Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Rataj

Sędziowie: SSO Alicja Spustek- Kląskała

SSR del. Justyna Szurgacz- Ślęzak

Protokolant: Marta Anzorge

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa N. S. i B. S. (1)

przeciwko D. S.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 8 października 2014 r. sygn. akt III R C 112/13;

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w pkt I i III w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powódki N. S. alimenty w kwocie po 400 zł (czterysta złotych) miesięcznie w okresie od dnia 01.01.2013 r. do dnia 31.08.2013 r. oraz po 250 zł (dwieście pięćdziesiąt złotych) miesięcznie w okresie od dnia 01.09.2013 r. do dnia 28.02.2014 r., nie zmieniając dalszych postanowień pkt I;

II.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w pkt II i III w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda B. S. (1) alimenty w kwocie po 600 zł (sześćset złotych) miesięcznie w okresie od dnia 01.01.2013 r. do dnia 28.02.2014 r. oraz po 1000 zł (jeden tysiąc złotych) miesięcznie od dnia 01.03.2014 r., nie zmieniając dalszych postanowień pkt II;

III.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w pkt IV, V i VI w ten sposób, że opłatę określoną w pkt IV obniża do kwoty 835 zł, zaś koszty procesu między stronami ustalone pkt V i VI wzajemnie znosi;

IV.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

V.  koszty procesu poniesione przez strony w postępowaniu odwoławczym wzajemnie znosi.

/Justyna Szurgacz- Ślęzak / / Grażyna Rataj / /Alicja Spustek- Kląskała/

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 października 2014 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt III RC 112/13 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej w pkt. I wyroku zasądził od pozwanego D. S. na rzecz powódki N. S. alimenty w kwocie po 900 zł miesięcznie, płatne począwszy od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 28 lutego 2014 r., z góry do 10. dnia każdego kolejnego miesiąca kalendarzowego, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat; w pkt. II wyroku zasądził od pozwanego D. S. na rzecz powoda B. S. (1) alimenty w kwocie po 1000 zł miesięcznie, płatne począwszy od dnia 1 stycznia 2-13 r., z góry do 10. dnia każdego miesiąca kalendarzowego, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat; w pkt. III wyroku Sąd w pozostałym zakresie oddalił powództwo. W pkt. IV wyroku Sąd I instancji nakazał pozwanemu D. S., aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1140 zł tytułem opłaty sądowej, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni. W pkt. V zasądził od pozwanego na rzecz powódki N. S. kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W pkt. VI zasądził od pozwanego na rzecz powoda B. S. (1) kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wreszcie, w pkt. VI wyroku Sąd I instancji nadał wyrokowi w pkt. I i II rygor natychmiastowej wykonalności.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci:

