Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2015r. w S.

odwołania H. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 22 sierpnia 2014r. znak: (...)

w sprawie H. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

oddala odwołanie.

Sygn. akt: IV U 1113/14 UZASADNIENIE

Decyzją z 22 sierpnia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił H. J. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia oraz 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy podniósł, że udowodniony okres ubezpieczenia wynosi 24 lata, 1 miesiąc i 5 dni, w tym 8 miesięcy i 2 dni pracy w gospodarstwie rolnym rodziców przypadające od 11 lutego 1970r. do 31 sierpnia 1970r. i od 25 maja 1975r. do 7 lipca 1975r. Organ rentowy podniósł, że do stażu ubezpieczeniowego nie uwzględniono okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 1 września 1970r. do 25 maja 1975r., gdyż w tym okresie ubezpieczony uczęszczał do szkoły średniej oddalonej o 300 km od miejsca zamieszkania. Mieszkał wówczas w internacie i nie mógł stale pracować w gospodarstwie rolnym rodziców. W odniesieniu do pracy w szczególnych warunkach organ rentowy podniósł, że nie uwzględnił w tym zakresie okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Krajowej Spółce (...) od 1 czerwca 1978r. do 31 grudnia 1998r., gdyż ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wynika, że ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku kierownika produkcji i głównego technologa. Prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości czy dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie prac w szczególnych warunkach, są zaliczane do pracy w szczególnych warunkach, ale muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednakże pracownicy zatrudnieni na stanowiskach kierowniczych wykonują również czynności o charakterze administracyjno-biurowym i przebywają czasowo w oddaleniu od stanowisk robotniczych. Okoliczności te nie pozwalają na zaliczenie pracy ubezpieczonego na stanowiskach kierowniczych do pracy w szczególnych warunkach (decyzja z 22 sierpnia 2014r. k.52 akt organu rentowego).

Odwołanie od w/w decyzji złożył ubezpieczony H. J., reprezentowany przez pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał m.in., że z orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wynika, że warunkiem zaliczenia pracy polegającej na dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, nie jest to, aby wskazany dozór był wykonywany bezpośrednio przez osobę zatrudnioną na stanowisku kierowniczym. Ponadto fakt, że obok czynności ściśle dozorczych pracownik wykonuje również czynności administracyjno-biurowe nie podważa ustalenia, że wykonywana przez niego praca jest pracą w szczególnych warunkach. Czynności administracyjno-biurowych nie można bowiem traktować odrębnie od ogółu czynności z zakresu dozoru, stanowią one bowiem immanentną część wykonywanej pracy. W odniesieniu do pracy w ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym wskazano, że ubezpieczony odbywał naukę w szkole znacznie oddalonej od miejsca zamieszkania, ale podczas wszystkich wakacji i ferii, przypadających w okresie tej nauki, przebywał w gospodarstwie rolnym rodziców i wykonywał wszystkie prace związane z prowadzeniem tego gospodarstwa. Dlatego okresy wakacji i ferii, w czasie których ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców powinny być zaliczone do okresu wymaganego do nabycia emerytury (odwołanie k.1-5 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.8-9).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony H. J. w dniu 10 lutego 2014r. ukończył 60-ty rok życia. W dniu 30 czerwca 2014r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę z 30 czerwca 2014r. k.1 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lata, 1 miesiąc i 5 dni, w tym 23 lata, 1 miesiąc i 20 dni okresów składkowych, 3 miesiące i 13 dni okresów nieskładkowych oraz 8 miesięcy i 2 dni okresów uzupełniających – z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 11 lutego 1970r. do 31 sierpnia 1970r. i od 25 maja 1975r. do 7 lipca 1975r. Ponadto organ rentowy ustalił, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat, gdyż brak jest podstaw do zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu pracy ubezpieczonego w Krajowej Spółce (...) SA od 1 czerwca 1978r. do 31 grudnia 1998r. Wobec niespełnienia przez ubezpieczonego przesłanki ogólnego stażu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat oraz stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat, zaskarżoną decyzją z 22 sierpnia 2014r. - z uzasadnieniem przedstawionym na wstępie - organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 22 sierpnia 2014r. k.52 akt emerytalnych).

