Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 października 2014 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie z powództwa Miasta Ł. Administracji (...) Ł. (...) w Ł. przeciwko P. K. i B. S. (1) o zapłatę, zasądził od P. K. i B. S. (1) solidarnie na rzecz Miasta Ł. Administracji (...) Ł. (...) w Ł. kwotę 4.724,29 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2010 roku do dnia zapłaty (punkt 1), oddalił powództwo w pozostałej części (punkt 2) oraz orzekł o kosztach procesu (punkty 3-5).

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na ustaleniach, że P. K., wraz z B. S. (1) i dwójką ich dzieci zajmują od 2000 r. bez tytułu prawnego lokal mieszkalny numer (...), usytuowany w budynku położonym przy ulicy (...) w Ł., którego właścicielem jest Miasto Ł.. Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 18 lutego 2000 roku, wydanym w sprawie III C 983/99, Sąd nakazał P. K. opróżnienie lokalu wraz ze wszystkimi osobami prawa jego reprezentującymi oraz zasądził od P. K. na rzecz Gminy Ł. reprezentowanej przez Administrację (...) Ł. (...) w Ł. kwotę 3.990,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami. Postanowieniem z dnia 25 lipca 2000 roku Sąd Rejonowy w Łodzi nadał temu orzeczeniu klauzulę wykonalności. Pomimo wyroku, pozwani nadal zamieszkują w lokalu. Ze względu na brak środków finansowych zadłużenie zaczęli spłacać w 2002 roku, kiedy wszczęto egzekucję wyroku eksmisyjnego. P. K. zawarł wówczas porozumienie

z Miastem Ł., na mocy którego odstąpiono od egzekucji. W dniu 27 września 2002 roku P. K. zobowiązał się wpłacić do dnia 28 października 2002 roku całą należność wraz z kosztami komorniczymi w kwocie 15.000 złotych (w tym odsetki w kwocie 5.060 złotych). Comiesięczna opłata za używanie lokalu składa się ze stawki czynszu, obliczonego według stawek określonych uchwałami Rady Miejskiej Ł., opłaty za dostawę wody i odprowadzanie ścieków według cen (...) i opłaty za odbiór nieczystości stałych.

Wpłaty za lokal mieszkalny numer (...) usytuowanego w budynku położonym przy ulicy (...) w Ł. nie były regularne, co skutkowało narastaniem długu i naliczaniem odsetek. W niektórych miesiącach w ogóle nie było wpłat. Udokumentowane zostały następujące wpłaty:

