Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Janina Kacprzak (spr.)

Sędziowie: SSA Lucyna Guderska

SSA Beata Michalska

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Sztuka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 czerwca 2015 r. w Ł.

sprawy D. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o emeryturę

na skutek apelacji D. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 17 września 2014 r. sygn. akt VIII U 1300/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje D. M. emeryturę od 8 kwietnia 2014 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz D. M. kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

III AUa 1284/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie ubezpieczonego D. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. z dnia 21 marca 2014 roku odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, po ustaleniu, że przy zachowaniu pozostałych warunków z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.z 2013 r., poz. 1440 ), od których prawo zależy, ubezpieczony nie ma wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Do wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach Sąd Okręgowy zaliczył ubezpieczonemu bezsporne okresy od 1 września 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku, od 1 kwietnia 1993 roku do 18 grudnia 1993 roku oraz od 5 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku jako prace wykonywane przy spawaniu elektrycznym i gazowym na stanowisku spawacza elektrycznego, gazowego. Natomiast odmówił zaliczenia do uprawnień pozostałych okresów zatrudnienia poświadczonych przez pracodawcę jako pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A Dział XIV poz. 12 ( prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym. Sąd Okręgowy, po analizie akt osobowych ubezpieczonego, nie dał wiary zeznaniom przesłuchanych świadków. Jednocześnie oceniając materiał dowodowy zgromadzony w sprawie Sąd pierwszej instancji uznał, że świadkowie, którzy zeznali, iż widzieli wnioskodawcę tylko przy spawaniu nie mijali się z prawdą, gdyż zapamiętali go tylko przy czynnościach spawania, które wnioskodawca wykonywał w większości czasu pracy. To jednak wykonywał on również inne czynności. Montował konstrukcje stalowe, wykonywał cięcie palnikiem acetylenowo-tlenowym, lub propanolo-tlenowym, szlifował ręcznie szlifierką. (...) były przygotowywane na podłożu, a montowane na wysokości. Stąd też w ocenie Sądu Okręgowego brak było podstaw do uznania, że prace w szczególnych warunkach wykonywał stale i w pełnym wymiarze. W ocenie Sądu pierwszej instancji książka spawacza jest tylko dowodem na to, że ubezpieczony spawał, co nie oznacza, że stale i w pełnym wymiarze.

Wyrok Sądu pierwszej instancji zaskarżony został apelacją ubezpieczonego w całości. Apelacja zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie art. 32 ust. 1 i ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz.43 z późn zm.) poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy wnioskodawca nie spełnił wymaganego warunku posiadania 15 lat pracy w szczególnych warunkach uprawniających do emerytury, a praca wykonywana w okresie spornym nie miała charakteru stałego i ciągłego w sytuacji, gdy wszechstronna analiza zgromadzonego materiału w postaci świadectwa pracy, umów o pracę, jak również książki spawacza wskazuje, że wnioskodawca od 1977 roku, kiedy przekwalifikował się na spawacza zatrudniony był w (...) na umowę o pracę na stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy jako spawacz i zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 19 czerwca 2001 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stałe i w pełnym wymiarze od 1 czerwca 1977 roku do 31 września 1992 roku.

Skarżący w apelacji wniósł o uzupełnienie materiału dowodowego poprzez dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: F. S. i T. P. (1) na okoliczność stałego i ciągłego wykonywania przez wnioskodawcę pracy spawacza w okresie zatrudnienia w firmie (...), w okresie od 1 czerwca 1977 roku do 31 września 1992 roku.

Sąd Apelacyjny w Łodzi na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego przed sądami pierwszej i drugiej instancji ustalił: ubezpieczony D. M., urodzony (...) z zawodu jest ślusarzem mechanikiem ( bezsporne ). W okresie od 13 lipca 1972 roku do 19 czerwca 2001 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...). Przez cały wyżej wymieniony okres ubezpieczony pracował w jednym przedsiębiorstwie, w sensie przedmiotowym, który na przestrzeni lat ulegał przekształceniom prawnym. Do 1 stycznia 1991 roku było to przedsiębiorstwo państwowe ( tzw. j.g.u.), od 2 grudnia 1991 roku przedsiębiorstwo to przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, a od 1 września 1992 roku ubezpieczony stał się pracownikiem spółki prowadzonej pod nazwą: „ (...) - (...) Spółka z o.o.” Ta ostatnia spółka w dniu 19 czerwca 2001 roku, to jest w dniu rozwiązania stosunku pracy wystawiła ubezpieczonemu świadectwo pracy potwierdzające pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: stażysta, ślusarz konstrukcji metalowych, spawacz, spawacz na budowie eksportowej w C. (...), spawacz, spawacz na budowie w (...), spawacz, spawacz na budowie eksportowej w B. (...), spawacz, spawach na budowie eksportowej w (...). W punkcie 8 świadectwa pracy pracodawca stwierdził, że D. M. w czasie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako spawacz od 1 czerwca 1977 roku do 31 sierpnia 1992 roku – „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym” wykaz A Dział XIV poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r.( oryginał świadectwa pracy w aktach ZUS, angaże akta osobowe k. 27 ). Począwszy od 1 września 1992 roku umowy o wykonywanie pracy na budowach eksportowych zawierała z ubezpieczonym, jako jednostka kierująca (...) SA w W., a jednostką macierzystą nadal pozostawała (...) spółka z o.o. w S. ( ta ostatnia spółka została wyodrębniona z (...) SA w W. ). Stąd też świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych za okresy zatrudnienia na budowach eksportowych od 1 września 1992 roku wystawiła ubezpieczonemu w dniu 2 lipca 2001 roku (...) SA w W.. Dotyczy to okresów zatrudnienia na W. od 1 września 1992 roku do 17 marca 1993 roku, zatrudnienia na budowie eksportowej w Niemczech od 1 kwietnia 1993 roku do 18 grudnia 1993 roku, na W. od 5 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku. We wszystkich tych okresach ubezpieczony wykonywał prace spawacza na wysokości ( świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach - akta ZUS – k. 6, 8, 10 ). Począwszy od czerwca 1977 roku (do 31 grudnia 1998 roku ) ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu elektrycznym i gazowym nie tylko na budowach eksportowych, ale i w kraju ( powołane wyżej świadectwa pracy, zeznania świadków: W. K., T. P. (2), przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony e-protokół z 17 września 2014 roku – k. 43, zeznania świadków: F. S., T. P. (1) e-protokół k.79; angaże, umowy o pracę na budowach eksportowych w C. (...), w (...), i w B. (...) w aktach osobowych k. 27 ).

