Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Deniziuk

Sędziowie SO: Wanda Dumanowska, Elżbieta Jaroszewicz (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Kamila Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2015 r. w S.

na rozprawie

sprawy z powództwa K. T. (1)

przeciwko K. T. (2)

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w C. z dnia 16 kwietnia 2015r., sygn. akt III RC 210/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda K. T. (1) na rzecz pozwanej K. T. (2) kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu części kosztów w postępowaniu apelacyjnym i odstępuje od obciążania powoda pozostałymi kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt: IV Ca 341/15

UZASADNIENIE

Powód K. T. (1) domagał się zniesienia obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej K. T. (2), który to obowiązek ustalony został wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z 22.02.2013r., ewentualnie obniżenia tego obowiązku do kwoty po 300 złotych miesięcznie oraz zasądzenia od pozwanej kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, iż od zasądzenia alimentów w kwocie 750 zł miesięcznie zmieniła się na niekorzyść jego sytuacja materialna i rodzinna, osiąga on bowiem mniejsze dochody, utrzymuje bezrobotną partnerkę, łoży na wspólne z nią mieszkanie, natomiast uprawniona do alimentacji zaniechała obowiązku szkolnego i nie czyni starań celem podjęcia pracy zarobkowej

Pozwana K. T. (2) wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenia od powoda kosztów procesu. Wskazała, iż sytuacja finansowa powoda jest o wiele korzystniejsza aniżeli wskazał to w pozwie, po jej stronie nie zaszły natomiast zmiany, które uzasadniałyby uchylenie czy też obniżenie obowiązku alimentacyjnego pozwanego. Podniosła, iż nadal kontynuuje naukę, próbowała znaleźć pracę zarobkową, co nie dało rezultatu. Pozwana wskazała także, iż boryka się z problemami zdrowotnymi, w szczególności w postaci wady wzroku, a to rodzi znaczne koszty związane z leczeniem i dojazdami do specjalistów.

Z ustaleń Sadu Rejonowego wynika, iż K. T. (2) urodziła się (...), jest córką K. T. (1) i M. T.. Wyrokiem z 8 lipca 2010 r. wydanym w sprawie I RC 247/09 Sąd Okręgowy w S. rozwiązał przez rozwód małżeństwo rodziców K. T. (2). Tym samym wyrokiem oboje rodzice zostali zobowiązani do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania córki i z tego tytułu zasądzono od K. T. (1) na rzecz K. T. (2) kwotę po 500 zł miesięcznie, poczynając od daty uprawomocnienia się przedmiotowego wyroku, tj. od 17 sierpnia 2010 r.

Prawomocnym wyrokiem z 22 lutego 2013r., w wyniku kontroli instancyjnej w sprawie III RC 21/11 Sądu Rejonowego w S., Sąd Okręgowy w S. w sprawie IV Ca 36/13 podwyższył zasądzone wyrokiem rozwodowym alimenty na rzecz K. T. (2) do kwoty 750 zł miesięcznie, począwszy od 1 września 2012r. U podstaw rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego leżała okoliczność uzyskiwania przez ojca uprawnionej dochodów w kwocie 3.600 zł miesięcznie. Nadto K. T. (2) mająca wówczas 18 lat, mieszkała razem z matką, a jeden pokój w domu zajmował K. T. (1). Matka uprawnionej, z pomocą swoich rodziców, ponosiła koszty utrzymania domu, który formalnie był własnością rodziców M. T.. Od września 2010 r.
do czerwca 2012 r. K. T. (2) była uczennicą (...) Szkoły Zawodowej w M.. W drugim roku nauki otrzymywała po 150 zł miesięcznie z tytułu praktyk zawodowych, a w pierwszym roku nauki po 120 zł miesięcznie. W dniu 31 sierpnia 2012 r. K. T. (2) ukończyła szkołę i uzyskała kwalifikacje w zawodzie sprzedawcy.

Po ukończeniu szkoły zawodowej pozwana nie podjęła zatrudnienia. Od września 2012 roku K. T. (2) rozpoczęła naukę w T. (...) przy (...) Szkole Zawodowej w S.. Zajęcia prowadzone były w trybie zaocznym, dwa razy w miesiącu w piątki w godzinach od 15:15 do 20:05 i w soboty od 8:00 do 16:00. Opłata za szkołę wynosiła 30 zł miesięcznie. K. T. (2) w badanym wówczas okresie, poza dochodami z praktyk w kwocie 536,52 zł rocznie, nie miała własnych dochodów. Pozostawała na utrzymaniu swej matki, która na wyżywienie córki wydatkowała około 400 zł miesięcznie, na lekarstwa około 100 zł w miesiącu, do tego dochodziły wydatki na środki czystości, środki higieny osobistej, kosmetyki, odzież, obuwie. W dniu 22 lutego 2011 r. M. T. za okulary korekcyjne dla córki zapłaciła 518,23 zł. W okresie od marca 2010 r. do sierpnia 2011 r. na leczenie córki u stomatologa jej matka wydała łącznie 860 zł.