Odpisy skrócone aktów urodzenia (k. 10-11); odpis aktu notarialnego z dnia 9 listopada 2010 r. (k. 12-14), zaświadczenie (...) Przyrodniczego we W. z dnia 24 stycznia 2013 r. i 21 czerwca 2013 r. (k. 15), zaświadczenie lekarskie dotyczące powódki z dnia 1 lutego 2013 r. (k. 16), potwierdzenia przelewów bankowych BP (...) (k. 17-18); zaświadczenie z LO Nr 5 powoda z dnia 24 stycznia 2013 r. (k. 20); zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia powoda z dnia 30 lipca 2012 r. (k. 21), zestawienie transakcji bankowej z (...) (k. 22-24, k. 35-38, k. 40-42); faktura (k. 34); zestawienie rat kredytu z dnia 31 lipca 2012 r. (k. 43-44); przesłuchanie świadka M. S. (k. 144-145); informacja o leczeniu ortodontycznym z dnia 13 lutego 2013 r. (k. 140); informacja US we W. dotycząca matki powodów (k. 159-165); zaświadczenie Politechniki (...) z dnia 3 marca 2012 r. (k. 219); zaświadczenie (...) Przyrodniczego z dnia 26 czerwca 2014 r. (k. 253); zaświadczenie naczelnika US z dnia 3 kwietnia 2014 r. dotyczące powódki (k. 254); zaświadczenie (...) Przyrodniczego we W. z dnia 26 września 2014 r. (k. 278); potwierdzenie przelewów, rachunków, faktur, informacji o wysokości kredytu wraz z pismem z dnia 29 września 2014 r. (k. 273-301); przesłuchanie N. S. (protokół rozprawy z dnia 15 września 2014 r., czas: 00:09:59-00:35:20); przesłuchanie B. S. (2) (protokół rozprawy z dnia 15 września 2014 r., czas: 00:35:21-00:58:32);informacja (...) (k. 25); zaświadczenie o ukończeniu kursu przez pozwanego z dnia 28 sierpnia 2009 r. (k. 26); zaświadczenie z transportowego dozoru technicznego z dnia 20 września 2010 r. (k. 27); dyplom ukończenia studiów przez pozwanego (k. 28); informacja E. Hestia z dnia 11 grudnia 2011 r. (k. 29); informacja A. z grudnia 2012 r. (k. 30-31); zaświadczenie z dziennego ośrodka psychiatrii z dnia 4 lutego 2013 r. (k. 32); zeznanie podatkowe pozwanego za lata 2006-2010, 2011, 2012 (k. 66-76, k. 78-81); odpis skróconego aktu urodzenia małoletniego A. S. (k. 112); faktury VAT przedłożone przez pozwanego (k. 130); informacja Pierwszego US we W. dot. Pozwanego (k. 155); informacja Starostwa Powiatowego w O. (k. 166); informacja Urzędu Miejskiego W. z dnia 10 września 2013 r. (k. 152); zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia pozwanego (k. 176); umowa dzierżawy z dnia 23 września 2013 r. (k. 177); zawiadomienie o zmianach w ewidencji gruntów (k. 178); informacja (...) (k. 179); pismo PUP we W. z dnia 30 września 2014 r. (k. 302); przesłuchanie pozwanego (protokół rozprawy z dnia 15 września 2014 r., czas: 00:58:33-01:26:19)

N. S., urodzona dnia (...), i B. S. (1), urodzony dnia (...), pochodzą ze związku małżeńskiego M. S. i D. S..

Pozwany do września 2010 r. mieszkał w domu wraz z powodami, małoletnią córą i byłą żoną M. S.. Następnie pozwany wyprowadził się.

W dniu 9 listopada 2010 r. D. S. i M. S. zawarli umowę przedwstępną o podział majątku wspólnego i porozumienie, w wyniku którego do czasu sprzedaży nieruchomości, w której wspólnie mieszkali, D. S. zobowiązał się do płacenia kwoty 3000 zł miesięcznie, z czego 2000 zł na zobowiązania alimentacyjne wobec dzieci, a 1000 zł na spłatę części zobowiązań kredytowych na konto M. S. do 15. dnia każdego miesiąca.

Do stycznia 2013 r. pozwany płacił alimenty matce powodów w ustalonej kwocie, ona dysponowała tymi środkami, robiła opłaty, kupowała żywność i inne zakupy, ponadto przekazywał kwotę 500 zł miesięcznie tytułem połowy raty kredytu zaciągniętego na budowę domu. Kredyt został zaciągnięty na okres 30 lat, obecnie pozostało do spłaty około 250 000 zł przez okres 25 lat. Miesięczna rata kredytu wynosi 278 franków, to jest około 980 zł w zależności od kursu franka szwajcarskiego. Dom jest ogrzewany węglem, którego koszt to 5000 zł na rok, nadto woda – 70 zł miesięcznie, energia elektryczna – około 250 zł miesięcznie. Dom nie jest wykończony, nie jest ukończona łazienka. Ponadto nie ma odbioru budowlanego, ponieważ dom nie został wykonany zgodnie z projektem, jest wykonany odbiór energetyczny i kominiarski.

Od dnia 1 stycznia 2013 r. pozwany przestał płacić na utrzymanie powodów i wówczas pozostawali oni na wyłącznym utrzymaniu matki, która uzyskiwała dochody z pracy oraz zaciągała pożyczki u rodziny.