Ubezpieczony urodził się w dniu (...) w miejscowości P. gmina Ł. województwo (...). Rodzice ubezpieczonego S. i G. małż. J. w latach 70-tych XX wieku byli właścicielami gospodarstwa rolnego położonego na terenie wsi P. gmina Ł. o powierzchni 12,13 ha. Własność tego gospodarstwa nabyli w trybie ustawy z 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (zaświadczenie Starostwa Powiatowego w Ł. z 2 czerwca 2014r. k.23 akt emerytalnych). Ubezpieczony od urodzenia mieszkał z rodzicami na terenie powyższego gospodarstwa (poświadczenie zameldowania z 23 maja 2014r. k.18 akt emerytalnych). W dniu 20 czerwca 1969r. ubezpieczony ukończył Szkołę Podstawową w P. (duplikat ukończenia Szkoły Podstawowej k.22 akt emerytalnych). Bezpośrednio po ukończeniu szkoły podstawowej ubezpieczony nie podjął dalszej nauki. Nadal mieszkał z rodzicami i pracował w prowadzonym przez nich gospodarstwie rolnym, w którym uprawiane były zboża, warzywa oraz prowadzona była hodowla zwierząt – krów, konia, trzody chlewnej, owiec, kur. W dniu 10 lutego 1970r. ubezpieczony ukończył 16. rok życia. Następnie, w dniu 1 września 1970r. ubezpieczony rozpoczął naukę w 5-letnim Technikum (...) w T.. Naukę tę zakończył w dniu 24 maja 1975r. uzyskując świadectwo dojrzałości oraz tytuł technika technologa o specjalności cukrownictwo (zaświadczenie Zespołu Szkół (...) w T. z 22 maja 2014r. k.19 akt emerytalnych). W okresie nauki w powyższej szkole średniej ubezpieczony mieszkał w przyszkolnym internacie. Na wszystkie okresy wakacyjne oraz okresy ferii świątecznych i zimowych, przypadające w okresie w/w nauki, powracał do gospodarstwa rolnego rodziców i wykonywał wszystkie prace związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego – wszystkie prace w obejściu, przy obrządki zwierząt, prace polowe. Wakacje, które ubezpieczony spędzał w gospodarstwie rolnym rodziców przypadały w następujących okresach: od 24 czerwca 1971r. do 31 sierpnia 1971r. (2 miesiące i 7 dni), od 22 czerwca 1972r. do 31 sierpnia 1972r. (2 miesiące i 9 dni), od 21 czerwca 1973r. do 31 sierpnia 1973r. (2 miesiące i 10 dni) oraz od 21 czerwca 1974r. do 31 sierpnia 1974r. (2 miesiąc i 10 dni), co łącznie stanowi 9 miesięcy i 6 dni – w/w zaświadczenie Zespołu Szkół (...) w T. k.19 akt emerytalnych wskazujące okresy zakończenia i początku roku szkolnego. Ponadto ubezpieczony spędzał na pracy w gospodarstwie rolnym ferie świąteczno-noworoczne (...) i wiosenną przerwę świąteczną 1971r. w łącznym wymiarze 20 dni, ferie świąteczno-noworoczne (...) i wiosenną przerwę świąteczną 1972r. w łącznym wymiarze 23 dni, ferie świąteczno-noworoczne (...) i wiosenną przerwę świąteczną 1973r. w łącznym wymiarze 22 dni, ferie świąteczno-noworoczne (...) i wiosenną przerwę świąteczną 1974r. w łącznym wymiarze 22 dni, a także ferie świąteczne 1974r. i ferie zimowe oraz wiosenną przerwę świąteczną 1975r. w łącznym wymiarze 25 dni, co łącznie stanowi 3 miesiące i 22 dni (zestawienie sporządzone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dotyczące okresów przerw świątecznych i ferii zimowych k.21-22 akt emerytalnych). Po ukończeniu w dniu 24 maja 1975r. szkoły średniej ubezpieczony ponownie zamieszkał z rodzicami w ich gospodarstwie rolnym i pracował w tym gospodarstwie do 7 lipca 1975r., a w dniu 8 lipca 1975r. podjął pracę zawodową w Krajowej Spółce (...) SA – wówczas Cukrownia (...) w S.. Ubezpieczony nie odbywał służby wojskowej. Razem z ubezpieczonym w gospodarstwie rolnym rodziców pracował jego o 4 lata starszy brat J. J. (2) pracujący równolegle w B.. Z rodzeństwa ubezpieczony ma jeszcze 5 lat młodsza siostrę, która w uwagi na wiek, w rozpatrywanym okresie nie pracowała stale w gospodarstwie rolnym. Rodzice ubezpieczonego z uwagi na stan zdrowia również w ograniczonym zakresie pracowali w gospodarstwie rolnym. Ojciec ubezpieczonego był inwalidą wojennym, miał schorzenia kręgosłupa oraz problemy z żołądkiem, a matka chorowała na serce. Z uwagi na dużą powierzchnię gospodarstwa i brak mechanizacji praca ubezpieczonego miała istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa. Ubezpieczony poświęcał na pracę w gospodarstwie rolnym minimum 4 godziny dziennie, a w większości praca ta zajmowała mu całe dnie (zeznania świadków: S. T. k.20 - nagranie od godziny 1 minuty 5 do godziny 1 minuty 10, J. J. (2) k.20-20v – nagranie od godziny 1 minuty 10 do godziny 1 minuty 15, T. R. k.20v - nagranie od godziny 1 minuty 15 do godziny 1 minuty 18 i H. P. k.20v-21 - nagranie od godziny 1 minuty 18 do godziny 1 minuty 21 oraz zeznania ubezpieczonego k.21 – nagranie od godziny 1 minuty 23 i k.17v-18 – nagranie od minuty 2 do 16).

