Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku J. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w J.

o ustalenie czasokresu właściwego ustawodawstwa

na skutek apelacji wniesionej przez stronę pozwaną

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 27 marca 2015 r. sygn. akt IV U 195/15

I.zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. z dnia 30 grudnia 2014 roku o tyle , że ustala , iż J. Ż. podlega ustawodawstwu niemieckiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego do dnia 23 kwietnia 2017 roku oddalając odwołanie wnioskodawcy w pozostałej części ,

II.nie obciąża wnioskodawcy kosztami zastępstwa procesowego
organu rentowego

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J., na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, stwierdził, że J. Ż. od 1.08.2014 r. do 31.07.2015 r. podlega ustawodawstwu niemieckiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca domagał się jej zmiany, w zakresie ustalenia ustawodawstwa niemieckiego na czas określony i ustalenia właściwości tego ustawodawstwa na czas nieokreślony, w związku z wykonywaniem pracy najemnej na podstawie umowy na czas nieokreślony, zarzucając naruszenie art. 13 ust. 3 rozporządzenia podstawowego, przez jego częściowo błędną wykładnię i przyjęcie, że wynika z niego prawo organu rentowego do ustalenia właściwego ustawodawstwa w przyjętym czasokresie, podczas gdy wnioskodawca wykonuje pracę najemną, na podstawie umowy na czas nieokreślony.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że ustalając czasokres podlegania ustawodawstwu niemieckiemu zastosował przez analogię art. 14 ust. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009, zgodnie z którym instytucje zainteresowane, w celu określenia, mającego zastosowanie ustawodawstwa na podstawie art. 14 ust. 8 i 9 rozporządzenia 987/2009 uwzględniają sytuację, jaka prawdopodobnie może mieć miejsce przez najbliższe 12 miesięcy. Nadto organ rentowy powołał się na art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004, z którego nie wynika, aby dokonane ustalenie było niezgodne z prawem, stwierdzając także, że nie zamyka ono wnioskodawcy drogi do ustalenia właściwego ustawodawstwa na dalszy okres.

Wyrokiem z dnia 27 marca 2015 r., sygn. akt IV U 195/15, Sąd Okręgowy w Rzeszowie zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że J. Ż. podlega ustawodawstwu niemieckiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych od dnia 1 sierpnia 2014 na czas nieokreślony.

Sąd Okręgowy stwierdził, że w stanie faktycznym sprawy , zastosowanie ma wyłącznie przepis art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 833/2004 z dn. 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Dlatego też, skoro J. Ż., prowadzący pozarolniczą działalność w Polsce, ma zawartą umowę o pracę z pracodawcą niemieckim, na czas nieokreślony ustawodawstwo niemieckie winno być dla niego ustalone na cały czas trwania tej umowy. W ocenie Sądu brak podstaw prawnych do stosowania „przez analogię” art. 14 ust 10 Roz. Nr 987/2009 bowiem dotyczy on sytuacji określonych w art. 13 ust 1 i 2 Rozporządzenia podstawowego , a nie art. 13 ust 3 jak w przypadku wnioskodawcy .

W apelacji od powyższego wyroku organ rentowy wnosił o jego zmianę poprzez oddalenie odwołania, zarzucając naruszenie prawa materialnego, a to art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, poprzez ich błędną wykładnię. W uzasadnieniu organ rentowy wywodził, że wydana - zgodna z prawem decyzja , nie powinna być zmieniana , zaś na jej treść miał wpływ dotychczasowy przebieg kariery zawodowej wnioskodawcy, związanego zawodowo w przeważającej części z Polską, gdzie od 2.04.2012 r. prowadził działalność gospodarczą .

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest częściowo uzasadniona o ile kwestionuje przyjęty przez Sąd Okręgowy okres podlegania ustawodawstwu niemieckiemu przez wnioskodawcę ponad datę 23.04.2017 r.

Na wstępie podkreślić należy , że stan faktyczny niniejszej sprawy był bezsporny . Poza sporem , co do zasady , było również ustalenie podlegania przez J. Z.ustawodawstwu niemieckiemu stosownie do art. 13 ust 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego : Rady ( WE/ nr 883/2004) . Przypomnieć należy , że zgodnie z powyższym przepisem osoba wykonująca pracę najemną , pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego , w którym wykonuje swą pracę najemną , o ile praca najemna wykonywana jest w jednym Państwie Członkowskim .

Istotą sporu w niniejszej sprawie było natomiast przyjęcie przez organ rentowy czasowego ograniczenia podlegania ustawodawstwu niemieckiemu wobec wnioskodawcy , który na terenie Niemiec świadczy pracę najemną na podstawie umowy zawartej na czas nieokreślony z pracodawcą niemieckim i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Polski .

Rozstrzygając sprawę w pierwszej instancji Sąd Okręgowy przyjął , iż przyjęte przez organ rentowy ograniczenie czasowe dla ustalenia właściwego ustawodawstwa nie znajduje uzasadnienia w obowiązującym prawie .