N. S. ma 24 lata, wykształcenie średnie ogólne. Będąc w liceum, uczęszczała na prywatne lekcje nauki języka francuskiego oraz na basen, lecz następnie, z uwagi na brak środków finansowych, musiała z nich zrezygnować. Po maturze w 2009 r. rozpoczęła naukę na studiach na kierunku zootechnika. W październiku 2010 r. rozpoczęła naukę na studiach niestacjonarnych w trybie dziennym na Uniwersytecie Przyrodniczym, kierunek weterynaria. Pozwany wyraził zgodę na te studia. Zajęcia odbywały się od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:30 do 20:00. Pierwszy semestr kosztował 4300 zł, opłacili go rodzice powódki. Pomoce naukowe związane z rozpoczęciem nauki na studiach (zeszyty, książki, atlasy itp.) to koszt około 1000 zł, bilet miesięczny – 50 zł, telefon – 30 zł miesięcznie, wyżywienie – około 500 zł miesięcznie. N. S. w 2011 r. zaciągnęła kredyt studencki, z którego otrzymywała kwotę około 600 zł miesięcznie. Te środki finansowe przeznaczała na czesne na studia. W trakcie nauki na studiach (...) mieszkała wraz z matką, bratem i młodszą siostrą. Powódka jest alergiczką, nadto jest pod opieką ortodonty, uczęszcza na wizyty retencyjne co 3-6 miesięcy – koszt jednej wizyty to 200 zł. Powódka korzystała z prywatnych wizyt stomatologicznych, koszt jednej wizyty to 120-160 zł. Pozostałe koszty utrzymania powódki to odzież, środki czystości, kosmetyki, rozrywka, wypoczynek i udział w kosztach utrzymania mieszkania. Łączny koszt utrzymania powódki to około 1500 zł miesięcznie.

N. S. powtarzała pierwszy i drugi rok studiów. Na pierwszym roku nie zaliczyła dwóch przedmiotów, za powtarzanie dwóch przedmiotów zapłaciła kwotę 1500 zl, a na drugim roku nie zaliczyła jednego przedmiotu. W dniu 25 marca 2014 r. powódka została skreślona z listy studentów – zakończyła edukację na II roku studiów. Powódka wcześniej szukała pracy m.in. jako kelnerka, ale nie miała żadnego doświadczenia zawodowego i w związku ze studiami nie była dyspozycyjna. Dotychczas – po zdaniu matury, na wakacjach przez 2,5 miesiąca pracowała jako pracownik fizyczny, podczas następnych akacji pracowała jako sprzątaczka. W roku podatkowym 2013 N. S. uzyskała dochód w kwocie 31,50 zł. Od marca 2014 r. podjęła zatrudnienie na podstawie umowy o dzieło w barze na stanowisku barmanko-kelnerki. Wynagrodzenie jest zróżnicowane, czasami w miesiącu zarabia 4000 zł. Jest to praca tylko w godzinach nocnych. Powódka spłaca kredyt studencki oraz odkłada środki finansowe na studia. Obecnie powódce zostało do zapłaty 118 000 zł. W chwili obecnej N. S. sama się utrzymuje, nie mieszka z matką i rodzeństwem.

B. S. (1) ma 20 lat. Powód od trzeciego roku życia choruje na astmę, zakup lekarstw to koszt 70 zł miesięcznie. W roku szkolnym 2012/2013 był uczniem III klasy w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr (...) we W.. Bezpośrednio po egzaminie maturalnym rozpoczął naukę na studiach dziennych na Politechnice (...) na kierunku mechanika i budowa maszyn. W okresie od października 2013 r. do czerwca 2014 r. B. S. (1) pobierał stypendium dla absolwentów liceum w kwocie 300 zł miesięcznie przyznane przez miasto W. dla osób, które zdawały matematykę rozszerzoną na M. i kontynuują naukę na studiach na kierunkach ścisłych. Kwotę tę powód przeznaczał do budżetu domowego, ponieważ gdy pozwany przestał płacić alimenty,, przez okres dwóch miesięcy nie były regulowane opłaty związane z utrzymaniem domu. Obecnie powód nie otrzymuje żadnego stypendium, stypendium socjalne mu nie przysługuje, ponieważ uzyskuje on alimenty z funduszu alimentacyjnego, powód będzie mógł ubiegać się o takie stypendium w 2016 r. B. S. (1) korzysta z książek dostępnych w bibliotece, a także materiałów dostępnych w Internecie. Do nauki powodowi niezbędny jest komputer, co stanowi koszt około 1500 zł, i Internet – 50 zł miesięcznie. Ponadto miesięczny koszt utrzymania powoda obejmuje: wyżywienie – 600 zł, zakup odzieży i obuwia – 200 zł, bilet miesięczny – 50 zł, telefon – 30 zł, rozrywkę – 100 zł, stomatologa – 25 zł, leki i witaminy – 70 zł, środki czystości – 45 zł, zeszyty i przybory do pisania – 200 zł rocznie, ubezpieczenie – 50 zł rocznie. Na uczelni są organizowane wyjazdy dla studentów, których koszt wynosi około 300 zł, lecz powód z uwagi na brak środków finansowych nie uczestniczy w żadnym z nich. Powodowie mają niezaspokojone potrzeby związane z wypoczynkiem wakacyjnym – od czasu rozstania rodziców z powodu braku środków finansowych nie wyjeżdżają na wakacje. Koszt utrzymania powodów to również udział w kosztach utrzymania domu.

