Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III K 464/14

Uzasadnienie wyroku z dnia 22 lipca 2015 roku

Za podstawę wyroku Sąd Rejonowy przyjął następujące ustalenia faktyczne:

A. A. (poprzednio K.) planowała otwarcie działalności gastronomicznej. Na stronie internetowej znalazła ogłoszenie dotyczące wynajmu wyposażonego lokalu na pasażu (...). Umówiła się ze współwłaścicielem lokalu, B. C., na spotkanie w celu obejrzenia lokalu i omówienia warunków jego najmu. W czasie spotkania B. C. poinformował A. A. m.in. o tym, że wynajmując lokal oprócz czynszu musi zapłacić także kwotę 20.000 zł jako odstępne za sprzęt znajdujący się w lokalu.

(wyjaśnienia A. A. k. 91-91a, 96-98)

Współwłaścicielem lokalu był także T. C.. W dniu 19 marca 2013 roku T. C., A. A. oraz jej siostra M. S. spotkali się w celu omówienia szczegółowych warunków najmu lokalu. Rozmowa dotyczyła czynszu za najem lokalu, płatnego współwłaścicielom lokalu, czynszu płatnego administratorowi pasażu oraz odstępnego, które A. A. miała wpłacić T. C.. T. C. wyjaśniał A. A. i M. S., że odstępne miało stanowić kwotę za sprzęt będący wyposażeniem lokalu i w przypadku, gdyby A. A. miała zrezygnować z prowadzenia działalności w wynajmowanym lokalu, mogła znaleźć nowego najemcę, który zapłaci jej kwotę odstępnego w takiej wysokości, w jakiej będzie chciała, i któremu przekaże ona sprzęt będący wyposażeniem lokalu. Na pytanie A. A. co będzie w przypadku, gdy takiego najemcy nie znajdzie, T. C. odpowiedział, że wówczas może zabrać wyposażenie lokalu, ponieważ za nie zapłaciła. Na spotkaniu strony zawarły w formie pisemnej, umowę najmu lokalu, w której ustaliły „kwotę wynajmu 2.500 zł” oraz „odstępne w kwocie 20.000 zł”.

(wyjaśnienia A. A. k. 91-91a, 96-98, umowa najmu lokalu k. 100b, zeznania M. S. k. 108-110, zeznania T. C. k. 2-3, 49-50v., k. 103-107)

Kwota 20.000 zł odstępnego została zapłacona w ten sposób, że T. C. otrzymał od A. A. gotówkę w kwocie 15.000 zł, a następnie jej siostra M. S. przelała na rachunek bankowy B. C. kwotę 5.000 zł, po czym na prośbę T. C. ze względów podatkowych kwota 5.000 zł została M. S. zwrócona przelewem, a następnie wpłacona przez M. S. na rachunek bankowy T. C. w dwóch częściach po 2.500 złotych.

(wyjaśnienia A. A. k. 91-91a, 96-98, zeznania M. S. k. 108-110, zeznania T. C. k. 103-107)

W dniu 06 kwietnia 2013 roku w wynajętym lokalu A. A. rozpoczęła prowadzenie działalności gastronomicznej pod nazwą Bar (...). Obok kwoty 2.500 zł miesięcznie czynszu za wynajem, płatnej T. C. jako wynajmującemu, A. A. obowiązana była płacić kwotę 2.500 zł czynszu tzw. administracyjnego, płatnego na rzecz administratora pasażu (...), mającego pokrywać koszty funkcjonowania lokalu w ramach pasażu.

Kolejna umowa, datowana na dzień 30 kwietnia 2013 roku, zatytułowana „umowa najmu lokalu użytkowego”, podpisana przez A. A. oraz T. C., sporządzona została w formie pisemnej, tym razem w postaci podpisanego własnoręcznie wydruku komputerowego. Według postanowień tej umowy przedmiotem najmu miał być lokal użytkowy wraz ze znajdującym się w nim urządzeniami i wyposażeniem, których szczegóły wykaz znajdować się miał w załączniku nr 1 do umowy. Załącznik ten nie został jednak sporządzony. Czynsz za wynajem płatny T. C. określony został na kwotę 2.500 zł miesięcznie, umowa miała obowiązywać od dnia 01 maja 2013 roku do dnia 31 stycznia 2018 roku. W umowie tej brak było natomiast zapisu dotyczącego „odstępnego”.

