Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy A. M. (M.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o wysokość emerytury

na skutek

odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 15 maja 2015 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSR del. Grzegorz Tyrka

VIII U 958/15

UZASADNIENIE

A. M. domagał się wypłaty przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwoty 2 245,32 zł tytułem renty rodzinnej za 2008 rok.

Zaskarżoną decyzją z dnia 15 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił A. M. wypłaty dochodzonej części renty rodzinnej za 2008 rok.

Na uzasadnienie podano, że A. M., będąc rencistą, uzyskał przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz zatrudnienia za 2008 rok. Przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej wyniósł 20 928,56 zł i stanowił roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. 60% przeciętnego wynagrodzenia. Przychód z tytułu zatrudnienia wyniósł 6 756 zł. W związku osiągnięciem dodatkowego przychodu A. M. został zobowiązany do zwrotu kwoty 2 245,32 zł tytułem nienależnie pobranego świadczenia rentowego.

A. M. wniósł odwołanie, domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie wysokości świadczenia rentowego za 2008 roku i wypłaty kwoty 2 245,32 zł, która została niesłusznie uznana za świadczenie nienależnie.

Na uzasadnienie podano, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. wadliwie przyjął przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na poziomie 20 928,56 zł, ponieważ odwołujący A. M. nie uzyskał żadnego przychodu. Na tę okoliczność odwołujący przedstawił dowód w postaci zaświadczenia z urzędu skarbowego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. wniósł o oddalenie odwołania.

Na uzasadnienie podano, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu, bowiem zgodnie z przepisami za 2008 rok należało przyjąć przychód z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej na poziomie 20 928,56 zł, tj. przychód stanowiący roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie mniej niż 60% przeciętnego wynagrodzenia. Dodatkowo z tytułu zatrudnienia A. M. uzyskał kwotę 6 756 zł. Prawomocną decyzją z dnia 27 listopada 2009 roku organ rentowy dokonał rozliczenie renty rodzinnej za 2008 rok i ustalił kwotę nienależnie pobranych świadczeń w wysokości 2 245,32 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie decyzji z dnia 1 marca 2007 roku i z dnia 1 marca 2008 roku odwołujący posiadał w 2008 roku prawo do renty rodzinnej.

Prawomocną decyzją z dnia 27 listopada 2009 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. zobowiązał odwołującego do zwrotu kwoty 2 245,32 zł tytułem nienależnie pobranego świadczenia rentowego, bowiem odwołujący w 2008 roku uzyskał przychód z tytułu wykonywania dodatkowej pracy powodujący zmniejszenie świadczenia rentowego. Organ rentowy ustalił, że przychód z dodatkowej pracy wyniósł 27 684,56 zł i mieścił się w przedziale między niższą a wyższą kwotą graniczną, tj. dopuszczalnymi kwotami przychodu obliczonymi wskaźnikami 70% i 130% przeciętnego wynagrodzenia, co spowodowało zmniejszenie świadczenia rentowego o kwotę równą kwocie przekroczenia, nie wyższą jednak niż maksymalna kwota zmniejszenia, tj. 374,22 zł. Przekroczenie przychodu nastąpiło w okresie od czerwca do listopada 2008 roku, co powodowało zmniejszenie świadczenia o 2 245,32 zł (6 miesięcy x 374,22 zł).

Dnia 4 maja 2015 roku odwołujący wniósł o ustalenie wysokości renty rodzinnej za 2008 rok i wypłatę potrąconej kwoty 2 245,32 zł.

Na uzasadnienie podał, że faktycznie za 2008 rok z działalności gospodarczej wyniósł 0 zł, i na tę okoliczność załączył zaświadczenie z urzędu skarbowego.

/dowód z akt ZUS/.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. M. nie zasługuje na uwzględnienie.

Inicjując rozważania prawne należy podnieść, że sąd jest związany prawomocną decyzją organu rentowego z dnia 27 listopada 2009 roku. Skoro organ rentowy wydał decyzję z dnia 27 listopada 2009 roku dotyczącą praw i obowiązków, której odwołujący nie zaskarżył, to sąd musi mieć na względzie przy rozstrzyganiu innych spraw dotyczących tej osoby wynikający z niej stan prawny. Sąd Najwyższy w wyroku z 29 stycznia 2008 roku (w sprawie I UK 173/07, opublikowanym w OSNP z 2009 roku, Nr5–6, poz. 78) stwierdził, że sąd ubezpieczeń społecznych jest związany ostateczną decyzją, od której strona ani nie wniosła odwołania w trybie art. 477 ⁹ k.p.c., ani nie podważyła jej skuteczności w inny prawem przewidziany sposób. Znajduje tu bowiem zastosowanie zasada domniemania prawidłowości aktów administracyjnych, zgodnie z którą wywołują one skutki prawne i wiążą inne organy państwowe, w tym sądy. Na tę okoliczność zwracał także uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 listopada 1998 roku (w sprawie III SA 1103/97, niepublikowany.). Ma to istotne znaczenie praktyczne, gdyż uniemożliwia osobie niezadowolonej z takiej decyzji późniejsze jej podważanie w ramach innego postępowania sądowego. Zaniedbanie więc zaskarżenia decyzji organu rentowego mającej znaczenie niejako prejudycjalne uniemożliwia następnie kwestionowanie wynikających z niej skutków prawnych w innym postępowaniu.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy zwrócić uwagę, iż odwołujący nie mógł skutecznie wystąpić o ponowne ustalenie wysokości świadczenia rentowego za 2008 rok i wypłatę kwoty 2 245,32 zł, która na podstawie decyzji z dnia 27 listopada 2009 roku została pobrana przez organ rentowym. Odwołujący nie może skutecznie podważyć prawomocnej decyzji z dnia 27 listopada 2009 roku.

Na marginesie należy wskazać, że na podstawie art. 104 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale – art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2013 roku, poz. 1442 ze zm.).

Z wyżej wymienionych norm prawnych wynika, że ustawodawca przyjął fikcję prawną w zakresie ustalenia przychodu dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność. Oznacza to, że niezależnie od wysokości faktycznie osiąganego przychodu przy rozliczaniu emerytur i rent należy wziąć pod uwagę, że przychód stanowi roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 60% przeciętnego wynagrodzenia. Zatem nie jest istotne jaki faktycznie przychód osiągnął odwołujący, bowiem przepisy prawa ustalają minimalną kwotę przychodu.

Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 marca 2005 roku (w sprawie K 27/03, opublikowanym w OTK-A z 2005 roku, Nr 3, poz. 22) wyraził pogląd, że nie można negować korzystnego charakteru art. 104 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla części emerytów i rencistów prowadzących działalność gospodarczą. Ich oświadczenie, że osiągają przychody na poziomie minimalnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, powoduje, że w rzeczywistości mogą osiągać dowolnie wysokie przychody. Zatem w/w norma prawna wprowadziła korzystne zmiany prawne dla większości ich adresatów. Jednakże w odniesieniu do pewnej grupy adresatów w/w norma prawna okazała się niekorzystna. Chodzi tu o tych emerytów i rencistów, którzy z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej uzyskują rzeczywisty przychód, który jest niższy niż ustalony jako minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy świadczeniobiorcy uzyskują dodatkowe przychody z kilku tytułów działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego albo gdy łączą zatrudnienie w ramach stosunku pracy z prowadzeniem działalności gospodarczej, a uzyskiwany z tej działalności przychód jest niższy niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzedzającym kwartale. W konsekwencji wskazana grupa adresatów nie ma możliwości wykazania rzeczywistej kwoty przychodu i musi zadeklarować kwotę stanowiącą minimum podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, co powoduje dolegliwości w postaci zawieszenia prawa do emerytury lub renty albo zmniejszenia należnego im z tego tytułu świadczenia.

Odwołujący wskazał, że podstawą zainicjowania postępowania przed organem rentowym była norma prawna zawarta w art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którą prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Należy zwrócić uwagę, że nowy dowód w postaci zaświadczenia z urzędu skarbowego o braku przychodu w 2008 roku nie ma wpływu na wysokość renty rodzinnej za 2008 rok. Z powyższych rozważań wynika, że przychód odwołującego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wynosi roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 60% przeciętnego wynagrodzenia.

Mając na uwadze art. 104 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało oddalić odwołanie.

(-) SSR del. Grzegorz Tyrka