Orzeczeniem z dnia 16 lutego 2010 r. stwierdzono, że powódka jest osobą niepełnosprawną o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a jej niepełnosprawność datuje się od 16 roku życia. Nadto wskazano, iż uprawniona ma możliwość podjęcia pracy w warunkach chronionych.

K. T. (1) pracował jako kierowca w firmie (...) J. M. i T. M. z siedzibą w C.. Zaciągnął bankowy kredyt hipoteczny na zakup mieszkania w miejscowości K.. Mieszkanie kupił w dniu 22 lipca 2011 r. za kwotę 60.000 zł. Miesięczna rata spłaty kredytu wynosiła 560-600 zł. W mieszkaniu nie ma ciepłej wody, ogrzewania, jest do kapitalnego remontu. Mieszkanie zajmowane było przez lokatorów, którzy nie uiszczali zobowiązanemu do alimentacji czynszu, ani odstępnego.

Obecnie K. T. (2) nadal kontynuuje naukę w Zespole Szkół Zawodowych – Technikum (...) dla D.w S.. Jest słuchaczką III klasy, termin ukończenia szkoły przewidziany jest na 2015 rok. K. T. (2) nadal mieszka wraz z matką i pozostaje na jej utrzymaniu. M. T. utrzymuje się
z zasiłków socjalnych w kwocie 530 zł, zaś w okresie letnim pracuje dorywczo zbierając runo leśne. Runo leśne zbiera także w tym okresie K. T. (2), a dzienny zarobek z tego tytułu oscyluje w kwocie 80-100 zł. Uzyskiwane dochody matka uprawnionej wydatkuje na utrzymanie domu, które wraz z ogrzewaniem wynoszą 600 zł miesięcznie. Na koszty utrzymania K. T. (2) zaliczają się wydatki związane z edukacją i dojazdami do szkoły – 220 zł miesięcznie.

K. T. (2) nadal choruje na krótkowzroczność generacyjną, co wiąże się z dojazdami do specjalistów w K. średnio raz-dwa razy w roku. Pozwana przyjmuje także leki w związku z niedoczynnością tarczycy, ukrwieniem siatkówki oka.

Matka uprawnionej w dalszym ciągu posiada zobowiązanie pożyczkowe, które spłacają jej rodzice w kwocie 900 zł miesięcznie. Na koszty wyżywienia uprawnionej składa się kwota 450 zł miesięcznie, zakup odzieży i obuwia to kwota miesięcznie 100 zł, 80-100 zł miesięcznie - środki czystości, media - 100 zł miesięcznie. W pozostałym zakresie, celem utrzymania siebie i córki, M. T. pomagają rodzice, którzy z tytułu emerytury łącznie uzyskują miesięcznie 3.500-4.000 zł.

K. T. (2) nie posiada stałego zatrudnienia. Zarejestrowana jest jako bezrobotna w PUP C. i czyni starania celem znalezienia pracy – jednak bez pozytywnego skutku.

K. T. (1) obecnie prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z A. M.. Zamieszkują w wynajętym mieszkaniu w C.. A. M. zarejestrowana jest jako bezrobotna w PUP w C.. K. T. (1) zatrudniony jest jako kierowca, uzyskuje miesięcznie dochód w kwocie 4.000-5.000 zł, co obejmuje diety zagraniczne i krajowe, w tym delegacje. Na koszty utrzymania K. T. (1) zaliczają się kwota 1.600 zł miesięcznie tytułem wyżywienia i środków czystości. Miesięcznie spłaca kwotę 100-150 zł tytułem egzekucji komorniczych. Koszt utrzymania mieszkania szacuje się w kwocie 1.263 zł wraz z czynszem i odstępnym oraz 70 zł tytułem opłat. Zakupione wcześniej mieszkanie przepisał na własność M. T..

W oparciu o tak poczynione ustalenia Sąd Rejonowy żądanie powoda ustalenia, że jego obowiązek alimentacyjny wobec pozwanej ustał, jak również żądanie obniżenia alimentów uznał za bezzasadne.

Powołując się na przeprowadzone postępowanie dowodowe w szczególności złożone przez strony dokumenty, zeznania stron oraz świadków, którym sąd w pełni dał wiarę jako jasnym, logicznym, konsekwentnym i wzajemnie się uzupełniającym Sąd Rejonowy uznał, iż od daty zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej alimentów w kwocie po 750 złotych miesięcznie nie nastąpiła taka zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kriop, która pozwalałaby na ustalenie, że obowiązek alimentacyjny K. T. (1) wobec K. T. (2), jak również, aby możliwa była korekta ustalonego obowiązku alimentacyjnego poprzez obniżenie dotychczas zasądzonych alimentów.

Sąd Rejonowy podniósł, iż pozwana kontynuuje naukę, boryka się z problemami zdrowotnymi, z racji wieku zwiększeniu uległy jej koszty utrzymania. Pozwana bezskutecznie poszukuje pracy z uwagi czy to na brak miejsc pracy, czy też czynniki zdrowotne. Z drugiej natomiast strony, powód nadal utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę jako kierowca i choć zarobek ten uzyskuje u innego pracodawcy, jest on stały i to w rozmiarach przekraczających te z okresu w 2013r. Sąd miał na uwadze także zmiany w życiu prywatnym powoda, w tym wspólne prowadzenie gospodarstwa z A. M., jak również wyzbycie się z majątku własności mieszkania i czynienie w związku z tym comiesięcznych opłat celem wynajęcia lokalu na potrzeby mieszkaniowe. Okoliczność ta zdaniem Sądu nie może zaleźć pozytywnego procesowego dla niego skutku, wręcz odwrotnie na zasadzie art. 136 k.r.o. takie wyzbycie należy uznać za negatywne. Powód bowiem zobowiązany do alimentacji, musi podejmować racjonalne decyzje i tak kierować swoim postępowaniem by nie umniejszać swojego majątku, a to celem zagwarantowania uprawnionemu do alimentacji dziecku gwarancji uzyskiwania wynikających z decyzji organów sądowych zobowiązań. Sąd nie uznał przy tym zasadności ferowanych przez pełnomocnika powoda tez, jakoby uzyskiwane diety zagraniczne i uposażenia z tytułu delegacji nie wchodziły w zakres dochodów powoda. Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, iż powód jako osoba obowiązana do utrzymania dziecka winien czynić oszczędności z każdego źródła stanowiącego dodatni jego bilans finansowy.

O kosztach Sąd orzekł na zasadzie art. 98 k.p.c. statuującego odpowiedzialność strony za wynik procesu i zasądził na rzecz pozwanej od powoda kwotę 1.217 zł., na którą składa się kwota 1.200 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej (§ 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r: w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity z Dz. U. z 2013 r. poz. 461) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa. Ponadto nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa 450 złotych tytułem kosztów sądowych.

Z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego nie zgodził się powód. Wywiódł on apelację, mocą której zaskarżył wydany wyrok w części oddalającej żądanie obniżenia alimentów zasądzonych na rzecz pozwanej do kwoty po 300 złotych miesięcznie. Powód podniósł zarzut poczynienia przez Sąd I instancji błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i mających wpływ na jego treść, a polegających na przyjęciu, że sytuacja finansowa i rodzinna powoda, a także brak możliwości podjęcia pracy przez pozwaną uzasadnia jej alimentowanie przez K. T. (1) w zakresie dotychczas ustalonym.

W tym stanie rzeczy powód domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i obniżenia zasądzonych od powoda alimentów na rzecz K. T. (2) do kwoty po 300 złotych miesięcznie, zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda 1217 złotych tytułem kosztów zastępstwa prawnego oraz 270 złotych tytułem części kosztów sądowych uiszczonych przez powoda. Wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za II instancję.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu podnosząc, iż rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest prawidłowe uwzględnia bowiem okoliczność, iż pozwana kontynuuje naukę, nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, a wysokość dochodów powoda pozwala na jej alimentowanie w dotychczasowej wysokości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie na uwzględnienie apelacji powoda nie pozwalają ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, które Sąd Okręgowy w pełni akceptuje i przyjmuje za własne, jak również poglądy prawne tego Sądu wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Zdaniem Sądu Okręgowego w procesie ustalenia stanu faktycznego i rozważaniach Sądu Rejonowego, przy wydawaniu zaskarżonego wyroku, nie doszło do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. Sąd Rejonowy przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe, a przy ocenie zebranych w sprawie dowodów, wbrew twierdzeniom skarżącego, nie uchybił ani zasadom logicznego rozumowania ani doświadczenia życiowego.