Otworzona działalność od początku nie przynosiła przychodów spodziewanych przez A. A.. Ponadto stwierdziła ona, że niektóre elementy wyposażenia lokalu są częściowo niesprawne.

Wobec tego w kolejnej umowie, zawartej w formie pisemnej, tym razem sporządzonej odręcznie, zatytułowanej „umowa najmu lokalu”, A. A. oraz T. C. postanowili, że umowa z dnia 30 kwietnia 2013 roku „podlega negocjacji” i czynsz za wynajem płatny T. C. obniżony zostaje do kwoty 1.800 zł miesięcznie i umowa miała obowiązywać od dnia 01 sierpnia 2013 roku do dnia 31 stycznia 2018 roku. W umowie tej znalazł się też zapis, według którego „koszty naprawy sprzętu ponosi wynajmujący po wcześniejszym dostarczeniu przez najemcę dowodu zapłaty za wykonaną usługę”. W umowie tej nie było natomiast zapisu dotyczącego zapłaty odstępnego.

(wyjaśnienia A. A. k. 34-36v, 91-91a, 96-98; umowa najmu lokalu użytkowego k. 7-8, umowa najmu lokalu k. 101, zeznania T. C. k. 2-3v, k. 103-107)

Prowadzona działalność gastronomiczna nadal nie przynosiła spodziewanych przychodów, w związku z czym A. A. zalegała z płatnością czynszu od lipca 2013 roku. W międzyczasie A. A. negocjowała z T. C. cenę sprzedaży lokalu z uwzględnieniem kwoty wpłaconego „odstępnego”, która miała zostać zaliczona na poczet ceny. Wobec rozbieżności proponowanej ceny strony nie doszły do porozumienia i umowa sprzedaży nie została zawarta.

(wyjaśnienia A. A. k. 34-36v, 91-91a, 94-96, zeznania M. S. k. 108-110, zeznania T. C. k. 2-3v, 49-50v., k. 103-107)

W lutym 2014 roku, ze względu na zaległości z tytułu czynszu w wysokości 18.250 zł, T. C. wypowiedział A. A. umowę najmu. W odpowiedzi na to w dniach 27 i 28 lutego 2014 roku A. A. opuściła wynajmowany lokal, zabierając ze sobą jego wyposażenie, które następnie przewiozła do swego miejsca zamieszkania przy ul. (...) w S..

( wyjaśnienia A. A. k. 34-36v, 91-91a, 94-96, zeznania M. S. k. 108-110, zeznania T. C. k. 2-3v, 49-50v., k. 103-107)

Następnie mąż A. A. oferował W. M. sprzedaż wyposażenia lokalu. W. M. oglądał wyposażenie lokalu znajdujące się na nieruchomości przy ul (...) w S., jednak zainteresowany był jedynie nabyciem szafek pozostawionych w lokalu. W związku z tym mąż A. A. wręczył mu klucze do lokalu. Po przybyciu do lokalu okazało się, że klucze nie pasują do zamka w drzwiach lokalu, a na drzwiach znajdowała się informacja z numerem telefonu. W. M. zadzownił po ten numer i w rozmowie z T. C. uzyskał informację, że to T. C. jest właścicielem szafek i nie są na sprzedaż.

(zeznania W. M. k. 45-46)

W dniu 10 marca 2014 roku, w czasie przeszukania nieruchomości przy ul. (...) w S. obecny był T. C., który jednak nie był w stanie zidentyfikować wszystkich przedmiotów wchodzących w skład wyposażenia lokalu i ich ostatecznej identyfikacji dokonała A. A., wydając je dobrowolnie funkcjonariuszom Policji, które następnie zostały zwrócone T. C..

(wyjaśnienia A. A., k. 34-36v, 91-91a, 94-96, protokół przeszukania k. 21-26, protokół okazania k. 27-28, protokół oględzin k. 29-31, pokwitowanie k. 32)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W akcie oskarżenia z dnia 03 czerwca 2014 roku A. A. została oskarżona o to, że w dniach 27-28 lutego 2014 roku w W. przy ul. (...), dokonała przywłaszczenia powierzonego jej wcześniej mienia w postaci elementów wyposażenia lokalu gastronomicznego, o łącznej wartości 24.500 zł na szkodę T. C..

