Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek apelacji wnioskodawczyni B. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydział VI Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 listopada 2011 r. sygn. akt VI U 1307/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 328/12

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 września 2012 roku

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Kielcach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie B. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 9 września 2011 roku, którą organ rentowy podwyższył wnioskodawczyni prowadzącej działalność gospodarczą stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku o 50 %.

Sąd I instancji ustalił, że B. S. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą Firma Handlowo - Usługowa (...). W dniu 26 stycznia 2010 roku przedłożyła organowi rentowemu informację (...) za 2009 rok, w której podała liczbę ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu wynoszącą 30 osób oraz wskazała rodzaj działalności według (...). Ustalona na podstawie podanych przez nią danych stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosiła 1,47 %. W dokumentach rozliczeniowych za okres od kwietnia 2010 roku do grudnia 2010 roku ubezpieczona wskazała stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w takiej samej wysokości i według tej stopy opłacała składkę. Zgodnie z zaświadczeniem o numerze REGON z dnia 20 października 2009 roku obowiązujący kod (...) obejmuje zakładanie stolarki budowlanej, według którego składka na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 2 %. Zawiadomieniem z dnia 7 lipca 2011 roku organ rentowy poinformował wnioskodawczynię, że w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, iż w informacji (...) przekazanej za 2009 rok podany został błędny kod (...) i zobowiązał ją do skorygowania tych danych. W dniu 22 lipca 2011 roku wnioskodawczyni dokonała korekty informacji (...) za 2009 rok, podając rodzaj działalności według (...), zgodny ze wskazanym wyżej rejestrem REGON. Następnie organ rentowy pismem z dnia 9 września 2011 roku zawiadomił ją, że w roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 2 % i zobowiązał ją do dokonania korekty dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA za okres od kwietnia 2010 roku do marca 2011 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd I instancji stwierdził, że organ rentowy zasadnie podwyższył wnioskodawczyni jako płatnikowi składek stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowy od dnia 1 kwietnia 2010 roku do dnia 31 marca 2011 roku. Skarżąca zgłosiła do ubezpieczenia wypadkowego 30 ubezpieczonych, a zatem jako płatnik składek w rozumieniu art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz. U. Z 2009 roku Nr 167, poz. 1322 ze zm.) - w myśl art. 29 oraz art. 31 ust. 3 i 6 tej ustawy - była zobowiązana do przekazywania organowi rentowemu danych służących do ustalenia kategorii ryzyka dla swojej grupy działalności (takich jak rodzaj działalności według (...) ujęty w rejestrze REGON) oraz wskaźnika korygującego (liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego oraz liczba poszkodowanych w wypadkach ogółem, poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia). W przypadku, gdy płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o których mowa w ww. regulacji, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych - stosownie do treści art. 34 ust. 1 ww. ustawy – ustala w drodze decyzji stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150 % stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych. Podwyższenie do 150 % stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe następuje zatem w wypadku nieprzekazania lub przekazania przez płatnika nieprawdziwych danych służących do ustalenia przez organ rentowy stopy procentowej składki, które dotyczą wskaźników częstości, rodzaju działalności według (...), liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego oraz adresu płatnika składek, przy czym w myśl art. 29 ust. 1 ww. ustawy rodzaj działalności według (...) ujętego w rejestrze REGON ustala się według danych obowiązujących w dniu 31 grudnia poprzedniego roku. Wskazany przez płatnika składek w informacji (...) rodzaj działalności powinien być zgodny z kodem (...) ujętym w rejestrze REGON. Podanie przez płatnika innego kodu (...) niż określony w rejestrze REGON jest nieprawidłowe. Płatnik nie jest bowiem uprawniony do samodzielnego określenia podawanego w informacji (...) kodu (...), który według niego jest właściwy dla prowadzonej działalności. Podobnie organ rentowy nie ma kompetencji do ustalania właściwego dla danego płatnika kodu (...) i oceny prawidłowości kodu podanego w rejestrze REGON. W realiach niniejszej sprawy skarżąca w informacji dotyczącej danych niezbędnych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe (...), złożonej w dniu 26 stycznia 2010 roku podała rodzaj działalności według (...) niezgodny z rejestrem REGON. Zamiast zamieszczonego w tym rejestrze - zgodnie z zaświadczeniem GUS z dnia 20 października 2009 roku - kodu (...) wskazała poprzedni kod (...), co doprowadziło do zaniżenia składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym od kwietnia 2010 roku do marca 2011 roku, gdyż składka ta opłacana była według stopy procentowej wynoszącej 1,47 %, zamiast według stopy procentowej wynoszącej 2 %.

