Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział XII Gospodarczy Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Jolanta Safader – Skwarlińska (spr.)

Sędzia SO Dariusz Janiszewski

Sędzia SO Bożena Kachnowicz – Kokot

Protokolant starszy sekretarz sądowy Elżbieta Rochowicz

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2013r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko K. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku

z dnia 12 grudnia 2012r., sygn. akt V GC 1093/12

1/ oddala apelację;

2/ zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz pozwanego K. B. kwotę 1.200,- (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt XII Ga 210/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. przeciwko K. B. o zapłatę kwoty 21.118,15 zł wraz z ustawowymi odsetkami, sygn. akt V GC 1093/12, oddalił powództwo (punkt I wyroku) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt II wyroku).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 15 marca 2011 r. powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zawarł z pozwanym K. B. umowę o dzieło, na podstawie której strona powodowa zobowiązała się do wykonania gładzi szpachlowych dla powierzchni stropów prefabrykowanych oraz biegów i spoczników klatek schodowych wraz z gruntowaniem i jednokrotnym malowaniem z materiałów własnych w lokalach mieszkalnych. Prace objęte umową miały być zakończone do dnia 30 kwietnia 2011 roku (§ 3 ust. 1). Powód udzielił pozwanemu gwarancji i rękojmi za roboty stanowiące przedmiot umowy za okres 60 miesięcy od daty dokonania odbioru całego przedmiotu umowy. Wszelkie wady i usterki winny być zgłaszane pisemnie lub faksem do powoda. Z chwilą upływu terminu do usunięcia wad wyznaczonego powodowi, pozwany mógł samodzielnie zlecić ich usunięcie na koszt i ryzyko powoda (§ 7). Strony postanowiły, że pozwany może żądać od powoda zapłaty kar umownych za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy, usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze lub w okresie gwarancji i rękojmi w wysokości 0,2 % wynagrodzenia za każdy dzień opóźnienia (§ 8 ust. 1a). Za zakończenie umowy strony uznają odbiór końcowy robót (§ 3 ust. 4; § 5 ust. 1). Wszelkie zmiany do niniejszej umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności (§ 9 ust. 1).

W dniu 31 marca 2011 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło, na podstawie której strona powodowa zobowiązała się do wykonania jednokrotnego szpachlowania i gładzenia powierzchni ścian wraz z gruntowaniem i jednokrotnym malowaniem na biało z materiałów własnych w lokalach mieszkalnych. Prace objęte umową miały być zakończone do dnia 10 czerwca 2011 roku (§ 3 ust. 1). Zapisy dot. gwarancji, kar umownych oraz zmian umowy były tożsame z wyżej wskazanymi. Pozwany na budowie, gdzie wykonywał prace powód pełnił funkcję generalnego wykonawcy, Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) była inwestorem.