Zważyć należy, że przepis art. 233 § 1 kpc daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów. Przysługujące sądowi prawo swobodnej oceny dowodów musi być jednak tak stosowane, aby prawidłowość jego realizacji mogła być sprawdzona w toku instancji (por. np. orz. SN z 8 sierpnia 1967 r., I CR 58/67, (...) 1968, nr 1, poz. 22). Skuteczne postawienie zatem zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 kpc wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak SN w orz. z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, LexPolonica nr 1934200, niepubl.).

Sąd Okręgowy, działający w niniejszej sprawie na postawie art. 382 kpc, po rozważeniu całego zebranego w niej sprawie materiału oraz dokonaniu własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów nie podziela stanowiska powoda w zakresie, w jakim podnosi on, że w sprawie nie doszło do dość wnikliwego i uwzględniającego również doświadczenie życiowe odniesienia się do wskazanych przez pozwaną dowodów na potwierdzenie, iż nie jest ona w stanie znaleźć pracy pozwalającej na jej samodzielne utrzymanie.

Wskazać bowiem należy, iż obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka jest jednym z obowiązków troszczenia się o jego fizyczny i duchowy rozwój nałożonych przez ustawodawcę w art. 96 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Czas trwania tego obowiązku nie jest ograniczony terminem, w szczególności nie ma znaczenia osiągniecie przez uprawnionego pełnoletniości. Nie pozostaje on też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, czyli najczęściej dopóki nie może podjąć odpowiedniej dla niego pracy. Przy czym nie chodzi tutaj o dowolny rodzaj pracy, ale taki, który odpowiadać będzie zarówno jego uzdolnieniom, jak i posiadanym kwalifikacjom.

Jednocześnie, jak wyjaśnił Sad Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 1997r., III CKN 257/97 (OSNC 1998, nr 4, poz. 70): „Przy orzekaniu o obowiązku alimentacyjnym rodziców wobec dzieci, które osiągnęły pełnoletniość, brać należy także pod uwagę, czy wykazują one chęć dalszej nauki oraz czy ich osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie nauki.”

Zdaniem Sądu Okręgowego, w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu I instancji, że pozwana K. T. (2) nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, a sytuacja materialna i rodzinna powoda nie uzasadnia obniżenia zasądzonych od niego na rzecz córki alimentów. Podkreślić przede wszystkim należy, iż powódka jest osobą borykającą się z poważnymi problemami zdrowotnymi, choruje na krótkowzroczność generacyjną, zaliczona została do osób z umiarkowanym stopieniem niepełnosprawności, czego powód nie kwestionował w toku postępowania, choruje na tarczycę. Stan zdrowia pozwanej niewątpliwie ogranicza jej możliwości zarobkowe, a w sytuacji, gdy pozwana wykazuje chęć dalszej nauki i podnosi swoje kwalifikacje zawodowe kontynuując naukę w T. (...), zaliczając w terminie lata nauki i wykazując wolę dalszego kształcenia po ukończeniu Technikum, na rodzicach nadal spoczywa obowiązek jej alimentowania. Podniesienie kwalifikacji zawodowych przez pozwaną pozwoli w przyszłości znaleźć jej pracę odpowiednią do jej kwalifikacji, a także uwzględniającą ograniczenia związane z jej stanem zdrowia.

Nie można podzielić również stanowiska powoda, iż jego sytuacja materialna, a także założenie nowej rodziny uzasadnia obniżenie alimentów zasądzonych na rzecz K. T. (2). Nie uległy bowiem zmianie w sposób istotny jego możliwości zarobkowe i majątkowe. Przeciwnie powód nadal pracuje jako kierowca, osiąga dochody wraz z dietami za delegacje w wysokości 4000 – 5000 złotych, przekraczające zatem wysokość dochodów uzyskiwanych przez niego w dacie ustalenia alimentów w kwocie po 750 złotych miesięcznie. Pozostaje w konkubinacie, ale nie obciąża go obowiązek alimentacyjny wobec innych osób poza pozwaną.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc apelacje powoda oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono jak w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 108 § 1, 98 § 1 i 3, 102 kpc oraz § 6 i 13 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( tekst jedn. DZ. U. z 2013 r. , poz. 461 ). W ocenie Sądu charakter żądania podlegający rozstrzygnięciu, a także wysokość obciążających powoda na rzecz pozwanej alimentów uzasadniał zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej jedynie części kosztów procesu.