Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lipca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan (spr.)

Protokolant Starszy sekretarz sądowy Jolanta Jaworska

po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2015 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko H. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Kraśniku z dnia 15 października 2014 roku, sygn. akt I C 88/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1. w ten sposób, że zasądzoną w nim od pozwanej H. W. na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 2055,22 zł (dwa tysiące pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia dwa grosze) z umownymi odsetkami w wysokości 23 % rocznie, lecz nie większej niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty, obniża do kwoty 665,22 zł (sześćset sześćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia dwa grosze) z umownymi odsetkami w wysokości 23 % rocznie, lecz nie większej niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty, zaś oddala powództwo co do kwoty 1390 zł (jeden tysiąc trzysta dziewięćdziesiąt złotych) z umownymi odsetkami;

b)  w punkcie 2. w ten sposób, że zasądzoną w nim od pozwanej H. W. na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 630,78 zł (sześćset trzydzieści złotych siedemdziesiąt osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania obniża do kwoty 201,85 zł (dwieście jeden złotych osiemdziesiąt pięć groszy);

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej H. W. na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 96 zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję;

IV.  nakazuje pobrać od powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kraśniku kwotę 68 zł (sześćdziesiąt osiem złotych) tytułem części opłaty od apelacji, od której pozwana była zwolniona.

II Ca 369/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 października 2014 roku Sąd Rejonowy w Kraśniku:

1.  zasądził od pozwanej H. W. na rzecz powoda Banku (...) S.A. kwotę 2 055,22 zł z odsetkami umownymi w wysokości 23% rocznie, lecz nie większej niż czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty;

2. zasądził od pozwanej H. W. na rzecz powoda Banku (...) S.A kwotę 630,78 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższa należność wynikała z zawartej przez strony umowy o kartę kredytową C. z dnia 28 stycznia 2009 roku.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana H. W., która zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § l k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w tym na kartach 44-88 poprzez niewzięcie pod uwagę stosowanej lichwy przy naliczaniu odsetek oraz innych opłat stosowanych przez powoda wobec pozwanej oraz poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z przesłuchania osoby podpisującej z pozwaną umowę o kartę kredytową,

2.  naruszenie przepisów art. 359 oraz 58 k.c. i niezbadanie ważności umowy w świetle stosowanych odsetek lichwiarskich wobec pozwanej o czym w sprzeciwie i pismach procesowych pozwana podnosiła.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o oddalenie powództwa jako wywiedzionego z nieważnej lichwiarskiej umowy lub przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz o zasądzenie kosztów procesu wg norm prawem przepisanych od powoda na rzecz pozwanej.

W odpowiedzi na apelację powód Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za I i II instancję według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej jest uzasadniona w części.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu nieprzeprowadzenia przez Sąd Rejonowy dowodu z przesłuchania osoby podpisującej umowę i wskazać, że jest on nieuzasadniony, gdyż przeprowadzenie tego dowodu było zbędne dla rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, natomiast jak wskazuje pełnomocnik pozwanej w apelacji świadek miałaby zeznawać na okoliczność zawarcia umowy i aneksów, co było o tyle bezprzedmiotowe, że sam fakt zawarcia umowy nie był kwestionowany przez pozwaną.

Nie jest także uzasadnione stanowisko skarżącej dotyczące stosowanej przez powoda lichwy przy naliczaniu odsetek i zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 359 k.c. i 58 k.c. w tym zakresie nie zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 359 § 2 ¹ k.c. maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne); § 2 ² jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.

Analiza znajdujących się na k.44-89 wyciągów z rachunku karty kredytowej wskazuje, że uwzględniane przez stronę powodową odsetki nie przekraczały obowiązujących wówczas odsetek maksymalnych (czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego).

Wskazywane w apelacji dane co do wysokości odsetek maksymalnych są nieprecyzyjne. Mianowicie w lutym 2009 roku maksymalne odsetki wynosiły 23 % (stopa kredytu lombardowego NBP – 5, 75 % x4), a dopiero od dnia 26 lutego 2009 roku uległy zmianie na wskazywane w apelacji 22 % (5, 50 % x 4). Dlatego też zastosowane przez powodowy Bank oprocentowanie umowne w dacie 19 lutego 2009 roku (data wyciągu – k.44) – 22, 92 % nie przekraczało odsetek maksymalnych. Kolejna stopa odsetek z 19 marca 2009 roku - 21, 96 % także mieściła się w wysokości ówczesnych odsetek maksymalnych (22%).

Podobnie jeśli chodzi o czerwiec 2009 roku to do 25 czerwca 2009 roku maksymalne odsetki wynosiły 21 % (5, 25 %x4) i takie naliczył Bank (wyciąg z 21 czerwca 2009 roku (k.48). Natomiast podawana w apelacji wysokość odsetek maksymalnych – 20 % (5% x 4) obowiązywała dopiero od 25 czerwca 2009 roku i naliczone w wyciągu z dnia 19 lipca 2009 roku odsetki nie przekraczały 20 % (k.49).

Dlatego też brak było podstaw do przyjęcia nieważności umowy w zakresie odsetek.

Natomiast uzasadnione jest stanowisko strony pozwanej co do niezasadności naliczania kosztów monitów listownych i telefonicznych.

