Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 września 2015r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 września 2015r. w O.

sprawy z odwołania A. M. (1)

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość emerytury rolniczej

na skutek odwołania A. M. (1)

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 30.04.2015r. znak (...)

orzeka:

zmienia zaskarżoną decyzję i stwierdza, że A. M. (1) w okresie od 01.04.2010r. do 31.12.2012r. miała prawo do pobierania 100% części uzupełniającej emerytury rolniczej i nie jest zobowiązana do zwrotu kwoty 11.346,65 zł.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30.04.2015r. Prezes KRUS ograniczył A. M. (1) od dnia 01.06.2015r. wypłatę emerytury rolniczej z uwagi na fakt posiadania przez jej męża gospodarstwa rolnego i prowadzenia działalności rolniczej oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia - części uzupełniającej emerytury za okres od 01.04.2010r. do 31.12.2012r. w kwocie 11.346,65zł.

W odwołaniu od tej decyzji A. M. (1) wniosła o jej zmianę podnosząc, że jej mąż nie prowadził działalności rolniczej i nie użytkował gospodarstwa rolnego, którego cześć nabył w spadku po bracie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że w dniu 05.02.2015r. została złożona dokumentacja, z której wynikało, iż mąż odwołującej, K. M., nabył w spadku udział w gospodarstwie rolnym po zmarłym bracie, A. M. (2) a nadto akt notarialny sporządzony w dniu 20.05.2014r., z którego wynikało, iż K. M. nabył w drodze darowizny od matki udział w nieruchomości spadkowej. W oparciu o powyższe ujawniono nadpłatę części uzupełniającej emerytury w 100% od dnia 01.04.2010r. do dnia 31.12.2012r. w kwocie 11.346,65zł, która wobec niezaprzestania przez męża odwołującej działalności rolniczej podlega zwrotowi w oparciu o art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. M. (1) ((...)) decyzją Prezesa KRUS z dnia 25.01.1999r. nabyła, począwszy od dnia 30.12.1998r., prawo do emerytury rolniczej. Część uzupełniająca emerytury była jej zawieszana początkowo w 15%, a następnie w 5% wobec nieosiągnięcia pełnego wieku emerytalnego. Po uzyskaniu przez odwołującą w 2001r. wieku 60 lat, wypłata części uzupełniającej emerytury została podjęta w 100%.

Ani odwołująca, ani jej mąż, K., po uzyskaniu przez odwołującą emerytury nie prowadzili działalności rolniczej, gdyż swoje gospodarstwo w grudniu 1999r. darowali E. K., M. K. (1) i D. K..

W dniu 05.02.2015r. do KRUS zostało złożone postanowienie Sądu Rejonowego w Przasnyszu Wydziału I Cywilnego, wydane w sprawie INs 743/09, z którego wynikało, iż mąż odwołującej, K. M., nabył w spadku udział w 1/6 w gospodarstwie rolnym po zmarłym bracie, A. M. (2). Nadto został złożony akt notarialny sporządzony w dniu 20.05.2014r., z którego wynikało, iż na skutek zniesienia współwłasności spadkowego gospodarstwa rolnego (...) uzyskał działki o nr ewid. (...) i (...). W tym akcie notarialnym wskazano również, że na mocy umowy darowizny, zawartej w dniu 16.03.2010r. K. M. nabył w drodze darowizny od matki udział w nieruchomościach spadkowych, co do których obecnie dokonano zniesienia współwłasności. W oparciu o powyższe KRUS uznał, że mąż odwołującej prowadził działalność rolniczą i ujawniono nadpłatę części uzupełniającej emerytury w 100% od dnia 01.04.2010r. do dnia 31.12.2012r. w kwocie 11.346,65zł. W konsekwencji decyzją z dnia 30.04.2015r. KRUS ograniczył A. M. (1) od dnia 01.06.2015r. wypłatę emerytury rolniczej z uwagi na fakt posiadania przez jej męża gospodarstwa rolnego i prowadzenia działalności rolniczej oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia - części uzupełniającej emerytury za okres od 01.04.2010r. do 31.12.2012r. w kwocie 11.346,65zł. Kolejną decyzją z dnia 30.04.2015r. wprowadzano potrącenia z emerytury odwołującej kwoty po 584,17zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń. Po wniesieniu przez A. M. (1) odwołania od pierwszej z w/w decyzji, wydanych w dniu 30.04.2015r., organ rentowy zaprzestał potrąceń.

Mimo nabycia udziału w spadku w gospodarstwie rolnym po A. M. (2) ani odwołująca, ani jej mąż nie użytkowali tego gospodarstwa i nie prowadzili działalności rolniczej.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o: odwołanie, odpowiedź na odwołanie, zeznania świadków K. M., M. K. (2) i T. Z. oraz całość dokumentacji zawartej w aktach KRUS Nr (...) i (...).

Sąd zważył, co następuje:

Zaskarżoną decyzją z dnia 30.04.2015r. Prezes KRUS ograniczył A. M. (1) od dnia 01.06.2015r. wypłatę emerytury rolniczej z uwagi na fakt posiadania przez jej męża gospodarstwa rolnego i prowadzenia działalności rolniczej oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia - części uzupełniającej emerytury za okres od 01.04.2010r. do 31.12.2012r. w kwocie 11.346,65zł.

W ocenie Sądu odwołanie od tej decyzji jest zasadne.