Oskarżona A. A. w wyjaśnieniach składanych zarówno w toku postępowania przygotowawczego (k. 34-36v.), jak i na etapie postępowania sądowego (91-91a, 94-96) nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Potwierdziła, że opuszczając wynajmowany lokal zabrała jego wyposażenie. W wyjaśnieniach składanych w toku postępowania przygotowawczego twierdziła, że zabrane wyposażenie lokalu potraktowała jako zastaw za odstępne w kwocie 20.000 zł wpłacone T. C. i nie miała zamiaru czegokolwiek kraść ani przywłaszczać, ponieważ w przypadku zerwania umowy najmu mogła „odsprzedać” lokal innej osobie i od nowego „użytkownika” odebrać 20.000 zł. Z rozmów z T. C. wynikało, że po wpłaceniu kwoty 20.000 zł wyposażenie lokalu pozostaje do jej dyspozycji włącznie z prawem zbycia tych przedmiotów osobie trzeciej. Na tę okoliczność nie było sporządzona żadna dokumentacja, a jedynie w umowie najmu wskazana była kwota odstępnego. Wobec odebrania jej rzeczy przez funkcjonariuszy Policji kwota 20.000 zł powinna pokryć zaległość z tytułu czynszu w kwocie 18.250 zł. Podobnie w wyjaśnieniach składanych w toku postępowania sądowego oskarżona konsekwentnie twierdziła, że wyposażenie lokalu traktowała jako jej własny, ponieważ zapłaciła za niego T. C. kwotę 20.000 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego ostatecznie wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego nie dały podstaw do zakwestionowania prawdziwości wyjaśnień oskarżonej co do tego, że w chwili, gdy zabierała wyposażenie lokalu, nie miała świadomości tego, że wyposażenie to nie stanowi przedmiotu jej własności.

Określone w art. 284 § 2 k.k. przestępstwo przywłaszczenia sobie powierzonej rzecz ruchomej jest przestępstwem umyślnym.

Na podstawie art. 28 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 01 lipca 2015 roku nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię.

Z wyjaśnień oskarżonej złożonych w toku postępowania przygotowawczego wynikało, że opuszczając najmowany lokal potraktowała przedmioty składające się na wyposażenie lokalu potraktowała jako zastaw za odstępne wpłacone oskarżycielowi posiłkowemu w kwocie 20.000. W wyjaśnieniach tych oskarżona wskazała, że według ustnego porozumienia z oskarżycielem posiłkowym na wypadek zakończenia najmu kwotę 20.000 zł odbierze od kolejnego najemcy. Na tę okoliczność nie było żadnego zapisu w umowie z dnia 19 marca 2013 roku, w której strony zawarły postanowienie o tym, że kwota 20.000 zł wpłacana jest tytułem odstępnego. Należało uwzględnić, że wyjaśnienia oskarżonej w toku postępowania przygotowawczego składane były przez nią zanim jeszcze pomiędzy stronami umowy najmu wszczęte zostały postępowania cywilne związane z rozliczeniem zakończonego stosunku najmu, które na etapie postępowania sądowego były już w toku. Znamienne, że w toku wyjaśnień składanych w toku postępowania przygotowawczego oskarżona posługiwała się przypadkowo i nieprecyzyjnie określeniami, którym przydawała określone skutki prawne – mówiła o „odsprzedaży” lokalu, w sytuacji, gdy była jego najemcą, mówiła o kolejnym „użytkowniku”, od którego odzyskać ma kwotę 20.000 zł. Należało uwzględnić również, że to była pierwsza tego typu działalność gastronomiczna podjęta przez oskarżoną, w ramach której wynajmowała ona lokal wraz z wyposażeniem. Potwierdza to również spodziewany przez oskarżoną poziom przychodów z tej działalności, który na żadnym etapie nie został osiągnięty. Należało również uwzględnić, że sprzedaż rzeczy ruchomych, takich ja te składające się na wyposażenie lokalu, nie wymagała zachowania jakiejkolwiek formy szczególnej i mogła następować w drodze ustnego porozumienia.

Z zeznań T. C. wynikało, że jeżeli oskarżona chciałaby zrezygnować z lokalu, to po znalezieniu kolejnego najemcy mogła odzyskać odstępne w kwocie 20.000 zł lub 30.000 zł, w zależności od kondycji gospodarczej lokalu, co było poza zakresem jego zainteresowania jako wynajmującego – on jedynie zgadzał się na nowego najemcę. Podobnie T. C. zeznawał w postępowaniu przygotowawczym, gdzie jednoznacznie wskazywał, że oskarżona miała odebrać sobie kwotę odstępnego od nowego najemcy, a on miał negocjować kolejną umowę najmu.

