Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Barbara Braziewicz (spr.)

Sędzia SO Anna Hajda

Sędzia SR (del.) Marcin Rak

Protokolant Aneta Puślecka

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2015 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa K. S.

przeciwko W. S.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 19 listopada 2014 r., sygn. akt IV RC 1029/13

oddala apelację.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Barbara Braziewicz SSO Anna Hajda

Sygn. akt III Ca 126/15

UZASADNIENIE

Powódka K. S. zażądała od pozowanych, a jej synów J. S. i W. S. alimentów w kwocie po 750 zł płatnych z góry, do 5 –go każdego miesiąca począwszy od dnia 1.11.2013r.

W odpowiedzi na pozew obaj pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 listopada 2014r. Sąd Rejonowy w Rybniku w punkcie 1 zasądził od pozwanego W. S. na rzecz powódki K. S. alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie, płatne do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 1 września 2014r.; w punkcie 2 zasądził od pozwanego J. S. na rzecz powódki K. S. alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie, płatne do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 1 września 2014r.; w punkcie 3 w pozostałym zakresie powództwa oddalił; w punkcie 4 zasądził od pozwanego W. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych; w punkcie 5 zasądził od pozwanego J. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 360zł tytułem zwrotu kosztów sądowych; w punkcie 6 nadał wyrokowi w punkcie 1 i 2 rygor natychmiastowej wykonalności.

Przytoczony wyrok został oparty na ustaleniach szczegółowo przedstawionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z ustaleń tych wynika, iż K. S. urodzona (...) jest matką J. S., W. S. oraz A. T.. Powódka pobiera emeryturę w wysokości około 1420 zł/m.

Aktualnie, od sierpnia 2013r. przebywa w (...) w R.. W ośrodku znalazła się po urazie barku, po którym przestała chodzić. W związku z tym porusza się na wózku inwalidzkim i wymaga całodobowej opieki. Koszt pobytu w ośrodku wynosi aktualnie około 3000 zł/m. Koszt pobytu w ośrodku publicznym np. w Miejskim Domu Pomocy Społecznej w R. wynosi około 2900 zł/m. Po początkowych problemach z aklimatyzacją w palcówce aktualnie powódka funkcjonuje w nim bardzo dobrze i nie widzi możliwości zmiany ośrodka. Taka ewentualność wywołuje u niej silny stres i wzburzenie. W jej stanie zdrowia psychicznego i emocjonalnego zmiana ośrodka wywołałaby niewątpliwie dolegliwe cierpienia psycho-fizyczne. W czasie rozpoczęcia pobytu w ośrodku powódka posiadała oszczędności zgromadzone na koncie bankowym w wysokości około 24500 zł ( stan na wrzesień 2013r.). Kontem na które wpływały również świadczenia emerytalne powódki dysponowała A. T.. Ze środków zgromadzonych na koncie dokonywała zapłaty za pobyt w domu seniora, a także pokrywała inne wydatki związane z jej utrzymaniem takie jak zakup odzieży, dentysta. Na październik 2014r. na koncie pozostało 1050 zł oraz A. T. dysponowała kwotą 1200 zł odłożoną w domu.

Sąd ten ustalił, iż pozwani nie udzielają powódce, pomimo próśb z jej strony, żadnej pomocy finansowej oraz osobistej. Jako takiej bowiem nie można traktować sporadycznych wizyt w ośrodku (...). Powódka jest osoba schorowaną i niepełnosprawną.