Wartość wynagrodzenia powoda łącznie wyniosła kwotę 89.773,62 zł netto. Na podstawie protokołów zaawansowania robót z dni 5 i 9 września 2011 r. powód wystawił faktury VAT o numerach: (...) na kwotę 6.143,98 zł, płatną do dnia 26 września 2011 r., 02/03/2012 na kwotę 14.974,17 zł, płatną do dnia 19 marca 2012 roku. W pracach wykonanych przez powoda występowały usterki, były to m. in. odpadające całe połacie sufitowe. Od 26 września 2011 r. do 26 stycznia 2012 r. pozwany informował powoda kilkanaście razy o wykrytych usterkach i wzywał go do ich usunięcia, pod rygorem usunięcia usterek na koszt powoda. Powód usunął pojedyncze usterki. Pozostałe usterki usunął podmiot trzeci. W dniu 28 października 2011 r. zgłoszono do odbioru końcowego budynki nr (...). Pismem z dnia 21 marca 2012 r. pozwany odesłał powodowi fakturę VAT nr (...) wskazując, że jest ona bez protokołu i nie wie czego ona dotyczy. W odpowiedzi na wezwanie do zapłaty pozwany poinformował powoda, że jego łączne wynagrodzenie winno być obniżone o kwoty: a/ 2.800 zł netto tytułem wartości prac wykonanych przez innego wykonawcę prac szpachlarskich w lokalach, b/ 2.400 zł netto tytułem wartości prac wykonanych przez innego podwykonawcę, c/ 7.645,24 zł netto tytułem materiału dostarczonego przez pozwanego. Podał, że z uwagi na brak usuwania usterek obciążył powoda kosztami ich zastępczego usunięcia w kwocie 12.050 zł oraz naliczył karę umowną za nieterminowe zakończenie prac w kwocie 25.136,61 zł (za okres od 10.06.2011 r. do 28.10.2011 r.). W związku z tym pozwany wezwał powoda do zapłaty kwoty 23.128,19 zł- w terminie 7 dni od dostarczenia pisma. Pismem z dnia 6 lutego 2012 r. pozwany złożył powodowi oświadczenie o potrąceniu swoich wierzytelności z tytułu kary umownej oraz kosztów zastępczego usunięcia usterek wykonanych prac, ich dokończenia z wierzytelnością strony powodowej wynikającą z umowy z dnia 31 marca 2011 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, iż dokonał ustaleń faktycznych na podstawie zeznań świadków J. C., M. P., J. S., S. K., M. S., przesłuchania pozwanego, dokumentów złożonych do akt sprawy, dzienników budowy, które to dokumenty uznał za prawdziwe, albowiem nie noszą one śladów podrobienia, ani przerobienia, a strony nie kwestionowały ich autentyczności i prawdziwości. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania w/wym świadków, które zostały potwierdzone dokumentami. Natomiast za niewiarygodne Sąd uznał słowa Prezesa zarządu powoda R. W., który wskazywał, że prace tynkarskie na budynku nr (...) były opóźnione, co z kolei miało wpływ na prace powoda, gdyż okoliczność ta nie została w żaden sposób wykazana przez powoda. Za nieudowodnione uznał Sąd Rejonowy twierdzenie powoda o umowie z pozwanym, że jak będzie usuwał usterki, to pozwany wypłaci mu wynagrodzenie, jak za nieudowodnione uznał Sąd twierdzenie powoda, że informował pozwanego i J. C., że grunt nie nadaje się do sufitów filigranowych.