W trakcie nauki w szkole średniej koszt podręczników i wyprawki szkolnej wynosił 85 zł miesięcznie, rada rodziców – 100 zł jednorazowo, ochrona – 50 zł na semestr, ponadto powód w szkole średniej uczęszczał na korepetycje z fizyki, których koszt wynosił około 500 zł, nadto trenował kulturystykę i uczęszczał na siłownię – 80-100 zł miesięcznie.

Powód zamieszkuje wraz z matką i młodszą siostrą w domu jednorodzinnym o powierzchni 178 m ², którego miesięczny koszt utrzymania wynosi około 850 zł. Koszt kredytu to około 1000 zł miesięcznie. Łączny koszt utrzymania B. S. (1) to kwota około 1600 zł miesięcznie.

Matka powodów pracuje w Dziennym Ośrodku (...) dla dzieci i młodzieży jako specjalistka ds. rozliczeń z wynagrodzeniem w kwocie 2569,81 zł brutto, to jest około 1800 zł netto miesięcznie. M. S. w roku podatkowym 2012 uzyskała dochód w kwocie 31 311,45 zł.

D. S. ma 46 lat. Od dnia 25 stycznia 2011 r. pozwany prowadził działalność gospodarczą w zakresie taksówek osobowych. Pozwany w latach 2012-2013 zatrudniał dwóch pracowników, miał wówczas dwa samochody, którymi wykonywał przewozy taksówką, ponadto pozwany sam w nocy wykonywał zawód taksówkarza. Były to samochody S. (...) z 2003 r., którego pozwany był współwłaścicielem – w 201 r. zakupiła go na kredyt partnerka pozwanego K. M., oraz O. (...) z 2003 r., który pozwany zakupił w 2012 r. na kredyt w kwocie 12 000 zł. Ponadto pozwany posiadał samochód osobowy marki M. (...) i R. (...). Pozwany darował partnerce samochód osobowy matki M. (...) i S. (...). Samochodem O. (...) jeździł pracownik pozwanego, który będąc pod wpływem alkoholu spowodował wypadek samochodowy, w wyniku którego samochód uległ zniszczeniu i nadawał się do kasacji. Pozwany złomował samochód i uzyskał kwotę 900 zł. Pozwany w dniu 22 sierpnia 2013 r. sprzedał samochód R. (...). Pozwany posiada wraz z M. S. samochód osobowy marki R., który użytkuje M. S.. W chwili obecnej pozwany nie ma samochodu, partnerka pozwanego ma samochód H. (...) z 2004 r. kupiony za gotówkę.

D. S. prowadził działalność gospodarczą – naukę jazdy i usługi taksówkarskie do sierpnia 2013 r. W grudniu 2012 r. Towarzystwo (...) S.A. określiło dzienny dochód pozwanego na kwotę 147 zł. W roku podatkowym 2006 D. S. uzyskał dochód 24 250,85 zł, w 2007 r. – 20 189,03 zł, w roku 2008 poniósł stratę 757 zł. W roku 2010 dochód wynosił 320 zł, w kolejnym roku – 27 871,40 zł, w 2012 r. uzyskał dochód w kwocie 19 381,53 zł.

D. S. posiada prawo jazdy kategorii A, B i C, ma ukończony kurs dokształcający kierowców przewożących osoby i rzeczy oraz kurs diagnosty samochodowego. Ponadto w 2010 r. kończył studia w Wyższej Szkole (...) na kierunku gospodarka przestrzenna, uzyskują tytuł inżyniera. Studia były odpłatne – około 200 zł miesięcznie. Pozwany nie jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Jest dzierżawcą pola o powierzchni 2,97 ha. Nieruchomość rolna jest położona we wsi O. oddalonej od miejsca zamieszkania pozwanego o około 100 km. Dotychczas pozwany nie zapłacił wydzierżawiającemu żadnej kwoty za dzierżawę gruntu. D. S. chce rozpocząć uprawę leszczyny, z której przewiduje uzyskanie dochodu za dwa lata. Koszt zakupu sadzonek to około 4500 zł. Pieniądze na powyższy zakup pozwany chce pożyczyć od rodziny. Pozwany nie posiada wykształcenia rolniczego i dotychczas nie uprawniał ziemi.

