Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Cierpiał(spr.)

Sędziowie: SSA Katarzyna Wołoszczak

SSA Wiesława Stachowiak

Protokolant: insp.ds.biurowości Agnieszka Perkowicz

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2015 r. w Poznaniu

sprawy E. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o rentę socjalną

na skutek apelacji E. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn. akt IV U 2916/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 sierpnia 2013 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Z. odmówił E. S. przyznania prawa do renty socjalnej.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła E. S..

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2014 r., wydanym w sprawie o sygn. IV U 2916/13, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie E. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Z. z dnia 8 sierpnia 2013 r., znak (...).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

E. S. urodziła się (...) Wnioskodawczyni 10 czerwca 1983 r., ukończyła (...) Szkołę Zawodową przy Ośrodku (...) w Ś.. Pracowała jako zamiatacz ulic i hal i sprzątaczka.

W wyniku wniosku E. S. o ustalenie uprawnień do renty socjalnej z dnia 29 maja 2013 r. lekarz orzecznik O/ZUS przeprowadził w dniu 24.06.2013 r. badanie, w wyniku którego ustalił, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Następnie orzeczenie to potwierdziła komisja lekarska ZUS, która orzeczeniem z dnia 25.07.2013 r. również orzekła, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Z uwagi na powyższe, zaskarżoną decyzją z dnia 8 sierpnia 2013 r., znak (...), organ rentowy odmówił E. S. przyznania prawa do renty socjalnej.

Sąd Okręgowy w postępowaniu sądowym poddał wnioskodawczynię badaniu przez biegłych sądowych lekarzy psychiatrę i neurologa oraz biegłego psychologa m.in. w celu ustalenia, czy wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy. W ocenie biegłych, przedstawionej w wydanej opinii, rozpoznane u badanej schorzenia w postaci: upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim, naczyniopochodnych bólów głowy i obserwacji w kierunku padaczki, nie powodują całkowitej niezdolności do pracy, a opiniowana jest zdolna do prostych prac fizycznych, a niezdolna do pracy przy maszynach w ruchu częstym, na wysokościach, przy prowadzeniu pojazdów mechanicznych i samochodowych oraz pracy zmianowej.

W oparciu o powyższą opinię lekarską Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym uznał odwołanie E. S. za bezzasadne.

Sąd Okręgowy wskazał bowiem, iż wnioskodawczyni nie została uznana przez biegłych sądowych lekarzy psychiatrę i neurologa oraz biegłego psychologa za osobę całkowicie niezdolną do pracy i przy rozpoznanych u wnioskodawczyni schorzeniach może ona wykonywać proste prace fizyczne, oprócz wymienionych w opinii przeciwwskazań. Ponadto Sąd I instancji zauważył, że na przestrzeni życia zawodowego wnioskodawczyni wykonywała proste prace fizyczne jako sprzątaczka i zamiatacz ulic i zgodnie z opinią biegłych do takich prac jest nadal zdolna.

Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał zastrzeżenia wnioskodawczyni do opinii biegłych za nieuzasadnione oraz wskazał, że sytuacja ekonomiczna wnioskodawczyni nie może być podstawą uwzględnienia jej odwołania.

Z uwagi na powyższe Sąd I instancji uznał, iż dowołująca E. S. nie spełniła warunku do uzyskania prawa do renty socjalnej w postaci całkowitej niezdolności do pracy.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy uznał za zasadną zaskarżoną decyzję organu rentowego i na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. oraz przepisów prawa materialnego - art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27.06.2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r., Nr 135 poz. 1268 ze zm.) oraz art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), wyrokiem z dnia 26 czerwca 2014 r. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła odwołująca E. S., zaskarżając go w całości i wskazując na nieprawidłowość opinii biegłych, na której Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygniecie. W uzasadnieniu apelacji odwołująca wskazała, iż jej stan zdrowia nie pozwala jej na podjęcie jakiejkolwiek pracy zawodowej i wskazywała schorzenia, na które cierpi.

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę w całości wyroku Sądu Okręgowego bądź jego uchylenie do ponownego rozpatrzenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniesioną przez odwołującą apelację uznać należy za bezzasadną.