W świetle poczynionych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że żądanie powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy zważył, iż umowa stron miała charakter umowy o dzieło (art. 627 k.c.). Sąd ten uznał, iż pozwany wnosząc o oddalenie powództwa zasadnie wskazywał, że wskutek złożenia oświadczenia o potrąceniu wierzytelność powoda nie istnieje. Pozwany wykazał bowiem istnienie wierzytelności przedstawionej do potrącenia, która wynikała z kar umownych za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy. Powód miał zakończyć prace w dniach 30 kwietnia i 10 czerwca 2011r., nie przedstawił swoich robót do odbioru końcowego i wobec tego za datę zakończenia prac przez powoda pozwany przyjął dzień 28 października 2011r., w którym to dniu kierownik budowy zgłosił budynki do odbioru. Powód wykonał zatem przedmiot umowy z opóźnieniem, co uprawniało pozwanego do naliczenia kar umownych zgodnie z § 8 ust. 1a umowy. Jeżeli chodzi o wysokość wierzytelności przedstawionej do potrącenia z tytułu opóźnienia, to Sąd Rejonowy wskazał, iż wysokość ta została właściwie określona, nie była kwestionowana przez powoda i jej przedstawienie do potrącenia doprowadziło do wygaśnięcia roszczenia objętego przedmiotowym procesem. Prócz tego Sąd I instancji wskazał, że powód wnosząc o nieuwzględnienie zarzutu potrącenia złożył odpowiedź na sprzeciw, przy czym Sąd uznał twierdzenia w niej złożone za spóźnione. Zdaniem Sądu I instancji, powód występując z pozwem o zapłatę wynagrodzenia za wykonane dzieło wiedział, że pozwany kwestionuje całość jego wynagrodzenia wskazując na jego wady oraz że pozwany dokonał potrącenia wierzytelności, w związku z czym powód powinien już w pozwie przedstawić dowody niweczące twierdzenia strony pozwanej. Powód nie wykazał w żaden sposób, że podanie w pozwie tych twierdzeń nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikała później. Zdaniem Sądu, gdyby nawet przyjąć, że twierdzenia te nie są sprekludowane, to i tak nie zostały udowodnione. Powód nie wykazał bowiem żadnej konkretnej okoliczności będącej przyczyną nienależytego wykonania zobowiązania, za którą nie ponosi odpowiedzialności, a przede wszystkim nie wykazał, że wszelkie prace zostały wykonane terminowo. Uzasadnianie to późniejszymi ustnymi ustaleniami stron jest – zdaniem Sądu Rejonowego - bezzasadne ponieważ po pierwsze - powód w żaden sposób nie sprecyzował, kto, z kim i na jaki dzień ustalił nowe terminy wykonania robót. Po drugie, nawet gdyby to wykazał, i tak nie miałoby to żadnego znaczenia wobec jasnych zapisów umowy - wszelkie zmiany do umów wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jakiekolwiek zatem ustalenia ustne co do terminu zakończenia prac były nieważne. Strona powodowa nie udowodniła również, że to z winy innego podmiotu, opóźnień na budowie doszło do zakończenia przez niego prac po terminie. Odnosząc się do wskazywanych przez niego zapisów w dziennikach budowy Sąd Rejonowy wskazał, że tylko biegły mógłby zweryfikować, czy prace wskazane przez inne podmioty wpłynęły na termin wykonania prac przez powoda. Sąd przyznał rację pozwanemu, że w żadnym miejscu dzienników budowy nie ma informacji o tym, że strona powodowa zgłasza przestój z uwagi na trwające prace innych wykonawców. Brak też jest jakichkolwiek pism, w których powód w trakcie budowy zgłaszałby takie okoliczności pozwanemu.

Z uwagi na to, że wierzytelność z tytułu kary umownej przewyższała kwotę wierzytelności powoda Sąd Rejonowy uznał za zbędne rozpatrywanie pozostałych zarzutów pozwanego. Jedynie na marginesie Sąd odnosząc się do wskazywania, że prace zostały wykonane przez powoda prawidłowo, uznał, że twierdzenie to nie zostały przez stronę wykazanej. Podnoszenie, że ewentualne wady jakie mogły powstać były jedynie następstwem złej jakości materiałów dostarczonych przez pozwanego pozostało nieudowodnione. Wykazanym natomiast zostało, jakie usterki posiadały prace powoda, fakt wielokrotnego wzywania do ich usunięcia i nikłą reakcję powoda na te wezwania.

Nadto Sąd Rejonowy zważył, że pomimo zaprzeczenia przez pozwanego jakoby faktura VAT nr (...) dotyczyła prac wykonanych na jego rzecz, powód wskazał jedynie, że należności objęte fakturą VAT nr (...) wynikały z wykonanych przez powoda prac objętych umowami oraz podnosił, że ta i druga faktura przedstawione wraz z pozwem wystawione zostały na podstawie protokołów zaawansowania. Sąd uznał zatem, że powód nie wykazał istnienia i wymagalności wierzytelności objętych ww. fakturą VAT.

Odnosząc się do wskazania przez powoda, że na prośbę inwestora podjął się prac dodatkowych w postaci szlifowania połaci ścian niewskazanych w umowie o wartości 16.569,12 zł Sąd uznał, że nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy z dwóch względów. Umowa ta zawarta była nie pomiędzy stronami niniejszego postępowania, a powód nie wykazał, że należności tej dochodzi od pozwanego. Nadto, powód - mimo zaprzeczenia pozwanego - nie wykazał tej okoliczności.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia zawartego w pkt I wyroku stanowił art. 627 k.c. a contrario.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98, 108 §1 k.p.c., §2 ust.1 i 2, §6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2002 r., nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1/ obrazę przepisów postępowania cywilnego, mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, polegającą na naruszeniu art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie dowolnej i pobieżnej, a nie wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału w szczególności przez błędne przyjęcie, że :

