Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

31 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Koninie Wydział II Karny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Waldemar Cytrowski – spr.

Sędziowie : SO Anna Walczak-Sarnowska

SR(del) Bogdan Radecki

Protokolant: st. sekr. sąd. Arleta Wiśniewska

przy udziale Jacka Górskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu 31.07.2015 r.

sprawy M. B.

oskarżonej o przestępstwo z art. 177§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Koninie z 23.04.2015 r. sygn. akt II K 1534/14

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjmuje, iż oskarżona nieumyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz uchyla orzeczenie zawarte w punkcie IV.

2.  Utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy w pozostałej części.

3.  Zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym opłatę w kwocie 100 zł.

Bogdan Radecki Waldemar Cytrowski Anna Walczak-Sarnowska

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 23 kwietnia 2015r. w sprawie o sygn. akt II K 1534/15 Sąd Rejonowy w Koninie oskarżoną M. B. uznał winną tego, że 1 września 2014r. w miejscowości K. B. gm. K. B. umyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, kierując samochodem osobowym marki P. (...) nr rej. (...) (...) wykonując manewr wyprzedzania nie zachowała szczególnej ostrożności i nie upewniła się, że ma dostatecznie miejsca do wyprzedzania wjeżdżając na pas dla ruchu w kierunku przeciwnym i doprowadziła do sytuacji, że kierująca samochodem marki V. (...) nr rej. (...) 2KK3 S. B. w celu uniknięcia zderzenia czołowego zjechała do rowu i uderzyła samochodem w betonowy przepust, w wyniku czego obrażeń ciała doznały pasażerki V. (...) Z. P. w postaci złamania trzonu kości łokciowej ze zwichnięciem głowy kości promieniowej, złamania kości trzonu kości promieniowej i łokciowej przedramienia prawego, złamania miednicy oraz D. P. w postaci złamania trzonów kości łokciowej i promieniowej przedramienia lewego, rany i stłuczenia podudzia lewego stłuczenia podudzia prawego, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów ciała u wymienionych na czas powyżej 7 dni, tj. przestępstwa z art. 177 § 1 kk i za to na podstawie art. 177 § 1 kk skazał ją na karę 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił na okres próby 2 lat. Na podstawie art. 71 § 1 kk Sąd skazał oskarżoną na karę grzywny w liczbie 100 stawek dziennych po 10 zł. Na podstawie art. 42 § 1 kk, art. 43 § 1 kk i art. 63 § 2 kk Sąd orzekł wobec oskarżonej zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B na okres roku z zaliczeniem okresu zatrzymania prawa jazdy od 01.09.2014 roku.

Apelację wniósł obrońca, który zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, mający wpływ na jego treść polegający na:

a)  uznaniu przez Sąd orzekający, iż w dniu 1 września 2014 r. padał deszcz i jezdnia była śliska, wobec materiału dowodowego w postaci dokumentacji fotograficznej, przeczących powyższemu ustaleniu,

b)  uznaniu przez Sąd, iż pojazdy mijały się, gdy V. (...) zjechał na pobocze, podczas gdy prawidłowo ustalony stan faktyczny, w szczególności w świetle wyjaśnień oskarżonej, wskazuje iż w trakcie mijania z pojazdem V. (...), pojazd ten jechał po swoim pasie ruchu,

c)  uznaniu przez Sąd, że pojazd oskarżonej m-ki P. (...), z uwagi na zbyt małą odległość nie zdąży wyprzedzić TIR-a, podczas gdy prawidłowo ustalony stan faktyczny w szczególności w świetle wyjaśnień oskarżonej, prowadzi do wniosku, że oskarżona miała możliwość bezpiecznie wykonać manewr wyprzedzania, albowiem w momencie jak zobaczyła nadjeżdżający samochód pokrzywdzonej S. B., odległość pomiędzy nimi była wystarczająca, aby bezpiecznie wykonać manewr wyprzedzania,

d)  uznaniu przez Sąd, że S. B. zaczęła hamować, a nadto zjechała na pobocze by uniknąć czołowego zderzenia - podczas gdy prawidłowo ustalony stan faktyczny wskazuje, iż nadjeżdżający z naprzeciwka samochód pokrzywdzonej S. B. nie zwolnił tj. nie zmniejszył prędkości, a nadto z wyjaśnień oskarżonej wynika, iż oskarżona nie widziała, ażeby ten samochód wykonywał jakiś manewr w celu uniknięcia kolizji. Dopiero później pojazd ten zjechał na pobocze.