w dniu 09.09.2002 r. wpłacono kwotę 121,24 zł pod tytułem wrzesień 02,

w dniu 09.09.2002 r. wpłacono kwotę 450 zł pod tytułem zaległość czynszowe,

w dniu 07.10.2002 r. wpłacono kwotę 2000 zł pod tytułem zaległość czynszowe,

w dniu 07.10.2002 r. wpłacono kwotę 121,24 zł pod tytułem październik 02,

w dniu 18.10.2002 r. wpłacono kwotę 2400 zł pod tytułem zaległość czynszowe,

w dniu 19.09.2002 r. wpłacono kwotę 450 zł pod tytułem zaległość czynszowe,

w dniu 28.10.2002 r. wpłacono kwotę 2000 zł pod tytułem zaległość czynszowe,

w dniu 31.10.2002 r. wpłacono kwotę 1000 zł pod tytułem zaległość czynszowe,

w dniu 09.05.2003 r. wpłacono kwotę 242 zł pod tytułem III, IV 03,

w dniu 09.05.2003 r. wpłacono kwotę 366 zł pod tytułem XII, I, II, 03,

w dniu 09.05.2003 r. wpłacono kwotę 121,24 zł pod tytułem listopad 03,

w dniu 23.05.2003 r. wpłacono kwotę 127,71 zł pod tytułem czerwiec 03,

w dniu 12.08.2003 r. wpłacono kwotę 128,91 zł pod tytułem lipiec,

w dniu 12.08.2003 r. wpłacono kwotę 127,71 zł pod tytułem czerwiec,

w dniu 23.09.2003 r. wpłacono kwotę 128,91 zł pod tytułem wrzesień 03,

w dniu 23.09.2003 r. wpłacono kwotę 128,91 zł pod tytułem sierpień 02,

w dniu 21.12.2004 r. wpłacono kwotę 1610 zł pod tytułem za miesiąc od 10.2004,

w dniu 06.03.2006 r. wpłacono kwotę 2000 zł pod tytułem zaległy czynsz,

w dniu 20.02.2007 r. wpłacono kwotę 2.300 zł bez dedykacji,

w dniu 16.06.2008 r. wpłacono kwotę 103 zł pod tytułem dopłata do II 07,

w dniu 16.06.2008 r. wpłacono kwotę 750 zł pod tytułem I, II, III, IV, V 08,

w dniu 16.06.2008 r. wpłacono kwotę 1.200 zł pod tytułem czynsz od V do XII 07,

w dniu 16.06.2008 r. wpłacono kwotę 148,99 zł pod tytułem marzec,

w dniu 16.06.2008 r. wpłacono kwotę 148,99 zł pod tytułem kwiecień,

w dniu 16.06.2008 r. wpłacono kwotę 150 zł pod tytułem czerwiec 08,

w dniu 10.09.2009 r. wpłacono kwotę 1.206 zł bez dedykacji,

w dniu 08.09.2009 r. wpłacono kwotę 2000 zł bez dedykacji,

w dniu 10.03.2010 r. wpłacono kwotę 368 zł pod tytułem miesiąc II, III 2010,

w dniu 10.03.2010 r. wpłacono kwotę 173,67 zł pod tytułem za miesiąc IX 09,

w dniu 10.03.2010 r. wpłacono kwotę 360 zł pod tytułem za miesiąc XI, XII 2010,

w dniu 10.03.2010 r. wpłacono kwotę 184 zł pod tytułem za miesiąc styczeń 2010, w dniu 22.07.2010 r. wpłacono kwotę 1.050 zł pod tytułem czynsz za V, VI, VII,

w dniu 11.10.2010 r. wpłacono kwotę 382,16 zł pod tytułem sierpień, wrzesień 2010 r.,

w dniu 27.12.2010 r. wpłacono kwotę 191,08 zł pod tytułem październik 2010,

w dniu 27.12.2010 r. wpłacono kwotę 191,08 zł pod tytułem listopad 10,

w dniu 27.12.2010 r. wpłacono kwotę 191,08 zł pod tytułem grudzień 10,

w dniu 11.01.2011 r. wpłacono kwotę 200 zł pod tytułem styczeń,

w dniu 11.02.2011 r. wpłacono kwotę 200 zł pod tytułem luty 2011.

Wpłaty dokonane w dniu 06.03.2006 r. w kwocie 2000 zł, w dniu 20.02.2007 r. w kwocie 2300 zł, w dniu 10 września 2009 roku w kwocie 1206 zł, oraz w dniu 8 września 2009 roku w kwocie 2000 zł, nie zostały przez wpłacającego przypisane do konkretnych zaległości – nie wskazano, za jaki okres są uiszczane.

W dniu 10 sierpnia 2005 roku P. K. zawarł z Miastem Ł. porozumienie, którego przedmiotem było rozłożenie na raty zadłużenia obliczonego na dzień 31 lipca 2005 roku w kwocie 6.435,54 złotych. W treści porozumienia dłużnik uznał zadłużenie w wysokości 6.435,54 zł, tj. 1.477,14 zł zaległości główniej oraz 4.936,80zł odsetek, zaś jego spłatę rozłożono na 36 rat po 178,77 zł każda, płatnych od września 2005 roku, do dnia 10 każdego miesiąca.

W dniu 30 grudnia 2010 roku P. K. zawarł z Miastem Ł. porozumienie, którego przedmiotem było rozłożenie na raty należności gminy w wysokości 300,34 złotych z tytułu postępowania sądowego i egzekucji prowadzonej na podstawie wyroku z dnia 18 lutego 2000 roku, sygn. akt III C 983/99.