W związku z tym Sąd Okręgowy uznał, że spełnione zostały warunki podwyższenia przez organ rentowy stopy procentowej składki w oparciu o przepis art. 34 ust. 1 powołanej wyżej ustawy wypadkowej. Odnosząc się do akcentowanej przez skarżącą okoliczności, iż wskazany przez nią kod (...) odpowiadał przeważającemu rodzajowi działalności faktycznie przez nią prowadzonej sąd I instancji podniósł, iż w informacji (...) służącej do ustalenia wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnik obowiązany jest podać rodzaj działalności według (...) ujęty w rejestrze REGON, a nie rodzaj działalności, jaki on sam uważa za właściwy. Jeżeli płatnik kwestionuje ustalony dla niego rodzaj działalności według (...), podany w rejestrze REGON, powinien podjąć działania zmierzające do zmiany zapisów w tym rejestrze. Wnioskodawczyni otrzymała zaświadczenie GUS o danych z wpisu w rejestrze REGON z dnia 20 października 2009 roku i nie podważała we właściwym trybie podanych tam informacji co do kodu i nazwy przeważającego rodzaju działalności, a pomimo tego w informacji (...) podała inny kod według (...) niż ten, który został ujęty w rejestrze REGON. Nie ma zatem żadnych podstaw do uznania, aby podanie błędnego kodu według (...) nastąpiło bez jej winy.

Konkludując Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy słusznie podwyższył skarżącej składkę na ubezpieczenie wypadkowe do 150 % na mocy art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej i uznając, iż zaskarżona decyzja jest prawidłowa, oddalił wniesione od niej odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła wnioskodawczyni. Zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. przepisu art. 233 kpc, art. 232 kpc w zw. z art. 6 kpc poprzez nierozważenie całości zgromadzonego materiału dowodowego i przekroczenie granic zasady swobodnej oceny dowodów, w szczególności poprzez ustalenie, że wnioskodawczyni prowadziła wyłącznie działalność gospodarczą w zakresie jednego kodu (...) oraz poczynienie ustaleń faktycznych wyłącznie na podstawie odpisu REGON, przy pominięciu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, a ponadto naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 60 kc i art. 61 kc w zw. z art.65 kc poprzez naruszenie zasad wykładni oświadczeń woli oraz nieuwzględnienie podanego przez wnioskodawczynię faktycznego rodzaju wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, zgodnego z jej oświadczeniem, a także naruszenie art. 29 ust.1 oraz art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych poprzez błędną wykładnię tej regulacji i uznanie, iż organ rentowy jest uprawniony do dokonania weryfikacji zgłoszeń REGON oraz przyjęcie, iż decydujące znaczenie ma kod (...) ujęty w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku ustalany według przeważającej działalności gospodarczej, a ponadto naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. Nr 200, poz. 1692 ze zm.) poprzez błędną ich wykładnię. W oparciu o tak sformułowane zarzuty wnioskodawczyni wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego i uwzględnienie złożonego przez nią odwołania, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji wnioskodawczyni powołała się na szeroki zakres prowadzonej działalności gospodarczej i przypisane poszczególnym rodzajom tej działalności kody (...). Podniosła, iż dokonując aktualizacji zgłoszeń w rejestrze REGON nie zmieniała profilu wykonywanej działalności, a jedynie uzupełniała jej zakres. Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję błędnie oparł się na odpisie z REGON, nie analizując wpisów i zgłoszeń dokonywanych w tym rejestrze. Powyższe zaniedbanie skutkowało wydaniem wadliwej decyzji. Zdaniem skarżącej, organ rentowy nie udowodnił winy płatnika składek, do przypisania której nie jest wystarczające wykazanie, iż płatnik przekazał obiektywnie nieprawdziwe dane w sytuacji, gdy był przekonany o ich zgodności z rzeczywistością. Konkludując wnioskodawczyni stwierdziła, iż w realiach niniejszej sprawy nie było podstaw do naliczenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 150 % stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Apelacja wnioskodawczyni nie jest uzasadniona.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe należnej od płatnika składek – B. S. za okres od 1 kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku.

Sąd Apelacyjny w całości podziela poczynione przez sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz przedstawioną przez ten sąd interpretację podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, opierając się na zgromadzonych w sprawie dokumentach, których autentyczność i prawdziwość nie została przez skarżącą zakwestionowana. Wbrew zarzutom apelacji sąd I instancji nie wykroczył poza granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone w art. 233 kpc. Na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut wadliwej wykładni przepisów dotyczących zasad ustalania wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe. Sąd Okręgowy trafnie wskazał podstawę prawną rozstrzygnięcia, a przy jej interpretacji przytoczył właściwą argumentację prawną.