Z zeznań T. C. wynikało także, że w razie wykupu lokalu przez oskarżoną kwota 20.000 zł miała pomniejszać należność za lokal. Natomiast w razie braku kolejnego najemcy i braku wykupu lokalu odstępne miało przepadać. Jednak takie rozumienie odstępnego, obejmujące również jego przepadek, pojawiło się w zeznaniach T. C. dopiero w dniu 21 maja 2014 roku, a więc ponad 2 miesiące po tym, jak oskarżona zabrała wyposażenie lokalu. Tej wersji ustalenia skutków wręczonej odstępnego nie potwierdzają ani zapisy umowy z dnia 19 marca 2013 roku, ani umowy z dnia 30 kwietnia 2013 roku i kolejnej umowy, mającej na celu zmianę umowy z dnia 30 kwietnie. Jeżeli strony rzeczywiście poczyniłyby takie ustalenie, to niewątpliwie zapisy odnośnie przepadku odstępnego znalazłyby się chociażby w umowie z dnia 19 marca 2013 roku, gdzie była przecież mowa o kwocie odstępnego. Kwota 20.000 zł była na tyle istotna, zwłaszcza dla oskarżonej, że sposób jej przepadku z pewnością określony zostałby w tej umowie, nawet jeśli umowa ta sporządzona została wyjątkowo nieprofesjonalnie. Wersji T. C. w tym zakresie nie potwierdzają zeznania świadka S., która była obecna wraz z oskarżoną przy negocjacjach oskarżonej z T. C. i która potwierdza jedynie to, że oskarżona miała odzyskać odstępne od kolejnego najemcy, który z kolei umowę najmu lokalu zawierał będzie z T. C.. Odnośnie zeznań świadka S., pomimo tego, że jest on osobą najbliższą względem oskarżonej, nie ujawniły się jakiekolwiek przyczyny mogące stanowić podstawę odmowy wiarygodności zeznań tego świadka. Odnosząc się do umowy z dnia 30 kwietnia 2013 roku, określanej mianem umowy najmu lokalu użytkowego, w której strony postanowiły, że oddany zostaje do używania lokal wraz z wyposażeniem, należy uwzględnić, że wbrew postanowieniom paragrafu 2 tej umowy, nie obejmowała załączników wymieniających urządzenia składające się na wyposażenie. Mogło to świadczyć o braku zainteresowania ze strony T. C. wyposażeniem lokalu, w tym także jego wartością i utwierdzać oskarżoną w przekonaniu, że z chwilą wpłaty odstępnego wyposażenie przechodziło na jej własność. Ze względu na brak profesjonalizmu, zarówno po stronie oskarżonego, jak i T. C., określenie, że przedmiotem najmu jest także wyposażenie lokalu nie może mieć rozstrzygającego znaczenia, skoro w umowie brak jakiegokolwiek określenia skutków wręczenia kwoty odstępnego, czy nawet wskazania, że do tego doszło w wykonaniu zawartej umowy, a przecież okoliczność ta nie była przez nikogo kwestionowana. Sposób dokonywania zapłaty kwoty odstępnego – częściowo za pośrednictwem świadka S., zwrot części kwoty z rachunku B. C. i jej ponowne uiszczenie na rachunek T. C., motywowany względami podatkowymi – świadczy o zgodnym współdziałaniu stron na początkowym etapie współpracy. Zawieranie dwóch kolejnych umów dotyczących tego samego przedmiotu, w dniu 19 marca i 30 kwietnia, w sposób nieprofesjonalny, bez załącznika wyszczególniającego wyposażenie lokalu, bez sporządzania protokołu zdawczo-odbiorczego, pozwala na przyjęcie, że strony umowy przydawały równorzędne znaczenie zarówno pisemnym ustaleniom, jak i ustaleniom dokonywanym ustnie.

