Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie w XI Wydziale Karnym-Odwoławczym

w składzie: Przewodniczący: SSO Elżbieta Daniluk

Sędziowie: SO Magdalena Kurczewska-Śmiech – spr.

SO Ewa Bogusz-Patyra

Protokolant: sekr. sąd. Daniel Dobosz

przy udziale prokuratora Alicji Szczepańskiej

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2015r.

sprawy A. W. (1)

oskarżonego z art. 278 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Kraśniku

z dnia 27 października 2014r. sygn. akt II K 335/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę A. W. (1) przekazuje Sądowi Rejonowemu w Kraśniku do ponownego rozpoznania.

XI Ka 1383/14

UZASADNIENIE

A. W. (1) został oskarżony o to, że w okresie od 24 lipca 2013 roku do dnia 26 lipca 2013 roku w D., woj. (...) dokonał zaboru w celu przywłaszczenia z działek o numerach (...) zbiorów rzepaku o wartości 6 259,37 złotych na szkodę A. W. (2) to jest o czyn z art. 278 §1 kk

Wyrokiem z dnia 27 października 2014 roku oskarżonego A. W. (2) uniewinnił od popełnienia zarzuconego mu przestępstwa; na podstawie art. 632 pkt 2 kpk orzekł, że koszty procesu ponosi Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator zaskarżając go w całości na niekorzyść oskarżonego. Zarzucił:

I. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 4, 5 § 2, 7, 366 §1 oraz 424 §1 kpk polegającą na nieuwzględnieniu przy wydawaniu wyroku całokształtu ujawnionych w toku rozprawy głównej i mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, w szczególności faktycznego użytkowania gruntu przez pokrzywdzonego, a ponadto niewłaściwą ocenę poszczególnych dowodów, poczynienie ustaleń sprzecznych z dowodami ujawnionymi na rozprawie, niedostatecznym uwzględnieniu okoliczności niekorzystnych dla oskarżonego, co w konsekwencji spowodowało niesłuszne uniewinnienie A. W. (1) od zarzucanego mu czynu

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku i mający wpływ na jego treść, polegający na stwierdzeniu, że oskarżony A. W. (1) dokonując zbioru rzepaku zasianego przez pokrzywdzonego A. W. (2), w sytuacji gdy to pokrzywdzony był użytkownikiem działek stanowiących własność oskarżonego nie dokonał zaboru cudzej rzeczy ruchomej, co skutkowało uniewinnieniem oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja prokuratora o ile domaga się uchylenia wyroku do ponownego rozpoznania jest zasadna.

Nie budzi wątpliwości to, że sąd rejonowy prawidłowo odtworzył stan faktyczny w sprawie, przyjmując za udowodnione fakty dotyczące własności gruntu i korzystania z niego przez pokrzywdzonego A. W. (2). Także tego, że to oskarżony A. W. (1) dokonał ścięcia rzepaku zasianego przez pokrzywdzonego. Poczynił jednak błędne ustalenia, co do prawa własności rzepaku, co zasadnie podnosi prokurator.

Prawidłowo przyjął, że pokrzywdzony nie był użytkownikiem działek nr (...), w rozumieniu art. 244 par. 1 kc i art. 252 kc. Na akceptację sądu okręgowego zasługuje ustalenie, że używanie gruntu przez A. W. (2) było zbliżone charakterem do użyczenia i powstało w wyniku ustnej umowy pomiędzy nim a ówczesną właścicielką gruntu R. W.. Na skutek tej umowy pokrzywdzony wszedł w posiadanie nieruchomości, które trwało nieprzerwanie od roku 2008 i nie było kwestionowane przez R. W. i A. W. (1). Prawidłowo też sąd ustalił, że stosunek obligacyjny był skuteczny wyłącznie pomiędzy R. W. a pokrzywdzonym, nie zaś między A. W. (2) i A. W. (1). Rację ma też sąd uznając, że A. W. (2) wobec A. W. (1), który z mocy aktu notarialnego stał się właścicielem działek nr (...) stał się posiadaczem zależnym.

Nie powielając zawartych w uzasadnieniu sądu rejonowego trafnych co do zasady uwag dotyczących konieczności odmiennego traktowania posiadacza zależnego w dobrej i złej wierze sąd okręgowy zważył, że sąd rejonowy czyniąc ustalenia dotyczące tego, że pokrzywdzony był posiadaczem w złej wierze, uczynił to w sposób dowolny, oderwany od rzeczywistego stanu faktycznego, bez uwzględnienia istotnych okoliczności koniecznych dla takiej oceny.