a/ powód nie wykazał istnienia i wymagalności przysługującej mu wierzytelności wynikającej z faktury (...);

b/ powód nie wykazał, że materiał dostarczony przez pozwanego nie nadawał się do sufitów filigranowych i w rezultacie uznanie, iż powód wykonał umowę w sposób nieprawidłowy, a dokonane przez pozwanego potrącenie jest zasadne;

c/ materiał dowodowy przedstawiony przez powoda, w szczególności dzienniki budowy prowadzone dla prac budowlano remontowych przy ul. (...) nie wskazują na fakt, iż poziom zaawansowania prac realizowanych przez pozwanego nie umożliwiał powodowi zaangażowania sił roboczych niezbędnych do dochowania terminu pierwotnie ustalonego w zawartej przez strony umowie;

2/ obrazę przepisów postępowania cywilnego, mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, w szczególności art. 232 zd. drugie k.p.c. przez nie dopuszczenie przez Sąd I instancji dowodu z opinii biegłego z urzędu w sytuacji, w której Sąd ten po przeprowadzeniu dowodu z treści kart dzienników budowy wskazanych przez powoda, nie był w stanie bez wiadomości specjalnych ocenić czy prace i kolejność ich wykonywania przez inne podmioty wpłynęły na możliwość i termin wykonania prac przez powoda;

3/ obrazę przepisów postępowania cywilnego, mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, w szczególności art. 229 k.p.c. poprzez przeprowadzenie dowodu z treści kart dziennika budowy, już po przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania stron oraz poprzez nieprzeprowadzenie uzupełniającego dowodu z przesłuchania stron po przeprowadzeniu dowodu z treści kart dziennika budowy prowadzonego dla prac budowlano - remontowych przy ul. (...);

4/ obrazę przepisów postępowania cywilnego, mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, polegającą na naruszeniu art. 479 ¹² k.p.c. przez nadmiernie rygorystyczne przyjęcie konstrukcji prekluzji dowodowej i w rezultacie uznanie, iż twierdzenia powoda wskazane w odpowiedzi na sprzeciw są spóźnione;

5/ błąd w ustaleniach stanu faktycznego, mający wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, przez uznanie, iż powód dokonał nieterminowego wykonania przedmiotu umowy, a co za tym idzie przyjęcie, iż dokonane przez pozwanego potrącenie należności wynikających z umowy zawartej między stronami jest zasadne i prowadzi do umorzenia wierzytelności powoda.

W. na powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

⚫

przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność ustalenia wpływu terminów realizacji prac przez pozwanego i inne podmioty wskazane w kartach dziennika budowy prowadzonego dla prac budowlano – remontowych przy ul. (...) na możliwość i terminowość wykonania prac przez powoda;

⚫

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości;

⚫

zasądzenie na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za I instancję;

ewentualnie o:

⚫

uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu sądowi orzeczenie o kosztach procesu na rzecz pozwanego za I i II instancję;

ewentualnie o:

⚫

uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu sądowi orzeczenie o kosztach procesu na rzecz pozwanego za I i II instancję, w tym o kosztach zastępstwa procesowego, wg norm prawem przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na apelację powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany wniósł ponadto o pominięcie zgłoszonego przez powoda nowego dowodu w postaci opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa, który strona powodowa mogła powołać w postępowaniu przed Sądem I instancji, jak również z tej przyczyny, iż potrzeba powołania tego dowodu nie wynikła dopiero po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie jest zasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za podstawę własnego rozstrzygnięcia. Podziela również przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów jako nienaruszającą ram zakreślonych art. 233 § 1 k.p.c. Ocena ta jest logiczna, przekonująca i znajduje pełne oparcie w przeprowadzonych dowodach. Podziela również stanowisko tego Sądu odnośnie oceny prawnej dochodzonego przez powoda żądania i się do niej odwołuje bez potrzeby ponownego przytaczania przywołanej w motywach rozstrzygnięcia argumentacji.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy niewadliwie ukształtował podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, a poczynione przez ten Sąd ustalenia faktyczne mają odzwierciedlenie we wskazanych w uzasadnieniu wyroku dowodach ocenionych w granicach swobody zakreślonej treścią art. 233 § 1 k.p.c., i Sąd Okręgowy je podziela.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów stawianych rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego, w pierwszej kolejności podnieść należy, że zastrzeżeń nie wywołuje stanowisko Sądu Rejonowego co do istnienia podstaw do przyjęcia za sprekludowane w kontekście regulacji art. 479 ¹² § 1 k.p.c. twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez powoda w odpowiedzi na sprzeciw pozwanego od nakazu zapłaty.