Pozwany W. S. jest emerytem uzyskującym świadczenie w wysokości około 2500 zł netto. Zamieszkuje samodzielnie w miejscowości G. w domu jednorodzinnym stanowiącym jego własność. Pozostaje w związku małżeńskim jednak nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żoną która zamieszkuje w W.. Wykazuje, iż jego łączne wydatki poza kosztami osobistymi na wyżywienie i środki czystości wynoszą 2250 zł/m. W tym wskazuje na liczne obciążenia kredytowe. Wśród kosztów jednak wskazuje na wydatki, które nie mają charakteru koniecznego jak utrzymanie samochodu około 300 zł/m oraz raty poręczanego przez tego pozwanego kredytu hipotecznego w M. Banku zaciągniętego przez jego pełnoletniego i samodzielnego syna, gdzie rata miesięczna wynosi 360 zł/m, a także telefon komórkowym 50 m/ zł ( skoro posiada telefon stacjonarny), polisa ubezpieczeniowa w (...) 64 zł/m. Powyższe koszty samochodu i kredytu oraz telefonu i ubezpieczenia mogą w ocenie Sądu zostać ograniczone bez dolegliwości dla niezbędnych kosztów utrzymania powoda i narażania go na niedostatek, a pozyskane środki przeznaczone na utrzymanie matki w kwocie nie mniejszej niż 600 zł/m. Nadto należy stwierdzić, iż w zaciągniętych pozostałych kredytach wskazywanych przez pozwanego, a które służyły m.in. na remont domu winna partycypować żona pozwanego, która jest również emerytką, w kwocie nie mniejszej niż 200 zł/m. Chociażby z tego powodu, iż jeden z kredytów został zaciągnięty na budowę ich wspólnego domu, a jego rata wynosi około 450 zł/m. Żona pozwanego posiada emeryturę w kwocie około 1400 zł/m, sprawuje opiekę nad małoletnimi wnukami bezpłatnie. Posiada zatem dochody ewentualnie możliwości uzyskania dochodów tytułem sprawowanej opieki, aby łożyć ustaloną część raty kredytowej. Pozwany W. S. stanowczo odmawia przyjęcia matki do swojego domu ze względu na własny zły stan zdrowia, który uniemożliwia sprawowanie bieżącej opieki.

Pozwany J. S. mieszka w Niemczech. Aktualnie przebywa na zasiłku dla bezrobotnych w wysokości około 1200 euro miesięcznie. Wykazuje koszty mieszkania i inne koszty utrzymania na kwotę 736 euro. Powyższe koszty nie obejmują kosztów wyżywienia które Sąd przyjął na kwotę 250 euro/m. Pozwany wskazywał jako koszt utrzymania czynsz za garaż w wysokości 41 euro/m oraz koszty ubezpieczenia samochodu w kwocie 200 euro rocznie. Zatem oczywistym jest że ponosi również koszty utrzymania samochodu które Sąd ocenił na kwotę nie mniejsza niż 100 euro miesięcznie. W ocenie Sądu koszty związane z garażem i samochodem nie są koniecznymi wydatkami a przeznaczane na nie kwoty w wysokości nie mniejszej niż 180-200 euro mogą być przeznaczone na pomoc matce nie powodując niedostatku pozwanego. Powód nie wykazał kosztów leczenia jakie ponosi w związku z choroba nowotworową na która cierpi.

A. T. nie pozostaje w związku małżeńskim, mieszka sama. Uzyskuje dochód w wysokości około 2400 zł netto miesięcznie. Jej koszty utrzymania wynoszą łącznie kwotę nie mniejszą od 1700 zł/m. ( 500 mieszkanie, 200 zł opłaty 300 samochód i paliwo, 200 zł leki i leczenie, 500 zł inne bieżące koszty utrzymania jak wyżywienie a przyjęte przez Sąd jako przeciętne koszty w oparciu o zasady doświadczenia życiowego). Na bieżąco opiekuje się matką, w tym dwa lub raz w tygodniu odwiedza matkę spędzając z nią czas i udzielając koniecznej pomocy. Dojazd to około 10 km w jedną stronę. Wykonuje na własny koszt pranie jej odzieży których koszt ośrodek wycenia na kwotę 70 zł/m oraz organizuje wizyty lekarskie jak dentysta i ponosi koszty dojazdów do matki. S. G. wnuk powódki, a syn A. T. otrzymał w darowiźnie dokonanej w dniu 26.03.2010r. mieszkanie które uprzednio zamieszkiwała. Wartość mieszkania w umowie ustalono na kwotę 48000 zł. Lokal jest w złym stanie technicznym i uaktualnienie nie nadaje się do zamieszkania. Właściciel pokrywa koszty utrzymania lokalu na bieżąco. Deklaruje umożliwienie zamieszkania powódce w mieszkaniu w wypadku poprawy jej stanu zdrowia.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne. Stwierdził, iż podstawę materialną powództwa stanowi art.128, 129, 132 k.r. i o i 133§ 2 i 135 k.r. i o. Zdaniem Sądu roszczenie powódki zostało wykazane w zakresie kwoty po 600 zł wobec każdego z pozwanych począwszy od września 2014r. Powódka nie jest bowiem w stanie pokryć pełnych kosztów pobytu w domu pomocy z posiadanego aktualnie majątku. Taki stan zachodzi od 1 września 2014r. Sąd bowiem przyjął, iż wprawdzie środki finansowe z oszczędności wyczerpały się w październiku 2014r., albowiem od tego miesiąca, a najpóźniej od listopada jej emerytura z pewnością nie pozwala na pokrycie bieżących kosztów utrzymania, to powódka winna posiadać również minimalne oszczędności na tzw. czarną godzinę czyli niespodziewane zabiegi medyczne czy rehabilitacyjne w kwocie około 2000 zł. Zatem stan niedostatku pojawił się już w miesiącu wrześniu 2014r. kiedy taką kwotą rezerwową nie dysponowała. Ta sytuacja naraża ją z kolei na powstanie stanu niedostatku. Uwzględniając bowiem jej wiek, stan zdrowia i sytuację rodzinną koniecznym jest zapewnianie dalszej opieki powódki w warunkach zorganizowane placówki opiekuńczej. Zarazem zmiana placówki w jej stanie zdrowia i emocji byłaby istotnym cierpieniem i krzywdą. Warto odnotować, iż koszt placówki publicznej jest zresztą porównywalny. Tymczasem obowiązek alimentacyjny obciąża wszystkie troje dzieci powódki w częściach odpowiadających ich możliwościom majątkowym i zarobkowym. W realiach niniejszej sprawy, należy niewątpliwie uwzględnić, iż A. T. realizuje ów obowiązek w znacznej mierze przez osobiste i regularne kontakty z matką oraz pomoc w załatwianiu jej bieżących spraw. Dlatego też obowiązek finansowy w większym zakresie powinien obciążać pozwanych uwzględniając ich możliwości majątkowe.