Posiadaczem zależnym w dobrej wierze jest taki posiadacz, który jest przekonany i jest to usprawiedliwione okolicznościami, że jego posiadanie jest zgodne z prawem w zakresie, w którym włada rzeczą. Nie budzi wątpliwości fakt, że A. W. (2) od momentu kiedy wszedł w posiadanie działek o nr (...) na skutek ustnej umowy z matką, był posiadaczem zależnym w dobrej wierze. Jak zeznał ani matka ani brat w żaden sposób nie wyrazili woli zmiany zaistniałego stanu rzecz „ nie interesowali się polem i nie chcieli go uprawiać”. Pokrzywdzony uprawiał go przez kilka lat, siejąc rzepak i pobierając jako osoba uprawniona pożytki. Płacił też podatki oraz pobierał dopłaty ( k. 24v). Zdaniem sądu okręgowego fakt ten jest niezwykle istotny w odniesieniu do daty sierpień 2012 r. kiedy pokrzywdzony kontynuował władztwo w stosunku do działek nr (...), poprzez obsianie ich rzepakiem, co poprzedzone było nakładami finansowymi na ten cel. Ten interwał czasowy od sierpnia 2012 r do czerwca 2013 r. kiedy zgodnie z ustaleniem sądu A. W. (2) dowiedział się o tym, że działki stanowią własność jego brata, nie mogą czynić prawidłowym ustalenia, że wówczas pokrzywdzony był posiadaczem zależnym w złej wierze. Zachodzi bowiem domniemanie dobrej wiary, które w tamtym czasie w żadnej sposób nie zostało obalone. Moment ścięcia rzepaku przez oskarżonego należy traktować jako wolę pozbawienia pokrzywdzonego władztwa nad rzeczą wyrażoną przez A. W. (1) po raz pierwszy. Zgodnie z wyrokiem SN VCSK 30/12 z dnia 13.12.2012 r LEX 1293975 w zasadzie posiadacz, który utracił prawo do władztwa nad rzeczą powinien być traktowany jako posiadacz zależny w złej wierze i mają do niego odpowiednie zastosowanie konsekwencje wskazane w art. 225 kc.

W ocenie sądu okręgowego sformułowanie „w zasadzie” nakazuje każdorazowo czynić ustalenia w tym zakresie bez automatycznego przesądzania, że moment powzięcia wiadomości czyni po stronie posiadacza przyjęcie złej wiary. Ustalenia te muszą uwzględniać rodzaj pożytków i cykl produkcyjny dla ich otrzymania ( o ile takowy zachodzi). Zdaniem sądu okręgowego, w okresie od sierpnia 2012 r. do czerwca 2013 r. obsiewając pole rzepakiem, w tym cyklu produkcyjnym ( trwającym do lipca 2013r.), pokrzywdzony był posiadaczem zależnym w dobrej wierze i to on był osobą uprawnioną zgodnie z art. 55 par. 1 kc do pobrania pożytków za ten czas, których własność winien nabyć zgodnie z art. 190 kc poprzez odłączenie ich od rzeczy. Jako pozostającego w złej wierze ze wszystkimi konsekwencjami należało go traktować w przyszłym cyklu produkcyjnym. Miał tego zresztą pełną świadomość , co obrazuje jego stwierdzenie, że chciał zebrać rzepak i zejść z pola z uwagi na zmianę właściciela ( k. 75).

W świetle powyższego błędny jest pogląd sądu rejonowego, iż pokrzywdzony był posiadaczem zależnym w złej wierze, co skutkowało przyjęciem, iż oskarżony nie dokonał kradzieży, ponieważ rzepak nie stanowił dla niego cudzej rzeczy. Takie stanowisko sądu sankcjonuje bezprawne działanie oskarżonego, który przecież zgodnie z regułami kc. winien wystąpić z roszczeniem wskazanym w art. 222 par. 2 kc. Rację ma prokurator, że przepisy kc cywilnego, nie mogą wyłączać prawnokarnej ochrony przed popełnieniem przestępstw. O bycie bowiem czynu karalnego w rozumieniu kk w każdym razie decyduje zamiar sprawcy. Zamiar ten w ogóle nie był przedmiotem analizy sądu rejonowego. A przecież A. W. (1) doskonale wiedział, że rzepak zasiał jego brat. Miał świadomość, że chce go zebrać i uzyskać z tego tytułu środki finansowe. Jego działania polegające na wskazywaniu, że to nie rzepak a samosiew ( co sąd słusznie odrzucił), ścięcie go i sprzedaż z powołaniem się na to, że była to czynność wykonana dla innej osoby, wreszcie nie przekazanie pieniędzy stąd uzyskanych, winno być rozważone w kontekście art. 278 par. 1 kk.

Mając powyższe na uwadze zgodnie z art. 437 par. 2 kpk wyrok należało uchylić i sprawę przekazać sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sąd przeprowadzi postępowanie od początku, z uprawnieniem do skorzystania z art. 442 par. 2 kpk z uwagi na fakt, że okoliczności faktyczne nie są kwestionowane. Dokona oceny prawnej zachowania się oskarżonego z uwzględnieniem powyższych uwag. Będzie miał jednak w polu widzenia notatkę na k. 8 dotyczącą działania oskarżonego w oparciu o poradę prawnika, na które to okoliczności wypyta oskarżonego, o ile nie zechce on skorzystać z prawa do odmowy składania wyjaśnień. Dokona właściwej analizy jego zamiaru. Zebrany materiał dowodowy oceni z poszanowaniem reguł wynikających z art. 7 i 410 kpk. O ile będzie zachodziła konieczność sporządzenia uzasadnienia, uczyni to w sposób zgodny z regułą art. 424 kpk.

Magdalena Kurczewska – Śmiech Elżbieta Daniluk Ewa Bogusz - Patyra