Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2015 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O. i B. O.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Grudziądzu

z dnia 18 lutego 2015 r.

sygn. akt I C 1702/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym.

/SSO Jadwiga Siedlaczek/ /SSO Hanna Matuszewska/ /SSO Małgorzata Kończal/

Sygn. akt VIII Ca 391/15

UZASADNIENIE

W dniu 18 lutego 2015 r. Sąd Rejonowy w Grudziądzu wydał wyrok, w którym 1) zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powodów M. O. i B. O. jako solidarnie uprawnionych kwotę 2401,69 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty oraz 2) zasądził od pozwanego na rzecz powodów jako solidarnie uprawnionych kwotę 1150,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie B. O. i M. O. są właścicielami samochodu osobowego marki C. nr rej. (...) oraz że w dniu 2 maja 2013 r. doszło do kolizji drogowej w Ł., w której uczestniczył pojazd powodów i pojazd markiV. nr rej. (...). Po zdarzeniu sprawca kolizji podpisał oświadczenie, w którym przyznał się do winy. Pojazd kierowany przez sprawcę posiadał ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów u pozwanego. Powodowie zgłosili szkodę pozwanemu. Pozwany w toku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego określił wartość odszkodowania na kwotę 2.401,69 zł. Sąd ustalił jednocześnie, że pismem z dnia 31 maja 2013 r. pozwany odmówił jednak wypłaty odszkodowania stwierdzając, iż brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności za skutki zdarzenia w ramach zawartego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadacza pojazdu mechanicznego marki V. nr rej. (...) w związku z faktem, że wskazany w oświadczeniu wydanym na miejscu zdarzenia sprawca kolizji nie potwierdził swojej winy oraz zaprzeczył by uczestniczył w przedmiotowym zdarzeniu.

Zdaniem Sądu I instancji, spór między stronami dotyczył ustalenia okoliczności kto był sprawcą zdarzenia, które miało miejsce w dniu 2 maja 2013 r. Sąd nie miał wątpliwości, że z zeznań świadka D. K. oraz umowy sprzedaży samochodu z dnia 19 kwietnia 2013 r. wynika, iż D. K. jest właścicielem pojazdu marki V., rok produkcji 1995, który nabył od M. Ś.. W ocenie Sądu Rejonowego, z przedmiotowej umowy sprzedaży wynika również, że wydanie pojazdu nastąpiło w dniu zawarcia umowy, a nabywcy przekazano m.in. polisę potwierdzającą zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdu u pozwanego. Dodatkowo pojazd ten został zarejestrowany na nabywcę w dniu 31 maja 2013 r., przy czym numer rejestracyjny pojazdu został zmieniony. Sąd stwierdził, że w dniu 2 maja 2013 r. D. K. użyczył grzecznościowo samochód swojemu koledze J. K., który zamierzał zakupić w Hipermarkecie Castorama materiały niezbędne do remontu i przewieźć je do swojego mieszkania. W czasie użytkowania pojazdu przez J. K. doszło do kolizji, w której uczestniczył pojazd powodów. J. K. przyznał, że do zdarzenia doszło z jego winy i nie wzywano Policji. W zaistniałej sytuacji, sprawca zdarzenia podał, że jest właścicielem samochodu V.i przedłożył umowę kupna, polisę, dowód rejestracyjny pojazdu, tj. dokumenty, które przekazał mu D. K. oraz swoje prawo jazdy. Następnie powódka B. O. spisała z przedstawionych jej dokumentów niezbędne dane i zamieściła je w oświadczeniu o zdarzeniu drogowym. W rubryce „ kierujący pojazdem (wg. prawa jazdy)” wpisała ona M. Ś., jako osobę wymienioną w polisie. Powódka wpisała również numer prawa jazdy z dokumentu, który przedstawił jej J. K. (sprawca zdarzenia podpisał oświadczenie składając nieczytelny podpis). Sąd Rejonowy uznał, że nie zwalnia właściciela od odpowiedzialności, użycie przez kierowcę dla celów własnych samochodu powierzonego mu przez właściciela – nie jest posiadaczem zależnym osoba, która uzyskała władztwo prekaryjne. Sprawca zdarzenia J. K. korzystał z samochodu D. K. tylko grzecznościowo, dlatego w ocenie Sądu, pozwany ponosi odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie na podstawie art. 436 § 2 k.c. oraz art. 34 ust. 1 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 392 z późn. zm.).

Od powyższego wyroku apelację złożył pozwany, zaskarżając go w części, tj. w zakresie odsetek ustawowych od należności głównej zasądzonej w punkcie I wyroku (niezaskarżonej apelacją), tj. od odsetek ustawowych od kwoty 2401,69 zł za okres od dnia 3 czerwca 2013 r. do dnia poprzedzającego wydanie wyroku – 17 lutego 2015 r.; odsetki te po skapitalizowaniu wynoszą 515,87 zł. Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odsetek od zasądzonej kwoty głównej od daty wyrokowania do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje. Jednocześnie pozwany w apelacji zarzucił wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 817 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) poprzez niewłaściwe ustalenie daty wymagalności roszczenia powodów o zapłatę odszkodowania.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego i przyjmuje je za swoje, czyniąc podstawą własnego rozstrzygnięcia. W związku z tym nie istniała potrzeba ich szczegółowego powtarzania (por. postanowienie SN z dnia 19 czerwca 2013 r., I CSK 156/13, LEX nr 1365587). Wskazać też należy, że w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd a quo dokonał właściwej oceny ustalonego stanu faktycznego i z powyższego wyciągnął prawidłowe oraz w pełni uzasadnione wnioski. Również w apelacji pozwany przyznał, że po przeprowadzeniu postępowania sądowego, w szczególności po przesłuchaniu świadków, Sąd słusznie ustalił przebieg zdarzenia i odpowiedzialność pozwanego co do zasady.

Na wstępie rozważań prawnych wskazać należy, że powodowie wywodzą swoje roszczenie z czynu niedozwolonego – kolizji drogowej w dniu 2 maja 2013 r. Powodów nie łączył z pozwanym stosunek zobowiązaniowy (umowny); taki stosunek prawny występował jedynie między właścicielem pojazdu, a (...)S.A. W sprawie należało zatem powołać się na przepisy dotyczące postępowania zwykłego, a nie postępowania odrębnego - postępowania uproszczonego. W postępowaniu uproszczonym nie są bowiem rozpoznawane sprawy, które nie dotyczą stosunku umownego, a więc m.in. wynikające z tytułu czynu niedozwolonego (roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym), tj. o odszkodowanie lub zadośćuczynienie (J. Jankowski, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 505 ^{( 1)} , pod red. A. Góry-Błaszczykowskiej, Legalis 2013; I. Gil, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 505 ^{( 1)} , pod red. E. Marszałkowskiej-Krześ, Legalis 2015).

Pozwany zaskarżył przedmiotowy wyrok w części, tj. jedynie w zakresie odsetek ustawowych od należności głównej zasądzonej w punkcie I wyroku – od dnia 3 czerwca 2013 r. do dnia 17 lutego 2015 r. Pozwany zakwestionował tym samym okoliczność, że roszczenie objęte pozwem było wymagalne z dniem 2 czerwca 2013 r. Argumentacja pozwanego skupiała się przede wszystkim na okoliczności, że na skutek mylnego określenia przez powódkę osoby kierującej pojazdem V., postępowanie likwidacyjne przeprowadzone przez pozwanego nie było w stanie ustalić faktu i granic jego odpowiedzialności odszkodowawczej.

W niniejszej sprawie, na mocy umowy sprzedaży z dnia 19 kwietnia 2013 r., D. K. nabył od M. Ś. pojazd marki V.. Z kolei w dniu 2 maja 2013 r. D. K. użyczył grzecznościowo przedmiotowy pojazd J. K.. Tego samego dnia nastąpiło zdarzenie drogowe (kolizja), którego uczestnikami byli powodowie. Pojazdem V.kierował natomiast J. K.. Na miejscu zdarzenia, sprawca (J. K.) poinformował powódkę, że jest właścicielem samochodu V. i przedłożył umowę sprzedaży, polisę, dowód rejestracyjny pojazdu, tj. dokumenty, które przekazał mu D. K. oraz swoje prawo jazdy. Powódka spisała z przedstawionych jej dokumentów niezbędne dane i zamieściła je w oświadczeniu o zdarzeniu drogowym. W rubryce „kierujący pojazdem (wg. prawa jazdy)” wpisała M. Ś., jako osobę wymienioną w polisie. Powódka wpisała również numer prawa jazdy z dokumentu, który przedstawił jej J. K.. Sprawca zdarzenia podpisał oświadczenie, składając nieczytelny podpis. W związku z tym, że sprawca wzbudził zaufanie powodów i wydawał się im wiarygodny, nie nalegali, aby złożył dodatkowy czytelny podpis. Sprawca kilkakrotnie przepraszał powodów oraz dzieci, które z nimi jechały. Na dworze była mżawka, było pochmurno i mokro (k. 203-204 akt). Podkreślić należy, że w toku postępowania pozwany nie zaprzeczył, że to sprawca kolizji – J. K., podał powódce, iż jest właścicielem pojazdu V. oraz że nazywa się M. Ś..

Mając na uwadze okoliczności sprawy, słusznym jest, że powódka, będąca w szoku po zdarzeniu drogowym, zaufała sprawcy prowadzącemu pojazd ubezpieczony przez pozwanego. Kilkakrotnie sprawca przepraszał powodów przez co wydawał się im wiarygodny. Powodowie chcieli, w miarę możliwości, jak najszybciej wypełnić formalności związane ze zdarzeniem i jechać w dalszą drogę – w C. czekał na nich nocleg; poza tym na skutek zdarzenia powódkę rozbolała głowa i kark. Dodatkowo na dworze była niesprzyjająca pogoda. Zdaniem Sądu Odwoławczego, wskazanie przez powódkę niewłaściwej osoby nie było świadomym wprowadzeniem pozwanego w błąd, a jedynie omyłką wynikającą z okoliczności kolizji drogowej, w szczególności stresującej sytuacji samego zdarzenia. Powódka wpisała w dokumentach informacje podane jej przez sprawcę kolizji.

Zgodnie z art. 817 § 1 k.c., ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Z kolei § 2 powołanego artykułu stanowi, że gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie przewidzianym w § 1. Podobne rozwiązanie przewiduje art. 14 ustawy z 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…).

W ocenie Sądu Odwoławczego, w sprawie nie powstała sytuacja niemożliwości wyjaśnienia w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia. Po zgłoszeniu zdarzenia przez stronę powodową, na pozwanym spoczywał obowiązek przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, a w związku z tym obowiązek ustalenia w oznaczonym terminie okoliczności pozwalających na ustalenie przesłanek swojej odpowiedzialności oraz zbadanie okoliczności dotyczących wysokości szkody. Ustanawiając krótki termin spełnienia świadczenia, ustawodawca wskazał na konieczność szybkiej i efektywnej likwidacji szkody ubezpieczeniowej. Po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku ubezpieczyciel - jako profesjonalista korzystający z wyspecjalizowanej kadry i w razie potrzeby z pomocy rzeczoznawców (art. 355 § 2 k.c.) - obowiązany jest do samodzielnego i aktywnego wyjaśnienia okoliczności wypadku (przesłanek swojej odpowiedzialności) oraz wysokości powstałej szkody. Rolą sądu w ewentualnym procesie może być jedynie kontrola prawidłowości ustalenia przez ubezpieczyciela wysokości odszkodowania (wyrok SN z dnia 16 grudnia 2011 r., V CSK 38/11, Lex nr 1129170; wyrok SA w Białymstoku z dnia 16 maja 2014 r., I ACa 90/14, Lex nr 1477024). Dodatkowo ubezpieczyciel popada w opóźnienie po upływie terminu wskazanego w ustawie, chyba że wykaże zaistnienie okoliczności, o których mowa w art. 817 § 2 k.c. Opóźnienie dłużnika w tym przypadku będzie w świetle ustawy wyłączone jedynie w sytuacji, gdy ubezpieczyciel wykaże istnienie przeszkód w postaci niemożliwości wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia, mimo działań podejmowanych z wymaganą od niego starannością profesjonalisty (wyrok SA w Szczecinie z dnia 24 września 2014 r., I ACa 389/14, Lex nr 1563606).

Zdaniem Sądu Odwoławczego, za przeszkodę uniemożliwiającą ustalenie odpowiedzialności pozwanego w niniejszej sprawie nie można uznać niewystarczający stan niewiedzy co do osoby właściciela pojazdu V.. Zgodnie z powyższym stanowiskiem, przeniesienie własności przedmiotowego pojazdu nie wpływa na fakt odpowiedzialności ubezpieczeniowej pozwanego, a nieustalenia okoliczności dotyczących okoliczności i wysokości szkody pozwanego wynikało z niezachowanie przez niego należytej staranności odpowiedniej profesjonaliście. Pozwany był poinformowany o zmianie właściciela przedmiotowego pojazdu i z łatwością mógł ustalić odpowiednie dane niezbędne do zakończenia postępowania likwidacyjnego.

Wobec okoliczności sprawy, nie jest trafne stwierdzenie pozwanego, że ustalenie rzeczywistych danych sprawcy i potwierdzenie przez to okoliczności samego zdarzenia stało się możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania sądowego. Bierne oczekiwanie ubezpieczyciela na wynik toczącego się procesu naraża go na ryzyko popadnięcia w opóźnienie lub zwłokę w spełnieniu świadczenia odszkodowawczego (wyrok SN z dnia 16 grudnia 2011 r., V CSK 38/11, Lex nr 1129170).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu postanowiono zgodnie z przepisem art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 6 p.

2 w zw. z { 13 p.1 ust.1.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa Kosztów nieopłacanej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. I z 2013 poz. 461 ze zm.)

/SSO Jadwiga Siedlaczek/ /SSO Hanna Matuszewska/ /SSO Małgorzata Kończal/