Ubezpieczony nie jest członkiem OFE. Na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował ogólny staż pracy wynoszący ponad 25 lat ( bezsporne ).

Oceniając materiał zgromadzony w sprawie Sąd Apelacyjny w Łodzi dał wiarę przesłuchanym w sprawie świadków, że ubezpieczony przez cały czas wykonywał w spornym okresie prace przy spawaniu elektrycznym i gazowym. Okoliczność, że świadkowie nie pamiętają dokładnie dat, okresów w jakich pracowali z ubezpieczonym na poszczególnych budowach, a niektóre okresy przesuwają w czasie o kilka lat nie podważa ich wiarygodności. Świadkowie nie muszą dokładnie tego pamiętać z uwagi na upływ czasu. Dokładne okresy zatrudnienia ubezpieczonego na poszczególnych budowach wynikają z dokumentów. Dodać należy, że zeznania świadków znajdują odzwierciedlenie w dokumentach zawartych w aktach osobowych. Z dokumentów zgromadzonych w tych aktach wynika, że początkowo ubezpieczony był zatrudniony w przedsiębiorstwie państwowym (...) jako stażysta, a od 4 października 1972 roku na stanowisku ślusarza konstrukcji stalowych. Od 1 czerwca 1977 roku pracodawca powierzył mu stanowisko spawacza. Takie też stanowisko wymieniano w kolejnych pismach kierowanych do ubezpieczonego informujących o podwyższeniu stawki wynagrodzenia, powszechnie zwanych angażami. W piśmie takim z 5 lutego 1979 roku, podwyższającym stawkę osobistego zaszeregowania ubezpieczonego od stycznia 1979 roku, wskazano adresata: „M. D. ślusarz konstr.metal.”, chociaż z żadnego dokumentu z akt osobowych ubezpieczonego nie wynika, żeby od stycznia tego roku nastąpiła zmiana warunków jego pracy. Nie ma tam wypowiedzenia zmieniającego, ani też wniosku przełożonego ( tak jak to było w przypadku zmiany stanowiska ze ślusarza na spawacza ). Co więcej z karty obiegowej zmian z dnia 19 marca 1979 roku w związku z oddelegowaniem ubezpieczonego do pracy na budowie w C. (...) wynika, że przed oddelegowaniem pracował na stanowisku spawacza. W dniu 19 marca 1979 roku pracodawca zawarł z ubezpieczonym umowę o pracę na czas określony „na budowie P. w C. (...)” od 21 marca 1979 roku do 31 grudnia 1979 roku z powierzeniem mu stanowiska spawacza. Następnie umowę tę przedłużono do 31 maja 1981 roku. Po powrocie z budowy eksportowej ubezpieczony korzystał z urlopu wypoczynkowego, po wykorzystaniu którego powrócił do pracy w zakładzie macierzystym na stanowisko spawacza od 11 lipca 1981 roku ( angaże, umowa o pracę na budowie eksportowej w aktach osobowych - k. 27 ). W piśmie z 16 grudnia 1981 roku informującego o podwyższeniu stawki osobistego zaszeregowania od 1 grudnia 1981 roku zatytułowano ubezpieczonego jako ślusarza konstrukcji, to jednak również w tym przypadku nie ma żadnego dokumentu w aktach osobowych, z którego wynikałaby zmiana jego stanowiska pracy. Podobnie było w kolejnych angażach zmieniających stawki osobistego zaszeregowania i dopiero od w piśmie z 3 października 1984 roku, podwyższającym wynagrodzenie ubezpieczonego od 1 września 1984 roku, w nagłówku pod nazwiskiem znajduje się stanowisko: „spawacz”. Niezależnie od powyższego przyjęcie, że w okresie od 1 grudnia 1981 roku do końca września 1984 roku ubezpieczony pracował jako ślusarz, tak jak go wówczas tytułowano w angażach, nie zmienia faktu, że ubezpieczony udowodnił ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Łączy staż pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach, a wynikający z przedłożonych organowi rentowemu świadectw pracy, przewyższa bowiem 21 lat. Stąd też wyłączenie tego okresu ( 2 lata i 10 miesięcy ) nie ma wpływu na rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie.