Wpłaty P. K. były zaliczane na najstarsze zaległości, wynikające przede wszystkim z wyroku (należność główną, następnie odsetki). Początkowo zaległości obejmowały roszczenia wynikające z samego długu oraz okres od 1999 do 2002 roku, gdy nie realizowano żadnych należności. Wpłaty bez adnotacji zaliczano na najstarsze wierzytelności, wynikające z zaległości, a gdy na dowodzie wpłaty wpisano konkretny miesiąc – zgodnie z tym zapisem. Wpłaty na konkretny miesiąc zaliczano tylko na należność główną. Opłaty nie były dokonywane regularnie, dlatego naliczano odsetki. Wezwania przed 2002 rokiem nie uwzględniały należności wynikających z wyroku, dotyczyły bieżących zaległości. Nie dokonywano także zaliczeń na koszty sądowe. Zaległości były wyliczane na podstawie programu komputerowego. Odsetki naliczono od kwoty zadłużenia podstawowego wskazanego w tabeli tak, jak terminy płatności – po 10-tym dniu każdego miesiąca.

W okresie od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2010 roku suma wpłat B. S. (2) i P. K. wyniosła 8.224,81 złotych.

Zadłużenie na dzień 31 grudnia 2012 roku, przy uwzględnieniu zarzutu 3-letniego okresu przedawnienia wyniosło 4.724,29 złotych.

Powyższy stan faktyczny w istocie był niesporny. Okoliczność zajmowania lokalu przez pozwanych, obowiązek uiszczania opłat, nieregularne wpłaty pozostawały poza sporem. Spór zasadniczo dotyczył ustalenia w świetle zgromadzonych dokumentów, wysokości zobowiązania na dzień wyrokowania. Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie miało wyliczenie wysokości tej należności przy uwzględnieniu udokumentowanych wpłat, podniesionego zarzutu przedawnienia i sposobu rozliczania wpłaconych kwot.

W rozważanych prawnych Sąd Rejonowy podnosił, że podstawę dochodzonego przez powoda roszczenia stanowi art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U. za 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zmianami), zgodnie z którym, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane co miesiąc, do dnia opróżnienia lokalu, uiszczać odszkodowanie. Wysokość odszkodowania ustala się zgodnie z regułą przewidzianą w ust. 2; odpowiada ono wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu z zastrzeżeniem kolejnego ustępu. Roszczenie z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów zostało ukształtowane jako roszczenie okresowe – płatne co miesiąc. Zastosowanie do niej znajdują ogólne przepisy Kodeksu cywilnego o przedawnieniu, w tym art. 118 kc. Nie ulega zatem wątpliwości, że termin jego przedawnienia wynosi trzy lata; art. 118 kc, przewidujący 3-letni okres przedawnienia dla roszczeń okresowych, ma bowiem na uwadze świadczenia okresowe z tytułu ustawowego lub umownego

Odnosząc się do wysokości dochodzonego roszczenia, przy przyjęciu 3-letniego okresu przedawnienia, Sąd w pierwszej kolejności odniósł się do wysokości naliczanych miesięcznie świadczeń. Pozwani kwestionowali tę wysokość. Jednak opinia biegłego potwierdziła prawidłowość przyjętych wysokości dla przedmiotowego lokalu. Biegły odniósł się zarówno do rodzaju lokalu, jak i stawek gminnych. Opinia potwierdziła, że powód przyjął stawki odpowiadające wysokości czynszu za sporny lokal, jaki pozwani uiszczaliby, gdyby stosunek prawny nie wygasł. Odpowiada to regulacji zawartej w art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów.

Przyjęty przez Sąd wariant opinii biegłego, który stał się podstawą rozstrzygnięcia, opiera się na założeniu, że 3 letni okres przedawnienia dotyczy każdej dokonanej wpłaty przez pozwanych w okresie od dnia 22 grudnia 2007 roku do dnia 22 grudnia 2010 roku. To oznacza, że każda nie zadysponowana wpłata powinna zostać rozliczona wyłącznie na należności powstałe w okresie 3 lat wstecz od daty tejże wpłaty. Opis sytuacji faktycznej obrazuje zasadność takiego mechanizmu rozliczeń. W niniejszej sprawie bowiem, pozwani uiszczali na rzecz powódki wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu. Czynili to nieregularnie, w różnych odstępach czasu i różnymi kwotami. W niektórych miesiącach wpłaty nie były w ogóle uiszczane. Wpłaty dokonywane w danym czasie albo były przez samych dłużników przeznaczane na konkretne zadłużenia albo też podlegały zaliczeniu zgodnie z wolą wierzyciela. Analizując sytuację powoda wydaje się oczywistym, że miał on prawo dokonać zaliczenia każdej wpłaty na należności nieprzedawnione w dniu tej wpłaty; zaliczenia na należności powstałe do trzech lat wstecz przed wpłatą są uprawnione. Należy zauważyć, iż w dacie każdej z wpłat nie można było nawet stwierdzić, czy i jakie dalsze zadłużenia powstaną. Tym samym trudno oczekiwać, że wierzyciel dokona zaliczenia na ewentualne, przyszłe wierzytelności.

