Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 lutego 2015 roku Sąd Rejonowy w Łowiczu:

1.  zasądził od pozwanego Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych z siedzibą w W. na rzecz powoda R. B. tytułem:

a)  zadośćuczynienia kwotę 46 000 (czterdzieści sześć tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od kwoty 30 000 (trzydzieści tysięcy) złotych od dnia 14 grudnia 2012r. do dnia zapłaty i od kwoty 16 000 (szesnaście tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 05 marca 2014r. do dnia zapłaty,

b)  odszkodowania kwotę 5 450 (pięć tysięcy czterysta pięćdziesiąt) złotych, z ustawowymi odsetkami od kwoty 1 000 (jeden tysiąc) złotych od dnia 16 listopada 2012r.2012r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 000 (dwa tysiące) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 14 grudnia 2012r do dnia zapłaty a od kwoty 2 450 (dwa tysiące czterysta pięćdziesiąt) złotych od dnia 05 marca 2014r. do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  ustalił, ze pozwany Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych z siedzibą w W. ponosi odpowiedzialność względem powoda R. B. za skutki wypadku z dnia 05 kwietnia 2012r. mogące powstać w przyszłości;

4.  zasądził od pozwanego Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych z siedzibą w W. na rzecz powoda R. B. kwotę 3 617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

5.  nakazał pobrać od pozwanego Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Łowiczu kwotę 4 975,97 (cztery tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt pięć 97/100) złotych tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powyższy wyrok w części zasądzającej na rzecz powoda zadośćuczynienie w wysokości przekraczającej kwotę 30.000 złotych, tj. co do kwoty 16.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 5 marca 2014 roku do dnia zapłaty oraz w zakresie zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania w kwocie 5450 złotych wraz z ustawowymi odsetkami zaskarżył apelacją pozwany. Skarżący podniósł następujące zarzuty:

- naruszenia art. 445 § 1 k.c. poprzez zasądzenie zadośćuczynienia w wysokości 46.000 złotych pomimo, iż co do kwoty 16.000 złotych nie doszło do zawiśnięcia sporu;

- naruszenia art. 444 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odszkodowania w wysokości 2450 złotych z tytułu kosztów opieki osoby trzeciej, pomimo iż co do całości tej kwoty nie doszło do zawiśnięcia sporu, a co do pozostałej kwoty powód nie udowodnił, iż wydatki na opiekę osoby trzeciej oraz wydatki na leki w tej wysokości poniósł;

- naruszenie art. 321 k.p.c. w związku z art. 187 k.p.c. w związku z art. 193 § 2 ¹ k.p.c. w związku z art. 132 § 1 k.p.c. polegające na wydaniu wyroku w zakresie żądania powoda zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty oraz zasądzenie odszkodowania w wysokości 2450 złotych z ustawowymi odsetkami, pomimo braku zawisłości sporu w odniesieniu do przedmiotowego żądania, spowodowanej wadliwym doręczeniem pozwanemu pisma rozszerzającego powództwo z dnia 25 lutego 2014 roku;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 444 § 1 k.c. polegające na błędnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, jak również na dowolnej, a nie swobodnej jego ocenie, co doprowadziło do błędnego ustalenia przez Sąd, iż powód udowodnił poniesienie szkody w zakresie kosztów opieki osób trzecich nad powodem i wydatki na leki.

W oparciu o powyższe zarzuty powód sformułował wniosek:

- o zmianę punktu 1 podpunkt a zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 30.000 złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty i uchylenie wyroku w pozostałym zakresie oraz umorzenie postępowania co do kwoty 16.000 złotych;

- zmianę punktu 1 podpunkt b zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania w tym zakresie co do kwoty 2450 złotych wraz z ustawowymi odsetkami oraz oddalenie powództwa co do kwoty 3.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami;

- zmianę punktu 4 i 5 zaskarżonego wyroku poprzez stosunkowe rozdzielenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wyniki procesu, za postępowanie przeprowadzone przed Sądem I instancji;

- zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Na wstępie rozważań należy wskazać, że Sąd II instancji rozpoznając apelację, ocenił stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji jako prawidłowy i zgodny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a w konsekwencji na podstawie art. 382 k.p.c. przyjął jego ustalenia za własne. Sąd Rejonowy zgodnie z przepisami k.p.c. przeprowadził postępowanie dowodowe, ustalając stan faktyczny w sposób szczegółowy.