Obecnie D. S. mieszka z partnerką w mieszkaniu własnościowym należącym do niej. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania to około 500 zł: czynsz – 300 zł, energia elektryczna i woda – około 200 zł. Pozwany nie partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania. Partnerka pozwanego jest referendarzem sądowym. Pozwany od czasu zamknięcia działalności gospodarczej nie uzyskuje żadnych dochodów. Pozostaje na utrzymaniu konkubiny i korzysta z pomocy finansowej rodziny. D. S. ma zadłużenie łącznie na kwotę 60 000 zł, zarówno u osób fizycznych, jak i w banku. Pozwany posiada telefon komórkowy, którego koszt to 20 zł miesięcznie. Z obecnego związku pozwany ma małoletniego syna A. S., urodzonego dnia (...), ponadto ma trójkę dzieci ze związku małżeńskiego, w tym małoletnią córkę w wieku 16 lat, na którą ma zasądzone alimenty w kwocie 500 zł miesięcznie.

Pozwany od stycznia 2013 r. nie utrzymuje kontaktów z synem i starszą córką, a z najmłodszą córką – od sierpnia 2013 r.

Powiatowy Urząd Pracy we W. dysponuje ofertami pracy dla kierowców z wynagrodzeniem od 1680 zł do 3500 zł brutto miesięcznie oraz dla osób bez zawodu z wynagrodzeniem w kwocie (...)-2000 zł brutto miesięcznie.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji stwierdził, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Rozstrzygnięcie Sąd oparł na przepisach art. 133 § 1 k.r.o. oraz 135 § 1 k.r.o. W przedmiotowej sprawie powódka w okresie od 1 stycznia 013 r. do 28 lutego 2014 r. była studentką (...) Przyrodniczego we W., a rozkład zajęć w ciągu całego dnia w różnych godzinach uniemożliwiał jej podjęcie zatrudnienia, a tym samum nie była ona w stanie utrzymać się samodzielnie.

B. S. (1) w chwili wniesienia pozwu był uczniem liceum, a obecnie jest (...) Politechniki (...). Naukę na studiach podjął bezpośrednio po szkole średniej – są to studia dzienne, w związku z powyższym, powód nie może podjąć pracy zarobkowej i nie jest w stanie utrzymywać się samodzielnie.

W ocenie Sądu Rejonowego kwota 900 zł miesięcznie na rzecz N. S. odpowiada jej usprawiedliwionym potrzebom. Powódka w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2014 r. była studentką (...) Przyrodniczego i znacznym kosztem powódki był koszt studiów, na które jak sam pozwany przyznał podczas przesłuchania wyraził zgodę, a tym samym zobowiązał się do opłacania studiów. Wprawdzie powódka miała problemy z nauką, lecz zdaniem Sądu I instancji nie można zakładać, że nauka będzie przebiegała bez problemów i nie tylko dzieci uzdolnione, które bez problemu zaliczają kolejne przedmioty, uprawnione są do alimentacji. Pozwany powinien się z tym liczyć, że dopóki powódka będzie studentką (w rozsądnych granicach), będzie uczęszczała na zajęcia, on będzie zobowiązany do partycypowania w kosztach jej utrzymania, zatem również w zakresie opłat za studia. Pozostałe koszty, dotyczące zarówno B., jak i N. związane są z utrzymaniem domu, w którym powodowi zamieszkiwali, oraz typowymi kosztami utrzymania powodów związanymi z zakupem odzieży, wyżywienia, środków czystości itp. Zostały one należycie wykazane dokumentami rachunkowymi złożonymi przez powodów. Pozwany, zanim została wniesiona sprawa o alimenty, sam deklarował w umowie notarialnej alimenty na rzecz dzieci w kwocie 2000 zł, w związku z tym, godząc się na takie alimenty, przyznał, iż ma możliwości zarobkowe, aby płacić je co najmniej w takiej wysokości. Pozwany ponadto zobowiązał się płacić 1000 zł tytułem zobowiązań kredytowych zaciągniętych wraz z matką powodów, które to zobowiązania reguluje obecnie wyłącznie M. S., przez co jej możliwości partycypowania w kosztach utrzymania dzieci ulegają znacznemu pomniejszeniu.