Z tego powodu Sąd Rejonowy uznał, iż każdy z pozwanych winien w ramach zabezpieczenia łożyć alimenty w kwocie po 600 zł, pozostałą kwotę tj. około 300 zł winna płacić córka powódki. Owe kwoty są w zakresie możliwości majątkowych pozwanych co wykazano powyżej. Należy powtórzyć, iż wystarczy w wypadku pozwanych zrezygnować z kosztów związanych z posiadaniem samochodu i spłacania cudzego kredytu. Takie poświecenie osób nie wykonujących pracy zawodowej celem udzielenia pomocy matce, która zadbała o ich wychowanie, wydaje się oczywistą postawą moralną w odczuciu przeciętnego pełnoletniego dziecka. Sąd nie znajduje jednak śladu refleksji u samych pozwanych, którzy przez cały bieg procesu nie udzielają jakiejkolwiek pomocy. Odnośnie kwestii obowiązku alimentacyjnego obdarowanego S. G., to Sąd ustalił, iż ów obowiązek wywodzony z treści 897 k.c. ma charakter subsydiarny wobec obowiązku obciążającego dzieci powódki dla potrzeb niniejszego postępowania wskazanego w treści art. 129 k.r. i o.

Mając powyższe na uwadze Sąd meriti orzekł o obowiązku alimentacyjnym pozwanych jak w pkt1 i 2 wyroku, oddalając powództwa w pozostałym zakresie. Mając nadto na względzie wynik postępowania, które pozwany częściowo przegrał jak również jego sytuację majątkową i wysokość dochodów zasądzono od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 360 zł, tytułem zwrotu kosztów sądowych. Wyrokowi w części dotyczącej alimentów nadano rygor natychmiastowej wykonalności na zasadzie art. 333§1 k p c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany W. S., który zaskarżył wyrok w pkt 1 i 4. We wnioskach apelacyjnych wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w stosunku do niego i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że: zasądzone w wyroku alimenty w kwocie 600 zł miesięcznie nie będą wiązały się z dolegliwością dla niezbędnych kosztów utrzymania pozwanego i narażania go na niedostatek, podczas gdy analiza tych wysokości koniecznych wydatków pozwanego prowadzi do wniosku, że łożenie alimentów w tej wysokości spowoduje realne narażenie jego na niedostatek oraz koszty utrzymania samochodu, ubezpieczenia, telefonu komórkowego oraz spłaty poręczanego kredytu hipotecznego stanowią wydatki nie mające cech charakteru koniecznego dla pozwanego W. S. i mogą zostać ograniczone bez dolegliwości dla niezbędnych kosztów jego utrzymania i narażania go na niedostatek, podczas gdy koszty te należy uznać za niezbędne i usprawiedliwione; naruszenie prawa materialnego tj. art. 135 § 1 k.r. i o. polegające na zobowiązaniu tego pozwanego do łożenie na rzecz powódki alimentów w kwocie 600 zł miesięcznie, podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego musi prowadzić do wniosku, że pozwany nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych, aby przyczyniać się do utrzymywania powódki oraz art. 133§ 2 k.r. i o. polegające na jego wadliwym zastosowaniu poprzez przyjęcie, że powódka znajduje się w niedostatku, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza okoliczność dokonania przez powódkę darowizny głównego składnika jej majątku, czyli mieszkania, wskazuje na fakt, że powódka w niedostatku się nie znajduje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego W. S. jest nieuzasadniona, gdyż zaskarżony wyrok należy uznać za trafny.

Powołane w apelacji zarzuty dopuszczenia się sprzeczności ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym oraz naruszenia przepisów prawa materialnego są chybione.

Sąd Okręgowy podziela i uznaje za swoje tak ustalenia faktyczne jak i prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, albowiem ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten ocenił w granicach zakreślonych przepisem art.233§1k.p.c., wbrew twierdzeniom skarżącego. Wnioski tego Sądu, co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony, równocześnie Sąd ten poddał ocenie cały materiał dowodowy zebrany w niej.

Zarzuty podniesione w apelacjach mają w ocenie Sądu Okręgowego charakter czysto polemiczny i sprowadzają się do negowania właściwych ocen, ustaleń i wniosków, przeciwstawiając im własne oceny i wnioski, które w żadnym razie nie mogą podważać trafności rozstrzygnięcia w tym zakresie Sądu Rejonowego. Ponadto wymaga podkreślenia, że dla skuteczności zarzutu przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów niezbędne jest wskazanie nie tylko wadliwości, dowolności oceny wniosków wyprowadzonych przez Sąd, ale i wykazanie konkretnych uchybień w ocenie materiału dowodowego jakich dopuścił się Sąd. Tymczasem apelujący nie wskazał w istocie na czym konkretnie miałby polegać błąd Sądu meriti w logicznym rozumowaniu oraz w którym momencie doszło do przekroczenia przez ten Sąd granicy swobodnej oceny dowodów, skutkującej dowolnością dokonanej oceny przez Sąd.

W szczególności Sąd Rejonowy w sposób dogłębny zbadał tak sytuację materialną, jak i osobistą powódki oraz pozwanych, w tym skarżącego pozwanego W. S. i z tej analizy wyciągnął trafny wniosek, iż apelujący pozwany jest w stanie łożyć na rzecz powódki miesięcznie po 600zł.

Z informacji zgromadzonych przez Sąd meriti wynika, iż pozwany W. S. jest emerytem uzyskującym świadczenie w wysokości około 2.500 zł netto. Zamieszkuje samodzielnie w miejscowości G. w domu jednorodzinnym stanowiącym jego własność. Pozostaje w związku małżeńskim jednak nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żoną, która zamieszkuje w W.. Wykazuje, iż jego łączne wydatki poza kosztami osobistymi na wyżywienie i środki czystości wynoszą 2.250 zł/m. W tym wskazuje na liczne obciążenia kredytowe. Wśród kosztów jednak wskazuje na wydatki, które nie mają charakteru koniecznego m.in. jak utrzymanie samochodu około 300 zł/m oraz raty poręczanego przez niego kredytu hipotecznego w M. Banku zaciągniętego przez jego pełnoletniego i samodzielnego syna, gdzie rata miesięczna wynosi 360 zł/m. Trafnie przyjął Sąd meriti, iż pozwany ten może ograniczyć ponoszone przez siebie wydatki na utrzymanie samochodu w wysokości 300zł /m, także wydatki ponoszone przez niego na spłatę kredytów. Bez wątpienia pozwany ten nie musi spłacać raty poręczanego przez niego kredytu hipotecznego w M. Banku, a zaciągniętego przez jego pełnoletniego i samodzielnego syna, gdzie rata miesięczna wynosi 360 zł/m, a także w całości ponosić kosztów zaciągniętych pozostałych kredytów wraz z żoną na różnego rodzaju przedsięwzięcia, w tym remont domu. Bez wątpienia jego małżonka, dysponująca swoimi środkami finansowymi w postaci emerytury, powinna partycypować w kosztach spłaty tych kredytów, przynajmniej w kwocie 200zł/m. Powyższe wydatki ponoszone przez pozwanego na utrzymanie i korzystanie z samochodu, a także związane z obsługą zaciągniętych przez rodzinę kredytów, winny być ograniczone, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd meriti. Wydatki te na pewno mogą zostać ograniczone bez dolegliwości dla niezbędnych kosztów utrzymania pozwanego i narażania go na niedostatek, a pozyskane środki mogą zostać przeznaczone na utrzymanie matki w kwocie nie mniejszej niż 600 zł/m. Z uwagi na to, iż pozwany W. S. stanowczo odmawia przyjęcia matki do swojego domu ze względu na własny zły stan zdrowia, który uniemożliwia sprawowanie mu bieżącej opieki, koniecznym było wsparcie finansowe przez niego matki poprzez przyczynianie się do jej utrzymania w (...) w wysokości co najmniej 600zł/m.

