Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2015 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. Z.

przeciwko (...)Bankowi (...) Oddziałowi w J.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

1.  powództwo oddala

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7217 tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. Akt IC 164/14

UZASADNIENIE

Powódka J. Z. wniósł o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego-bankowego tytułu egzekucyjnego numer (...) z dnia 16 sierpnia 2013 roku na, który postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z dnia 31.10.2013 roku została nadana klauzula wykonalności przeciwko J. Z.. Wniósł ponadto o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska powód wskazał, iż w dniu 29 sierpnia 2012 roku podpisał z pozwanym (...) bankiem (...)oddział w J. umowy przystąpienia do długu. Umowy te miały stanowić zabezpieczenie ewentualnych wierzytelności wynikających z wykonania przez pozwanego 4 umów gwarancji udzielonych spółce (...) na zakup surowca drzewnego w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. . Powód podpisał powyższe umowy z uwagi na fakt już od 2001 roku współpracował ze spółką (...). Jak się okazało Spółka ta nie opłaciła należności wobec Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O.. Wobec powyższego Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych uruchomiła gwarancje. Pozwany zmuszony był do zapłacenia należności, których nie opłaciła spółka (...). W ocenie powoda przystąpienie do długu jest formą zabezpieczenia istniejących wierzytelności nie może służyć ono więc do zabezpieczenia wierzytelności przyszłych i warunkowych. Tymczasem w momencie podpisywania umów o udzielenie gwarancji z dnia 29.08.2012 roku długo jeszcze nie było. To zdaniem powoda sprawia, że podpisane przez niego umowy o przystąpieniu do długu są nieważne warto oznacza, że tytuł wykonawczy wystawiony na ich podstawie winien zostać pozbawione wykonalności. Dalsza część uzasadnienia stanowiska powoda zawiera tezę, że powód odstąpił umów przystąpienia do długu z uwagi na brak reakcji pozwanego w celu zabezpieczenia swoich interesów w sytuacji niewątpliwie złej kondycji finansowej spółki (...). Spółka ta w myśl § 12 umowy o udzielanie gwarancji zobowiązana była do przedstawiania bankowi dokumentów finansowych mających wykazać jej sytuację ekonomiczno-finansową. Pozwany nie kontrolował jednak powyższych okoliczności skutkiem czego ogłoszono upadłość Spółki a dłużnikiem stał się powód.

W toku postępowania powód podniósł kolejny zarzut działania pod wpływem błędu. Jego zdaniem w momencie podpisywania umów o przystąpieniu do długu nie miał wiedzy, że już w dniu podpisania umowy spółka (...) miała faktyczne zadłużenie wobec Lasów Państwowych w kwocie około 482 000 zł. Gdyby ten fakt był mu znany to nie złożyłby oświadczenia woli polegającego na przystąpienie do długu. W konsekwencji w dniu 27 listopada 2014 roku złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń złożonych pod wpływem błędu. Powód podniósł również, że pozwany nie miał prawa wystawić bankowego tytułu egzekucyjnego ponieważ umowy o przystąpieniu do długu nie mieszczą się w kategoriach czynności bankowych, które są wymienione w katalogu zawartym w art. 5 ustawy z dnia 29.08.1997 roku prawo bankowe .

Pozwany W. Bank(...)w J. wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany nie zgodził się ze stanowiskiem powoda, że umowy o przystąpieniu do roku przyszłego są nieważne. Zdaniem pozwanego sam charakter długu przyszłego nie wyklucza możliwości przystąpienia do tego długu przesłanką przystąpienia do takiego było jest jego odpowiednie zidentyfikowanie. Według pozwanego skoro Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość przyjęcia pułku przyszłego w myśl wykładni a majori ad minus możliwe jest również kumulatywne przystąpienie do przyszłego. W konsekwencji nie zachodzą żadne okoliczności, które mogłyby wywołać skutek postaci nieważności umów przystąpienia do długu. Pozwany nie zgodził się także zarzutem powoda że nie miał prawa wystawić bankowego tytułu egzekucyjnego. W ocenie powoda pozwany uprawniony był do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego zgodnie bowiem z dyspozycją art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku prawo bankowe bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego po nadaniu mu przez Sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikających z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia. Umowy przystąpienia do długu były niewątpliwie formą zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej. Powód złożył pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji stąd nieuzasadnione są wątpliwości co do zasadności nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przez Sąd.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 sierpnia 2012 roku zawarta została umowa o udzielanie gwarancji nr (...) pomiędzy (...) Spółka z o.o. a pozwanym - W. Bankiem (...) w J.. Na podstawie tej umowy pozwany udzielił gwarancji Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O. (RDLP), do kwoty 150 000 zł. Gwarancja stanowi zabezpieczenie zobowiązań obciążających spółkę (...) z tytułu zapłaty za zakupiony surowiec drzewny od Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w O..

