Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód K. F. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. kwoty 60.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty i kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwu, wskazał, iż jest osoba uposażoną w umowie grupowego ubezpieczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego, którą zawarł jego syn z pozwanym. Syn ubezpieczonej zginął w dniu 16 kwietnia 2011 roku. Pozwany ubezpieczyciel odmówił spełnienia świadczenia.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu podniósł, że powód wystąpił z roszczeniem o wypłatę świadczenia za zgon syna spowodowany nieszczęśliwym wypadkiem, twierdząc, że syn został zabity przez nieznanych sprawców przez powieszenie w czasie pobytu w Anglii. W ocenie ubezpieczonego z załączonej przez powoda dokumentacji dotyczącej zgonu ubezpieczonego, nie wynikało, że śmierć nastąpiła na skutek udziału osób trzecich lub innego nieszczęśliwego wypadku. W związku z czym odmówił wypłaty świadczenia z tego tytułu, przyjmując, że śmierć nastąpiła w skutek samobójstwa przez powieszenie. Ponadto pokreślił, że nie ponosi on odpowiedzialności za skutki nieszczęśliwego wypadku zaistniałego w wyniku samookaleczenia, usiłowania popełnienia lub popełnienia przez ubezpieczonego samobójstwa w okresie dwóch lat od zawarcia umowy, stosowanie do treści art. 833 k.c.

Sąd Rejonowy w Inowrocławiu wyrokiem z dnia 17 grudnia 2014 r. zasądził od pozwanego (...) S.A. na rzecz K. F. (1) kwotę 60.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty (pkt 1), zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2) oraz zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Inowrocławiu kwotę 1.500 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sadowych, od których zwolniony był powód (pkt 3).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 kwietnia 2010 roku K. F. (2) przystąpił do grupowego ubezpieczenia pracowniczego typu (...)w wariancie(...) ze składką miesięczną w wysokości 55 zł. Składka ta była opłacana z wynagrodzenia za prace powoda. Uposażony z tego ubezpieczenia został powód.

W lipcu 2010 roku K. F. (2) wyjechał do Wielkiej Brytanii. W dniu 16 kwietnia 2011 roku na terenach zalesionych B. w Wielkiej Brytanii zostało odnalezione ciało ubezpieczonego. Koroner w Wielkiej Brytanii wszczął dochodzenie celem zbadania przyczyn zgonu ubezpieczonego. Dochodzenie zostało zakończone w dniu 1 września 2011 rok, lecz na postawie dowodów nie określono z całą pewnością kwestii zamierzonej śmierci.

Powód zwrócił się do pozwanego o wypłatę świadczenia z tytułu ubezpieczenia, lecz pozwany odmówił jego spełnienia wskazując na samobójczą śmierć ubezpieczonego.

Powyższy stan faktyczny Sąd pierwszej instancji ustalił w oparciu o przedłożone dokumenty, których wiarygodność nie była kwestionowana i w oparciu o zeznania świadka A. F. oraz przesłuchanie powoda w charakterze strony. Sąd uznał te zeznania za wiarygodne, mając oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym.

Sąd Rejonowy na podstawie przedłożonej przez pozwanego deklaracji przystąpienia do grupowego ubezpieczenia będącego załącznikiem nr (...)(k. 42) ustalił, że w przedmiotowej sprawie powoda z pozwanym łączy umowa grupowego ubezpieczenia pracowniczego typu (...) i na życie typu (...) wariant (...) Sąd pokreślił, że z przedłożonego zestawienia rodzaju wysokości świadczenia w przypadku zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem, wynika że w przypadku zgonu ubezpieczonego w wariancie (...)wysokość świadczenia wynosi 60.000 zł.

Sąd podkreślił, że ubezpieczonym był K. F. (2) a uposażonym na 100 % powód, zaś sporną kwestią w niniejszej sprawie była okoliczność śmierci ubezpieczonego. Pozwany twierdził, że odmówił wypłaty świadczenia z uwagi na samobójczą śmierć ubezpieczonego albowiem nie ponosi odpowiedzialności za skutki nieszczęśliwego wypadku zaistniałego w wyniku samookaleczenia, usiłowania popełnienia lub popełnienia przez ubezpieczonego samobójstwa. W ocenie Sądu pierwszej instancji to na pozwanym w myśl art. 6 k.c. spoczywał ciężar udowodnienia, że osoba ubezpieczona popełniła samobójstwo. W razie niepodołania wymienionym obowiązkom dowodowym, zachodzą przesłanki do uznania zgonu osoby ubezpieczonej w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

Tym samym, w ocenie Sądu Rejonowego, pozwany nie wykazał, iż zgon ubezpieczonego nastąpił w wyniku popełnienia samobójstwa. W związku z czym Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 60.000 zł z ustawowymi odsetkami oraz orzekł o kosztach procesu w myśl art. 98 § 1 i § 2 k.p.c.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył w całości pozwany, domagając się oddalenia powództwa i orzeczenie o kosztach procesu za I i II instancję ewentualnie uchylenia wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 6 k.c. oraz § 2 pkt 1 ogólnych warunków grupowego ubezpieczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem przez nie uwzględnienie, że zgłoszone roszczenie nie zawiera dokumentacji potwierdzającej spełnienie definicji nieszczęśliwego wypadku określonego w umowie oraz że pozwany nie odpowiada za skutki zgonu z przyczyn naturalnych.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazał się zasadna jedynie w części, zaś w pozostałej części podlegała oddaleniu.

Na wstępnie zważyć należy, że Sąd Okręgowy zasadniczo podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy. Jednak analizując zgromadzony materiał dowodowy w sprawie uznać należy, że okoliczności śmierci ubezpieczonego nie są jednoznaczne, a jedynym pewnym zdarzeniem jakie miało miejsce, to śmierć ubezpieczonego. W związku z czym Sąd Odwoławczy jako sąd merytoryczny, dokonał własnej oceny faktów będących podstawą wyrokowania.

Skarżący w apelacji podniósł, że śmierć ubezpieczonego K. F. (2) nastąpiła w wyniku samobójstwa i nie można jej zakwalifikować jako nieszczęśliwy wypadek. Powołał się przy tym na przesłankę egzoneracyjną z art. 833 k.c. wyłączającą odpowiedzialność ubezpieczyciela za skutki nieszczęśliwego wypadku zaistniałego w wyniku samookaleczenia, usiłowania popełnienia lub popełnienia przez ubezpieczonego samobójstwa. Prawidłowe jest stanowisko pozwanego, że śmierć samobójcza nie może być uznana za wypadek losowy i w konsekwencji – za wypadek ubezpieczeniowy (M. Orlicki (w:) System prawa prywatnego, t. 8,2011 r. s. 889). Jednak, jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, to na ubezpieczycielu zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa ciężar udowodnienia, że osoba ubezpieczona popełniła samobójstwo. Właśnie poprzez wykazanie tej przesłanki ubezpieczyciel zwolniony byłby z obowiązku świadczenia, a zatem z tego zdarzenia wywodziłby dla siebie pozytywne skutki prawne. Dla wypełnienia tej przesłanki konieczne jest, aby ubezpieczyciel udowodnił umyślność działania ubezpieczonego w celu pozbawienia siebie życia. Z przedłożonego przez powoda orzeczenia opisowego sporządzonego przez Coronera z B. (...) (k.9) wynika, że na podstawie dowodów nie można było określić z całą pewnością kwestii zamierzonej śmierci K. F. (2). Pozwany nie przedstawił żadnych innych dowodów świadczących o tym, że śmierć ubezpieczonego była przez niego zamierzona. Dlatego Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że Sąd pierwszej instancji trafnie uznał, że pozwany nie wykazał przesłanki egzoneracyjnej.

Sąd Okręgowy nie podziela natomiast ustaleń Sądu Rejonowego, że powód wykazał, iż śmierć ubezpieczonego nastąpiła w skutek nieszczęśliwego wypadku, a tym samym, że wypłata ubezpieczenia powinna nastąpić w wysokości 60.000 zł. Jak było omówione powyżej, to na pozwanym ciążył obowiązek wykazania okoliczności wyłączających jego odpowiedzialność za wypłatę odszkodowania, to zarówno na powodzie ciąży ciężar dowodowy polegający na wykazaniu, że śmierć ubezpieczonego nastąpiła w skutek nieszczęśliwego wypadku. Powód nie sprostał temu obowiązkowi, jedyną okoliczność jako wykazał to śmierć syna (ubezpieczonego). Właśnie to zdarzenie, śmierć ubezpieczonego, Sąd Okręgowy uznał za jedyne udowodnione zdarzenie. Bez wątpienia z przedłożonych dokumentów wynika że K. F. (2) zmarł dnia 16 kwietnia 2011 roku. Jednak okoliczności śmierci nie zostały określone przez Coronera z Wielkiej Brytanii (k.9), a więc nie stwierdzono, iż syn powoda poniósł śmierć w wyniku nieszczęśliwego wypadku. Powód nie dysponował innymi dokumentami mogącymi świadczyć o działaniu osób trzecich, w wyniku którego śmierć poniósł ubezpieczony. Zatem w ocenie Sądu Okręgowego zasadne było przyznanie powodowi świadczenia w stawce obowiązującej jak za śmierć ubezpieczonego w wysokości 30.000 zł.

Reasumując pozwany nie wykazał, że w niniejszej sprawie wystąpiła przesłanka egzoneracyjna, natomiast powód nie wykazał, że jego syn poniósł śmierć w następstwie nieszczęśliwego wypadku. Jedynym pewnym zdarzeniem w niniejszej sprawie była śmierć K. F. (2), a więc zasadne było zasądzenie świadczenia w wysokości, jak za śmierć naturalną.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i obniżył zasądzoną kwotę 60.000 zł do kwoty 30 000 zł i oddalił powództwo w pozostałej części (pkt I ppkt 1) oraz zmienił wyrok w punkcie 2 i zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu w oparciu o art. 100 k.p.c. (pkt I ppkt 2).

Na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego w pozostałej części (pkt II). Zaś o kosztach postępowania apelacyjnego orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. znosząc je wzajemnie pomiędzy stronami (punkt III).