Wskazać należy, iż postępowanie dowodowe przed sądem ubezpieczeń społecznych ma charakter jedynie weryfikujący ustalenia organu rentowego zawarte w zaskarżonej odwołaniem decyzji. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ani lekarzy komisji lekarskiej ZUS, lecz zgodnie ze swą specjalnością poddają merytorycznej ocenie zasadność orzeczenia w przedmiocie istnienia niezdolności do pracy lub jej braku. Dlatego ewentualna późniejsza zmiana w stanie zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie nie stanowi podstawy do zmiany decyzji, jako wadliwej. Uwzględnienie zmiany stanu zdrowia w toku procesu, z dopuszczalnością modyfikacji decyzji, oznaczałoby zmianę charakteru postępowania o rentę z administracyjno-sądowego na sądowy. Sąd może oczywiście zmienić decyzję i orzec co do istoty sprawy, ale tylko w razie stwierdzenia, że organ rentowy błędnie zastosował prawo materialne lub formalne. Nie może natomiast organu rentowego zastępować, gdyż prowadziłoby to do uznania zbędności postępowania administracyjnego. Istotą obowiązującego wzorca postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest bowiem wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczony powołuje się na nowe okoliczności dotyczące stanu jego zdrowia, które nie były znane lekarzom organu rentowego ani organowi rentowemu w dacie decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2014 r., sygn. II UK 96/14). Reasumując wskazać należy, iż ocenie sądu podlegał jedynie stan zdrowia apelującej na dzień wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji, czyli 8 sierpnia 2013 r., zaś zgłaszane przez apelującą dolegliwości, które pojawiły się później, nie miały i nie mogły mieć wpływu na treść rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego ani też na niniejsze rozstrzygniecie Sądu Apelacyjnego.

Jednocześnie wskazać należy, iż w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba wyjaśnienia okoliczności sprawy wymagających wiadomości specjalnych, sąd dopuścić dowód z opinii biegłego. Powyższy dowód w postępowaniu sądowym jest jedyną drogą pozyskania koniecznych do rozstrzygnięcia wiadomości specjalnych i nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową, np. przesłuchaniem świadka lub eksperymentem sądowym bez udziału biegłego ani też dokumentacją medyczną pochodzącą od lekarzy prowadzących. W niniejszej sprawie, z uwagi na fakt, iż postępowanie dowodowe przed sądem ubezpieczeń społecznych ma charakter weryfikujący ustalenia organu rentowego zawarte w zaskarżonej odwołaniem decyzji, dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych -neurologa, psychiatry i psychologa na okoliczność m.in. ustalenia czy odwołująca jest całkowicie niezdolna do pracy nastąpiło z urzędu. W wydanej opinii biegli lekarze sądowi stwierdzili, że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Z uwagi zaś na fakt, iż – jak wskazano powyżej – dowód z opinii biegłego nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową (np. przesłuchaniem świadka czy dokumentacją medyczną pochodzącą od lekarzy prowadzących), uznać należy, iż apelująca nie mogła skutecznie podważyć wydanej opinii wskazywaniem, że czuje się ona chora i że jej stan zdrowia nie pozwala na podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej oraz przeciwstawianiem opinii biegłych sądowych pozasądowej dokumentacji medycznej, sporządzonej przez innych lekarzy.

Jednocześnie wskazać należy, iż dowód w postaci opinii biegłych podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych we wnioskach (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., sygn. I CKN 1170/98). Opinia biegłych nie podlega, jak dowód na stwierdzenie faktów, weryfikacji w oparciu o kryterium prawdy i fałszu, lecz poprzez pozytywne lub negatywne uznanie wartości rozumowania zawartego w opinii. Zatem, jeśli opinia biegłego nie zawiera niejasności, wewnętrznych sprzeczności ani luk, oparta została na materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, biegły w sposób należyty uzasadnił swoje wnioski (tj. w szczególności przedstawił tok swego rozumowania w sposób poddający się kontroli pod względem logiki), a konkluzje opinii są konkretne i przekonujące oraz wynikają z przeprowadzonych przez biegłego czynności (badań) oraz toku rozumowania, to brak jest podstaw do uznania takiej opinii za nieprzydatną dla rozstrzygnięcia sprawy i przeprowadzania na podstawie art. 286 k.p.c. dodatkowego dowodu z opinii innych biegłych tylko z tej przyczyny, że strona postępowania nie zgadza się z treścią opinii. Celem powołania dowodu z opinii niezależnego biegłego jest bowiem uzyskanie przez sąd obiektywnej oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, po skonfrontowaniu jego subiektywnych odczuć i opinii lekarzy leczących z wynikami badań diagnostycznych oraz wynikami badania przedmiotowego.