Tego samego dnia 29.08.2012 roku zawarto jeszcze trzy identycznej treści umowy o numerach (...) z tę jedynie różnicą że umowa o nr (...) zawierała gwarancję do kwoty 400 000 zł .

W dniu 29 sierpnia 2012 r. W. Bank (...) Oddział w J. zawarł z J. Z. cztery umowy ,tej samej treści, o przystąpieniu do długu. Każda z tych umów odnosiła się do konkretnej umowy o udzielenie gwarancji. W dniu podpisania tych umów A. sp. z o.o już posiadał nie wykonane , wymagalne zobowiązania wobec RDLP . Zgodnie z treścią § 2 umowy o przystąpieniu do długu J. Z. oświadczył , że zna treść umowy o udzielenie gwarancji i są mu znane zobowiązania z tego tytułu ciążące na spółce (...).

Z kolei § 3 umowy o przystąpieniu do długu stanowi , że w celu zabezpieczenia zwrotności zadłużenia z tytułu gwarancji J. Z. przystępuje do powyższego długu obejmującego sumę zadłużenia spółki (...) z tytułu udzielonej gwarancji i zobowiązuje się ja spłacić . W § 9 tej umowy J. Z. poddał się egzekucji zgodnie a treścią art. 97 ustawy Prawo bankowe.

Realizując zapisy umowy o udzielenie gwarancji bank w dniu 20 marca 2013 r. przelał na konto RDLP sumę 360 982 zł 77 gr, w dniu 2 kwietnia 2013 r. kwotę 422 410 ,76 zł a w dniu 5 marca 2013 r. kwotę 63 181 zł 31 gr.

W dniu 28 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie ogłosił upadłość spółki (...). Z kolei w dniu 16 sierpnia 2013 r. bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko J. Z. ,zaopatrzony następnie w klauzulę wykonalności , który stał się podstawą egzekucji prowadzonej przeciwko J. Z. przez pozwany bank.

(bezsporne)

Sąd zważył , co następuje:

Żądanie powoda jako bezzasadne podlega oddaleniu. Swoje roszczenie powód oparł na treści art. 840 § 1 ust. 1 kpc. Zgodnie z nim dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia , jeżeli: przeczy zdarzeniom na których oparto wydanie klauzuli wykonalności , a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Z treści uzasadnienia pozwu wynika że powód kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym podnosząc chociażby zarzut nieważności umów o przystąpieniu do długu .

W ocenie powoda zawartej w uzasadnieniu pozwu , przystąpienie do długu jest formą zabezpieczenia istniejących wierzytelności. Nie może ono służyć zabezpieczeniu wierzytelności przyszłych i warunkowych. W momencie podpisywania umów o udzielenie gwarancji tj. 29 sierpnia 2012 r. długu jeszcze nie było. Zdaniem powoda powstaje on dopiero w chwili przejęcia przez beneficjenta ( Lasy Państwowe) oświadczenia gwaranta – pozwanego ( vide: k7 akt ) . W tym powód upatruje nieważności zawartych umów o przystąpieniu do długu. Natomiast w toku postepowania pojawił się kolejny zarzut powoda będący niejako uzupełnieniem powyższego stanowiska , że powód podpisując umowy działał pod wpływem błędu bowiem nie miał świadomości, że w momencie podpisywania umów o przystąpieniu do długu spółka (...) miała już faktyczne zadłużenie wobec lasów. W konsekwencji działanie powoda pod wpływem błędu uzasadnia nieważność czynności prawnej.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza zasadności stanowiska powoda co do nieważności umowy przystąpienia do długu. Pozwala przyjąć, że powód0 miał świadomość ,iż przystępuje do długu już istniejącego w chwili zawarcia umowy.