Sąd Apelacyjny dał również wiarę ubezpieczonemu przesłuchanemu w charakterze strony, że od uzyskania uprawnień spawacza pracował na stanowisku spawacza. Niezgodny z prawdą jest zapis w skróconym pisemnym protokole z rozprawy z 17 września 2014 roku ( k. 42 - 00:37:53 ) jakoby ubezpieczony zeznał, że od 30 czerwca 1981 roku do 30 września 1985 roku pracował w S. jako ślusarz. W tym miejscu ubezpieczony odczytywał dane z książki spawacza, że w tym okresie pracował w (...) w S., a wyrażenie: „jako ślusarz” dopowiedziała sędzia przewodnicząca ( e-protokół (...): 37: 53 – k. 43 ). Indagowany przez Sąd, że w angażach z początku lat 80 widnieje stanowisko ślusarza ubezpieczony zeznał, że było tak, że jak mu się skończyły uprawnienia spawacza, to do odnowienia uprawnień mógł pracować jako ślusarz. Wyjaśniał też, że był taki okres, gdy wszyscy ślusarze poodchodzili na emerytury, to trzeba było ich zastąpić. Jednocześnie zeznał, że nie wie co jest „w papierach”, powoływał się na zapisy z jego książki spawacza, z których wynika, że pracował jako spawacz. Z całości zeznań ubezpieczonego wynika, że nie potrafił on wyjaśnić, dlaczego w niektórych angażach widniało stanowisko ślusarza.

Sąd Apelacyjny pozbawił mocy dowodowej świadectwa pracy wystawione ubezpieczonemu w dniu 13 stycznia 2014 roku przez (...) S.A. jako następcy prawnego (...) SA w W., uznane przez Sąd pierwszej instancji, za organem rentowym jako okresy bezspornej pracy w szczególnych warunkach ( k. 5, 7, 9 akt ZUS ). W świadectwach tych bowiem pominięto okresy urlopów wypoczynkowych, zwolnień lekarskich, przejazdów na budowy, a nawet okresy faktycznego świadczenia pracy na budowach. Ze świadectw tych wynika, że wyłączono na przykład okres faktycznego świadczenia pracy od 24 lutego do 17 marca 1993 roku ( informacja o okresach zatrudnienia na budowach eksportowych ( k. 4 akt ZUS ). W świadectwach tych poświadczono jedynie okresy do 31 grudnia 1992 roku i od 1 kwietnia 1993 roku ( k. 7 i 9 akt ZUS ). Dlatego też w ocenie Sądu drugiej instancji bardziej miarodajne są świadectwa pracy wystawione przez pracodawców bezpośrednio po rozwiązaniu przez ubezpieczonego stosunku pracy w różnych jednostkach (...).

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd drugiej instancji bowiem wynika, że skarżący z dniem ukończenia 60 roku życia, to jest z dniem 8 kwietnia 2014 roku spełnił wszystkie warunki do nabycia emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.z 2013 r., poz. 1440 ze zm. ). W myśl art. 184 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ( to jest 1 stycznia 1999 roku ), osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn, to jest 15 lat oraz osiągnęli okresy składkowe i nieskładkowe, od których zależy prawo do emerytury na podstawie art. 27 ustawy ( tj. w tym przypadku 25 lat dla mężczyzn ). Dotychczasowe przepisy, o których mowa w art. 184 ustawy, to przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku o w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. nr 8, poz. 43, z późn. zm ), stosowane w zakresie wskazanym w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dodatkowym warunkiem nabycia prawa jest nieprzystąpienie do otartego funduszu emerytalnego. W rozpoznawanej sprawie sporny był jedynie staż pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. W myśl § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 powołanego wyżej rozporządzenia pracownik będący mężczyzną, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienioną w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia, przez co najmniej 15 lat nabywa prawo do emerytury w wieku 60 lat, przy spełnieniu pozostałych warunków dotyczących ogólnego stażu zatrudnienia. Przy czym stosownie do § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Natomiast zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W sprawie ubezpieczony przedstawił organowi rentowemu wymagane świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a dane zawarte w tych dokumentach zostały potwierdzone w pozostałym materiale zgromadzonym w sprawie. Zatem skarżący, przy pozostałych bezspornych warunków, od których prawo zależy, udowodnił ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, bowiem przez ponad 15 lat, według stanu na dzień 1 stycznia 1999 roku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace przy spawaniu elektrycznym i gazowym, to jest prace wymienione w załączniku do wymienionego wyżej rozporządzenia, w wykazie A, dział XIV poz. 12.

Mając na uwadze powyższe należało zmienić zaskarżony wyrok i orzec jak w sentencji. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.