Dokonana przez Sąd Okręgowy interpretacja przepisów rozporządzenia podstawowego , w szczególności art. 13 ust 3 , a dalej również art. 14 ust 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE ) Nr 987/2009 z 16.09.2009 r. dotyczącego rozporządzenia podstawowego , w ocenie Sądu Apelacyjnego w składzie orzekającym , nie do końca jest prawidłowa. Wprawdzie jak słusznie podkreślił Sąd Okręgowy treść wskazanego art. 14 ust 10 nie pozostawia wątpliwości , że dotyczy on sytuacji , o których mowa w ust 8 i 9 powołanego przepisu , które to normy odsyłają do art. 13 ust 1 i 2 rozporządzenia podstawowego . Te zaś regulują kwestię właściwego ustawodawstwa dla osób , które wykonują pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich ( ust 1 ) albo wykonują pracę na własny rachunek w dwóch lub kilku państwach członkowskich ( ust 2 ) , która to sytuacja nie ma miejsca w niniejszej sprawie , bowiem wobec wnioskodawcy właściwe ustawodawstwo zostało ustalone w oparciu o art. 13 ust 3 rozporządzenia podstawowego . To jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego w składzie orzekającym pomimo , że powyższe przepisy nie odnoszą się wprost do sytuacji wnioskodawcy , nie ma przeszkód prawnych do stosowania, przez analogię przepisu art. 14 ust 10 Rozporządzenia wykonawczego , do sytuacji w nim nie wymienionych w uzasadnionych przypadkach . Przyjęcie jednak takiego ograniczenia czasowego , nakłada na organ rentowy obowiązek wskazania takich okoliczności lub argumentów , które przemawiałaby za celowością ustalenia czasokresu podlegania ustawodawstwu państwa członkowskiego w sposób określony . Taką okolicznością w ocenie Sądu Apelacyjnego może być np. zawarcie umowy o pracę na czas określony , mogą nią być też uzasadnione wątpliwości organu rentowego sugerujące , iż pomimo zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony , sytuacja zawodowa pracownika , w bliżej określonej przyszłości ulegnie istotnej zmianie , uzasadniającej ograniczenie czasowe przyjętego ustawodawstwa państwa członkowskiego . Okoliczności te winny być wykazane przez organ rentowy , gdyż to na nim w razie sporu , spoczywa ciężar dowodowy stosownie do art. 6 kc.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć , że pomiędzy wnioskodawcą a pracodawcą niemieckim została zawarta umowa o pracę od 14.08.2014 r. na czas nieokreślony .

Przyjmując ograniczenie podlegania ustawodawstwu niemieckiemu przez wnioskodawcę do dnia 31.07.2015 r. –organ rentowy na uzasadnienie podniósł , że od 2.04.2012 r. J. Ż. prowadzi działalność gospodarczą w Polsce , co w ocenie organu rentowego przemawia za tym , iż najdłużej zawodowo związany jest z Polską , natomiast praca u pracodawcy zagranicznego , ma charakter przejściowy . Zdaniem Sądu Apelacyjnego argumentu tego nie sposób podzielić . Stosunkowo krótki okres prowadzenia działalności gospodarczej ( 2 lat ) ani nie uzasadnia , ani nie sugeruje tezy , iż w przeciągu przyjętych przez organ rentowy 12 m – cy , sytuacja zawodowa wnioskodawcy ulegnie zmianie . Innych argumentów natomiast organ rentowy nie podnosił .

Tym niemniej w trakcie postępowania apelacyjnego , apelujący organ rentowy dodatkowo , w uzupełnieniu apelacji , zarzucił , że w dniu 13.05.2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynął formularz A1 z daty 23.04.
2015 r. potwierdzający przez instytucję niemiecką podleganie przez wnioskodawcę ustawodawstwu niemieckiemu w zamkniętym czasokresie od 1.08.2014 r. do 31.07.2015 r. którego to czasokresu wnioskodawca nie kwestionował . Do takiego postąpienia jak zauważa Sąd Apelacyjny , organ państwa członkowskiego był uprawniony , stosownie do art. 19 ust 2 rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 , zgodnie z którym na wniosek osoby zainteresowanej , właściwa instytucja państwa członkowskiego , którego ustawodawstwo ma zastosowanie , zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego , potwierdza , że ustawodawstwo to ma zastosowanie , wskazując w stosownych przypadkach na jak długo i na jakich warunkach .

Podsumowując , skoro uprawniony organ państwa członkowskiego wskazał datę końcową przyjętego dla wnioskodawcy ustawodawstwa niemieckiego , należało ją uwzględnić ustalając w niniejszej sprawie czasokres podlegania przez wnioskodawcę ustawodawstwu niemieckiemu do tej daty .

Z tych przyczyn apelacja organu rentowego okazała się uzasadniona skutkująca zmianą zaskarżonego wyroku po myśli art. 386 kpc .

Orzeczenie o kosztach znajduje swoją podstawę w treści art. 102 kpc.