Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 29 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Elżbieta Majewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Alina Darul

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2015 r. w Koninie

sprawy J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę

na skutek odwołania J. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 19.09.2014r. znak: (...)

z dnia 20.02.2015r. znak: (...)

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje J. P. prawo do emerytury od dnia 01czerwca 2014r.

2.  Nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt III U 1036 / 14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 września 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił J. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, iż wnioskodawca nie spełnił przesłanek do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym bowiem do dnia 01.01.1999 r. nie udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku i uzyskanych w wyniku postępowania wyjaśniającego organ rentowy uznał za udowodnione okresy składkowe wynoszący 20 lat, 7 miesięcy i 1 dzień, okresy nieskładkowe w wymiarze 11 miesięcy i 8 dni oraz okresy uzupełniające – rola 2 lata, 9 miesięcy i 28 dni, łącznie udowodniono 24 lata, 4 miesiące i 7 dni. Ponadto organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) od 01.06.1974 r. do 3.05.1983 r. ponieważ nazwa stanowiska pracy wymieniona w świadectwie pracy w szczególnych warunkach nie odpowiada ściśle nazwie wskazanej w zarządzeniu resortowym. Nie uwzględnił także do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. od 01.09.1983 r. do 31.08.1994 r. , z wyłączeniem urlopów bezpłatnych i dewizowych, wskazując, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie zostało wystawione przez pracodawcę a przez archiwum, które nie jest upoważnione do wystawiania takich zaświadczeń. Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie doliczył także okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w T. , gdyż w świadectwie pracy w szczególnych warunkach nie określono ściśle stanowiska pracy zgodnie z zarządzeniem resortowym, a z dołączonych dokumentów nie wynika czy praca na stanowisku spawacza była zaliczona do pracy w szczególnych warunkach.

Z powyższą decyzją nie zgodził się J. P. wnosząc odwołanie. Odwołujący podniósł, iż przez okres 15 lat wykonywał pracę jako spawacz na wysokości , na co przedstawił stosowne zaświadczenia i świadectwa.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując się na argumenty podniesione w zaskarżonej decyzji.

Decyzją z dnia 20 lutego 2015 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił J. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, iż wnioskodawca nie spełnił przesłanek do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym bowiem do dnia 01.01.1999 r. nie udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku i uzyskanych w wyniku postępowania wyjaśniającego organ rentowy uznał za udowodnione okresy składkowe wynoszący 20 lat, 7 miesięcy i 1 dzień, okresy nieskładkowe w wymiarze 11 miesięcy i 8 dni oraz okresy uzupełniające – rola 2 lata, 9 miesięcy i 28 dni, łącznie udowodniono 24 lata, 4 miesiące i 7 dni, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 1 rok, 10 miesięcy i 29 dni. Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okres zatrudnienia w (...) SA w K. od 01.07.1972 r. do 29.05.1974 r. na podstawie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 10.12.2014 r. Natomiast nie zaliczył jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...), Przedsiębiorstwie (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...) powołując te same argumenty , jakie zostało wskazane w decyzji z dnia 19.09.2014 r. Ponadto organ rentowy nie uznał okresu od 01.06.1970 r. do 30.06.1972 r. jako pracy w gospodarstwie rolnym dziadków ponieważ zeznania jednego ze świadków budzą zastrzeżenia co do ich wiarygodności bowiem w tym czasie świadek odbywał służbę wojskową a więc przebywał poza miejscem gdzie znajdowało się gospodarstwo rolne. Ponadto fakt zamieszkiwania w gospodarstwie został potwierdzony w oparciu o zeznania świadków.

Z powyższą decyzją nie zgodził się J. P. wnosząc odwołanie. Odwołujący nie zgadzał się z tym, że ZUS nie wliczył mu okresów dojazdów oraz urlopów wypoczynkowych za okres oddelegowania, a ponadto domagał się doliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym dziadków.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koninie ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca J. P., ur. (...), pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy od dnia 05.01.1999 r.