Sąd I instancji, ustalając alimenty na rzecz powodów, nie brał pod uwagę osiąganych aktualnie zarobków, a wszystkie potencjalne możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego. Obecnie pozwany nie wykazuje żadnych dochodów, jednak Sąd Rejonowy uznał, że jego możliwości zarobkowe są znaczne, biorąc pod uwagę jego wyższe wykształcenie i dodatkowe kwalifikacje. Sąd zwrócił się do PUP o oferty pracy dla kierowcy oraz osób bez wykształcenia bowiem sam pozwany przyznał oraz jest to Sądowi wiadome z urzędu, iż PUP co do zasady nie dysponuje ofertami dla osób z wyższym wykształceniem, bowiem te osoby szukają zatrudnienia najczęściej przez portale internetowe lub bezpośrednio u pracodawców. Pracodawcy również takich ofert do PUP nie składają. Biorąc pod uwagę kwalifikacje pozwanego, prowadzone przez niego działalności gospodarcze, wcześniej wykazane dochody oraz dobrowolnie zadeklarowanie alimentów w kwocie 2000 zł miesięcznie plus 1000 zł na zobowiązania kredytowe, Sąd I instancji uznał, że alimenty w kwocie po 900 zł miesięcznie w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2014 r. na rzecz N. S. oraz w kwocie po 1000 zł miesięcznie na rzecz B. S. (1) są w granicach możliwości zarobkowych pozwanego. W ocenie Sądu I instancji D. S.,. Mając na utrzymaniu dzieci, nie może sobie pozwolić na realizowanie planów w taki sposób, jak przedstawił – uprawa leszczyny, z której dochód będzie uzyskiwać za dwa lata, a której to uprawy nawet jeszcze nie rozpoczął. Pozwany nie posiada wykształcenia rolniczego ani żadnej praktyki w rolnictwie. Jego zobowiązanie alimentacyjne istnieje na bieżąco, zatem powinien zrobić wszystko, aby osiągać dochody pozwalające na utrzymanie dzieci. Nadto Sąd Rejonowy zauważył, że pozwany miał majątek – samochody, przy czym dwa z nich zostały darowane jego obecnej partnerce. W trakcie postępowania pozwany zrezygnował z prowadzenia działalności gospodarczej pomimo tego, że wcześniej funkcjonowała ona bardzo dobrze, skoro pozwany wykonywał ją nie tylko osobiście, ale jeszcze zatrudniał dwóch pracowników. Pozwany nie utrzymuje kontaktów z powodami ani w inny sposób nie partycypuje w kosztach ich utrzymania.

Pozwanemu urodziło się kolejne dziecko, wobec którego jest on także zobowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania. Pozwany musiał się jednakże liczyć z tym, ze starsze dzieci potrzebują również jego wsparcia i ten obowiązek alimentacyjny na nim nadal ciąży. Sąd I instancji, mając na uwadze, że pozwany ma na utrzymaniu czwarte dziecko, uznał, iż zasądzenie alimentów w wyższej kwocie przekraczałoby możliwości finansowe pozwanego i z uwagi na powyższe w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Sąd uznał, ze kwota zasądzonych alimentów w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2014 r. dla N. S. w kwocie 900 zł miesięcznie oraz w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. w kwocie 1000 zł miesięcznie na rzecz B. S. (1) opowiada możliwościom finansowym pozwanego.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd I instancji obciążył pozwanego D. S. opłatą sądową w wysokości 1140 zł, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni.

