Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędzia SO Barbara Braziewicz

SO Marcin Rak

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa B. S. i J. S.

przeciwko E. S.

o zniesienie służebności

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 19 grudnia 2014 r., sygn. akt I C 1863/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od powodów na rzecz pozwanej kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSO Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 596/15

UZASADNIENIE

Powodowie B. S. i J. S. żądali zniesienia służebności drogi koniecznej ustanowionej na rzecz właściciela nieruchomości gruntowej położonej w G. przy ul. (...), składającej się z działki geodezyjnej o numerze (...) o urządzonej księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gliwicach pod numerem Kw nr (...) na nieruchomościach gruntowych położonych w G. przy ul. (...) o urządzonych księgach wieczystych prowadzonych przez Sąd Rejonowy w Gliwicach o numerach Kw nr (...) i (...), ustanowionej postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie

o sygn. II Ns 170/96 oraz zasadzenie na ich rzecz od pozwanej zwrotu kosztów procesu.

W uzasadniając żądanie twierdzili, że istniejąca służebność posiada szerokość mniejszą

niż 3 metry i nie spełnia wymogów przewidzianych w § 14 rozporządzenia z dnia 12 04 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakiem powinny posiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami) oraz że od czasu ustanowienia jej ustanowienia „zaistniały zmiany cywilno-społeczno- gospodarcze, które spowodowały dodatkowe przeszkody w wykonywaniu służebności drogowej oraz brak konieczności istnienia takowej, co implikuje fakt, iż istniejąca droga konieczna nie zwiększa użyteczności nieruchomości władnącej”.

Ponadto twierdzili w trakcie postępowania sądowego w którym ustanowiono

służebność zatajono, że nieruchomość władnąca posiada dostęp do drogi publicznej.

Pozwana E. S. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasą-dzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

Zarzuciła, że ustanowiona służebność gruntowa nie utraciła dla jej nieruchomości znaczenia, gdyż od czasu jej ustanowienia nie zmieniły się przyczyny jej ustanowienia

i nie posiada ona innego odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.

Sąd Rejonowy w Gliwicach w wyroku z dnia 19 12 2014r. oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.

W ustalonym stanie faktycznym, w motywach orzeczenia przywołał regulacje: art. 145

§ 1 k.c. oraz art. 294 k.c. i art. 295 k.c. Stwierdził, że jakkolwiek od śmierci męża pozwanej ( zmarł w 2012r.) pozwana korzysta ze służebnej drogi przechodząc przez nieruchomości obciążone i przejeżdżając przez nie rowerem to w dalszym ciągu korzystają z niej osoby i firmy dojeżdżające do jej nieruchomości (między innymi dowożące opał i wywożące nieczystości). Ocenił, że w tej sytuacji nie nastąpiła zmiana przewidziana we wskazanych powyżej regulacjach prawnych i w ich świetle uznał powództwo za bezzasadne.

Orzeczenie zaskarżyli powodowie B. S. i J. S. , którzy wnosili o jego zmianę i zniesienie służebności gruntowej oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Zarzucali, że przy konstruowaniu podstawy faktycznej orzeczenia naruszono prawo procesowe, regulacje: art. 12 k.p.c., 230 k.p.c., art. 231 k.p.c., art. 234 k.p.c., art. 271 § 1 k.p.c., art.. 272 k.p.c., art. 519 ² § 2 k.p.c. w następstwie czego poczyniono błędne ustalenia faktyczne.

Zarzucali także, że naruszono prawo materialne regulacje: art. 295 k.c., art. 285 § 2 k.c., art. 145 § 1,2 i 3 k.c., art. 245 ¹ k.c., art. 292 k.c., art. 46 § 1 k.c., art. 5 k.c. oraz art. 64 Konstytucji RP poprzez błędną wykładnię przepisów.

W uzasadnieniu apelacji podtrzymali stanowisko prezentowane w toku postępowania przed Sadem pierwszej instancji.

P ozwana E. S. wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie

od powodów na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Powodowie wnosząc pozew żądali zniesienia spornej służebności „w trybie art. 295 k.c.” twierdząc, że istniejąca służebność posiada szerokość mniejszą niż 3 metry

i nie spełnia wymogów przewidzianych w § 14 rozporządzenia z dnia 12 04 2002r.

w sprawie warunków technicznych, jakiem powinny posiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami) oraz że od czasu jej ustanowienia „zaistniały zmiany cywilno-społeczno- gospodarcze, które spowodowały dodatkowe przeszkody w wykonywaniu służebności drogowej oraz brak konieczności istnienia takowej, co implikuje fakt, iż istniejąca droga konieczna nie zwiększa użyteczności nieruchomości władnącej”.

Wskazana podstawa faktyczne wiąże Sąd przy rozpoznaniu sprawy (art. 321 § 1 k.p.c.), a źródeł dochodzonego roszczenia należy upatrywać we wskazanej

przez skarżących regulacji art. 295 k.c., co zostało prawidłowo uwzględnione przez Sąd pierwszej instancji w toku rozpoznania sprawy.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia mają podstawę w informacjach zawartych we wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wiarygodnych źródłach dowodowych.

Skarżący kwestionując w apelacji podstawę faktyczną wyroku nie wskazali konkretnych ustaleń, których zarzut ten dotyczy, a z uzasadnienia ich apelacji wynika, iż w istocie kwestionują oni dokonaną przez Sąd Rejonowy ich ocenę prawną,

przez co zarzut ten jest nieuzasadniony i jako taki nie ma wpływu na powyższą ocenę.

Sanując wskazane w apelacji wadliwości postępowania dowodowego

w postępowaniu odwoławczym dopuszczono i przeprowadzono zaoferowany przez skarżących dowód z przedłożonych przez nich zdjęć.

W jego wyniku nie pozyskano jednak żadnych istotnych informacji pod-ważających prawidłowość dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego

w jej zasadniczym zarysie jest prawidłowa i Sąd odwoławczy ja podziela.

Wskazana powyżej regulacja art. 295 k.c. uzależnia zniesienie ustanowionej służebności od utraty przez nią „wszelkiego znaczenia” dla nieruchomości władnącej

W doktrynie prawa przyjmuje się, że ma to miejsce wtedy, gdy służebność przestała przynosić jakąkolwiek korzyść gospodarczą nieruchomości władnącej, a więc gdy przesłanki ustanowienia służebności przestały istnieć (S. Rudnicki, Komentarz, 2006, s. 481; S. Rudnicki, G. Rudnicki, Komentarz, 2009, s. 562).

Pogląd ten został rozwinięty w orzecznictwie Sądu Najwyższego,

który w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 listopada 1999 r. (III CKN 467/98, OSNCP 2000, nr 5, poz. 102) dokonując wykładni art. 295 k.c., między innymi wskazał,

że "przesłanką zniesienia służebności gruntowej na podstawie art. 295 k.c. jest utrata wszelkiego znaczenia służebności dla nieruchomości władnącej. Przy ocenie, czy przesłanka ta zachodzi, zbędne jest rozważanie motywów orzeczenia ustanawiającego służebność drogi koniecznej. Znaczenie służebności drogi koniecznej określa bowiem treść art. 145 § 1 k.c. Stosownie do tego przepisu, droga konieczna zapewniać ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych. Oznacza to, że droga konieczna traci wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej, jeżeli nie jest przydatna dla jej dostępu do drogi publicznej ani do budynków gospodarskich”.

W świetle tego poglądu Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie był zatem uprawniony – jak chcą tego skarżący - do badania prawidłowości wcześniejszego postanowienia o ustanowienie na nieruchomościach skarżących spornej służebności drogi koniecznej (postanowienie to jest prawomocne i wiąże Sąd w niniejszej sprawie – art. 365 § 1 k.c.) i zakresem kognicji sądu objęte są tylko dwa zagadnienia:

1)  zmiana stosunków, wskutek której służebność stała się dla właściciela nieruchomości obciążonej szczególnie uciążliwa,

2)  brak konieczności dalszego istnienia służebności do prawidłowego korzystania

z nieruchomości władnącej.

Żadna z tych przesłanek nie zachodzi jednak w niniejszej sprawie,

co powództwo czyniło bezzasadnym i znalazło prawidłowe odzwierciedlenie

w zaskarżonym wyroku (wprost przeciwnie zmniejszyła się uciążliwość korzystania przez właścicieli nieruchomości władnącej z nieruchomości skarżących, gdyż z powodu śmierci męża pozwana od 2012r. nie dojeżdża już do swej nieruchomości samochodem oraz nie ustała także konieczność dalszego istnienia służebności do prawidłowego korzystania przez nią z nieruchomości skarżących, gdyż po powstaniu spornej służebności nie uzyskała ona innego prawnie zagwarantowanego dostępu do drogi publicznej oraz w dalszym ciągu zmuszona jest ona korzystać ze służebnej drogi w celu dojścia ze swej nieruchomości do drogi publicznej, a także co należy podkreślić tej drogi muszą również korzystać osoby dochodzące do jej nieruchomości oraz pojazdy firm dowożących opał, wywożących śmieci i nieczystości, straży pożarnej, czy też służb medycznych).

Przywoływana przez skarżących wadliwość spornej służebności w postaci nieuwzględnienia przy jej ustanowieniu występującego nieznacznego zwężenia szerokości wyznaczonego szlaku drogowego w miejscu pomiędzy granicą działki

o numerze geodezyjnym (...) a wybudowanym na niej budynkiem (2, 87m) w żaden sposób nie pozbawia pozwanej możliwości korzystania z tego szlaku w celu dojścia

do jej nieruchomości oraz dojazdu do niej przez samochody o odpowiedniej szerokości

i ewentualnie może być rozważana w ramach roszczenia przewidzianego w art. 291 k.c. tj. roszczenia o zmianę treści lub sposobu wykonywania służebności.

Tego rodzaju roszczenie nie było jednak przedmiotem niniejszego postępowania (vide żądanie pozwu) i w świetle przywołanej powyżej regulacji art. 321 § 1 k.c. nie było ono objęte kognicją Sądu.

Reasumując zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe i dlatego apelację powodów jaka bezzasadną oddalono w oparciu o regulację art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulację art. 98 § 1 k.p.c. i § 13 ust. 1 pkt 1 i § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 09 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie

oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348, z późniejszymi zmianami) biorąc pod uwagę, iż powodowie ulegli w całości w postępowaniu odwoławczym i powinni zwrócić pozwanej poniesione przez nią w tym postępowaniu koszty zastępstwa przez fachowego pełnomocnika

SSO Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Barbara Braziewicz