Przechodząc do rozważań nad apelacją uporządkowania wymagają podniesione w jej ramach zarzuty, które choć zostały ujęte w dość złożonej konfiguracji poprzez powołanie się na naruszenie odpowiednich przepisów prawa materialnego i procesowego, podzielić można je na dwie grupy. W granicach pierwszej z nich skarżący podważa skuteczność rozszerzenia powództwa w zakresie kwoty 16.000 złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty oraz w zakresie odszkodowania w wysokości 2450 złotych z ustawowymi odsetkami, zaś w drugiej kwestionuje dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę materiału dowodowego i w jej rezultacie uznanie za udowodnione co do wysokości żądanie zwrotu poniesionych przez powoda kosztów opieki osób trzecich.

Jeśli chodzi o zarzuty odnoszące się skuteczności rozszerzenia powództwa ustosunkowanie się do nich wymagało rozważenia, czy Sąd Rejonowy zasądzając na rzecz powoda zadośćuczynienie ponad kwotę 30.000 złotych i odszkodowanie ponad kwotę 3.000 złotych nie orzekł ponad żądanie.

Rozstrzygając ten problem Sąd Okręgowy stwierdza, że na pytanie to należy odpowiedzieć przecząco.

Apelujący bezpodstawnie usiłuje wywodzić, że w omawianym zakresie nie doszło do zawisłości sporu, albowiem pismo powoda rozszerzające żądanie o wskazane kwoty winno jego zdaniem być wniesione bezpośrednio do Sądu wraz z odpowiednią ilością odpisów dla pozostałych uczestników sporu, nie zaś w trybie art. 132 k.p.c. jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.

Ze stanowiskiem powyższym nie można się zgodzić, pozwany prezentując je dokonał wykładni przepisu art. 132 k.p.c. w sposób sprzeczny z jego literalnym brzmieniem. W przepisie tym przewidziany został szczególny sposób doręczania pism procesowych, mający na celu przyspieszenie postępowania, stosowany wyłącznie wobec fachowych reprezentantów strony pod rygorem zwrotu pisma bez wzywania do usunięcia braków. Z zakresu takiej obligatoryjnej formy doręczeń wyłączone zostały określone rodzaje pism procesowych wskazane w art. 132 § 1 ¹ k.p.c. W sposób bezpośredni nie mogą być zatem doręczane wzajemnie takie pisma, jak pozew wzajemny i wniosek o zabezpieczenie powództwa, a nadto środki zaskarżenia w postaci apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu od wyroku zaocznego, sprzeciwu od nakazu zapłaty, zarzutów od nakazu zapłaty, skargi o wznowienie postępowania, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i skargi na orzeczenia referendarza sądowego.

Wyrażony przez pozwanego pogląd, że do przedmiotowej zmiany powództwa zastosowanie winien znaleźć przepis art. 132 § 2 ¹ k.p.c. rozciąga w istocie skutki tej regulacji poza jej ustawowe ramy, w sytuacji gdy w rzeczywistości omawiany przepis zawiera stwierdzenia raczej oczywiste. Nie można tracić z pola widzenia, że przepis art. 132 § 2 ¹ k.p.c. obejmujący zamknięty katalog pism procesowych wyłączonych z zasady doręczenia bezpośredniego na podstawie art. 132 § 1 k.p.c. ma charakter normy lex specialis i już choćby z tego powodu nie może być stosowany rozszerzająco. Odpowiednie zastosowanie jakiegokolwiek przepisu może nastąpić tylko na podstawie tzw. odesłania, czyli określenia w ustawie, że do konkretnej sytuacji mogą być odpowiednio stosowane przepisy normujące zasadniczo inne przypadki. Chodzi o sytuacje, w których ustawodawca mocą określonego przepisu zezwala szukać rozwiązania w przepisach ustanowionych w celu unormowania innych zachowań ( zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013 roku w sprawie III CZP 91/12, publ. OSNC 2013 nr 10, poz. 112, str. 1). Ta przesłanka w rozważanym przypadku nie jest spełniona. Gdyby bowiem taki był zamiar ustawodawcy uczyniłby to w sposób wyraźny. Wyliczenie w art. 132 § 2 ¹ k.p.c. jest enumeratywne i poszerzanie listy wyjątków w drodze wykładni jest niedopuszczalne.