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego oparto na nart. 100 k.p.c. oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. o opłatach za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Na podstawie art. 333 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w pkt. I i II rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany , zaskarżając orzeczenie w zakresie punktu I w części zasądzającej alimenty na rzecz powódki N. S. ponad kwotę 250 zł miesięcznie, w zakresie punktu II w części zasądzającej alimenty na rzecz powoda B. S. (1) ponad kwotę 250 zł miesięczne, w zakresie punktów IV-VI, to jest postanowienia o kosztach procesu. Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik postępowania, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz dokonanie pobieżnej i częściowo błędnej oceny dowodów i w efekcie orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym pozwanego na rzecz powodów w zawyżonej wysokości, bez właściwej oceny możliwości zarobkowych i majątkowych powoda oraz zbadania i uwzględnienia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych powodów (art. 135 § 1 k.r.o.). W ocenie skarżącego błędna ocena materiału dowodowego polega na:

1.  nieuwzględnieniu przez Sąd treści zeznań rocznych PIT pozwanego za lata 2006-2008 oraz za lata 2010-2012, z których wynika jednoznacznie, że w okresie wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego łącznie zarobki rodziny kształtowały się na poziomie 3500-4000 zł, zaś w okresie separacji faktycznej zarobki powoda w okresie 2010, 2011, 2012 kształtowały się na poziomie do 2300 zł miesięcznie; co pozwala ustalić, że rodzina stron w okresie wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego żyło na poziomie co najwyżej przeciętnym nie mogła łożyć na utrzymanie pełnoletnich obecnie powodów kwoty łącznej 2700 zł, jakich domagają się powodowie od pozwanego, co wpłynęło na orzeczenie zawyżonej wysokości zobowiązań alimentacyjnych pozwanego wobec powodów;

2.  nieuwzględnieniu przez Sąd okoliczności alimentowania przez pozwanego małoletniej siostry powodów P. S. oraz syna z kolejnego związku pozwanego A. S., co wpłynęło na orzeczenie zawyżonej wysokości zobowiązań alimentacyjnych pozwanego wobec powodów;

3.  nieustalaniu przez Sąd w treści orzeczenia wysokości możliwości zarobkowych pozwanego, co wpłynęło na orzeczenie zawyżonej i oderwanej od faktów wysokości zobowiązań alimentacyjnych pozwanego wobec powodów;

4.  ustaleniu, że powódka N. S. w okresie od stycznia 2013 r. do lutego 2014 r. nie mogła podjąć zatrudnienia z uwagi na całodzienne zajęcia na Uniwersytecie Przyrodniczym, pomimo że z materiału dowodowego wynika, ze powódka N. S. z uwagi na niezaliczenie I i II roku studiów uczestniczyła jedynie w pojedynczych zajęciach i następnie w marcu 2014 r. została skreślona z listy studentów, co wpłynęło na błędne ustalenie możliwości samodzielnego utrzymania powódki N. S.;

5.  ustaleniu, że miesięczne koszty utrzymania powodów wynosiły odpowiednio po 1500-1600 zł na osobę, co nie jest możliwe przy prawidłowej ocenie wysokości zarobków rodziców powodów w okresie wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego oraz po jego ustaleniu, wielkości rodziny powodów oraz treści zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym zeznań powodów;

6.  błędnym ustaleniu, że powód był właścicielem samochodów, które darował obecnej partnerce życiowej, co w ocenie Sądu pozwala na przyjęcie, ze pozwany miał majątek, gdy tymczasem pozwany był współwłaścicielem pojazdów z minimalnym udziałem własnym, pojazdy były zakupione z kredytu bankowego, nadto jeden pojazd został utracony w wyniku wypadku samochodowego, drugi zepsuł się bez możliwości naprawy, trzeci został sprzedany za kwotę 3000 zł;

7.  błędnej ocenie faktu zawarcia przez pozwanego umowy przedwstępnej o podział majątku i porozumienie z dnia 9 listopada 2010 r., to jest bez uwzględnienia treści i celu zawarcia umowy oraz jej ograniczonego czasem obowiązywania, nadto faktu, że pozwany na zaspokojenie roszczeń z wyżej wymienionej umowy musiał zaciągać kredyty, zaś kwota 2000 zł miała dotyczyć także małoletniej siostry powodów.

W zakresie zawartego w wyroku orzeczenia o kosztach skarżący zarzucił błędne dwukrotne orzeczenie o kosztach wynagrodzenia pełnomocnika powodów, mimo że byli reprezentowani przez jednego – tego samego pełnomocnika; nieuwzględnienie faktu częściowego (30%) wygrania powództwa przez pozwanego, co powinno prowadzić do proporcjonalnego obniżenia kosztów procesu obciążających pozwanego.