Zauważyć trzeba, że system prekluzji dowodowej polega na nałożeniu na strony - w sposób bardziej lub mniej kategoryczny - ciężaru przedstawienia sądowi wszystkich znanych im faktów, dowodów i zarzutów w określonym ustawowo terminie, pod rygorem utraty możliwości późniejszego ich przytaczania lub powoływania. Do rygorów systemu prekluzyjnego należy również wymaganie, ażeby strony dokonały tych przytoczeń, chociażby nawet w formie ewentualnej, tylko na wypadek, gdyby twierdzenia zaprezentowane w pierwszej kolejności okazały się nieskuteczne lub nie zostały uwzględnione przez sąd. Artykuł 479 ¹² § 1 k.p.c. stanowi, że powód jest obowiązany podać już w pozwie wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku, dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Przy tym pamiętać należy, iż art. 479 ¹² k.p.c. nie dotyczy ani argumentacji prawnej budowanej na zgłoszonych przed wystąpieniem prekluzji procesowej twierdzeniach dotyczących faktów, ani okoliczności, które Sąd i tak bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 września 2008 r., w sprawie sygn. akt I ACa 720/08, LEX nr 516556). W art. 479 ¹² k.p.c. chodzi, bowiem o potrzebę powołania dowodów, która mimo starannego prowadzenia sprawy przez strony, może pojawić się w toku dynamicznie przebiegającego procesu później, aniżeli w pozwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2006 r., w sprawie sygn. akt V CSK 243/06, LEX nr 358789).

W przedmiotowej sprawie powód dochodził zapłaty wynagrodzenia za wykonane na rzecz pozwanego prace w oparciu o umowy z dnia 15 marca 2011r. i 31 marca 2011r., zaś pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty podniósł, że wskutek złożonego przed procesem oświadczenia o potrąceniu wierzytelność powoda nie istnieje. Nie ulega wątpliwości, że zanim powód wniósł pozew, pozwany złożył mu oświadczenie o potrąceniu jego wierzytelności z wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło z wierzytelnością z tytułu kary umownej oraz kosztów zastępczego usunięcia usterek i dokończenia prac wykonanych przez powoda. W tej sytuacji Sąd I instancji zasadnie uznał, że skoro powód występując z pozwem o zapłatę wynagrodzenia za wykonane dzieło wiedział, że pozwany kwestionuje całość jego wynagrodzenia i z jakiej przyczyny, to tym samym powód w myśl zasady prekluzji dowodowej winien już w pozwie przedstawić dowody niweczące twierdzenia strony pozwanej. Tymczasem powód dopiero w odpowiedzi na sprzeciw pozwanego powołał się na okoliczności, które miały wskazywać, że nienależyte wykonanie dzieła było wynikiem okoliczności, za które odpowiedzialność ponosił pozwany. Przy tym istotnym jest, że powód nie wykazał, ażeby przedstawione twierdzenia, nie mogły być powołane w pozwie albo że potrzeba powołania ich wynikła później.