e)  uznaniu przez Sąd, że S. B. przed wypadkiem jechała 60-70 km/h, podczas gdy prawidłowo ustalony stan faktyczny winien prowadzić do wniosku, że pokrzywdzona poruszała się w trakcie zdarzenia z dużo wyższą prędkością, aniżeli 60-70 km/h,

f)  uznaniu przez Sąd, że oskarżona w dniu 1 września 2014 r. w K. B. jadąc samochodem marki P. (...) nie zachowała należytej ostrożności podczas wyprzedzania pojazdu marki V. (...) kierowanego przez S. B. - podczas gdy prawidłowo ustalony stan faktyczny prowadzi do wniosku, iż oskarżona wyprzedzała pojazd marki TIR kierowany przez R. B., a nie samochód V. (...) kierowany przez S. B. a nadto, iż oskarżona zachowała szczególną ostrożność podczas wykonywania tego manewru,

g)  uznaniu przez Sąd, że oskarżona mimo medialnie nagłaśnianych zdarzeń drogowych nie wykazała się przezornością, ostrożnością i umiejętnością przewidywania

2.  obrazę przepisów postępowania, mających wpływ na treść orzeczenia tj.:

a)  obrazę art. 2 § 2 k.p.k i art. 5 § 1 i 2 kpk - w zakresie w jakim Sąd pomimo istniejących wątpliwości, co do prędkości samochodu marki V. (...), zachowania kierowcy tego samochodu, które to wątpliwości nie zostały w żaden sposób rozwiane przez opinię biegłego, przypisał oskarżonej M. B. sprawstwo w zakresie przestępstwa z art. 177 § 1 k.k. również w sytuacji, gdy istnieją uzasadnione wątpliwości, czy dokonana przez Sąd ocena dowodów będących podstawą ustaleń faktycznych była przeprowadzona zgodnie z zasadą prawdy materialnej oraz domniemania niewinności;

b)  art. 413 § 2 pkt 1 kpk - w zakresie, w jakim w opisie czynu przypisanego oskarżonej przez Sąd I instancji błędnie wskazano, iż oskarżona M. B. w dniu 1 września 2014 r. kierowała samochodem m-ki P. (...) o nr rej. (...), podczas gdy oskarżona w tym dniu kierowała pojazdem m-ki P. (...) o nr rej. (...),

c)  art. 7 art. w zw. z art. 424 § 1 ust. 1 polegającą na przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów, dokonanie ich wbrew zasadom prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego i nieoparcie orzeczenia na wszystkich okolicznościach ujawnionych w toku postępowania, której wynikiem jest błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść polegający na uznaniu, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdził winę oskarżonej

-

nadto w zakresie w jakim Sąd uznał za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonej, w szczególności, iż pokrzywdzona S. B. poruszała się z nadmierną prędkością, wskutek czego doprowadziła do wypadku, a nadto w zakresie w jakim Sąd uznał, że oskarżona przyjęła linię obrony, która nie zawiera rzeczowych argumentów, tylko polega na przerzuceniu odpowiedzialności na S. B.

-

poprzez oparcie ustaleń faktycznych jedynie na fragmentach materiału dowodowego i to świadczącego wyłącznie na nie korzyść oskarżonej, nie przeprowadzenie wnikliwej i wszechstronnej, analizy materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, która mogłyby zweryfikować wersję obciążającą oskarżoną

-

w zakresie, w jakim Sąd orzekający popadł w sprzeczności, wskazując w uzasadnieniu wyroku na str. 1, że oskarżona nie zdąży wyprzedzić TIR-a z uwagi na zbyt małą odległość, a z kolei na str. 3 wskazując, iż oskarżona podczas wyprzedzania pojazdu marki V. (...) kierowanego przez S. B., nie upewniła się czy ma dostateczną ilość miejsca do wykonania tego manewru,

-

w zakresie w jakim Sąd dokonał oceny zeznań świadków S. B., Z. i D. P., uznając je za w pełni wiarygodne, mimo iż zeznania świadków i wyjaśnienia oskarżonej pozostają w sprzeczności, a nadto świadkowie ci byli bezpośrednio zainteresowani wynikiem toczącego się postępowania, przez co Sąd winien podejść do zeznań tych świadków z większą ostrożnością i krytycyzmem.

