Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt I C 1091/13 z powództwa G. M. przeciwko Uniwersytetowi (...) w Ł. o zapłatę

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.086,19 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 21 kwietnia 2009 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  uznając, iż powód wygrał sprawę w 11% rozdzielił stosunkowo pomiędzy stronami koszty procesu szczegółowe zaś ich wyliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że w dniu 25 czerwca 2008r. pomiędzy pozwanym a (...) Spółką z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Ł. zawarta została umowa o dostawę wyposażenia meblowego do należącego do strony pozwanej budynku w zamian za wynagrodzenie w kwocie 4 692 052,11zł. W par. 7 umowy wykonawca zobowiązał się do zapłaty kar umownych w przypadku nieterminowego wykonania przedmiotu zamówienia jak również w przypadku niewykonania umowy, a także opóźnienia w usunięciu stwierdzonych usterek. Przy wykonywaniu umowy ujawniły się wady dostarczonego przedmiotu zamówienia. W dniu 26 lutego 2009r. strony umowy podpisały porozumienie, w którym z tytułu braku terminowego usunięcia stwierdzonych usterek naliczono karę umowną w wysokości 70 425,81zł. Na kwotę tę złożyły się następujące należności: I -24 772,78zł. z tytułu zwłoki w usunięciu usterek w meblach i stołach gabinetowych; II -11 493,03zł. z tytułu zwłoki w usunięciu usterek stołów konferencyjnych; III -34 160zł. z tytułu zwłoki w usunięciu wad lad szatni. Prócz tego pozwany zawarował sobie obniżenie o kwotę 44 237zł. wynagrodzenia należnego w kwocie 88 474,20 zł. za biurka i stoły gabinetowe. W dniu 20 kwietnia 2009r. strony umowy podpisały protokół końcowy odbioru dostarczonego przez wykonawcę wyposażenia, w którym pozwany potwierdził usunięcie części usterek stwierdzonych protokołem z dnia 26 lutego 2009r. z wyłączeniem jednak biurek i stołów gabinetowych, z tytułu wad których podtrzymał jednocześnie swoje wcześniejsze wyrażone w dniu 26 lutego 2009r. stanowisko o obniżeniu należnego za nie wynagrodzenia o połowę w zamian za rezygnację z żądania usunięcia usterek bądź też dostarczenia towaru wolnego od wad. W związku z wykonaniem powyższej umowy wykonawca usługi wystawił faktury z dnia: I -1 grudnia 2008r. opiewającą na kwotę 1 942 970,18zł. (faktura k. 9); II- 31 grudnia 2008r. opiewającą na kwotę 2 303 637,32zł., którą pozwany odebrał w dniu 14 stycznia 2009r. (faktura k. 10). Pierwsza ze wskazanych wyżej faktur zapłacona została w całości w dniu 3 grudnia 2008r., na poczet zaś drugiej z faktur dokonano płatności w dniach: 1.- 12 lutego 2009r. na kwotę 900000zł.; 2.- 27 lutego 2009r. na kwotę 1 166 974,51zł.; 3. -5 czerwca 2009r. na kwotę 122000zł. 4. -19 686,59 . W dniu 10 czerwca 2009r. pozwany wystawił notę obciążeniową na kwotę 50 739,22zł. z tytułu kary umownej za zwłokę w terminowym usunięciu wad wyposażenia meblowego, swoje stanowisko zaś w tym zakresie uzasadniał odwołaniem się do zapisów par. 7 pkt 3 umowy oraz do ustaleń stwierdzonych protokołem z dnia 26 lutego 2009r. i reklamacją z dnia 8 maja 2009r. Na kwotę powyższą złożyć miały się: I - kwoty: 11493,03zł. z tytułu nieterminowego usunięcia usterek stołów konferencyjnych; 34 160zł. z tytułu nieterminowego usunięcia usterek w ladach szatni. II - należność w wysokości 5.086,19zł. Zasadność obciążenia wykonawcy karami umownymi oraz upustem za nieusunięte usterki nie była przez niego kwestionowana na drodze sądowej. W dniu 17 maja 2010r. wykonawca złożył wniosek o upadłość. Na mocy zawartej w dniu 12 grudnia 2011r. cesji reprezentujący upadłego wykonawcę syndyk przelał na powoda wierzytelności powstałe w związku z realizacją wiążącej cedenta z pozwanym.