Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2015r

Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie :

Przewodniczący : SSO Robert Rafał Kwieciński

Sędziowie : SSO Agata Wilczewska – spr.

SSO Karol Skocki

Protokolant : st. sekr. sąd. Irena Bąk

przy udziale Haliny Lewandowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2015r.

sprawy J. S.

oskarżonego o przestępstwo z art. 286§1 kk w zw. z art. 64§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kole

z dnia 05.05.2015r. sygn. akt II K 100/12

uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Kole do ponownego rozpoznania.

Karol Skocki Robert Rafał Kwieciński Agata Wilczewska

Sygn. akt: II Ka 212/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 5 maja 2015 r. Sąd Rejonowy w Kole, sygn. akt II K 100/12 uznał oskarżonego J. S. za winnego tego, że w dniu 1 kwietnia 2011 r. w K. woj. (...), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez wprowadzenie w błąd, doprowadził właściciel Agencji Ochrony (...) S.C. M. K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem
w wysokości 7.218 zł, w ten sposób, że podając się za przedstawiciela operatora telefonii komórkowej P. P. Sp. z o.o. zaproponował mu zawarcie umów
o świadczenie usług telekomunikacyjnych polegających na przekazaniu używanych przez pokrzywdzonego numerów abonenckich z (...) SA i wręczając pokrzywdzonemu 12.000 zł, podczas gdy w rzeczywistości zgodnie z obowiązującymi przepisami nie było takiej możliwości, w wyniku czegoP.obciążył Agencję Ochrony (...) S.C. karą w kwocie 19.218 zł za niedotrzymanie warunków promocji dla 44 numerów abonenckich, przy czym czynu tego dopuścił się przed upływem 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 3 marca 2009 r. do 29 września 2009 r. na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Poznaniu w sprawie o sygn. akt V K 323/06 za podobne przestępstwo umyślne, tj. przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 1 roku pozbawienia wolności.

Tym samy wyrokiem Sąd Rejonowy uznał oskarżonego za winnego tego, że
w okresie od 1 kwietnia 2011 r. do 12 kwietnia 2011 r. w K. woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, będąc do tego uprawnionym sporządził 48 umów na świadczenie usług telekomunikacyjnych z Agencją Ochrony (...) S.C. obejmujących umowę o świadczenie usługi zakup w cenie promocyjnej cenie aparatów telefonicznych, na podstawie których pobrał z magazynu firmy (...) w (...) telefony marki H. (...) M. i 5 telefonów marki A. (...)
o łącznej wartości 62.107,78 zł, które winien przekazać zgodnie z zawartymi umowami Agencji Ochrony (...) S.C., a następnie przywłaszczył je sobie działając w ten sposób na szkodę Agencji Ochrony (...) S.C. przy czym czynu tego dopuścił się przed upływem 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 3 marca 2009 r. do 29 września 2009 r. na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Poznaniu w sprawie o sygn. akt V K 323/06 za podobne przestępstwo umyślne, tj. przestępstwa z 284 § 2 k.k. w zw.
z art. 12 k.k. i art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 284 § 2 k.k. wymierzył mu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. Sąd połączył wymierzone oskarżonemu J. S. kary pozbawienia wolności i wymierzył karę łączną 2 lat pozbawienia wolności.

Nadto, na podstawie art. 44 § 1 k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa przepadek dowodów rzeczowych opisanych jak w wykazie nr I/8/12 znajdującym się za karcie 239 akt, pod poz. 1-48, poprzez pozostawienie ich w aktach sprawy.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego J. S. zaskarżając go w całości. Orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj. art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k. w ten sposób, że Sąd nie uwzględnił należycie wszystkich zebranych w sprawie dowodów, przez co dokonał oceny materiału dowodowego w sposób dowolny i przeczący zasadom prawidłowego rozumowania, skutkiem czego poczyniono błędne ustalenia faktyczne, nie znajdujące odzwierciedlenia w przeprowadzonych dowodach i nie pozwalające na uznanie, że oskarżony jest winny zarzucanych mu czynów z art. 286 § 1 k.k. i z art. 284 § 2 k.k. a przede wszystkim w postaci:

-

nieprawidłowego uznania jakoby oskarżony: nie mógł być traktowany jako przedstawiciel firmy (...) (...)Sp. z o.o., obiecał M. K., że P. P. Sp. z o.o. pokryje kary umowne z tytułu wypowiedzenia umów
z (...)a oraz przywłaszczył telefony bez wiedzy M. K.,

-

nieuwzględnienia w należyty sposób: całokształtu pozytywnej współpracy oskarżonego z P. P. Sp. z o.o. oraz (...) i jego dobrej opinii, potwierdzonej przez świadka R. P., faktu wręczenia M. K. kwoty 12.000 zł na poczet spłaty kary umownej oraz wystąpienia nieprzewidzianych przez oskarżonego problemów natury rodzinnej,

-

pominięcia przy ocenie zebranego materiału dowodowego dokumentacji przedstawionej przez P. P. Sp. z o.o. oraz (...), a ukazującej oskarżonego jako osobę wywiązującą się ze swoich zobowiązań, wobec którego ani owe firmy, ani klienci nie zgłaszali żadnych poważniejszych zastrzeżeń,

2.  naruszenie przepisów postępowania, mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie tj. art. 5 § 2 k.p.k. w ten sposób, że pomimo wystąpienia niejasności w sprawie, Sąd I instancji rozstrzygnął je wbrew zasadzie in dubio pro reo tym samym dopuszczając się zinterpretowania wątpliwych faktów niekorzystnie dla oskarżonego,

3.  naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie tj. art. 424 k.p.k. w ten sposób, że uzasadnienie wyroku zostało sporządzone wadliwie, ponieważ nie włączono w poczet zebranego materiału dowodowego dokumentacji przedstawionej przez P. P. Sp. z o.o. oraz (...), z której wynika, że oskarżony wywiązał się ze swoich zobowiązań i nie odnotowano żadnych skarg ze strony zleceniodawców bądź klientów, a nadto Sąd I instancji nie wskazał, dlaczego te dowody w ogóle nie zasługują na uwzględnienie.

Stawiając powyższe zarzutu obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji. Obrońca wniósł także o przyznanie na rzecz adw. T. Z. kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu
z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, albowiem nie zostały one uiszczone ani
w całości, ani w części.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się celowa i doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, sąd odwoławczy na posiedzeniu (także na rozprawie – art. 95 k.p.k.) uchyla zaskarżone orzeczenie m.in. jeżeli oskarżony nie miał obrońcy w wypadku istnienia uzasadnionej wątpliwości odnośnie jego poczytalności tj. w sytuacji, o jakiej mowa w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k.

Analiza akt sprawy wskazuje, że w dniu 9 stycznia 2013 r. J. S. złożył do akt sprawy zaświadczenie lekarskie (...) wystawione przez psychiatrę M. M.o niezdolności do pracy w okresie od 7 stycznia 2013 r. do 4 lutego 2013 r. (k. 349). Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy w dniu 9 stycznia 2013 r. odroczył rozprawę do dnia 12 marca 2013 r. oraz zobowiązał oskarżonego do nadesłania w terminie 7 dni zwolnienia lekarskiego spełniającego wymogi procesowe. Następnie J. S. po raz kolejny złożył zaświadczenie lekarskie (...), pochodzące tym razem od psychiatry M. S., wskazujące na jego niezdolność do pracy w okresie od 4 marca 2013 r. do 18 marca 2013 r. (k. 354). Sąd Rejonowy na wyznaczonym wcześniej terminie rozprawy tj. w dniu 12 marca 2013 r. uznał obecność oskarżonego za nieusprawiedliwioną albowiem po raz kolejny nadesłane przez niego zaświadczenie lekarskie nie spełniało wymogów procesowych. W związku z powyższym, na podstawie art. 377 § 3 k.p.k. postanowił prowadzić rozprawę pod nieobecność J. S., gdyż zawiadomiony o terminie rozprawy nie stawił się bez usprawiedliwienia. Sąd przeprowadził wówczas dowód
z przesłuchania świadka P. H.. Nadto, po odebraniu zeznań od w/w świadka, na podstawie art. 202 § 1 k.p.k. postanowił zasięgnąć pisemnej opinii dwóch biegłych psychiatrów w celu ustalenia stanu zdrowia psychicznego oskarżonego. Wyznaczył również obrońcę z urzędu dla oskarżonego.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem bezwzględna przyczyna uchylenia orzeczenia – o której jest mowa w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k., a nadto w zw. z art. 79 § 4 k.p.k. – zachodzi, gdy w postępowaniu przed sądem oskarżony nie miał obrońcy lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy wówczas, gdy organ procesowy powziął wątpliwości co do tego, czy sprawca mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenie lub pokierować swoim postępowaniem (art. 31 § 1 k.k.) albo, gdy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem nie była w znacznym stopniu ograniczona (art. 31 § 2 k.k.), a także wówczas, gdy co prawda brak wątpliwości wskazanych wyżej, ale istnieją one, w ocenie organu procesowego, co do tego, czy stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na jego udział w postępowaniu,
a jeśli nawet tak, to czy może w tym stanie zdrowia prowadzić samodzielną, rozsądną obronę i w celu wyjaśnienia którejkolwiek z tych wątpliwości dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy psychiatrów (art. 202 § 1 k.p.k.) – od momentu powzięcia tych wątpliwości, a więc również przed złożeniem przez biegłych opinii (post. SN
z 29.06.2010 r., I KZP 6/10, OSNKW 2010/8/65).

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że przedłożone przez oskarżonego zaświadczenia lekarskie (...) pomimo, iż nie spełniały wymagań określonych art. 117 § 2a k.p.k. (nie pochodziły bowiem od lekarza sądowego), wzbudziły wątpliwość co do stanu zdrowia psychicznego oskarżonego. Świadczy o tym wprost postanowienie z dnia 12 marca 2013 r.
o dopuszczeniu dowodu z opinii dwóch biegłych psychiatrów na powyższą okoliczność. Konsekwencją powyższego była konieczność wyznaczenia oskarżonemu obrońcy z urzędu na podstawie art. 79 § 1 pkt. 3 k.p.k. (oskarżony wówczas nie korzystał już z pomocy obrońcy ustanowionego z wyboru – k. 342) i odroczenia rozprawy wyznaczonej na dzień 12 marca 2013 r. Rozprawa mogła się bowiem toczyć jedynie z udziałem wyznaczonego obrońcy – art. 79 § 3 k.p.k. Tymczasem Sąd Rejonowy postanowił, pod nieobecność oskarżonego i przed wyznaczeniem obrońcy
z urzędu, o prowadzeniu rozprawy w dalszym ciągu. W szczególności przeprowadził dowód z przesłuchania świadka. W związku z powyższym w postępowaniu przed Sądem Rejonowym wystąpiła bezwzględna przyczyna odwoławcza przewidziana
w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k., a zatem zachodziła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Na marginesie Sąd odwoławczy zauważa sprzeczną treść protokołu rozprawy
z dnia 15 czerwca 2012 r. Z jednej bowiem strony Sąd wskazuje, że oskarżony bez usprawiedliwienia nie stawił się na rozprawę, na podstawie art. 479 § 1 k.p.k. postanawia o jej prowadzeniu w trybie zaocznym, z drugiej zaś strony w protokole widnieje zapis z którego wynika, iż oskarżony oświadczył iż nie był leczony psychiatrycznie ani odwykowo, zrozumiał treść zarzutu oraz przyznaje się do popełnienia zarzuconego mu czynu. Pomimo tego, Sąd jako podstawę odczytania wyjaśnień oskarżonego wskazuje art. 479 § 2 k.p.k., a więc przepis uprawniający do odczytania relacji oskarżonego w sytuacji gdy nie bierze on udziału w rozprawie. Co więcej, wskazano iż odczytano wyjaśnienia J. S. zawarte na kartach 279-280, w sytuacji gdy jego wyjaśnienia znajdują się na karcie 270. Zachodzi zatem wątpliwość, czy rzeczywiste wyjaśnienia oskarżonego z k.270 zostały wprowadzone w sposób prawidłowy do postępowania gdyż, w późniejszym jego toku nie zostały one ponownie odczytane. Sąd odwoławczy zauważa przy tym, że
w oparciu właśnie o wyjaśnienia J. S. z postępowania przygotowawczego Sąd dokonał ustaleń faktycznych (s. 4, 5 uzasadnienia). Niezrozumiałe jest także wskazywanie w uzasadnieniu wyroku, iż oskarżony w toku postępowania przygotowawczego przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów (s. 5 uzasadnienia), w sytuacji gdy treść protokołu przesłuchania J. S. wprost wskazuje, iż nie przyznał się popełnienia przestępstw
i skorzystał z prawa do odmowy składania wyjaśnień (k. 270).

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. zaskarżony wyrok został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Ponieważ kontrola instancyjna ujawniła istnienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k., Sąd Okręgowy kierując się dyspozycją art. 436 k.p.k. rozpoznał sprawę w zakresie wystąpienia w/w uchybienia podlegającego uwzględnieniu z urzędu, a rozpoznanie pozostałych – podniesionych
w apelacji obrońcy zarzutów – uznał za przedwczesne w świetle konieczności ponownego rozpoznania sprawy przez Sąd Rejonowy.

Tym niemniej rzeczą Sądu I instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, będzie dokonanie rzetelnych ustaleń faktycznych, opartych na całokształcie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, następnie przeprowadzenie gruntownej jego analizy i dokonanie wyboru prezentowanych wersji zdarzeń, ocenionych w sposób zgodny z regułami procedowania, logiką, doświadczeniem życiowym, a nadto sporządzenie przekonywującego uzasadnienia swego stanowiska, w sposób wolny od uproszczeń i uwzględniający cały materiał dowodowy, zgodnie
z wymogami art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. (jeśli zajdzie konieczność sporządzenia pisemnych motywów orzeczenia). By temu zadaniu sprostać należy dążyć do wyjaśnienia wszelkich niejasności występujących w materiale dowodowym,
a jednocześnie szczegółowo rozważyć kwestie poruszane przez obrońcę we wniesionym środku odwoławczym.

Karol Skocki Robert Rafał Kwieciński Agata Wilczewska