-

w zakresie, w jakim Sąd nie dokonał oceny zeznań świadków R. S. i K. K., ograniczając się wyłącznie do stwierdzenia, iż świadek S. B. zeznała w sposób zbieżny ze świadkiem R. S., K. K. oraz R. B.,

-

w zakresie w jakim Sąd uznał zeznania świadka R. B. za w pełni wiarygodne, konsekwentne, wzajemnie spójne i zgodne z zeznaniami S. B., mimo iż zeznania te na wiarę w pełni nie zasługiwały, w szczególności wobec faktu, iż świadek mylił fakty, jego zeznania były wewnętrznie sprzeczne, a nadto świadek nie był w stanie określić odległości samochodu m-ki V. (...) w momencie rozpoczęcia przez oskarżoną manewru wyprzedzania, a mimo to dokonywał oceny zaistniałej sytuacji, z jednej strony wskazując, iż gdy oskarżona była na wysokości kabiny jego pojazdu to wiedział, że nie zdąży wykonać manewru, z drugiej zaś wskazując, iż warunki drogowe nie pozwalały na bezpieczne wykonanie manewru wyprzedzania.

-

art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. i 14 § 1 k.p.k. — polegającym na naruszeniu zasady skargowości, która przejawia się skazaniem oskarżonej za inny czyn niż ten którego dotyczył akt oskarżenia; poprzez zmianę w zasadniczym stopniu opisu czynu, w szczególności sposobu jego popełnienia, przez co Sąd wyszedł poza ramy aktu oskarżenia uniemożliwiając równocześnie oskarżonej obronę przed takim zarzutem

-

I zamiast postępowanie umorzyć,

-

art. 398 k.p.k. w zw. z art. 92 i 410 k.p.k. — w zakresie w jakim Sąd wyszedł poza ramy aktu oskarżenia, w szczególności skazał oskarżoną za czyn nie objęty aktem oskarżenia, mimo, iż materiał dowodowy zgromadzony na rozprawie nie pozwolił na poczynienie takich ustaleń

-

art. 74 § 1 kpk zgodnie, z którym oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść, poprzez niezastosowanie się do w/w przepisu

-

art. 167 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 3 kpk w zakresie w jakim Sąd wydał wyrok, nie przeprowadzając dowodu z opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków drogowych, w szczególności wobec faktów świadczących o możliwości wystąpienia okoliczności świadczących o braku winy oskarżonej, mimo iż wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych został zgłoszony przez obrońcę oskarżonej

-

art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt. 3 kpk w zakresie w jakim Sąd oddalił wniosek obrońcy oskarżonej o przesłuchanie w charakterze świadków funkcjonariusze policji, którzy byli obecni na miejscu zdarzenia, na okoliczność przebiegu zdarzenia, usytuowania pojazdów, prędkości pojazdów oraz rozmów z uczestnikami zdarzenia z uwagi, iż funkcjonariusze policji nie byli naocznymi świadkami zdarzenia a wykonane czynności zdaniem Sądu zostały zawarte w aktach sprawy i przetworzone w formę procesową protokołów oględzin lub protokołów przesłuchania świadków, podczas gdy wbrew twierdzeniom Sądu przeprowadzenie zawnioskowanego dowodu było konieczne, albowiem w sprawie pojawiły się niewyjaśnione wątpliwości, szkic sytuacyjny nie został w sposób prawidłowo sporządzony, a funkcjonariusze policji przeprowadzali czynności na miejscu zdarzenia, bezpośrednio po jego zajściu, mogli posiadać wiedzę na okoliczności wskazane we wniosku, które nie wynikają wprost z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

3.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 177 § 1 k.k. w zakresie w jakim Sąd pomimo istniejących dowodów świadczących o wyłącznej winie pokrzywdzonej zaistniałej sytuacji uznał winę oskarżonej.

W oparciu o te zarzuty wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonej od zarzucanych jej czynów ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Apelacja nie jest zasadna.

Błąd w ustaleniach faktycznych może wynikać bądź z niepełności postępowania dowodowego (błąd braku), bądź z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd dowolności). Żadnego jednak z tych błędów nie popełnił Sąd I instancji. Sąd ten bowiem nie tylko przeprowadził wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia dowody, ale też w oparciu o wskazane w art. 7 k.p.k. kryteria prawidłowo je ocenił i z oceny tej wywiódł jedyny prawidłowy wniosek, iż oskarżona nie zachowała szczególnej ostrożności podczas manewru wyprzedzania i nie ustąpiła pierwszeństwa przejazdu pojazdowi jadącemu z kierunku przeciwnego. Sąd odwoławczy w pełni tę ocenę podzielając, by jej tu ponownie nie przytaczać, powołuje się na nią, czyniąc z niej integralną część niniejszego uzasadnienia. Zarzuty stanowią natomiast typową, dowolną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu i przedstawiają własną ocenę zdarzenia. Kontrola instancyjna wykazała tylko, że Sąd błędnie przyjął, że oskarżona umyślnie naruszyła zasady ruchu drogowego i tylko to doprowadziło do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Wbrew zarzutowi Sąd prawidłowo ustalił, że w dniu zdarzenia padał deszcz, a jezdnia była śliska. Wynika to wprost z dokumentacji fotograficznej, na której wyraźnie widać zalegające kałuże wody i mokrą jezdnię. Zarzut, że „w świetle wyjaśnień oskarżonej” w trakcie wymijania z pojazdem V. (...) pojazd ten jechał po swoim pasie ruchu oraz że oskarżona miała możliwość bezpiecznego wykonania manewru jest pozbawiony jakiejkolwiek argumentacji, podobnie jak to, że S. B. nie zwolniła i nie podjęła manewrów obronnych.

Sąd przekonanie o winie oskarżonej oparł przede wszystkim na zeznaniach świadków S. B. , Z. P., D. P., K. K., R. S., a w szczególności całkowicie obiektywnego świadka R. B.. Z zeznań tych wprost wynika, że oskarżona nie zdążyła wyprzedzić TIRa, co doprowadziło do tego, że jadąca z naprzeciwka S. B. aby uniknąć zderzenia czołowego zjechała na pobocze, a po uderzeniu w znak i betonowy przepust prowadzony przez nią samochód przewrócił się na dach. Z wiarygodnego materiału dowodowego wynika zatem, co też ustalił Sąd że oskarżona naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Sąd błędnie jednak przyjął, iż naruszenie tych zasad było umyślne.

Ustalenie, czy sprawca wypadku drogowego naruszył umyślnie, czy też nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu, zależne jest od istniejących w konkretnej sytuacji okoliczności faktycznych. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że umyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym zachodzi wtedy, gdy sprawca, wiedząc o istnieniu w danej sytuacji bezwzględnie obowiązujących w ruchu zakazów lub nakazów, świadomie postępuje wbrew tego rodzaju zakazom lub nakazom, co w konsekwencji staje się przyczyną spowodowania skutków określonych w przepisach art. 177 k.k. Nieumyślne natomiast naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu może się zdarzyć zwłaszcza wtedy, gdy dokonanie określonego manewru jest wynikiem błędnej (ze strony sprawcy) oceny istniejącej sytuacji w ruchu, np. kierowca samochodu myli się, przypuszczając, że w określonej sytuacji drogowej dokona bezpiecznego manewru wyprzedzenia, albo prowadząc samochód z określoną szybkością błędnie sądzi, że pokona bezpiecznie zakręt drogi (tak wyrok Sądu Najwyższego z 19.10.1976 r w sprawie Rw 273/76, OSNKW 1976, Nr 12, poz. 153 ). Oskarżona błędnie oceniła możliwość bezpiecznego wykonania manewru wyprzedania, uznając, że zdąży pokonać niezbędną dla jego wykonania odległość. Przyczyną wypadku było zatem niezachowanie szczególnej ostrożności podczas manewru wyprzedzania i brak prawidłowej obserwacji przedpola jazdy, zwłaszcza pojazdów nadjeżdżających z kierunku przeciwnego. Dlatego Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok również poprzez uchylenie orzeczenia o środku karnym.

Niezasadne okazały się również wymienione w pkt. 2 apelacji wszystkie zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania, które w istocie wskazują na błędne ustalenie stanu faktycznego.

Jeżeli apelujący wcześniej zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, to bezpodstawny był zarzut naruszenia prawa materialnego, który może być podnoszony tylko w razie niekwestionowania ustaleń faktycznych

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 636§1 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

Bogdan Radecki Waldemar Cytrowski Anna Walczak-Sarnowska