Niezależnie od powyższego zauważyć należy, iż jakkolwiek pismem w rozumieniu art. 132 § 1 k.p.c. jest między innymi pismo procesowe rozszerzające powództwo, nie może być ono rozumiane jako całkowicie nowy, odrębny pozew, na co wskazuje już chociażby samo sformułowanie wyrażone w art. 193 § 2 ¹ zd. drugie k.p.c., że przepis art. 187 k.p.c. stosuje się jedynie odpowiednio. W konsekwencji pisma procesowego zawierającego rozszerzenie powództwa poprzez żądanie zasądzenia wyższej niż pierwotnie dochodzonej pozwem kwoty, nie można utożsamiać z pozwem w ścisłym znaczeniu. Pismo takie nie ma bowiem samodzielnego charakteru, wyabstrahowanego od postępowania, w którym zostało złożone. Na trafność takiej interpretacji wskazuje choćby regulacja przewidziana w art. 130 ³ § 2 k.p.c. dotycząca zagadnienia związanego ze sposobem i momentem rozstrzygania przez Sąd o obowiązku uiszczenia lub uzupełnienia przez powoda opłaty od rozszerzonego powództwa. Prawidłowość powyższego zapatrywania potwierdził Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 26 listopada 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 733/14 ( publ. Program Komputerowy Lex nr 1623926). Odmiennego w tym względzie stanowiska zawartego w uzasadnieniu przytoczonego przez skarżącego wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dnia 16 maja 2013 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I Ca 28/13, a także wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 roku ( publ. Program Komputerowy Lex nr 1267289 ) Sąd w obecnym składzie nie podziela. Zresztą mają one charakter odosobniony i nie doprowadziły do ustabilizowania się praktyki orzeczniczej w myśl zawartych w nich wskazań.

Reasumując, zważywszy że rola Sądu Okręgowego dokonującego wykładni obowiązujących przepisów, nie może polegać na nadaniu im innego brzmienia niż to, które nadał im ustawodawca, Sąd Okręgowy uznał stanowisko Sądu I instancji w tej kwestii za prawidłowe i niezasadnie kwestionowane w apelacji.

Błędnie skarżący kwestionuje także zasadność przyznania powodowi kwoty 5450 złotych odszkodowania z tytułu kosztów pomocy osób trzecich. W ocenie pozwanego przedmiotowe roszczenie nie zostało udowodnione ani co do zasady ani wysokości.

Z twierdzeniem powyższym nie można się zgodzić. Dokonując oceny materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie przede wszystkim nie można odmówić wiarygodności zeznaniom powoda złożonym na rozprawie, który opisał brak samodzielności w wykonywaniu najprostszych czynności życia codziennego po powrocie ze szpitala i pomoc świadczoną jemu w tym zakresie przez żonę. Potrzebę korzystania z pomocy osób trzecich przez powoda potwierdza również opinia biegłego z neurochirurgii oraz biegłego ortopedy i traumatologii. W swych opiniach biegli wyraźnie odnieśli się do tej kwestii, jednoznacznie stwierdzając potrzebę szerokiej pomocy osób trzecich przez okres 1-2 miesięcy od wypadku w wymiarze 5 godzin dziennie, a następnie częściowej pomocy przez okres 3 – 5 kolejnych miesięcy w wymiarze 2 godzin dziennie.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł także uchybień w zakwestionowanym przez pozwanego sposobie wyliczenia kosztów opieki, której wymagał powód. Wymaga podkreślenia, iż ścisłe określenie wymiaru pomocy osób trzecich nie jest możliwe, dlatego nawet opinia biegłego w tym zakresie ma jedynie charakter orientacyjny i w pewnym stopniu szacunkowy. Zwiększone potrzeby poszkodowanego polegające na konieczności korzystania z opieki osób trzecich mają charakter bardzo indywidualny i z tego względu podobnie jak ma to miejsce przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia próba jego matematycznego wyliczenia nie znajdzie zastosowania.

Nie budzi zatem wątpliwości, że powód w okresie leczenia i długotrwałej rehabilitacji, przy wzmożonej niesprawności ruchowej korzystał z pomocy innych osób przy wykonywaniu codziennych czynności. Nie sposób natomiast wymagać od powoda by w sposób bardziej precyzyjny niż to uczynił w niniejszej sprawie, udowodnił tę okoliczność.

Z tych wszystkich powodów Sąd Okręgowy uznał, iż apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono z mocy art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 6 pkt 5 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U.2013.461 j.t.). Na koszty te złożyła się kwota 1200 złotych kosztów zastępstwa procesowego.