W dniu 05.06.2014 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat w K. wniosek o przyznanie emerytury. We wniosku odwołujący oświadczył, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i że nie pozostaje w stosunku pracy. Ubezpieczony powołał się na dokumenty dotyczące okresów zatrudnienia dołączone do wniosku o przyznanie prawa do renty. Z dokumentów tych wynika, że J. P. był zatrudniony w następujących okresach :

- od 01.07.1972 r. do 29.05.1974 r. w (...)w K. ,

- od 01.06.1974 r. do 31.05.1983 r. w (...) P.,

- od 01.09.1983 r. do 31.08.1994 r. w (...) (...) K.,

- od 12.09.1994 r. do 31.12.1994 r. w PPUH (...) O. W.. ,

- od 18.02.1995 r. do 10.11.1996 r. i od 03.06.1997 r. do 30.06.1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) w T..

Odwołujący powoływał się także na świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach :

- z dnia 4.06.1998 r. wystawione przez (...) SA w K., w którym stwierdzono, że J. P. był zatrudniony w (...) (...) w K. w okresie od 01.09.1983 r. do 31.08.1994 r. i w tym czasie wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym na stanowisku monter – spawacz,

- z dnia 10.11.1996 r. wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) sp. z.o.o. w T. , w którym potwierdzono, że J. P. w okresie od 18.02.1995 r. do 10.11.1996 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym na stanowisku spawacz,

- z dnia 30.06.1998 r. wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) sp. z.o.o. w T. , w którym potwierdzono, że J. P. w okresie od 3.06.1997 r. do 30.06.1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym na stanowisku spawacz.

Ponadto wnioskodawca przedłożył zaświadczenie Kasy Ubezpieczenia Społecznego Rolników Oddział Regionalny w K. z dnia 6.12.1996 r. , w którym potwierdzono, że J. P. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników od 01.01.1992 r. do 17.02.1995 r. , w tym okresy wyłączenia z ubezpieczenia 12.09.1994 r. – 01.01.1995 r., 18.02.1995 – 31.12.1995 oraz 02.01.1996 r. do nadal.

W dniu 13.06.2014 r. organ rentowy wezwał wnioskodawcę do przedłożenia dodatkowych dokumentów tj. kart wynagrodzeń, angaży, zaświadczeń i innych dokumentów potwierdzających pracę w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia w (...) (...) w K.. W odpowiedzi na to wezwanie J. P. przedłożył kopie dokumentów z tego okresu zatrudnienia przesłanych przez Archiwum (...) Przedsiębiorstw (...) w P. Delegatura w K.. Z dokumentów tych wynika, że odwołujący w okresie zatrudnienia w (...) (...) w K. był kierowany do pracy na budowy za granicą (B., R., A.) i korzystał z urlopów dewizowych oraz z urlopów bezpłatnych. Na podstawie dołączonych dokumentów organ rentowy ustalił, że w okresie zatrudnienia w (...) (...) K. ubezpieczony wykonywał pracę i korzystał z urlopów dewizowych oraz urlopów bezpłatnych w następujących okresach :

- 01.09.1983 r. – 04.09.1984 r. praca w kraju,

- 05.09.1984 r. – 31.12.1986 r. praca na kontrakcie w B.,

- 01.01.1987 r. – 02.01.1987 r. dojazd,

- 03.01.1987 r. – 09.04.1987 r. urlop dewizowy,

- 10.04.1987 r. – 30.05.1987 r. urlop bezpłatny,

- 01.06.1987 r. – 27.09.1988 r. praca w kraju,

- 28.09.1988 r. – 30.11.1989 r. praca w R.,

- 01.12.1989 r. – 19.01.1990 r. urlop dewizowy,

- 20.01.1990 r. – 23.01.1990 r. urlop bezpłatny,

- 24.01.1990 r. – 30.04.1990 r. praca w A.,

- 01.05.1990 r. – 06.06.1990 r. urlop bezpłatny,

- 07.06.1990 r. - 15.12.1990 r. praca w A.,

- 16.12.1990 r. – 16.12.1990 r. dojazd,

- 17.12.1990 r. – 07.01.1991 r. urlop dewizowy,

- 08.01.1991 r. – 16.04.1991 r. urlop bezpłatny ,

- 17.04.1991 r. – 17.04.1991 r. dojazd,

- 18.04.1991 r. – 31.08.1991 r. praca w A.,

- 01.09.1991 r. – 31.08.1994 r. urlop bezpłatny.

Wyliczając okresy składkowe i nieskładkowe organ rentowy nie uwzględnił okresów urlopu dewizowego , urlopu bezpłatnego i dni określonych jako dojazd. Jeśli chodzi o okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników pozwany uwzględnił okresy od 01.01.1992 r. do 11.09.1994 r. oraz od 02.01.1995 r. do 17.02.1995 r.

Na podstawie dokumentów uzyskanych po przeprowadzeniu postępowania dowodowego i znajdujących się już w aktach rentowych pozwany przyjął, że wnioskodawca do dnia 01.01.1999 r. udokumentował 20 lat, 7 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych, 11 miesięcy i 8 dni okresów nieskładkowych oraz 2 lata , 9 miesięcy i 28 dni okresów uzupełniających – rola. Łącznie więc ubezpieczony wykazał 24 lata , 4 miesiące i 7 dni wymaganych okresów. Organ rentowy nie uwzględnił jednak żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu decyzji.

W dniu 19.12.2014 r. J. P. ponownie wniósł o przyznanie emerytury dołączając dodatkowe dokumenty tj. :

- świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 10.12.2014 r. wystawione przez (...) Sp. z.o.o. w K. , w którym potwierdzono, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał parce przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym wymienione w wykazie A dział XIV poz. 12 od 01.07.1972 r. do 29.05.1974 r. na stanowisku pracownik zatrudniony w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy – ślusarz (nazwa stanowiska przyjęta na potrzeby zakładu),

- oświadczenie wnioskodawcy, zeznania świadków poświadczenie zamieszkiwania na okoliczność wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym dziadków H. i J. K. w okresie od 01.06.1970 r. do 30.06.1972 r.

Po ponownym rozpoznaniu wniosku z uwzględnieniem nowych dokumentów organ rentowy uwzględnił okresy pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 1 rok, 10 miesięcy i 29 dni zgodnie z dołączonym świadectwem pracy w szczególnych warunkach natomiast nie uwzględnił okresów pracy w gospodarstwie rolnym dziadków z przyczyn wskazanych w decyzji z dnia 20.02.2015 r.

Okolicznością sporną w przedmiotowej sprawie było więc to czy wnioskodawca do dnia 01.01.1999 r. posiada wymagany 25 letni okres składkowy i nieskładkowy oraz czy legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd ustalił, że odwołujący po ukończeniu 16 roku życia (od (...) r.) zamieszkał u dziadków J. i H. K. w K.. Dziadkowie w tym czasie byli posiadaczami gospodarstwa rolnego położonego w K. o pow. (...) ha. W tym czasie odwołujący był uczniem zasadniczej szkoły zawodowej w K. i codziennie dojeżdżał do K., oddalonego od gospodarstwa ok. 30 km. W gospodarstwie dziadkowie wnioskodawcy uprawiali żyto, owies, ziemniaki, buraki, hodowali krowy, świnie, drób. Gospodarstwo było rozdrobnione, w kilku kawałkach, a większość prac w tym gospodarstwie było wykonywanych ręcznie. Odwołujący wstawał ok. godz. 5.30, przed wyjazdem do szkoły poił krowy, wiosną i latem wyganiał je na pastwisko. O godz. 6.30 miał autobus do K. i przed godz. 8.00 był w szkole. Nauka w szkole trwała najczęściej do godz. 14.00 lub 14.30, następnie odwołujący wracał do K. , jeździł autobusem kursowym ale też pracowniczym. Ojciec odwołującego był pracownikiem (...) i dzięki temu odwołujący mógł korzystać z darmowych przejazdów dla członków rodziny pracownika. Ubezpieczony wracał do domu ok. 15.30 – 16.00 i od tego czasu był gotowy do wykonywania wszelkich potrzebnych prac w gospodarstwie. Poza odwołującym pracowali w tym gospodarstwie także dziadkowie jednak byli już starsi, schorowani i potrzebowali pomocy. Mieszkał tam także syn dziadków i wuj odwołującego , który także pracował w gospodarstwie i utrzymywał się z tej pracy. Odwołujący pomagał dziadkom we wszystkich pracach w gospodarstwie zarówno w pracach w polu przy żniwach, wykopkach, siał, orał, wywoził na pole obornik, podorywał, pomagał też przy karmieniu inwentarza , pasł krowy. Mieszkając na co dzień w gospodarstwie odwołujący był w stałej gotowości do wykonywania wszelkich niezbędnych prac, a zakres tych robót był taki, że wymagał wykonywania ich przez co najmniej 4 godziny dziennie. Odwołujący pomagał też dziadkom przy pracach w gospodarstwie domowym związanym z gospodarstwem rolnym. Ubezpieczony mieszkał w gospodarstwie dziadków i pomagał w pracach w tym gospodarstwie stale przez cały okres nauki w szkole zawodowej, aż do podjęcia pracy w (...)tj. do 30.06.1972 r.

Od dnia 01 czerwca 1974 r. J. P. podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w P. Oddział w K. B.. Przedsiębiorstwo to zajmował się montażem konstrukcji stalowych na różnych obiektach przemysłowych. Odwołujący był zatrudniony na stanowisku monter konstrukcji stalowych i zajmował się montowaniem konstrukcji stalowych pod budowę hal, kominów, kotłowni. Montowanie tych konstrukcji odbywało się na wysokości. Odwołujący skręcał konstrukcje a jak była taka potrzeba to je „heftował”, po skręceniu konstrukcji, prowizorycznym zespawaniu poszczególne elementy tej konstrukcji były następnie spawane przez spawaczy.

W tym okresie odwołujący nie zajmował się stale spawaniem bowiem nie posiadał jeszcze uprawnień spawalniczych, takie uprawnienia nabył dopiero w 1981 r. Do obowiązków odwołującego natomiast należał montaż konstrukcji metalowych , a te prace były stale wykonywane na wysokości. W okresie zatrudnienia w (...) ubezpieczony pracował na różnych budowach m.in. w cukrowni w Z., gdzie wykonywał konstrukcję pod budowę dachu, w W. , gdzie montował konstrukcję pod zbiorniki na wodę, w K. wykonywał konstrukcję pod budowę dworca PKP , budynek mleczarni itp. Odwołujący pracował także w (...), gdzie przedsiębiorstwo wykonywało konstrukcje do budowy wież radiowych. W tym charakterze wnioskodawca pracował do dnia 31.05.1983 r.

Od dnia 01.09.1983 r. J. P. podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w K.. Ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku monter – spawacz jednak stale wykonywał wyłącznie prace spawalnicze , zarówno spawanie gazowe jak i elektryczne. W tym czasie odwołujący posiadał już uprawnienia spawalnicze , a ponieważ było dużo pracy dla spawaczy to osoby , które posiadały takie uprawnienia zajmowały się wyłącznie spawaniem. Początkowo odwołujący wykonywał prace na budowie szklarni w W.. Wówczas spawał konstrukcje metalowe pod budowę szklarni, były to prace na wysokości. W okresie od 05.09.1984 r. do 31.12.1986 r. odwołujący wykonywał pracę na budowie w (...). Tam pracował jako spawacz na budowie elektrowni atomowej, gdzie spawał rurociągi, wykonywał wyłącznie prace spawalnicze. Po zakończeniu pracy na budowie w (...)odwołujący wrócił do kraju (powrót w dniach 01.01.-02.01.1987 r. ) i w okresie od 03.01.1987 r. do 09.04.1987 r. wykorzystał dni wolne przysługujące mu z tytułu wymiaru czasu pracy na budowie eksportowej tzw. urlop dewizowy, a od 10.04.1987 r. do 30.05.1987 r. przebywał na urlopie bezpłatnym, o który sam wnioskował. Następnie w okresie od 01.06.1987 r. do 27.09.1988 r. ubezpieczony wykonywał prace w kraju m.in. pracował na budowie w J., gdzie spawał rury, instalacje centralnego ogrzewania w budynku policji. Pracował wówczas jako spawacz wykonując spawanie gazowe. W okresie od 28.09.1988 r. do 30.11.1989 r. J. P. był oddelegowany do pracy w (...). Tam pracował w elektrowni w D. i M., wykonując prace przy spawaniu elektrycznym przy odsiarczaniu. Po zakończeniu pracy na tej budowie w okresie od 01.12.1989 r. do 19.01.1990 r. ubezpieczony przebywał na urlopie dewizowym, a od 20.01.1990 r. do 23.01.1990 r. na urlopie bezpłatnym.

Od dnia 24.01.1990 r. J. P. był oddelegowany do pracy na budowie w (...), tam pracował na budowie szpitala, gdzie zajmował się spawaniem elementów metalowych potrzebnych do montażu rur. Na budowie w (...)wnioskodawca pracował do dnia 15.12.1990 r., od 16.12.1990 r. wnioskodawca wrócił do kraju, gdzie korzystał z urlopu dewizowego (17.12.1990 r. – 07.01.1991 r.) i urlopu bezpłatnego (08.01.1991 r. – 16.04.1991 r.), a następnie odwołujący ponownie podjął pracę na budowie w (...), gdzie pracował od 18.04.1991 r. do 31.08.1991 r. jako spawacz. Od dnia 01.09.1991 r. do 31.08.1994 r. korzystał z urlopu bezpłatnego.

W okresach od 18.02.1995 r. do 10.11.1996 r. oraz od 03.06.1997 r. do 30.06.1998 r. J. P. pracował w Przedsiębiorstwie (...)Sp.o.o. w T. na stanowisku spawacz i w tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym. Za ten okres zatrudnienia pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, w aktach osobowych odwołującego z okresu zatrudnienia w (...), (...) I. w K., zeznań świadków M. P. (1), S. P., W. Z. (1), K. P. (1), K. R. (1) , M. K. (1), L. K. (1), Z. N. (1), J. R. (1), A. R., H. W. (1), a także na podstawie zeznań odwołującego.

Treść dokumentów nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania te są spójne, wzajemnie się uzupełniają, są logiczne i zgodne z doświadczeniem życiowym. Świadkowie M. P., S. P., W. Z., K. P., K. R., M. K., L. K., Z, N. pracowali razem z odwołującym w Przedsiębiorstwie (...) , w Przedsiębiorstwie (...), w PPUH (...) oraz w Spółce (...) , wykonywali prace na tych samych budowach, a więc znali charakter pracy odwołującego i rodzaj powierzonych mu obowiązków. Zeznania te zostały też potwierdzone w pozostałym materiale dowodowym zebranym w sprawie, w tym także w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych. Również zeznania świadków J. R., A, R. i H. W. Sąd uznał za wiarygodne bowiem świadkowie zamieszkiwali w niedalekim sąsiedztwie od gospodarstwa rolnego dziadków wnioskodawcy, są dla niego osobami obcymi , ich zeznania są spójne i logiczne i Sąd nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności.

Sąd uznał także za wiarygodne zeznania odwołującego bowiem są one szczere, przekonywujące i zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2013.1440. –j.t) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Podkreślić należy, że zgodnie z treścią art. 32 ust. 4 ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w art. 32 ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Takimi przepisami są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W myśl przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tymże rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W świetle natomiast przepisu § 4 powołanego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W załączniku do powołanego rozporządzenia znajduje się wykaz A, który określa prace w szczególnych warunkach uprawniające do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury w poszczególnych gałęziach przemysłu. W dziale V (prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) pod poz. 5 wymienione są prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości , a w dziale XIV tego wykazu ( prace różne) wymienione są m.in. :

- pod pozycją 12 – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym ,

gazowym , atomowowodorowym ,

Poza sporem jest, że wnioskodawca ukończył 60 lat z dniem (...) r., i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Sporne natomiast było to czy do dnia 01.01.1999 r. posiada co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych i czy legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Jeśli chodzi o okresy składkowe i nieskładkowe to w ocenie Sądu brak było podstaw by do tych okresów doliczyć okresy, w których odwołujący korzystał z urlopów bezpłatnych, a także okresy urlopów dewizowych.

W załączonych do wniosku dokumentów wynika jednoznacznie, że po powrocie z pracy na budowach w (...) odwołujący w okresach wskazanych szczegółowo przez organ rentowy korzystał z urlopów bezpłatnych , o które sam wnioskował, a ponadto z tzw. „urlopów dewizowych”. Pod pojęciem „urlop dewizowy” organ rentowy rozumie okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi w macierzystym zakładzie pracy z tytułu niewykorzystanych dni wolnych od pracy w czasie zatrudnienia za granicą zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicę w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (tj. Dz.U. 1990, Nr 44, poz. 259). W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że okresy takich dni wolnych nie stanowią okresu składkowego w rozumieniu art. 6 ustawy emerytalnej (tak uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 22.05.2013 r. III UZP 1/13). Tak więc wbrew żądaniom odwołującego brak jest podstaw do doliczenia tych okresów do stażu pracy. Możliwe jest natomiast uzupełnienie tego stażu okresem pracy w gospodarstwie rolnym dziadków.

W świetle przepisu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Przepis ten pozwala na uwzględnienie okresów ubezpieczenia społecznego rolników, obejmującego również domowników, a także okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego i pracy w nim domowników rolnika, przypadających w czasie, kiedy nie funkcjonowało ubezpieczenie społeczne rolników. Przepis nie zawiera definicji prowadzenia gospodarstwa rolnego (na przykład w zakresie jego obszaru) ani definicji pracy w gospodarstwie rolnym. Jednakowe traktowanie okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników na równi z okresami, kiedy ubezpieczenie to nie funkcjonowało, oznacza, że przepis dotyczy prowadzenia gospodarstwa rolnego i pracy w nim na takich zasadach, na jakich zostało ono objęte ubezpieczeniem społecznym rolników. W przepisach regulujących ubezpieczenie społeczne rolników należy szukać definicji gospodarstwa rolnego, osoby prowadzącej gospodarstwo rolne i osoby wykonującej pracę w gospodarstwie rolnym. Za wymienione w art. 10 pkt 3 przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym, uważa się okresy wykonywania pracy na takich warunkach, jakie po dniu 1 stycznia 1983 r. dawałyby podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. Takie stanowisko zawarł m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lipca 2001 r. sygn. akt II UKN 460/00 (OSNP 2003/7/189). W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd ten stwierdził, że definicja domownika zawarta w art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) wymaga zamieszkiwania z rolnikiem lub w bliskim sąsiedztwie i stałej pracy w gospodarstwie rolnym. Stała praca w gospodarstwie rolnym nie polega na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, co ze względu na rozmiar gospodarstwa lub rodzaj produkcji rolnej może nie być w pewnych okresach konieczne, lecz polega na gotowości do wykonania pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga. Dlatego wymogiem jest zamieszkiwanie w pobliżu gospodarstwa rolnego, co zapewnia dyspozycyjność osoby pracującej w gospodarstwie.

Zauważyć jednak należy, że w przypadku osób uczących się poza miejscem zamieszkania trudno jest mówić o gotowości do wykonywania pracy rolniczej. W orzecznictwie podkreśla się bowiem, że dyspozycyjność osoby pracującej w gospodarstwie wyłączona jest w przypadku osób uczących się w szkołach położonych w innej miejscowości niż gospodarstwo rolne, tym bardziej jeżeli jest to szkoła średnia, gdzie nauka odbywa się w systemie dziennym, a odległość położenia szkoły jest znaczna. Uwzględniając jednak okoliczności przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że istnieją podstawy do przyjęcia, że pomimo odbywania nauki w szkole odwołujący stale i co najmniej w połowie czasu pracy obowiązującym pracowników w okresie po ukończeniu 16 roku życia pracował w gospodarstwie rolnym swoich dziadków. Postępowanie dowodowe potwierdziło, iż w tym okresie stale zamieszkiwał w tym gospodarstwie , uczęszczał do szkoły zawodowej, w której program nauki

nie wymagał aż takiego nakładu pracy jak w innych szkołach średnich, a poza tym odległość do szkoły nie była znaczna i nie stanowiła przeszkody do tego by co najmniej przez 4 godziny dziennie odwołujący mógł taką pracę i pomoc w gospodarstwie świadczyć. Fakt ten potwierdzili w całości przesłuchiwani na tą okoliczność świadkowie, a Sąd nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności. Po doliczeniu więc okresu pracy w gospodarstwie dziadków od 01.06.1970 r. do 30.06.1972 r. ubezpieczony legitymuje się wymaganych co najmniej 25 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Jeśli natomiast chodzi o okres pracy w szczególnych warunkach to w ocenie Sądu z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że odwołujący posiada 15 – letni okres pracy w szczególnych warunkach. W okresie zatrudnienia w (...) od 01.06.1974 r. do 31.05.1983 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości. Z dokumentów w aktach osobowych wynika, że przez cały okres zatrudnienia pracował na stanowisku monter konstrukcji stalowych, a przy uwzględnieniu rodzaju budów, na których odwołujący pracował oraz analizie zaświadczeń lekarskich, z których wynika, że był badany pod kątem zdolności do pracy na wysokości można przyjąć, że prace na wysokości wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Fakt ten potwierdził także świadek Z. N. i sam odwołujący. Okres ten wynosi łącznie 9 lat.

Także w okresie zatrudnienia w I. K. odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym na stanowisku spawacz, spawacz – monter. Fakt ten potwierdzili przesłuchiwania w sprawie świadkowe, a taki charakter pracy wynika też z dokumentów w aktach osobowych. W tym charakterze odwołujący pracował do dnia 31.08.1991 r. Po wyłączeniu okresów urlopów bezpłatnych i urlopów dewizowych okres ten wynosi łącznie 7 lat.

Pokreślić też należy, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyrok SN z dnia 1.06.2010 r. II UK 21/10, LEX nr 619638). Po uwzględnieniu obu tych spornych okresów ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach i tym samym spełnił wszystkie niezbędne przesłanki do nabycia prawa do emerytury określone w powołanych przepisach. Nie ma więc potrzeby by analizować jeszcze inne okresy zatrudnienia wnioskodawcy jednak zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości, że także w okresie zatrudnienia w Spółce (...) odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach , co potwierdził także pracodawca w swoim zaświadczeniu.

Tak więc stwierdzić należy, że ubezpieczony spełnił wszystkie niezbędne przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie powołanych przepisów.

W świetle przepisu art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

W przedmiotowej sprawie , zdaniem Sądu , pozwany organ rentowy nie ponosi odpowiedzialność za nieustalenie prawa do emerytury dla wnioskodawcy. Odwołujący nie złożył bowiem w postępowaniu przed organem rentowym dokumentów, które pozwoliłyby ustalić co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Rację miał bowiem organ rentowy wskazując, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie może być wystawione przez podmiot przechowujący dokumentację pracowniczą, gdyż zgodnie z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia. Takiego zaświadczenia za okres zatrudnienia w (...) I. w K. wnioskodawca nie przedłożył, a zauważyć należy, że w postępowaniu przed organem rentowym istnieją ograniczenia dowodowe, które nie pozwalają na ustalenie charakteru pracy na podstawie np. zeznań świadków. Takich ograniczeń nie ma natomiast w postępowaniu przed Sądem i dopiero w tym postępowaniu sporna okoliczność mogła być skutecznie przez odwołującego wykazana.

SSO Elżbieta Majewska