W niniejszej sprawie stwierdzić należy, iż apelująca nie wykazała, aby biegli popełnili błąd logiczny w przeprowadzonym rozumowaniu, pominęli zgłaszane dolegliwości czy też dane wynikające z dokumentacji medycznej. Apelująca jedynie wskazywała bowiem w toku postępowania rozpoznawczego, że nie zgadza się z opinią, albowiem czuje się chora oraz odwoływała się do kwestii finansowych („chciałaby z czegoś żyć i utrzymać męża, 18-letniego syna i siebie”). Jednakże – jak wskazano powyżej – samo niezadowolenie strony postępowania z wydanej opinii nie uzasadnia uznania takiej opinii za nieprzydatną dla rozstrzygnięcia sprawy. Ponadto w apelacji apelująca wskazywała na schorzenia wpływające na jej stan zdrowia, które w ocenie apelującej nie pozwalają jej na podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej. W tym miejscu podkreślić należy, iż wszystkie wskazane przez apelującą w apelacji dolegliwości zostały zgłoszone przez nią biegłym lekarzom sądowym podczas wywiadu do opinii (opinia – k. 28), a biegli dokonali przy wydawaniu opinii analizy dokumentacji medycznej apelującej (co zostało opisane w opinii - k. 29-30) oraz przeprowadzili szczegółowe badanie zgłaszanych schorzeń. Dopiero w efekcie powyższych czynności biegli jednoznacznie i kategorycznie stwierdzili, że apelująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy (opinia - k. 31) oraz że jest zdolna do prostych prac fizycznych, z wyłączeniem pracy przy maszynach w ruchu częstym, na wysokościach, przy prowadzeniu pojazdów mechanicznych i samochodowych oraz pracy zmianowej, co dostatecznie umotywowali w treści opinii.

Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego powyższa opinia biegłych neurologa, psychiatry i psychologa, na której Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygniecie w niniejszej sprawie, nie zawiera niejasności, wewnętrznych sprzeczności ani luk – opinia oparta została wydana w oparciu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie oraz badanie odwołującego, a biegli w sposób należyty uzasadnili swoje wnioski. Konkluzje opinii są konkretne i przekonujące oraz wynikają z przeprowadzonych przez biegłych czynności (badań) oraz toku rozumowania, z uwagi na co nie sposób zarzucić biegłym popełnienia przy wydawaniu opinii w niniejszej sprawie błędów logicznych. W konsekwencji, również w ocenie Sądu Apelacyjnego wydana opinia biegłych neurologa, psychiatry i psychologa nadaje się do wykorzystania w niniejszej sprawie (w szczególności poprzez przyjęcie, że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy) i oparcia na niej rozstrzygnięcia, a zarzut jej nieprawidłowości jest bezzasadny.

Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego wszystkie ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który Sąd pierwszej instancji właściwie ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Dokonując tej oceny Sąd nie przekroczył granicy swobodnej oceny dowodów w rozumieniu art. 233 § 1 k.p.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego w świetle zasady sędziowskiej oceny materiału dowodowego, wyczerpująco wskazując, które dowody uznał za wiarygodne i dlaczego, a które nie, co logicznie i spójnie uzasadnił.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia Sądu I instancji i przyjął je za własne. W szczególności Sąd Apelacyjny podziela ustalenie Sądu Okręgowego, iż apelująca E. S. nie jest całkowicie niezdolna do pracy i w konsekwencji nie spełnia warunku do uzyskania prawa do renty socjalnej określonego w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27.06.2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r., Nr 135 poz. 1268 ze zm.), w postaci całkowitej niezdolności do pracy. Zgodnie bowiem z art. 12 ustawy 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a do takich osób nie należy apelująca E. S., która według opinii biegłych jest zdolna do prostych prac fizycznych.

Kierując się powyższymi względami, apelację należało uznać za bezzasadną i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalić, co uczynił Sąd Apelacyjny w wydanym wyroku.