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie jedynie w części. Pozwany zapłacił w całości fakturę z dnia 1 grudnia 2008r., co się zaś tyczy faktury z dnia 31 grudnia 2008r., to zapłacona została ona do kwoty wynoszącej łącznie 2 208,661,10zł. Jednocześnie strona pozwana obciążyła wykonawcę karami umownymi za spóźnione usunięcie usterek lad szatni i stołów konferencyjnych na łączną kwotę 45 653,03zł. jak również wymogła obniżenie wynagrodzenia za meble i stoły gabinetowe, których usterki nigdy nie zostały usunięte, o kwotę 44 237zł. Wykonawca zaakceptował powyższe stanowisko pozwanego, czemu dał wyraz podpisując protokół ustaleń z dnia 26 lutego 2009r. przewidujący zarówno obniżenie należnego mu wynagrodzenia za meble gabinetowe oraz osobno naliczający mu kary umowne za wady pozostałych dostarczonych mebli. Skoro zatem wskazane wyżej obniżenia należnego wynagrodzenia zostały potwierdzone oświadczeniami woli stron, od których to wykonawca nigdy skutecznie się nie uchylił, to wywarły one stosownie do art. 56 kc. skutek prawny i nie zachodzą obecnie podstawy pozwalające na wycofanie się z nich nawet pomimo tego, iż uczestniczący w ich składaniu z ramienia wykonawcy świadek N. neguje obecnie zasadność naliczenia kar umownych . Do zapłaty pozostała tym samym jeszcze jedynie brakująca kwota 5 086,19zł. Reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika strona pozwana nie przedstawiła dowodów potwierdzających złożenie wykonawcy oświadczenia woli o obciążeniu go dodatkową karą umowną w wysokości odpowiadającej podanej wyżej kwocie. Za dowód taki nie sposób uznać w szczególności niezawierającego podpisu wykonawcy pisma z dnia 5 czerwca 2009r., stosownie bowiem do brzmienia przepisu art. 61. § 1. kc., oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (pismo k. 80) Z uwagi na brak dowodu na złożenie wobec wykonawcy oświadczenia woli o naliczeniu jakichkolwiek innych kar umownych poza objętymi protokołem z dnia 26 lutego 2009r., uznać należało, iż żądanie pozwu zasługuje na udzielenie mu ochrony co do brakującej należności w kwocie 5.086,19zł. stanowiącej różnicę pomiędzy wystawioną na 2.303 637,32 zł. fakturą z dnia 31 grudnia 2008r., a dokonanymi na jej poczet wpłatami w łącznej wysokości 2 208,661,10zł., zaakceptowanym przez wykonawcę upustem na kwotę 44 237zł. oraz karami umownymi, którymi obciążono go do kwoty 45 653,03zł. Mając na uwadze zawarte w par. 5 ust. 3 umowy uregulowanie, wedle którego należne wykonawcy wynagrodzenie zapłacone miało być wprawdzie w terminie 30 dni od daty doręczenia faktury, jednakże dopiero po protokolarnym odbiorze dostarczonego pozwanemu wyposażenia, jak również fakt, iż w sprawie niniejszej odbiór taki dokonany został dopiero w dniu 20 kwietnia 2009r., przyjąć należało, iż w opóźnieniu z zapłatą brakującej należności pozwany pozostaje od dnia następnego po wskazanej wyżej dacie, to zaś uczyniło zasadnym zasądzenie należnych w oparciu o przepis art. 481 par. 1 k. c. odsetek za okres od dnia 21 kwietnia 2009r. i jednoczesne oddalenie żądania odsetkowego za okres wcześniejszy jako pozbawionego oparcia w postanowieniach umowy. Wobec utrzymania się przez powoda z żądaniem pozwu w 11% orzeczono o stosunkowym rozdzieleniu kosztów.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w części oddalającej powództwo co do kwoty 39.150,81 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty oraz w części orzekającej o kosztach postępowania. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżący zarzucił naruszenie:

- art. 233 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, to jest zeznań świadka J. N., z których wynika, że pozwany nie uiścił drugiej części wynagrodzenia za meble, których dotyczył upust, to jest kwoty żądanej przez pozwanego, a w konsekwencji błędne ustalenie, że pozwany wywiązał się z wykonania swojego zobowiązania;

- art. 326 § 1 k.p.c. poprzez odraczanie ogłoszenia wyroku trzykrotnie na okres 6 tygodni;

- art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pozwany wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, to jest wykazania, iż żądana przez powoda kwota została przez pozwanego uiszczona.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 39.150,81 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 stycznia 2009 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje, według norm przepisanych, a także o zwolnieni ego od kosztów sądowych w zakresie opłaty sadowej od apelacji (apelacja wraz z załącznikami – k. 143-151).

Powód został zwolniony od kosztów sądowych w postaci opłaty od apelacji w części ponad kwotę 200,00 złotych (postanowienie – k. 154, postanowienie – k. 169-170).

W odpowiedzi na apelację powoda pozwany wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych (odpowiedź na apelację – k. 181-182).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda poparł apelację i wnioski w niej zawarte a pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji (protokół rozprawy apelacyjnej – k. 188).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny, oceniony w zgodzie z dyrektywami zawartymi w art. 233 § 1 k.p.c.

Wbrew zarzutowi apelacji na gruncie wskazanej wyżej normy prawnej, Sąd II instancji nie dopatrzył się wadliwości w rzekomym pominięciu zeznań świadka J. N.. Analiza pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia nie pozostawia bowiem wątpliwości, że Sąd Rejonowy wskazanego dowodu nie pominął, trafnie uznając, że zeznania te nie mają dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy takiego znaczenia, jakie nadaje im skarżący. Zważyć bowiem należy na pozostałe dowody, zwłaszcza z dokumentów stanowiące skuteczną przeciwwagę wspomnianym zeznaniom, o czym poniżej.

W ramach zgłaszanych zarzutów apelacyjnych, skarżący konsekwentnie akcentuje okoliczność nieprzedłożenia przez pozwanego dowodu uiszczenia kwoty 44 237 zł z tytułu zapłaty za wykonane meble (kwoty stanowiącej drugą części wynagrodzenia za meble, których dotyczyć miał upust), nie bacząc na dowody wpłaty, jakie zostały przedstawione w sprawie, których analiza wiedzie do wniosku, że łączna kwota w nich wskazana wraz z kwotą ujętą w nocie księgowej i kwotą wynikającą z obniżenia ceny za meble gabinetowe składa się na pełną należność z faktury, o czym mowa poniżej.

W związku z powyższym zarzutem, porządkując okoliczności faktyczne w niniejszej sprawie, odnotować należy, że z tytułu wykonania umowy (wykonanie mebli) na rzecz pozwanego wystawione zostały dwie faktury VAT, a mianowicie faktura nr (...) na kwotę 1 942 970,18 złotych oraz faktura VAT nr (...) na kwotę 2 303 637,32 złotych. Pierwsza z faktur została zapłacona w całości w dniu 3 grudnia 2008 roku. Natomiast w zakresie należności objętej drugą z wymienionych faktur pozwany przedstawił dowody wpłat opiewające kolejno na kwoty: 19 686,59 złotych, 900 000,00 złotych, 1 166 974,51 złotych, 122 000 złotych, a zatem łącznie w kwocie 2 208 661,10 złotych. Wskazane kwoty realnie pozwany zapłacił kontrahentowi. Ponadto na kwotę z wymienionej faktury złożyły się dwie pozycje: kwota 50 739,22 zł wynikająca z noty księgowej (obejmującej kary umowne) oraz uzgodniony upust w kwocie 44 237 zł (wynikający z protokołu na k.46) - (potw. przelewów, nadto zestawienie na k. 89). Łącznie zapłata sumy 2 208 661,10 zł powiększona o 50 739,22 zł z noty i 44 237 zł z upustu daje należność z faktury w wysokości 2 303 637,32 zł.

W toku procesu pozwany został zobowiązany do przedstawienia dowodów wpłat potwierdzających uregulowanie należności z wystawionych faktur i temu zadaniu sprostał. W świetle powyższych dowodów jasnym jest, że pozwany nie posiada dowodu wpłaty konkretnie na kwotę 44 237 zł, albowiem jak wyżej wskazano, sekwencja wpłat opiewała na inne sumy, uiszczane cyklicznie, których dopiero łączna kwota dawała pełną należność z faktury. Zatem domaganie się przez powoda złożenia przez pozwanego dowodu wpłaty na kwotę 44 237 zł miało wymiar nierealny.

Niejasne dla skarżącego okazały się dwie pozycje, opisane wyżej, to jest kwota wynikająca z noty księgowej 50 739,22 zł i kwota w ocenie skarżącego niezapłacona czyli 44 237 zł.

Przypomnienia zatem wymaga, że mocą porozumienia z dnia 20 kwietnia 2009 roku wykonawca zobowiązał się obniżyć cenę za dostarczone meble gabinetowe o kwotę 44.237,00 złotych, wyliczoną w protokole z dnia 26 lutego 2009 roku jako zaspokojenie roszczeń (...) za nieusunięcie usterek blatów w biurkach i stołach gabinetowych oraz zobowiązał się do zapłaty kar umownych z tytułu zwłoki w usunięciu wad stołów konferencyjnych w S. Rady Wydziału ( 11.493,03 złotych) oraz lad w szatni (34 160,00) złotych), w wyniku także porozumienia z dnia 26 lutego 2009 roku (k.45, 48). Łączna kwota z tytułu kar umownych zamyka się więc sumą 45 653,03 zł, zaś upust kwotą 44 237 zł. Innymi słowy, między kontrahentami opisywanej umowy doszło do wprowadzenia dwóch instytucji w rozliczeniu wzajemnych zobowiązań: kar umownych za zwłokę w usuwaniu usterek oraz obniżenia ceny.

Nota księgowa opiewała jednak na kwotę 50 739,22 zł, albowiem obejmowała kary umowne za dalsze dni zwłoki, nieuzgodnione protokołem z dnia 26.02.2009r. Sąd Rejonowy nie uznając w tym stanie rzeczy pełnej sumy pieniężnej z noty księgowej za uzgodnioną przez strony umowy, zasądził jedynie różnicę między kwotą wskazaną w nocie - 50 739,22 zł a kwotą uzgodnioną wynikającą z protokołu z k.44 - 45 653,03 zł, czyli sumę wskazaną w wyroku – 5 086,19 zł.

Nie znajduje oparcia w treści przedmiotowych porozumień jak i noty księgowej sugestia apelacji, jakoby nota ta obejmowała już swoim zakresem kwotę obniżenia ceny (44 237 zł), o jakiej mowa w końcowym protokole odbioru. Przeciwnie, fakt iż przedmiotowa nota obejmuje jedynie należności z tytułu kar umownych za zwłokę w usunięciu wad wynika wprost z jej treści. Obniżenie zaś ceny w zakresie mebli gabinetowych wynegocjowane zostało przez strony z uwagi na fakt, iż do usunięcia wad w tym zakresie ostatecznie nie doszło. Nadto nie można pominąć, że na dzień 25 lutego 2009 roku poprzedzający podpisanie przez wykonawcę i zamawiającego protokołu ostatecznych ustaleń jedynie wady w zakresie blatów stołów i biurek gabinetowych nie zostały jeszcze usunięte.

Wbrew stanowisku powoda, przeszkody do wyprowadzenia ostatecznie wniosku o prawidłowości zaskarżonego wyroku w żadnej mierze stanowić nie może akcentowany w apelacji fakt, iż wierzytelność w kwocie 44 237 zł odpowiadająca upustowi (obniżenie ceny) w takim właśnie zakresie wpisana została na liście dłużników (...) w postępowaniu upadłościowym. Sam fakt takiego stanu rzeczy nie oznacza bowiem jeszcze, że wierzytelność w ogóle przysługiwała upadłemu bądź istniała lecz w innej wysokości. Zwłaszcza zważywszy, że już z opisu wskazanej wierzytelności zawartego w przedmiotowej liście wynika, że w tym zakresie uwzględniono jedynie pomniejszenie z tytułu kary umownej, nie wskazano natomiast na umówione przez wykonawcę i zamawiającego obniżenie ceny. Względy logiki i doświadczenia życiowego wskazują, iż taki stan rzeczy był prawdopodobnie wynikiem tego, iż porozumienie w kwestii obniżenia ceny mebli zawarte przez wykonawcę i zamawiającego nie znalazło odzwierciedlenia w jakimkolwiek dokumencie księgowym.

Opisany stan rzeczy czyni zatem chybionymi zarzuty apelacji dotyczące naruszenia art. 233 k.p.c. i 232 k.p.c.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 326 § 1 k.p.c. trzeba powiedzieć, że przepis ten nie wyklucza możliwości dalszego przesunięcia terminu publikacyjnego z uzasadnionych przyczyn (tak m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 lipca 1999 roku wydanym w sprawie o sygn. akt III CKN 287/98 opublikowane w bazie orzecznictwa LEX pod nr (...)). Dwutygodniowy termin z art. 326 § 1 zd. drugie k.p.c. adresowany jest bowiem do sądu i ma charakter instrukcyjny. Ewentualne uchybienie dyspozycji przedmiotowego przepisu samo w sobie nie pozbawia orzeczenia sądu skuteczności i może mieć znaczenie w kontekście jego prawidłowości jedynie w razie wykazania istotnego wpływu na wynik sprawy. Takiego zaś wpływu w realiach niniejszej sprawy dopatrzeć się nie sposób, nie wskazuje go również skarżący.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Na koszty poniesione przez pozwanego w postępowaniu apelacyjnym złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 ust 1 i 2, § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t. ze zm.).