Przekonanie oskarżonej, co do tego, że z chwilą wpłaty kwoty odstępnego wyposażenie lokalu przechodziło na jej własność znajduje potwierdzenie także w ustalonym pomiędzy stronami sposobie odzyskania przez oskarżoną odstępnego bezpośrednio od kolejnego najemcy. Przekonanie oskarżonej można byłoby oceniać jako nieuprawnione, gdyby w odzyskaniu odstępnego pośredniczyć miał T. C., w ten sposób przejawiając zainteresowanie wyposażeniem lokalu. Ustalenie między stronami było jednak odmienne. Odzyskanie kwoty odstępnego od kolejnego najemcy było jedynie rzeczą oskarżonej, do której uznania pozostawione było także określenie wysokości kwoty, którą ma odzyskać. Jest to zrozumiałe, skoro T. C. zainteresowany był jedynie zawarcie kolejnej umowy najmu i nieprzerwanym uzyskiwaniem czynszu.

Przyjęcia, że oskarżona pozostawała w błędzie co do własności rzeczy składających się na wyposażenie lokalu nie przekreśla to, że w umowie z dnia 30 kwietnia 2013 roku strony określiły, że koszty naprawy sprzętu ponosić ma T. C., skoro oskarżona podnosiła wówczas, że przekazane jej wyposażenie dotknięte jest wadami i usterkami, a lokal nie przynosi spodziewanego dochodu. Wówczas strony wykazywały jeszcze wolę zgodnej i długoterminowej współpracy, o czym świadczy pięcioletni okres obowiązywania umowy i obniżenie czynszu należnego T. C.. Nie można wykluczyć, że zgoda T. C. na ponoszenie naprawy wyposażenia lokalu mogła być motywowana także chęcią zachowania nawiązanego dopiero co stosunku umownego.

W świetle powyższych okoliczności zeznania T. C. w części dotyczącej ustalenia przepadku kwoty odstępnego danego przez oskarżoną należało uznać za niezdatne do poczynienia wiarygodnych ustaleń w niniejszym postępowaniu. Stanowiły one bowiem jedynie wyraz przyjętego przez T. C. sposobu rozumienia odstępnego ustalonego przy zawarciu umowy najmu.

Z powyższych względów w niniejszej sprawie istnieją wystarczające podstawy do przyjęcia, że oskarżona w chwili zabierania z lokalu rzeczy składających się na jego wyposażenie, pozostawała w błędzie co do tego, że zabierane rzeczy nie stanowią jej własność. Wobec tego nie można przypisać jej umyślności, jeśli chodzi o status składników wyposażenia lokalu jako rzeczy cudzych.

Ustalenia tego nie przekreśla nawet złożona przez oskarżoną – już po wypowiedzeniu jej przez T. C. stosunku najmu – propozycja zaliczenia kwoty odstępnego na zaległości z tytułu czynszu i w taki sposób spłaty tych zaległości, która to okoliczność wynikała z zeznań T. C.. Skoro oskarżona chciała dojść do porozumienia z T. C. w kwestii zaliczenia wpłaconej kwoty odstępnego na poczet zaległości na etapie zakończenia stosunku najmu, a wcześniej T. C. nie kwestionował, że kwota odstępnego może być zaliczona na poczet ceny lokalu w przypadku jego wykupu albo odzyskania przez nią bezpośrednio od kolejnego najemcy, także z zyskiem, bez udział T. C., oskarżona mogła pozostawać w błędnym przekonaniu, że składniki wyposażenia pozostają do jej wyłączonej dyspozycji, a odzyskanie ich wartości nastąpi przez zaliczenie jej na poczet zaległości czynszowych, skoro opuściła wynajmowany lokal bez znalezienia kolejnego najemcy, od którego mogłaby uzyskać kwotę odpowiadającą uprzednio wręczonej kwocie odstępnego. Propozycja ta również potwierdza stan świadomości pokrzywdzonej co do tego, że mogła ona w sposób swobodny dysponować wyposażeniem.

Wątpliwości co do swej wiarygodności nie budził także pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy ze źródeł nieosobowych, a także z zeznań świadka W. M. (k. 45- 46), który nie był kwestionowany przez strony.

Biorąc powyższe pod uwagę należało przyjąć, że w świetle całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego brak było podstaw do ustalenia, że oskarżona A. A. popełniła umyślnie zarzucony jej występek, kwalifikujący się z art. 284 § 2 k.k., co stanowiło podstawę do wydania wyroku uniewinniającego w myśl art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił zaś art. 632 pkt 2 k.p.k.

Z tych względów Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji.