Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 czerwca 2013r. w Suwałkach

sprawy S. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wcześniejszą emeryturę

w związku z odwołaniem S. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 10 stycznia 2013 r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt III U 134/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 10.01.2013r. odmówił S. G. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), ubezpieczonemu, urodzonemu po dniu 31.12.1948r. emerytura przysługuje, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn;

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego;

- rozwiązał stosunek pracy, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,

- w dniu wejścia w życie przepisów ustawy emerytalnej, tj. 1.01.1999r., udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, w tym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszący co najmniej 15 lat.

Wskazał również, że zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy (pracodawca), na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 i ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy, gdzie ma obowiązek określić:

1)  rodzaj pracy ściśle według wykazu, działu pozycji niniejszego rozporządzenia,

2)  stanowisko pracy wymienione w wykazie, dział, pozycję i punkt zarządzenia resortowego lub uchwały,

3)  okres, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywania była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zakład odmówił S. G. prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował on 15 lat pracy w szczególnych warunkach, nie przedkładając żadnych świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku i uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodnione na dzień 1.01.1999r. okresy nieskładkowe w ilości 5 dni, zaś okresy składkowe w ilości 26 lat, 6 miesięcy i 21 dni.

W odwołaniu od tej decyzji S. G. twierdził, że jest ona dla niego krzywdząca, ponieważ zawody, w których pracował, były zawodami wykonywanymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym wówczas na stanowiskach, na których je wykonywał. Nie jest zaś jego winą, że zakłady pracy, gdzie pracował, nie stosowały się ściśle do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. i nie przestrzegały ściśle określonego wzoru dokumentacji. Obecnie zakłady pracy, w których pracował, już nie funkcjonują, uległy likwidacji i nie jest w stanie przedstawić wymaganych przez ZUS świadectw pracy według określonego wzoru podanego w rozporządzeniu.

Wnosił więc o zaliczenie mu okresów pracy w szkodliwych warunkach lub w szczególnym charakterze w oparciu o świadectwa pracy będące w posiadaniu ZUS, które złożył ubiegając się o rentę chorobową.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, uzasadniając jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że z przedłożonych do odwołania świadectw pracy w szczególnych warunkach za okres pracy w (...) Związku (...) w S. nie mógł uznać pracy S. G. w szczególnych warunkach:

- od 20.06.1978r. do 22.04.1980r. i od 24.08.1980r. do 30.11.1981r. na stanowisku mechanika, montera i spawacza, ponieważ z nadesłanego świadectwa pracy nie wynika, w jakim okresie skarżący zajmował kolejne stanowiska;

- od 23.04.1980r. do 23.08.1980r. na stanowisku kierownik zakładu, ponieważ skarżący nie przedstawił zakresu obowiązków, z którego wynikałoby, iż na stanowisku kierownika zakładu stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace w szczególnych warunkach, zaś stanowisko, jakie zajmował, nie pozwala na uznanie, że stale i w pełnym wymiarze sprawował dozór inżynieryjno-techniczny nad stanowiskami pracy w szczególnych warunkach (do obowiązków skarżącego jako kierownika należał zapewne ogół czynności związanych z kierowaniem, w tym również czynności administracyjne);

- od 1.12.1981r. do 17.03.1984r. na stanowisku magazyniera, ponieważ brak jest szczegółowego określenia pracy, ściśle wg wykazu, działu i pozycji z zarządzenia.

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje:

Odwołania za uzasadnionego uznać nie można było.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu od 1.01.2013r., ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1.01.1999r. osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Ustęp 2 stanowi zaś, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według natomiast art. 32 ust. 4 tej ustawy, wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Tymi zaś przepisami dotychczasowymi są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Stosownie do § 1 ust. 1 tego rozporządzenia, stosuje się ono do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 tego rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej ,,wykazami”. Paragraf 2 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, zaś według § 4 ust. 1, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z powyższego wynika więc, że aby ubezpieczony mógł otrzymać emeryturę na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy spełnieniu pozostałych warunków, musiała być przez niego wykonywana w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat, przy czym w szczególnych warunkach, to w takich, jakie są wymienione w wykazie A powołanego rozporządzenia. Nie wystarcza więc powołanie się na same szkodliwe warunki pracy aby można było ją uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach.

Wskazać przy tym należy, że organ rentowy może zakwestionować świadectwo pracy potwierdzające wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych, które jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 kpc podlega kontroli zarówno co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej (np: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24.09.2008r. III AUa 795/08 – Lex 478688 i Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4.11.2008r. III AUa 3113/08 – Lex 552003).

Zwrócić również należy uwagę i na to, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004r., Nr 39, poz. 353 ze zm.), a tym samym i na podstawie art. 184 tej ustawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.10.2005r. I UK 41/05).

Odwołującemu się nie można zatem od tak sobie uznać wszystkich prac wskazanych w świadectwach pracy jako wykonywanych w szczególnych warunkach. Nie można uznać więc odwołującemu się pracy w szczególnych warunkach za okres od 20.06.1978r. do 22.04.1980r. i od 24.08.1980r. do 30.11.1981r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. (Spółdzielnia ta błędnie została określona jako miejsce pracy (...) Związek (...) w S.), gdyż wskazane w świadectwie pracy w szczególnych warunkach za te okresy prace montera i mechanika nie są – bez innych warunków – od razu same przez się pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Aby bowiem praca montera mogła być uznana za pracę w szczególnych warunkach, musiałaby być – zgodnie z wykazem A Działem V poz. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. – wykonywana jako montaż w budownictwie konstrukcji na wysokości, zaś praca mechanika, zgodnie z wykazem A Działem XIV poz. 16 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów, musiałaby być wykonywana w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Tymczasem odwołujący się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy takich prac nie wykonywał. Akta osobowe odwołującego się z okresu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K., jak i zeznania świadka L. I. zawnioskowanego na okoliczności charakteru pracy w tej Spółdzielni, nie potwierdzają takiej pracy. W ogóle nie potwierdzają pracy przy montażu konstrukcji na wysokości. Pracę natomiast mechanika określają jako prace zwykłego mechanika przy wszystkich pracach, bez szczególnego jej wykonywania w kanałach. Tylko sam odwołujący się akcentował, że prace mechanika przede wszystkim wykonywał w kanałach. Jego jednak takich twierdzeń, jak i tych, że poza tym wykonywał również tylko prace spawalnicze, podzielić nie można było. Z zeznań bowiem L. I. wynika, że odwołujący się jako mechanik wykonywał różne prace przy naprawach różnego sprzętu, a w kałach tylko zdarzało się, że pracował. Mechanik musiał mianowicie wykonywał różne prace, w tym i jeździć w pole do napraw. Takie tymczasem zeznania należało podzielić, gdyż trudno odmówić im wiary, zwłaszcza że doświadczenie życiowe uczy, że w takich jednostkach, jak Spółdzielnie Kółek Rolniczych, mechanicy musieli rzeczywiście wykonywać różne prace mechaniczne poza kanałem, w tym i oczywiście prace spawalnicze, jak wskazywał odwołujący się. Charakter jednak takiej pracy wyklucza, aby uznać ją za wykonywaną w szczególnych warunkach, ponieważ musi, jak wyżej wskazano, zawsze być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. nie można też i było zaliczyć odwołującemu się pracy wskazanej w świadectwie pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jako pracy w charakterze kierownika tej Spółdzielni Kółek Rolniczych przy dozorze inżynieryjno-technicznym od 23.04.1980r. do 23.08.1980r. Nie sposób bowiem uznać, aby odwołujący się, będąc kierownikiem Spółdzielni, cały czas pełnił dozór inżynieryjno-techniczny. Jak wynika z Wykazu A Działu XIV poz. 24, pracami w szczególnych warunkach są prace przy dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. W takiej natomiast jednostce jak Spółdzielnia Kółek Rolniczych nie ma tylko oddziałów i wydziałów, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Jest to oczywiste, gdyż kierownik takiej jednostki musiał dopatrzeć wszystkich prac, a więc transportowo-usługowych, zaopatrzeniowych i mechaników nie pracujących w kanałach oraz czysto biurowych i administracyjnych, a zatem nie będących pracami w szczególnych warunkach.

Z zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych można było jedynie zaliczyć odwołującemu się jako prace wykonywane w warunkach szczególnych pracę magazyniera od 1.12.1980r. do 17.03.1984r. Jako bowiem magazynier miał cały czas od czynienia z różnymi substancjami żrącymi, parzącymi, toksycznymi i pylistymi oraz ropą naftową i jej produktami. W magazynie przechowywane były mianowicie różne środki ochrony roślin, nawozy, ropa naftowa, smary i inne substancje toksyczne i żrące. Prace natomiast magazyniera przy półproduktach i wyrobach gotowych pylistych, toksycznych, żrących i parzących oraz ropy naftowej i jej produktów są pracami w warunkach szczególnych wymienionymi w Wykazie A Dział IV poz. 19 i 40 rozporządzenia Rady Ministrów.

Mając na uwadze złożone również do akt ZUS, po wydaniu zaskarżonej decyzji, świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, za pracę wykonywaną przez odwołującego się w szczególnych warunkach uznać należało pracę od 13.05.1971r. do 24.07.1972r. w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w E. na stanowisku ubojowa. Taką pracę za wykonywaną w szczególnych warunkach uznał mu też decyzją z dnia 7.03.2013r. organ rentowy w wymiarze 1 roku, 2 miesięcy i 13 dni.

Odwołującemu się należało też zaliczyć okresy pracy w szczególnych warunkach od 22.09.1975r. do 22.05.1976r. w Stoczni (...) i od 7.06.1976r. do 31.07.1976r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w G., od 1.04.1988r. do 31.03.1990r. w Przedsiębiorstwie (...) w E. oraz ewentualnie od 1.11.1976r. do 31.05.1978r. w Przedsiębiorstwie (...) w E.. W dwóch pierwszych okresach, jak wynika z akt osobowych, pracował jako spawacz, a w trzecim okresie jako maszynista układarki i rozściełacza mas bitumicznych. Są to zaś prace wykonywane w szczególnych warunkach. Praca spawacza określona jest jako praca wykonywana w szczególnych warunkach w Dziale XIV poz. 12 wykazu A rozporządzenia, a praca maszynisty ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych w Dziale V poz. 3 Wykazu A rozporządzenia. Pracę zaś od od 1.11.1976r. do 31.05.1978r. w Przedsiębiorstwie (...) w E. można byłoby zaliczyć do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, gdyby co do tego były jednoznaczne dowody. Z akt osobowych za okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) w E. wynika, że odwołujący się od 23.09.1976r. do 31.10.1976r. pracował jako pomocnik operatora, zaś od 1.11.1976r. powierzono mu obowiązki spawacza. Tymczasem odwołujący się wyjaśnił, że najpierw w tym Przedsiębiorstwie był spawaczem, a później pomocnikiem operatora, na którego poszedł, gdyż to stanowisko było lepiej płatne. Przesłuchany świadek T. G. zeznał natomiast, że odwołujący się zawsze pracował na warsztacie jako spawacz, choć dobrze nie wiedział, czy tylko jako spawacz, ponieważ na warsztat nie chodził, bo miał bardzo absorbującą swoją pracę, którą wykonywał na akord. Ze świadectwa pracy wynika zaś, że odwołujący się pracował tylko jako pomocnik operatora. Praca pomocnika operatora nie jest natomiast pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Tylko bowiem – jak stanowi powołane rozporządzenie Rady Ministrów w Wykazie A Dziale V poz. 3 i Dziale VIII poz. 3 – prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych albo kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach, a nie ich pomocników. Jakkolwiek więc tłumaczenie odwołującego się, że mu było jeszcze ciężej niż operatorowi, nie może być uwzględnione do przyjęcia tego, że pracował w szczególnych warunkach. Jak sam przyznał, wówczas uprawnień do prac na ciężkim sprzęcie nie uzyskał. Stąd nie mógł być dopuszczony do prac operatora czy to maszynisty. Nawet gdyby przyjąć, żę ta jego praca pomocnika operatora w Przedsiębiorstwie (...) w E. była wykonywana w szczególnych warunkach, to i tak znacznie brakowałoby mu do 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Ta zaliczona bowiem to około 8 i pół roku, innej natomiast nie sposób uznać, analizując jego zatrudnienie.

Ewentualnie można byłoby jeszcze zaliczyć odwołującemu się do prac wykonywanych w warunkach szczególnych pracę z zatrudnienia w Urzędzie Gminy w K. od 1.08.1993r. do 30.11.1993r. i od 1.09.1998r. do 31.10.1998r. jako pracownika melioracji, o ile byłyby one wykonywane, jak stanowi Dział X Wykazu A pod poz. 1, przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych, jednakże jest to okres tylko 8 miesięcy.

Nie można natomiast było zaliczyć odwołującemu się do pracy w szczególnych warunkach, co sugerował składając odwołanie i wyjaśniając na rozprawie, całego okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w E. od 1.08.1986r. do 29.02.1992r. Poza bowiem okresem od 1.04.1988r. do 31.03.1990r., kiedy był maszynistą, był zatrudniony jako tylko robotnik budowlany bądź konserwatorów urządzeń sanitarnych lub pracownik działu administracyjno-gospodarczego. Takie natomiast prace nie są pracami wskazanymi w powołanym rozporządzeniu Rady Ministrów jako prace wykonywane w szczególnych warunkach.

Zresztą i tak odwołujący się po zliczeniu tych okresów nie miałby pełnych 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Mając zatem to wszystko na względzie, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.

PW/mmw