Ubezpieczony był zatrudniony w Krajowej Spółce (...) SA w T. Oddział Cukrownia (...) w S. w okresie od 8 lipca 1975r. do 10 września 2004r. w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z 4 sierpnia 2014r. k.48 akt emerytalnych).

Ubezpieczony został zatrudniony w powyższym przedsiębiorstwie na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 8 lipca 1975r. na czas nieokreślony. Zgodnie z umową zatrudniony został na stanowisku magazyniera (umowa o pracę z 8 lipca 1975r. k.6 akt osobowych). Na stanowisku tym ubezpieczony pracował przez pierwsze trzy miesiące zatrudnienia w ramach tzw. wstępnego stażu pracy. W dniu 8 października 1975r. ubezpieczony i jego pracodawca zawarli kolejną umowę o pracę, zgodnie z którą ubezpieczony od dnia zawarcia tej umowy zatrudniony został na stanowisku referenta ds technicznych w dziale technicznym (umowa o pracę z 8 października 1975r. k.11 akt osobowych). Na stanowisku referenta ds technicznych ubezpieczony pracował do 31 marca 1977r. Od 1 kwietnia 1977r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu stanowisko samodzielnego referenta ds gospodarki wodno-ściekowej (pismo pracodawcy z 1 kwietnia 1977r. o powierzeniu ubezpieczonemu powyższego stanowiska k.16 akt osobowych). Na wymienionym stanowisku ubezpieczony pracował do 31 maja 1978r. Od 1 czerwca 1978r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu stanowisko kierownika zmiany zwane później kierownikiem produkcji (pismo pracodawcy z 31 maja 1978r. o powierzeniu ubezpieczonemu stanowiska kierownika zmiany k.19 akt osobowych). Na stanowisku kierownika zmiany (kierownika produkcji) ubezpieczony pracował do 31 grudnia 1994r. Od 1 stycznia 1995r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu pełnienie obowiązków głównego technologa (pismo pracodawcy z 1 maja 1995r. k.72 akt osobowych), a od 1 grudnia 1995r. powierzył mu obowiązki głównego technologa (pismo pracodawcy z 1 grudnia 1995r. k.82 akt osobowych). Na stanowisku głównego technologa ubezpieczony pracował do końca zatrudnienia w Cukrowni (...) ,tj. do 10 lutego 2004r.

Każdego roku praca w cukrowni była podzielona na dwa etapy. Przez około 90 dni - 3 miesiące w roku trwała tzw. kampania cukrownicza, podczas której następował pełny cykl produkcji cukru, a przez kolejne 9 miesięcy w roku trwał okres remontu urządzeń i przygotowania ich do kolejnej kampanii cukrowniczej. W okresie kampanii cukrowniczej ubezpieczony jako kierownik produkcji nadzorował cały cykl produkcji cukru. Cykl ten obejmował następujące etapy: etap pierwszy odbywający się na tzw. buraczarni polegający na przygotowaniu surowca ,tj. czyszczeniu i myciu buraków, etap drugi odbywający się na tzw. stacji dyfuzji, gdzie buraki były krojone na specjalnej maszynie i otrzymywano z nich zanieczyszczony sok, etap trzeci odbywający się na stacji oczyszczania wyposażonej w specjalne cedzidła, błotniarki i maszyny filtrujące pracujące w bardzo wysokiej temperaturze – do 100 stopni i pod parą, w których sok był oczyszczany, etap czwarty odbywający się na tzw. stacji wyparnej, w której znajdowały się maszyny tzw. wyparki również pracujące w bardzo wysokiej temperaturze – do 130 stopni, w których sok ulegał zagęszczeniu. Kolejny piąty etap produkcji obejmował krystalizację cukru, odbywał się on w 10 dużych 50-tonowych zbiornikach tzw. warnikach, w których znajdowała się tzw. cukrzyca ,tj. zagęszczony sok, który poddawany był wysokoobrotowemu wirowaniu w wyniku czego syrop oddzielał się od kryształu. Następnie otrzymany cukier był kierowany na suszarnię, która obejmowała kompleks suszarek – ruchomych urządzeń do suszenia. Następnie cukier był pakowany i składowany w magazynie, gdzie podlegał ewidencjonowaniu. W okresie kampanii cukrowniczej produkcja cukru odbywała się na trzy zmiany. Z uwagi na wieloetapowy cykl produkcji cukru ubezpieczony przez cały dzień pracy był obecny na hali produkcyjnej i nadzorował prace podległych mu pracowników i maszyn wykorzystywanych w produkcji. Wśród pracowników były stanowiska pracowników niewykwalifikowanych, którzy zatrudnieni byli głównie do pracy ręcznej np. przy oczyszczaniu i myciu buraków oraz pracownicy, którzy obsługiwali poszczególne maszyny np. krajalnicowy obsługujący maszynę do krojenia buraków, aparatowy wyparki, gotowacz, wirówkarz, pracownik defekosaturacji. Niektóre z maszyn wprawiane były w ruch silnikami elektrycznymi, inne jak wyparki czy warniki, w których surowiec był poddawany podgrzewaniu do bardzo wysokiej temperatury były ogrzewane parą wodną. Ubezpieczony jako kierownik produkcji nadzorował również prace palaczy kotłów parowych. W okresie po kampanii cukrowniczej następował okres, w którym zakład nie prowadził produkcji. Był to czas poświęcony na remont maszyn i przygotowanie zakładu do kolejnej kampanii. W tym czasie maszyny były myte, konserwowane i remontowane. Wówczas pracownicy tzw. stacyjni, którzy w okresie kampanii pracowali na poszczególnych stacjach - odcinkach produkcyjnych, pracowali na stanowiskach ślusarzy i wykonywali konserwacje i remonty maszyn, które wcześniej obsługiwali. Oprócz tego była brygada spawaczy. Konserwacje polegały na przeglądzie urządzeń pod kątem mechanicznym ewentualnie elektrycznym, oczyszczeniu części, które w kampanii miały kontakt z surowcem, zbiorniki były myte, oczyszczane od środka, w razie potrzeby spawane, sprawdzano w nich wężownice ,tj. elementy służące do podgrzewania. Oczyszczane były również kotły znajdujące się kotłowni służące do podgrzewania zbiorników produkcyjnych. Pracowników remontujących maszyny nadzorowali główny mechanik i główny elektryk. Ubezpieczony jako kierownik produkcji dokonywał przeglądów maszyn i oceniał efekty remontów pod kątem procesu technologicznego. Po remontach maszyny były odbierane przez dozór techniczny. Ubezpieczony brał udział w tym odbiorze. Zdaniem głównego technologa w czasie kampanii cukrowniczej było przekazywanie zleceń odnośnie produkcji, utrzymania określonych parametrów (zeznania świadka H. Ż. k.19-20 – nagranie od minuty 41 do godziny 1 minuty 5 oraz zeznania ubezpieczonego k.21-21v – nagranie od godziny 1 minuty 23 do godziny 1 minuty 34 i k.17v-18v – nagranie od minuty 2 do 35).

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (raport z analizy konta k.37 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie H. J. podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, a także przesłankę stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat. Poza sporem pozostawało, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek 60 lat. W zakresie wymaganego okresu ubezpieczenia organ rentowy ustalił, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. osiągnął staż w wymiarze 24 lat, 1 miesiąca i 5 dni, w tym 8 miesięcy i 2 dni tytułem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Zaliczone przez organ rentowy okresy pracy w gospodarstwie rolnym dotyczą okresu od ukończenia przez ubezpieczonego 16. roku życia ,tj. od 10 lutego 1970r. do chwili podjęcia przez niego nauki w szkole średniej w T. ,tj. do 31 sierpnia 1970r., a następnie okresu od ukończenia tej szkoły ,tj. od 25 maja 1975r. do chwili podjęcia pracy zawodowej ,tj. do 7 lipca 1975r. (vide: ustalenia faktyczne). W odwołaniu od przedmiotowej decyzji ubezpieczony podnosił, że do okresu ubezpieczenia powinny być zaliczone również okresy jego pracy w gospodarstwie rolnym przypadające w wakcje oraz ferie na przestrzeni nauki w szkole średniej ,tj. w latach 1970-1975. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało słuszność twierdzeń ubezpieczonego. Niewątpliwie ucząc się w T. i mieszkając tam w ciągu roku szkolnego ubezpieczony nie mógł na co dzień pracować w gospodarstwie rolnym rodziców. Jednakże jak wynika z przeprowadzonych w sprawie dowodów z dokumentów oraz z zeznań świadków i spójnych zeznań ubezpieczonego, w okresie nauki w szkole średniej ubezpieczony, jak każdy uczeń, korzystał z wakacji trwających każdorazowo ponad 2 miesiące, a także z dłuższych niż weeekendowe przerw świątecznych oraz ferii zimowych, które łącznie trwały ponad 20 dni w roku i wszystkie te przerwy oraz wakacje ubezpieczony spędzał w rodzinnym gospodarstwie podejmując prace w gospodarstwie rolnym. Fakt pracy ubezpieczonego w gospodarstwie we wskazanych okresach nie budzi wątpliwości. Gospodarstwo rolne rodziców ubezpieczonego było, jak na ówczesne warunki gospodarstwem dużym, przez to zakres prac do wykonania był znaczny, a z uwagi na to, że gospodarstwo rolne nie było zmechanizowane praca ubezpieczonego oraz jego brata była nieodzowna dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa, szczególnie w okresach wiosennych i letnich, kiedy było wiele pracy w polu, a rodzice ubezpieczonego z uwagi na stan zdrowia w ograniczonym zakresie pracowali w tym gospodarstwie. Również w okresie zimowych przerw od nauki w szkole praca ubezpieczonego była istotna dla funkcjonowania gospodarstwa z uwagi na prace przy zwierzętach, przy młócce oraz innych. Z przedstawionych wcześniej ustaleń Sądu wynika, że łączny okres wakacji i innych dłuższych przerw od nauki w szkole spędzanych przez ubezpieczonego na pracy w gospodarstwie rolnym przekracza 1 rok. Okres ten doliczony w myśl art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do okresu wymaganego do emerytury, powoduje, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym co najmniej 25-letnim okresem ubezpieczenia.