Wprawdzie w załączniku do Regulaminu Kart Kredytowych (k.33) w tabeli opłat i prowizji dla Kart Kredytowych C. jest przewidziana opłata za monit telefoniczny 35 zł i za monit listowny 25 zł (k.33v), ale w ocenie Sądu Okręgowego tego rodzaju postanowienia przewidujące pobieranie przez Bank takich opłat za wezwanie do zapłaty należy uznać za niedozwolone postanowienia umowne.

Umowa z dnia 28 stycznia 2009 roku o kartę kredytową C. (k.34) była umową zawartą z pozwaną H. W. jako konsumentem (brak jest jakichkolwiek danych żeby było to związane z jej działalnością gospodarczą lub zawodową), a uprawnienie Banku do pobierania przedmiotowych opłat wynikało z § 10 Regulaminu (...) Banku (...) S.A. (k.29) stanowiącego ustalony przez Bank wzorzec umowy, a tym samym były to postanowienia umowy nieuzgodnione indywidualnie (art. 385 ¹ § 3 k.c.).

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c.: postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne); § 2: jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Należy zwrócić uwagę, że monit - wezwanie dłużnika do zapłaty jest to czynność wierzyciela mieszcząca się w ramach działalności polegającej na udzielaniu kredytów i pożyczek (co jest w dużym fragmentem działalności bankowej), a tym samym jego koszt to koszt prowadzonej przez banki działalności. Nawet jeśli przyjąć, że kredytobiorca może być obciążony pewnymi dodatkowymi kosztami związanymi z udzieleniem czy spłatą kredytu, to winny to być koszty odpowiadające rzeczywistym i usprawiedliwionym wydatkom.

Natomiast nie ulega wątpliwości, że przyjęte w regulaminie powyższe wysokości opłat - 35 zł i 25 zł rażąco odbiegają od rzeczywistych kosztów związanych z połączeniem telefonicznym czy wysłaniem listu, jakie ponosił powodowy Bank w celu upomnienia pozwanej, pomijając przy tym adekwatność częstotliwości dokonywania monitów do wysokości zadłużenia (koszt monitów naliczony przez Bank to 1390 zł przy limicie kredytowym 1700 zł).

Oznacza to, że powodowy Bank nałożył na pozwaną - konsumenta obowiązek poniesienia rażąco wygórowanych kosztów, co powodowało uszczuplenie finansowe po stronie konsumenta (w niniejszym wypadku stanowiące wręcz większość zadłużenia pozwanej), jak też nieuzasadnione przysporzenie po stronie Banku.

Natomiast obciążanie konsumenta nieproporcjonalnie wysokimi kosztami, których faktycznie nie wygenerował niewątpliwie narusza jego interes i to rażąco, a czynienie sobie przez Bank dodatkowego źródła dochodu z faktu, że dłużnik nie realizuje w pełni swoich obowiązków świadczy o nadużywaniu wobec dłużnika - konsumenta posiadanej przewagi ekonomicznej i narusza dobre obyczaje.

W konsekwencji spełnione zostały przesłanki z art. 385 ¹ § 1 k.c. do uznania przedmiotowych postanowień za niedozwolone, co skutkuje tym, że postanowienia te (uprawniające powoda do pobrania opłat 25 i 35 zł za monity) były prawnie nieskuteczne i nie wiązały stron. Dlatego też pozwana nie miała obowiązku ich uiszczania.

Kwota dochodzona pozwem jest rezultatem kolejnych transakcji i naliczeń począwszy od lutego 2009 roku do grudnia 2012 roku. Jak wynika z przedstawiających je wyciągów z rachunku karty kredytowej (k.44-90) powodowy Bank naliczył opłaty za 19 monitów telefonicznych (19 x 35 zł =665 zł) i 29 monitów listownych (29x25 zł + 725 zł), łącznie w wysokości 1390 zł (665+725).

Z uwagi na powyższe rozważania kwota ta nie była należna i dlatego też podlegała odliczeniu od dochodzonego zadłużenia pozwanej - 2055 zł 22 gr, co prowadzi do wniosku, że pozostała o zapłaty kwota należna powodowi to 665 zł 22 gr (2055,22-1390).

Dlatego też na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok obniżając zasądzoną kwotę do kwoty 665 zł 22 gr (z umownymi odsetkami), oddalając powództwo w pozostałym zakresie, zaś na mocy art. 385 k.p.c. oddalając apelację w pozostałej części.

Konsekwencją zmiany merytorycznej rozstrzygnięcia jest zmiana rozstrzygnięcia co do kosztów procesu. Z uwagi na to, że powództwo zostało uwzględnione w części – w 32 %, to zachodziła podstawa do zastosowania zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów z art. 100 k.p.c. i obciążenia pozwanej kwotą 201 zł 85 gr stanowiącą 32 % kosztów poniesionych przez powoda w pierwszej instancji (630, 78 zł), o czym orzeczono w punkcie I.b wyroku.

Z uwagi na to, że apelacja została uwzględniona w części – w 68 % (1390 zł to ok. 68 % z 2055, 22 zł), zaś w 32 % oddalona, to także koszty postępowania za drugą instancję podlegały stosunkowemu rozdzieleniu (art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.) i obciążały powoda w 68 %, zaś pozwaną w 32 %. Koszty w drugiej instancji zostały poniesione wyłącznie przez powoda w kwocie 300 zł (wynagrodzenie pełnomocnika), wobec czego Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej H. W. na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 98 zł stanowiącą 32 % poniesionych przez niego kosztów.

Na mocy art.113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy obciążył powoda kwotą 68 zł stanowiąca 68 % nieuiszczonej przez pozwaną opłaty od apelacji.