Umowa ta , nie uregulowana w przepisach kodeksu cywilnego funkcjonuje w praktyce obrotu gospodarczego, z reguły , jako forma dodatkowego zabezpieczenia wierzytelności banku. Strony umowy mogą więc stosownie do treści art. 353 ¹ kc ułożyć stosunek prawny według swego uznania. Odwołując się ponownie do praktyki obrotu gospodarczego należy stwierdzić , że z reguły bank jako strona umowy jest partnerem ,, silniejszym’’ , narzucającym treść umowy drugiej stronie, zwłaszcza wtedy kiedy to klientowi banku zależy na skorzystaniu z jego usług ( np. otrzymanie kredytu). Podkreślić należy , że w tym przypadku taka sytuacja nie ma miejsca bowiem J. Z. nie korzystał z usług banku a jego decyzja o przystąpieniu do długu była całkowicie autonomiczna. Tym samym treść umowy , do której przystępować przecież nie musiał , w ocenie sądu , była wynikiem równorzędnych i zgodnych oświadczeń woli.

Chcąc wykazać , że powód był świadomy istnienia wymagalnych zobowiązań spółki (...) a tym samym że nie działał pod wpływem błędu zacząć należy od analizy treści umów o udzielenie gwarancji , których treść była znana powodowi bowiem sam to potwierdził w § 2 umów o przystąpienie do długu.

Tak więc w § 1 umowy o udzielenie gwarancji zawarto zapis , że gwarancja stanowi zabezpieczenie zobowiązań obciążających spółkę (...) z umów kupna – sprzedaży i tu wymieniono daty zawarcia tych umów i ich numery. Uwagę zwraca fakt , ze wszystkie te umowy zawarto przez datą 29 sierpnia 2012 r. Oznacza to że bank gwarantował wykonanie zobowiązań nie przyszłych ale już istniejących , wykonywanych. Powód jako przedsiębiorca a wiec osoba doświadczona w obrocie gospodarczym miał więc świadomość , że chodzi umowy zawarte w listopadzie 2011 r, grudnia 2011r i czerwcu 2012 r. Musiał zatem zdawać sobie sprawę ( znając sytuacje finansową spółki (...) bowiem prowadził z nią interesy od roku 2001 r. ) a przynajmniej mógł ustalić , że gwarancja bankowa obejmuje także zobowiązania już wymagalne spółki (...).

Przechodząc natomiast do umów o przystąpieniu do długu stwierdzić należy że powód w § 2 umowy potwierdził , że są mu znane zobowiązania ciążące z tego tytułu ( wymienionych w gwarancjach bankowych umowach sprzedaży ) spółki (...). Z tego oświadczenia powoda trudno wyciągnąć wniosek , że chodzi wyłącznie o długi przyszłe.

Powyższe okoliczności sprawiają , że sąd wyklucza działanie powoda pod wpływem błędu .Wykluczona jest zatem nieważność czynności prawnej.

Nie można także podzielić stanowiska powoda , że przystąpienie do długu jest formą zabezpieczenia istniejących wierzytelności nie może służyć natomiast do zabezpieczenia wierzytelności przyszłych i warunkowych.

Jak wyżej wskazano w ramach swobody kształtowania przez strony stosunków zobowiązaniowych ( art. 353 ¹ kc) nie ma przeszkód aby umową o przystąpienie do objąć zobowiązania istniejące jak i przyszłe.

Sąd podkreśla jednak , że analizowane umowy o przystąpienie do długu obejmują zobowiązania które powstały przed zawarciem przez powoda umów o przystąpieniu do długu.

Nie można zgodzić się z tezą powoda o skutecznym odstąpieniu od umowy z uwagi na fakt , ze pozwany na bieżąco nie kontrolował wykonania przez spółkę (...) § 12 umowy gwarancyjnej i nie żądał dokumentów finansowych spółki. W tym miejscu sąd stwierdza że powód nie może skutecznie odstąpić od umowy ( o przystąpieniu do długu) na skutek okoliczności przewidzianych w innej umowie ( gwarancji ) której nie jest stroną .

Nie można też podzielić poglądu powoda , iż pozwany nie miał prawa wystawić tytułu egzekucyjnego bowiem umowy o przystąpieniu do długu nie mieszczą się w kategorii czynności bankowych. Treść przepisu art. 97. Ust. 1 ustawy Prawo bankowe , przywołany także przez pozwanego, w tej kwestii nie może pozostawiać żadnych wątpliwości.

W świetle powyższych rozważań sąd nie dopatrzył się przesłanek określonych w art. 840 § 1 ust. 1 kpc. Tym samym powództwo podlega oddaleniu. Podstawą orzeczenia o kosztach sądowych jest przepis art. 98 kpc.

Sędzia

Wiesław Kasprzyk