Szczegółowe wyliczenia biegłego wykazały, że pozwani na dzień wniesienia pozwu nadal mieli zaległości w uiszczaniu opłat za lokal w wysokości 5096,99 zł. Sąd zmodyfikował wnioski wynikające z ww. opinii poprzez zaliczenie wpłaty dokonanej w dniu 10 marca 2010 roku w wysokości 360 zł, zgodnie ze wskazaniem pozwanych dokonanej pod tytułem „czynsz za miesiąc XI, XII 2010”. Od kwoty ostatecznego zadłużenia należało odjąć należności naliczone za miesiąc listopad i grudzień 2009 roku (po 179,63 zł), przy jednoczesnym zmniejszeniu odsetek naliczonych od tych należności. Wyniosły one odpowiednio: za okres od 11-go listopada 2009 roku do dnia zapłaty (10 marca 201 roku) – 7,68 zł i za okres od 11-go grudnia 2009 roku do dnia zapłaty (10 marca 2010 roku) – 5,76 zł. Zatem kwota wyliczona przez biegłego 5.096,99 złotych została pomniejszona łącznie o 372,70 złotych.

Odnośnie zaś zarzutu pozwanych błędnego zaliczenia wpłat z dnia 06.03.2006 r. w kwocie 2.000 zł i z dnia 20.02.2007 r. w kwocie 2.300 zł oraz wpłat z dnia 10 września 2009 roku w kwocie 1.206 zł oraz z dnia 8 września 2009 roku w kwocie 2.000 zł, Sąd Rejonowy wskazał, iż nie zawierały one żadnego zapisu o przeznaczeniu na należności za określony okres. W tym wypadku jednak brak jest jakichkolwiek przesłanek do przypisania dłużnikom określonej woli. Żadne okoliczności nie wskazują, ani nie wyjaśniają, na jaki okres kwoty te przeznaczali, a postępowanie dowodowe w tym zakresie należy uznać za niewystarczające.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził w punkcie 1 sentencji, na rzecz Miasta Ł. kwotę 4.724,29 złotych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez pozwanych z lokalu mieszkalnego numer (...) przy ul. (...) w Ł.. Kwota ta uwzględnia 3-letni okres przedawnienia oraz wszystkie dedykacje poczynione przy poszczególnych wpłatach oraz – dodatkowo wpłatę dokonaną 10 marca 2010 roku jako wpłatę również dedykowaną. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

W odniesieniu do odsetek od powyższej należności zauważyć należy, iż zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki należą się więc wierzycielowi za cały czas opóźnienia, począwszy od dnia wymagalności długu. W niniejszej sprawie wymagalność świadczeń określona została ustawą, która nadała im miesięczny charakter. Stanowią one składnik kwoty określonej w pkt. 1 wyroku.

Natomiast żądanie zawarte w pozwie – zasądzenia odsetek od dnia 22 grudnia 2010 roku, czyli od daty wniesienia pozwu, znajduje oparcie w art. 482 § 1 k.c.

Apelację od powyższego orzeczenia złożyli pozwani, zaskarżając je częściowo, tj. w zakresie punktów 1 i 3. Rozstrzygnięciu skarżący zarzucili naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 65 § 1 k.c. i pominięcie przy dokonywaniu wykładni oświadczeń woli składanych przez nich przy okazji wpłacania świadczeń z tytułu korzystania z nieruchomości położonej przy ul. (...) w Ł. okoliczności usprawiedliwionego przekonania, że nie posiadają oni innego długu u powoda niż bieżące opłaty z tytułu korzystania z nieruchomości.