Podstawą wydania decyzji Prezesa KRUS z dnia 30.04.2015r. jest przepis art.28 ustawy z dnia 28.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników w zw. z art. 138 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 28 ust. 1, ust. 2, ust. 3 i ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wypłata części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą. Uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a) małżonkiem emeryta lub rencisty,

b) jego zstępnym lub pasierbem,

c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Przepis art. 52 ust. 2 ustawy o u.s.r. stanowi zaś, że zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń oraz ustalania odsetek za opóźnienia w wypłacie świadczeń określają przepisy emerytalne oraz przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa. Zastosowanie w sprawie znajdzie więc również art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten w ust. 1 stanowi, że osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia (art. 138 ust. 2).

Poza sporem jest, iż postanowieniem Sądu Rejonowego w Przasnyszu Wydziału I Cywilnego wydanym w sprawie INs 743/09, mąż odwołującej, K. M., nabył w spadku udział w 1/6 w gospodarstwie rolnym po zmarłym bracie, A. M. (2) (k. 11 akt (...)). Z aktu notarialnego z dnia 20.05.2014r. (k. 12-15 akt (...)) wynika, iż na mocy umowy darowizny, zawartej w dniu 16.03.2010r. K. M. nabył od matki udział w nieruchomościach spadkowych a następnie na skutek zniesienia w maju 2014r. współwłasności spadkowego gospodarstwa rolnego (...) uzyskał działki o nr ewid. (...) i (...).

Biorąc pod uwagę powyższe należało uznać, że rozstrzygnięcie w sprawie zależało od ustalenia, czy mąż odwołującej, K. M., prowadził w spornym okresie działalność rolniczą, a w szczególności czy prowadził tę działalność na nieruchomościach rolnych wchodzących w skład spadku po bracie, A. M. (2), w których udział nabył w drodze dziedziczenia a następnie w drodze darowizny od matki.

A. M. (1), kwestionując w/w decyzję wywodziła, że ani ona, ani jej mąż nie prowadzili działalności rolniczej i nie użytkowali gospodarstwa rolnego, którego cześć jej mąż nabył w spadku po bracie. Wskazywała, że szwagier, A. M. (2) przed śmiercią nie użytkował gospodarstwa, leżało ono odłogiem i taki stan trwał też po jego śmierci. Odwołująca wskazywała również, że wobec nieużytkowania gospodarstwa nie były pobierane dopłaty bezpośrednie.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w zw. z ust. 4 ustawy z 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy z 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lodzi z dnia 18.09.2014r., III AUa 2548/13, LEX nr 1527055). Nabycie własności gospodarstwa rolnego w drodze dziedziczenia, bez prowadzenia w nim działalności rolniczej, nie stanowi podstawy do zawieszenia wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Dla potrzeb ustalania uprawnień rentowych czy emerytalnych rolników oraz ich wysokości, nacisk położyć należy na zbadanie faktu rzeczywistego prowadzenia działalności rolniczej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 09.05.2014r., IIIAUa 1576/1, LEX nr 1477044).

Sąd Okręgowy w Ostrołęce podziela w/w stanowiska. Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy należy uznać, iż odwołująca wykazała w toku postępowania prawdziwość swych twierdzeń o nieprowadzeniu przez jej męża działalności rolniczej, a tym samym wykazała brak podstaw do zawieszania części uzupełniającej emerytury. Część uzupełniająca emerytury w okresie od dnia 01.04.2010r. do dnia 31.12.2012r. była więc jej wypłacana prawidłowo i była jej należna, dlatego nie ma podstaw do dokonywania potrąceń.

Powyższe jednoznacznie wynika z zeznań świadków: K. M., M. K. (2) i T. Z., którzy zgodnie zeznali, że zarówno w dacie śmierci A. M. (2), jak i po jego śmierci w spornym okresie gospodarstwo nie było obrabiane, ziemie orne zarosły krzakami i drzewami, a w szczególności gospodarstwo to nie było obrabiane przez K. M.. Z ich zeznań wynika, że A. M. (2) mieszkał wraz z matką a po jego śmierci sprowadziła się tam jego siostra.

Sąd dał wiarę zeznaniom w/w świadków. Są one zgodne ze sobą i są logicznie powiązane z tożsamymi twierdzeniami odwołującej. Należy też dać wiarę odwołującej i K. M., iż w spornym okresie nie występowali o dopłaty bezpośrednie, gdyż zostało to potwierdzone pismem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (...) Oddziału (...) z dnia 09.07.2015r. (k. 28a.s.). K. M. posiadanie działek spadkowych uzyskał dopiero w 2014r. (już po spornym okresie), kiedy to dokonano zniesienia ich współwłasności.

Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, że w spornym okresie nie było podstaw do zawieszenia A. M. (1) części uzupełniającej renty rolniczej w 100%, gdyż ani ona, ani jej mąż nie prowadzili działalności rolniczej. Nie można więc mówić o nienależnie pobranym świadczeniu. Ponieważ organ rentowy żądał od odwołującej zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za okres od 01.04.2010r. do 31.12.2012r. w kwocie 11.346,65zł., należało zmienić zaskarżoną decyzję Prezesa KRUS z dnia 30.04.2015r. i orzec, iż A. M. (1) nie jest zobowiązana do zwrotu tej kwoty, gdyż w okresie od 01.04.2010r. do 31.12.2012r. miała prawo do wypłaty części uzupełniającej emerytury.

Z tych względów Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł, jak w sentencji.