 roku i z dnia 12 lipca 1985 roku, ale także treść sporządzonego przez wnioskodawcę podania o pracę na budowie eksportowej z dnia 2 sierpnia 1984 roku oraz życiorysu datowanego na dzień 19 listopada 1984 roku, w których to dokumentach wnioskodawca podaje, iż przez 5 lat w przedsiębiorstwie (...) pracował jako ślusarz – spawacz, natomiast od 10 lat jest instruktorem praktycznej nauki zawodu o specjalności ślusarz – spawacz, którą to pracę wykonuje od 1974 roku. Fakt świadczenia pracy w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu znajduje również potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w toku postępowania przed sądem I instancji świadków tj. R. A. oraz J. K., którzy przyznali, iż wnioskodawca w trakcie zatrudnienia na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu spawacza zajmował się szkoleniem uczniów.

W takich uwarunkowaniach faktycznych należy się zgodzić z organem rentowym, iż okres pracy wnioskodawcy w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu nie podlega zaliczeniu do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, uprawniającej do emerytury po osiągnięciu niższego wobec powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego. Obowiązki pracownicze związane z zatrudnieniem na ww. stanowisku pracy zakładały nie tylko wykonywanie czynności spawalniczych, ale przede wszystkim pracę dydaktyczną. Praktyczna nauka zawodu spawacza odbywała się na hali produkcyjnej, niemniej jednak tego rodzaju zatrudnienia nie można utożsamiać z wykonywaniem obowiązków spawacza, świadczonych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia, przy bezpośrednim wpływie czynników negatywnie rzutujących na organizm człowieka.

Konkludując Sąd Apelacyjny przyjął, że w okresie od 15 sierpnia 1974 roku do 20 stycznia 1986 roku wnioskodawca jako instruktor nauki zawodu spawacza nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy w szczególnych warunkach, określonych w przepisach powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz wydanego na jego podstawie zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku. W konsekwencji okres ten nie może być uznany za okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w rozumieniu art.32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W realiach niniejszej sprawy, podstawy do uwzględnienia przedmiotowego okresu zatrudnienia przy ustalaniu okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze nie stanowi również przepis art. 32 ust.3 pkt 5 ww. ustawy oraz § 15 powołanego wyżej rozporządzenia. Możliwość zaliczenia okresu pracy instruktorów praktycznej nauki zawodu do okresu pracy świadczonej w szczególnym charakterze zaistniała bowiem dopiero z dniem 1 września 1988 roku, a to w związku z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 1988 roku w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników uspołecznionych zakładów pracy, prowadzących prace pedagogiczne i wychowawcze (Dz. U. Nr 34, poz. 261 ze zm.). Przed dniem 31 sierpnia 1988 roku (wejście w życie ww. rozporządzenia) zatrudnienie na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu nie było uznawane za pracę w szczególnym charakterze. Wnioskodawca świadczył tego rodzaju pracę do dnia 20 stycznia 1986 roku. a zatem przed wejściem w życie ww. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 1988 roku. Z tego powodu w niniejszej sprawie okres ten nie może zostać uwzględniony, co sprawia że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wykazany przez niego okres zatrudnienia w charakterze spawacza, nawet przy zaliczeniu okresu pracy na budowie eksportowej, nie jest wystarczający do nabycia prawa do świadczenia emerytalnego na podstawie ww. regulacji.

Podsumowując Sąd Apelacyjny przyjął, że wnioskodawca nie legitymuje się 15 - letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych, a tym samym nie spełnia przesłanek niezbędnych do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tego tytułu, wymienionych w art.32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odmienne stanowisko sądu I instancji nie jest uzasadnione. Podniesione przez organ rentowy zarzuty okazały się trafne i doprowadziły do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art.386 § 1 kpc orzeczono, jak w sentencji.