W oparciu o powyższy zarzut, skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu za obie instancje na ich rzecz.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Przytoczony wyrok został oparty na ustaleniach szczegółowo przedstawionych w jego uzasadnieniu. Sąd Okręgowy w całości podziela te ustalenia i przyjmuje je za własne, zwłaszcza, że podstawa faktyczna zaskarżonego wyroku nie została w apelacji podważona.

Jedyny zarzut apelacji, a to naruszenia art. 65 k.c. nie zasługiwał na uwzględnienie. Z uzasadnienia zarzutu wynika, iż skarżący kwestionują sposób zaliczenia dokonanych przez nich w dniach 8 września 2009 r., 10 września 2009 r. oraz 10 marca 2010 r. wpłat w kwotach odpowiednio 2.000 zł, 1.206 zł oraz 360 zł na najdawniej wymagalne wobec pozwanej zadłużenia, podczas gdy intencją skarżących było zaliczenie spełnianych przez nich świadczeń na poczet długów bieżących. Okoliczność, iż przy spełnieniu świadczenia nie wskazali wyraźnie, który dług chcą zaspokoić wynikała z faktu, że pozostawali oni w przekonaniu o nieistnieniu innych, poza bieżącymi (tj. należnościami za kilka miesięcy przed datą wpłaty), należności z tytułu bezumownego korzystania z lokalu.

W pierwszej kolejności należy wyłączyć spod dalszych rozważań część zarzutu dotyczącą wpłaty z dnia 10 marca 2010 r. w kwocie 360 zł. Z uzasadnienia Sądu Rejonowego (k. 663) wynika bowiem, iż wpłata ta została zadysponowana zgodnie z wolą skarżących poprzez zaliczenie jej na poczet należności za listopad i grudzień 2009 r. („czynsz za miesiąc XI, XII 2010”). Dokonując stosownej modyfikacji wyliczeń przedstawionych przez biegłego, wobec uwzględnienia błędnego zaliczenia kwoty 360 zł, Sąd Rejonowy dokonał przeliczeń we własnym zakresie (k. 663).

W pozostałym zakresie, podniesiony przez skarżących zarzut stanowi w istocie powtórzenie wątpliwości zgłoszonych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, które wyczerpująco zostały omówione w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia. Słusznie Sąd Rejonowy uznał, iż w wypadku wpłaty w kwocie 2.000 zł z dnia 8 września 2009 r. oraz 1.206 zł z dnia 10 września 2009 r. brak jest jakichkolwiek przesłanek do przypisania dłużnikom określonej woli.

W szczególności nie można uznać, że za przypisaniem tych wpłat na wskazane przez skarżących miesiące przemawiają okoliczności, w jakich wpłaty te zostały dokonane. Pozwani płacili nieregularnie, w różnych odstępach czasu i różnymi kwotami, a w niektórych miesiącach wpłaty nie były w ogóle uiszczane. W związku z powyższym, powód miał prawo dokonać zaliczenia każdej nieprzypisanej do konkretnego miesiąca wpłaty na należności nieprzedawnione w dniu tej wpłaty. Przy czym, zdaniem skarżących kwota 1.206 zł z dnia 10 września 2009 r. powinna zostać zaliczona na przypis za okres od marca 2009 r. do listopada 2009 r. (a zatem częściowo na wierzytelności przyszłe), bowiem pokrywa się ona z kwotą przypisów naliczanych przez powódkę w miesiącach poprzedzających realizację wpłaty przez pozwanych, z ewentualną nadpłatą na poczet odsetek ustawowych. Powyższe twierdzenie jest o tyle błędne, że w dacie każdej z wpłat nie można było nawet stwierdzić, czy i jakie dalsze zadłużenia powstaną. Tym samym trudno było oczekiwać, że powód dokona zaliczenia na ewentualne, przyszłe wierzytelności.

Okoliczności złożenia oświadczenia woli, dla jego interpretacji muszą być wyraźne. W sprawie niniejszej żadne z okoliczności nie wskazują, ani nie wyjaśniają, na jaki okres kwoty te przeznaczali, a postępowanie dowodowe w tym zakresie należy uznać za niewystarczające.

Ze względu na powyższe Sąd Okręgowy uznał, iż apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od P. K. i B. S. (1) na rzecz Miasta Ł. kwotę 300 zł. Na kwotę tę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powódki w postępowaniu odwoławczym ustalone w oparciu o § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 490).