Skoro powódka obecnie jest osobą schorowaną, niepełnosprawną i wymagającą całodobowej opieki i w związku z tym przebywa w (...) w R., gdzie pełny miesięczny koszt jej utrzymania wynosi 3.000zł, równocześnie pobiera emeryturę w wysokości jedynie około 1.420 zł/m, to niezbędne jest, po wykorzystaniu zgromadzonych przez nią oszczędności, wsparcie finansowe jej kosztów utrzymania w tej placówce przez dzieci, w tym pozwanego. Zasadnie zatem przyjął Sąd meriti, iż łączna kwota zasadzonych na jej rzecz alimentów wraz z uzyskiwanymi przez nią dochodami i uzyskiwaną pomocą rzeczową od rodziny, po ich zsumowaniu będzie oscylować wokół kwoty 3.000zł, co pozwoli jej na zaspokojenie uzasadnionych potrzeby w skali miesiąca ( 600zł alimenty od każdego z synów, 300zł od córki, nadto kwota jej emerytury w kwocie ok. 1420zł miesięcznie).

Tym samym nie istnieje zarzucana sprzeczność zebranego w sprawie materiału dowodowego z poczynionymi przez Sąd ustaleniami, iż zasądzone alimenty nie spowodują niedostatku po stronie pozwanego, a wydatki związane z utrzymaniem samochodu i spłatą kredytów mogą zostać ograniczone przez pozwanego W. S. bez dolegliwości dla niezbędnych kosztów jego utrzymania.

W ocenia Sądu Okręgowego nie doszło także do naruszenia art. 135 § 1 k.r. i o., albowiem zobowiązanie pozwanego do łożenie na rzecz powódki alimentów w kwocie po 600 zł miesięcznie, nastąpiło w wyniku prawidłowego przyjęcia przez Sąd Rejonowy, iż pozwany ma możliwości zarobkowe i majątkowe, aby przyczyniać się do utrzymywania powódki w takim zakresie. Trafnie zauważył Sąd meriti, iż takie poświecenie finansowe ze strony pozwanego, mającego stałe źródło dochodów w postaci emerytury na poziomie średnim, nie mającego już nikogo na swoim utrzymaniu, celem udzielenia pomocy matce, która zadbała o jego wychowanie i start życiowy, wydaje się oczywistą powinnością moralną dorosłego syna.

Także, zdaniem Sądu Okręgowego, nie doszło do naruszenia art.133§ 2 k.r. i o. polegającego na jego wadliwym zastosowaniu, bowiem zasadnie Sąd ten przyjął, iż począwszy od 1 września 2014r. powódka znajduje się w niedostatku. Odnośnie kwestii obowiązku alimentacyjnego obdarowanego S. G., to Sąd Rejonowy trafnie uznał, iż ów obowiązek wywodzony z treści 897 k.c. ma charakter subsydiarny wobec obowiązku obciążającego dzieci powódki wskazanego w treści art. 129 k.r. i o. Powyższe musiało skutkować nałożeniem obowiązku alimentacyjnego na zstępnych powódki, przy uwzględnieniu ich możliwości zarobkowych i majątkowych (art.128 k.r. i o., 129 k.r. i o.).

Z uwagi na powyższe wywody, a także mając na uwadze argumentację Sądu Rejonowego należało uznać, że nie ma podstaw do zmiany rozstrzygnięcia Sąd meriti i oddalenia powództwa w stosunku do pozwanego W. S..

Wobec powyższego, z uwagi na to, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, zarzuty pozwanego nie mogły zostać uwzględnione.

Z tych względów uznając apelację pozwanego W. S. za bezzasadną Sąd Okręgowy w oparciu o art.385 k.p.c. ją oddalił.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Barbara Braziewicz SSO Anna Hajda