W pierwszym rzędzie należy skarżącej przypomnieć, że – stosownie do treści art. 28 ust.2 w zw. z art. 31 ust.3 i ust.6 powołanej wyżej ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - jako płatnik składek zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych miała ona obowiązek przekazania organowi rentowemu danych odnoszących się między innymi do rodzaju działalności według (...), niezbędnych do prawidłowego ustalenia przez organ rentowy stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe uzależnionej od grupy działalności i związanej z nią kategorii ryzyka. Z kolei przepis art. 29 ust. 1 ww. ustawy stanowi, iż grupę działalności płatnika składek ustala się dla rodzaju działalności według (...) ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku. Treść tej regulacji nie pozostawia żadnych wątpliwości interpretacyjnych i prowadzi do jednoznacznej konkluzji, iż do ustalenia przez organ rentowy właściwej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe niezbędne jest podanie przez płatnika składek rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, który wynika z wpisu w rejestrze REGON według stanu na dzień 31 grudnia poprzedniego roku. W sytuacji wykonywania pozarolniczej działalności o zróżnicowanym profilu, zakładającej wielorodzajowość świadczonych usług, którym odpowiadają różne kody (...), na potrzeby ustalania składki na ubezpieczenie wypadkowe należy wskazać organowi rentowemu numer (...) wynikający z wpisu do rejestru REGON, w którym zamieszczona jest informacja o rodzaju przeważającej działalności. Płatnik składek, dokonując zgłoszenia do ubezpieczenia wypadkowego, nie jest uprawniony do wyboru, który rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej jest przeważający, jeśli stoi to w sprzeczności z treścią wpisu w rejestrze REGON. W pierwszej kolejności powinien podjąć działania zmierzające do weryfikacji danych ujętych w ww. rejestrze, a dopiero po dokonaniu stosowanej zmiany rodzaju wykonywanej działalności może się powoływać na tą okoliczność w postępowaniu przed organem rentowym dotyczącym ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Wnioskodawczyni dysponowała zaświadczeniem o nadanym jej numerze identyfikacyjnym REGON, w którym uwidoczniono dane dotyczące rodzaju przeważającej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Wpis w rejestrze REGON za okres objęty zaskarżoną decyzją organu rentowego zawiera informację w przedmiocie przeważającego rodzaju działalności i kodu (...): (...) – zakładanie stolarki budowlanej. Powyższe dane są zbieżne z treścią zaświadczenia o zmianie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej z dnia 15 października 2009 roku, w który jako przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej na pierwszym miejscu wyszczególniono zakładanie stolarki budowlanej. Wnioskodawczyni w spornym okresie nie zakwestionowała we właściwym trybie ww. dokumentów, w szczególności nie zweryfikowała prawidłowości danych zamieszczonych w rejestrze REGON, które mają decydujące znaczenie przy ustalaniu stopy procentowej składki wypadkowej. W tej sytuacji nie była uprawniona do dokonania we własnym zakresie wyboru rodzaju zgłaszanej do ubezpieczenia wypadkowego przeważającej działalności gospodarczej i to niezależnie od tego, jaki profil tej działalności w danym okresie miał dla niej istotne znaczenie. Przepis art. 29 ust.1 powołanej wyżej ustawy wypadkowej jednoznacznie określa według jakich danych ustala się rodzaj wykonywanej przez płatnika działalności, przesądzający o ryzyku ubezpieczeniowym i wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Trafnie sąd I instancji przyjął, że konsekwencją przekazania przez płatnika składek organowi rentowemu nieprawdziwych danych dotyczących między innymi rodzaju działalności, powodujących zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, jest ustalenie przez organ rentowy stopy procentowej tej składki za cały rok składkowy w wysokości 150 % stopy procentowej określonej na podstawie prawidłowych danych. Z sankcji określonej w art. 34 ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych płatnika mogą zwolnić jedynie niezawinione przyczyny wadliwego zgłoszenia danych do ubezpieczenia wypadkowego, a zatem okoliczności za które płatnik składek nie ponosi odpowiedzialności. Należy przy tym podkreślić, iż z regulacji zamieszczonej w art. 34 ust.1 ww. ustawy płynie domniemanie winy płatnika składek w sytuacji, gdy przekazane dane nie odpowiadają prawdzie, co wpływa na rozkład ciężaru dowodu i sprawia, że to płatnik składek ma wykazać, iż zgłoszenie nieprawdziwych danych nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 207/11, LEX nr 1130156). Chybiony jest zatem zarzut apelacji, iż organ rentowy nie udowodnił winy płatnika, gdyż to na płatniku składek spoczywa obowiązek wykazania okoliczności usprawiedliwiających dokonanie wadliwego zgłoszenia do ubezpieczenia wypadkowego. Wnioskodawczyni nie wykazała, iż przekazanie organowi rentowemu nieprawidłowych informacji w przedmiocie przeważającego rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej nastąpiło z przyczyn od niej niezależnych. Rodzaj tej działalności został bowiem jednoznacznie wskazany we wpisie do rejestru REGON. Podwyższenie przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe było zatem uzasadnione.

Podniesione w apelacji zarzuty nie podważają prawidłowości decyzji organu rentowego, ani też trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia sądu I instancji. Wielorodzajowy charakter prowadzonej przez wnioskodawczynię działalności gospodarczej nie ma przesądzającego znaczenia, skoro przy obliczaniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe istotny jest przeważający rodzaj tej działalności ustalany według danych zamieszczonych w rejestrze REGON.

W tym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, na mocy art.385 kpc orzeczono, jak w sentencji.