Przechodząc do kwestii pracy w szczególnych warunkach wskazać należy, że w ocenie ubezpieczonego do pracy w takich warunkach należy zaliczyć okres jego pracy w Cukrowni w S. na stanowisku kierownika produkcji od 1 czerwca 1978r. do 31 grudnia 1994r. i w dalszej kolejności na stanowisku głównego technologa, na którym pracował od 1 stycznia 1995r. Analizując przeprowadzone w sprawie dowody Sąd doszedł do przekonania, że brak jest podstaw, aby pracę ubezpieczonego na stanowisku kierownika produkcji oraz głównego technologa zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach. Z ustaleń Sądu wynika, że działalność cukrowni i tym samym praca ubezpieczonego obejmowała dwa etapy, które powtarzały się co roku. Pierwszy etap to kampania cukrownicza trwająca przez około 3 miesiące, kiedy to w cukrowni odbywała się produkcja cukru w oparciu o coroczny zbiór buraków i kolejny etap to około dziewięciomiesięczny okres bez produkcji, poświęcony na remont urządzeń i przygotowanie ich do kolejnej kampanii. Rozpatrując, w oparciu o zgromadzone dowody, oba te okresy pracy stwierdzić należało, że ani w okresie kampanii cukrowniczej, ani w okresie remontowym praca ubezpieczonego nie odpowiadała pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) i wykazów pracy w szczególnych warunkach zawartych w załączniku do tego rozporządzenia. Należy przy tym podkreślić, że katalog prac wykonywanych w szczególnych warunkach, zawarty w wykazach A i B powyższego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów, jest katalogiem zamkniętym i nie jest możliwe uznanie określonej pracy za pracę w szczególnych warunkach na zasadzie podobieństwa określonych prac lub wykazania, że praca odbywała się w szkodliwych lub uciążliwych dla organizmu człowieka warunkach. Pojęcie warunków szkodliwych nie jest bowiem tożsame z pojęcie pracy w szczególnych warunkach. W oparciu o spójne i logiczne zeznania świadka H. Ż. - pracującej w przeszłości na analogicznych stanowiskach co ubezpieczony i będącej jego przełożoną oraz osobą zarządzającą Cukrownią, a także w oparciu o spójne zeznania ubezpieczonego Sąd ustalił, że w okresie pełnienia przez ubezpieczonego stanowiska kierownika produkcji podczas kampanii cukrowniczych ubezpieczony nadzorował wieloetapowy proces produkcji cukru. Do jego obowiązków należał nadzór nad pracownikami oraz maszynami wykorzystywanymi w tym procesie, a także zapewnienie bezpieczeństwa pracy. W tych okolicznościach uzasadnione jest stwierdzenie, że ubezpieczony sprawował dozór inżynieryjno-techniczny w procesie produkcji cukru. Ustalenie to nie uprawnia jednak do wniosku, że w okresie kampanii cukrowniczej, a zatem przez około 3 miesiące każdego roku w okresie pełnienia funkcji kierownika produkcji, ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach. W wykazie A dziale XIV poz. 24 załącznika do w/w rozporządzenia wskazano, że do pracy w szczególnych warunkach zalicza się kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. I tak, o ile ubezpieczony sprawował dozór inżynieryjno-techniczny nad procesem produkcji cukru, o tyle prace, które nadzorował nie były pracami na oddziałach - wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Produkcję cukru należy zaliczyć do działalności z zakresu przemysłu rolno-spożywczego. W zakresie tego przemysłu prace w szczególnych warunkach określone są w dziale X wykazu A załącznika do w/w rozporządzenia. Analiza zawartych w tym dziale pozycji pokazuje, że do pracy w szczególnych warunkach nie zostały zaliczone żadne prace przy produkcji cukru, w odróżnienieniu od niektórych prac wykonywanych np. w przemyśle drożdżowym czy piwowarskim. Wskazać należy, że jak wynika z ustaleń Sądu w ramach pełnionej funkcji kierownika produkcji ubezpieczony nadzorował m.in. prace palaczy kotłów przemysłowych, o których mowa w wykazie A dział XIV poz.1 załącznika, które to kotły służyły do podgrzewania opisanych wcześniej zbiorników wykorzystywanych w procesie produkcji. Prace palaczy kotłów są zaliczane do pracy w szczególnych warunkach, ale w procesie produkcji cukru praca tych urządzeń, choć istotna, stanowiła jedynie wycinek pracy i niewielką część urządzeń wykorzystywanych w tym procesie (vide: ustalenia faktyczne). Z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika ponadto, że temperatura i ciśnienie w zbiornikach, w których poddawano obróbce surowiec do produkcji cukru były wysokie. Wpływało to na wysoką temperaturę w hali produkcyjnej, ale okoliczność tak jak wskazano wyżej nie jest przesłanką ustalenia pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu do pracy w szczególnych warunkach nie można zaliczyć również pracy wykonywanej przez ubezpieczonego na stanowisku kierownika produkcji w okresach remontowych między jedną a druga kampanią cukrowniczą trwających przez około 9 miesięcy w roku. Po pierwsze wskazać należy, że prace remontowe i konserwacyjne odbywały się w okresie, w którym nie było produkcji – zakład nie znajdował się w ruchu. Prace te wykonywane były przez pracowników zatrudnionych głównie na stanowisku ślusarzy, ale również przez ekipę spawaczy i obejmowały w zależności od maszyny lub urządzenia - ich czyszczenie (głównie zbiorników), wymianę zużytych części, spawanie określonych elementów, sprawdzanie działania urządzeń pod względem mechanicznym lub elektrycznym. Z zeznań świadka H. Ż. wynika, że czynności pracowników wykonujących konserwację i remonty maszyn nadzorował główny mechanik i główny elektryk. Ubezpieczony jako kierownik produkcji brał udział w przeglądach maszyn, miał wpływ na zakres naprawy i oceniał efekty prac ekip remontowych, ale dokonywał tego pod kątem przyszłego procesu produkcji. W ocenie Sądu przedstawione okoliczności nie pozwalają uznać, aby w okresach remontowych ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach poprzez sprawowanie dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Do pracy w szczególnych warunkach nie może być zaliczona również praca ubezpieczonego na stanowisku głównego technologa wykonywana przez niego w okresie do 1 stycznia 1995r. do 31 grudnia 1998r. W tym zakresie aktualne pozostają rozważania poczynione przy okazji oceny pracy ubezpieczonego na stanowisku kierownika produkcji.

Mając na uwadze całokształt przedstawionych okoliczności, wobec niewykazania przez ubezpieczonego co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 kpc oddalił odwołanie ubezpieczonego.