Reasumując, jeżeli powód zaniechał zgłoszenia w pozwie bezsprzecznie znanych mu okoliczności, mających podstawowe znaczenie dla oceny zasadności zgłoszonego roszczenia, to nie może wywodzić, że w niniejszej sprawie przepisy o prekluzji procesowej zostały zastosowane w sposób formalistyczny, kosztem merytorycznego rozpoznania sprawy. Jedynie na marginesie czynionych rozważań godzi się zauważyć, że w przypadku, gdy występuje prekluzja procesowa, to jej bezwzględnym skutkiem jest pominięcie faktów i wniosków dowodowych zgłoszonych z uchybieniem przewidzianych terminów i to także wtedy, gdy fakty te i dowody mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 października 2009 r., w sprawie sygn. akt V ACa 377/09, LEX nr 574510).

Analiza treści apelacji powoda prowadzi do wniosku, że upatrywał on naruszenia prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. także w tym, że Sąd I instancji przyjął, iż wykonał on umowę w sposób nieprawidłowy, co uzasadniło potrącenie wierzytelności pozwanego i uznanie, iż powód nie wykazał istnienia i wymagalności przysługującej mu wierzytelności. Powód dla wykazania zasadności swoich twierdzeń powoływał się na to, że pozwany nie dostarczył mu odpowiednich materiałów dla wykonania prac, co przekładało się na terminowość ich zakończenia a także, że pozwany nie miał podstaw do, jak to określił powód, „zaangażowania sił roboczych niezbędnych do dochowania terminu pierwotnie ustalonego w zawartej przez strony umowie.”

W odniesieniu do tak ukształtowanego stanowiska skarżącego, wskazać należy, że twierdzenia powoda odnoszące się do faktów, które miały wskazywać, że nienależyte wykonanie dzieła było wynikiem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosił powód, podlegały pominięciu – jako spóźnione.

Niezależnie jednak od powyższego, Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu I instancji, że nawet gdyby uznać, że twierdzenia te zostały złożone w terminie, to i tak nie zostały one udowodnione. Jak trafnie zauważył Sąd I instancji, strona powodowa nie wykazała żadnej okoliczności będącej przyczyną nienależytego wykonania zobowiązania, za którą nie ponosi odpowiedzialności, choć to na niej spoczywał w tym zakresie ciężar dowodowy, jako na wywodzącej z tej okoliczności skutki prawne. W przekonaniu Sądu Okręgowego nie sposób odmówić słuszności ustaleniu Sądu I instancji, że ustne ustalenia stron, co do terminu zakończenia prac, na które powoływał się powód nie przesądzają o tym, że prace zostały wykonane w sposób terminowy, choćby z tego względu, że wobec postanowień umowy wiążącej strony sporu wszelkie zmiany wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności. Zdaniem Sądu Okręgowego, brak jest też podstaw do podważania stanowiska wyrażonego w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia, że powód nie udowodnił, że to z winy innego podmiotu, doszło do zakończenia przez niego prac po terminie. Podkreślić bowiem należy, że dzienniki budowy nie zawierają informacji o tym, że powód zgłaszał przestój z uwagi na trwające prace innych wykonawców. Brak jest również innych pism, w których powód w trakcie budowy zgłaszałby takie okoliczności pozwanemu. W ocenie Sądu Okręgowego, jako miarodajny dowód nie może być traktowane pismo powoda z dnia 05 października 2011 r. Powód w piśmie tym kwestionuje przede wszystkim wysokość przyznanego mu wynagrodzenia za wykonane już prace, wobec czego jednostronne podniesienie kwestii wadliwości dostarczonych materiałów na tym etapie nie może świadczyć o tym, iż fakt ten rzeczywiście był zgłaszany pozwanemu w toku wykonywania prac. Przy tym Sąd Okręgowy podzielił ocenę Sądu Rejonowego, że zapisy w dziennikach budowy mógłby zweryfikować tylko biegły pod kątem tego, czy prace wskazane przez inne podmioty wpłynęły na termin wykonania prac przez powoda. W tym miejscu wskazania wymaga, że wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd I instancji nie dopuścił się obrazy art. 232 zd. drugie k.p.c. przez nie dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z urzędu dla oceny czy prace i kolejność ich wykonywania przez inne podmioty wpłynęły na możliwość i termin wykonania prac przez powoda. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. W myśl art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Dopuszczenie dowodu z urzędu stanowi, co do zasady uprawnienie sądu, a nie jego obowiązek. Czynność ta ma charakter fakultatywny i dyskrecjonalny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 stycznia 2011 r., VI ACa 780/10, LEX nr 786998). Skorzystanie przez sąd z uprawnienia dopuszczenia dowodu z urzędu może mieć miejsce wyjątkowo. Takiego obowiązku w szczególności nie sposób dopatrzyć się w sprawach o charakterze gospodarczym toczących się z udziałem podmiotów profesjonalnych i wtedy, gdy strony reprezentowane są przez fachowych pełnomocników (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 października 2009 r., V ACa 377/09, LEX nr 574510). Sąd Okręgowy uznał więc, że to w gestii strony powodowej leżał wybór materiału procesowego przedstawionego dla poparcia twierdzeń pozwu, a zadaniem Sądu było rozstrzygnąć spór na podstawie zgromadzonego przez strony materiału dowodowego, tym bardziej, że trudno uznać, by w sprawie gospodarczej z udziałem profesjonalnych pełnomocników Sąd musiał korzystać ze swoich wyjątkowych uprawnień.

Dodać również trzeba, że z treści apelacji nie wynika, że zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. skarżąca wiąże z działaniem sądu z urzędu i przeprowadzeniem dowodu niewskazanego przez strony. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą sąd nie może dopuścić się obrazy przepisu art. 232 zd. 1 k.p.c., ponieważ odnosi się on do obowiązków stron, a nie do czynności sądu (por. wyrok SN z dnia 23 maja 2003r., II CK 367/02, niepubl.). Wskazuje on jedynie na ciężar dowodu w znaczeniu procesowym, czyli obowiązek przedstawienia faktów i dowodów przez strony. Przepis ten nie stanowi postawy wyrokowania sądu i nie może mieć wpływu na poprawność wydanego przez sąd rozstrzygnięcia. Zaznaczyć należy, że zachowana w art. 232 zd. 2 k.p.c. możliwość dopuszczenia dowodu z urzędu stanowi jedynie wspierające uprawnienie sądu, które może być wykorzystywane tylko w szczególnie wyjątkowych sytuacjach, nie może zaś prowadzić do zastępowania stron w spełnianiu ich obowiązków. Działanie sądu z urzędu może bowiem prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron. Powołując się w apelacji na naruszenie przepisu art. 232 k.p.c., skarżący zdaje się nie dostrzegać, że przepis ten odnosi się – jak wyżej wskazano – do obowiązków stron, a nie do czynności sądu.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy nie naruszył również art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. dokonując oceny zebranego materiału dowodowego. Aby zarzucić naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., skarżący powinien wskazać, jaki konkretnie dowód mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy sąd uznał za wiarygodny i mający moc dowodową albo za niewiarygodny i niemający mocy dowodowej i w czym przy tej ocenie przejawia się naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2002 r., I CKN 132/01, LEX nr 53144). Postawienie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu ustalonego przez siebie, na podstawie własnej oceny dowodów stanu faktycznego; skarżący może tylko wskazywać posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd drugiej instancji rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 369/03 LEX nr 174131). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 137/04, LEX nr 602671).

W ocenie Sądu Okręgowego, przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ocena dowodów jest prawidłowa i nie narusza zasad wyrażonych we wskazanym przepisie. Skarżący nie wykazał bowiem, poza przedstawieniem twierdzeń o braku jego winy w nieterminowym zakończeniu prac i przyczynieniu się do tego innych podmiotów braku logiki, sprzeczności z doświadczeniem życiowym, czy braku wszechstronności w rozważaniach zawartych w uzasadnieniu wyroku, a jedynie to pozwalałoby na uznanie, że doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Nie jest wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Ocena dowodów należy bowiem do sądu orzekającego i nawet w sytuacji, w której z dowodu można było wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd, nie oznacza to jeszcze naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Analiza treści apelacji powoda, w kontekście zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wskazuje jednoznacznie, że stanowi ona jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami i rozstrzygnięciami Sądu I instancji.

Zdaniem Sądu Okręgowego w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie można też mówić o naruszeniu art. 299 k.p.c. poprzez przeprowadzenie dowodu z treści kart dziennika budowy, już po przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania stron i nieprzeprowadzenie uzupełniającego dowodu z przesłuchania stron po przeprowadzeniu dowodu z treści dziennika budowy. Nie można bowiem zapominać, że po przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania stron nie jest wykluczona definitywnie możliwość przeprowadzenia innych środków dowodowych (por. Demendecki Tomasz, Komentarz aktualizowany do art. 299 Kodeksu postępowania cywilnego, Jakubecki Andrzej (red.), Bodio Joanna, Demendecki Tomasz, Marcewicz Olimpia, Telenga Przemysław, Wójcik Mariusz P., Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, LEX/el., 2013) tym bardziej, że przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron nie może niejako służyć podsumowaniu wyników dotychczasowego postępowania dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 listopada 2012 r., I ACa 560/12, Lex nr 1235986).

Jeżeli zaś chodzi o podniesiony przez skarżącego zarzut błędu w ustaleniach stanu faktycznego, polegającego na przyjęciu, iż powód dokonał nieterminowego wykonania przedmiotu umowy, wobec czego dokonane przez pozwanego potrącenie należności wynikających z umowy zawartej między stronami jest zasadne, to wobec wyżej przeprowadzonych rozważań uznać należy go za chybiony. Powód nie dowiódł bowiem, że niewykonanie dzieła w terminie było następstwem okoliczności, za które nie ponosił odpowiedzialność, w rezultacie czego pozwany był uprawniony do dokonania potrącenia wierzytelności powoda z wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło z wierzytelnością z tytułu kary umownej za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy.

Sąd Okręgowy odnosząc się do wniosków dowodowych powoda zawartych w apelacji uznał, iż są one objęte prekluzją dowodową i z tego względu powinny zostać oddalone.

Skarżący w apelacji wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność ustalenia wpływu terminów realizacji prac przez pozwanego i inne podmioty wskazane w kartach dziennika budowy prowadzonego dla prac budowlano – remontowych przy ul. (...) na możliwość i terminowość wykonania prac przez powoda.

Jak już powyżej wskazano artykuł 479 ¹² § 1 k.p.c. stanowi, że powód jest obowiązany podać już w pozwie wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W tym przypadku, dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Ponadto, zgodnie z art. 381 k.p.c. Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Przepis art. 381 k.p.c. nie oznacza, że strona może skutecznie żądać uzupełnienia dowodów w postępowaniu apelacyjnym, tylko dlatego, że spodziewa się korzystnej dla siebie oceny tych dowodów (por. między innymi wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 r. I PKN 640/98, OSNP 2000/10/389 i z dnia 10 lipca 2003 r. I CKN 503/01, niepubl.). Powód w ogóle nie wskazał w apelacji żadnych przyczyn, które usprawiedliwiałyby powołanie tych dowodów dopiero na etapie postępowania apelacyjnego.

Nie ulega wątpliwości, że możliwość terminowego wykonania prac przez powoda w okolicznościach przedmiotowej sprawy, miała zasadniczy wpływ na ustalenie czy pozwany mógł skutecznie potrącić z wierzytelnością powoda swą wierzytelność z tytułu kary umownej oraz kosztów zastępczego usunięcia usterek i dokończenia prac wykonanych przez powoda. Skuteczność dokonanego potrącenia decydowała z kolei o zasadności roszczenia powoda.

Przedmiotowy wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego powinien więc zostać zgłoszony już w pozwie, czego powód nie uczynił. Powód ponadto nie wskazał przyczyn uzasadniających nie możność wcześniejszego zgłoszenia tego wniosku.

W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu Okręgowego ten wniosek powoda uznać należało za sprekludowany.

Powyższe wywody wskazują, że wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i odpowiada prawu, a zarzuty powoda nie są zasadne. Z tych względów Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Stosownie do wyniku sporu rozstrzygnięto o kosztach postępowania przed sądem drugiej instancji w oparciu o przepisy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349, ze zm.).