Wobec opisanych wyżej zarzutów skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty po 250 zł miesięcznie tytułem alimentów, zaś co do powódki N. S. zasądzenie kwoty po 250 zł miesięcznie tytułem alimentów do lutego 2014 r., ewentualnie: o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej powódki N. S. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania;

2.  zmianę zawartego w wyroku Sądu I instancji postanowienia o kosztach procesu;

3.  zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa prawnego przez adwokata według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe i ustalił, że możliwości zarobkowe pozwanego kształtują się na poziomie nie niższym niż 3000 zł netto miesięcznie. Powódka nie uczestniczyła w zajęciach w semestrze letnim roku akademickiego 2012/2013. W semestrze zimowym roku akademickiego 2013/2014 powódka uczęszczała na zajęcia z biochemii od dnia 1 października 2013 r. do dnia 30 listopada 2013 r. Od grudnia do końca semestru powódka nie uczęszczała na zajęcia, co skutkowało skreśleniem z listy studentów dnia 25 marca 2014 r.

Na podstawie ustaleń Sądu Rejonowego i dodatkowo poczynionych w postępowaniu odwoławczym, Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przeprowadził wprawdzie prawidłowo postępowanie dowodowe i dokonał w zasadzie prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne, nie ustrzegł się jednak – co skutecznie i trafnie podniósł skarżący – kilku błędów w ustaleniach fatycznych w zakresie usprawiedliwionych potrzeb powodów oraz możliwości samodzielnego utrzymania przez powódkę N. S.. W związku z tym zarzuty apelacji są częściowo zasadne – w zakresie, w jakim odnoszą się do sytuacji powódki N. S. oraz częściowo do A. S.. Z materiału dowodowego uzupełnionego w postępowaniu odwoławczym wynika, że powódka w rzeczywistości zakończyła naukę z dniem 10 lutego 2013 r. (tj. z dniem zakończenia sesji egzaminacyjnej). W semestrze letnim powódka nie uczęszczała na żadne zajęcia, a w kolejnym semestrze zimowym przez dwa miesiące uczęszczała wyłącznie na zajęcia z biochemii, po czym przerwała naukę. W związku z tym zasadne jest stwierdzenie, że już od lutego 2013 r. powódka miała możliwość podjęcia pracy w celu samodzielnego zaspokojenia własnych potrzeb, co oznacza spełnienie przesłanki wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego wskazanej w art. 133 § 1 k.r.o. Jednocześnie należy podkreślić, że Sąd II instancji związany jest granicami apelacji i wcześniejszym uznaniem powództwa do kwoty po 400 zł miesięcznie za okres od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 sierpnia 2013 r., co pozwany uczynił na rozprawie dnia 4 czerwca 2014 r. W związku z tym Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok w pkt I i III w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki N. S. alimenty: w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 sierpnia 2013 r. w kwocie po 400 zł miesięcznie, a w okresie od dnia 1 września 2013 r. do dnia 28 lutego 2014 r. w kwocie po 250 zł miesięcznie, nie zmieniając dalszych postanowień pkt I.

Częściowo zasadnym był również zarzut apelacji odnoszący się do alimentów na rzecz powoda A. S. należnych za okres od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 28 lutego 2014 r. W ocenie Sądu Okręgowego określenie świadczeń alimentacyjnych w tym okresie na poziomie 1000 zł miesięcznie wykraczało poza ramy ustalonych przez Sąd I instancji możliwości zarobkowych pozwanego. Należy bowiem podkreślić, że w tym okresie pozwany miał na swoim utrzymaniu jeszcze dwoje dzieci z małżeństwa (powódkę N. S. oraz małoletnią P. S.), a od dnia 19 kwietnia 2013 r. – także kolejne dziecko ze związku pozamałżeńskiego.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił natomiast zarzutów apelacji w części dotyczącej zaniechania przez Sąd I instancji ustalenia możliwości zarobkowych pozwanego, błędnego ustalenia zakresu potrzeb uprawnionych, a także tych zarzutów, które dotyczyły posiadanych przez pozwanego pojazdów i treści przedwstępnej umowy o podział majątku. Sąd Okręgowy, dokonawszy własnej analizy materiału dowodowego w sprawie po jego uzupełnieniu, podziela stanowisko Sądu I instancji, że możliwości zarobkowe pozwanego są zdecydowanie wyższe niż deklarowane przez pozwanego w pismach procesowych dochody osiągane w ostatnim okresie trwania związku małżeńskiego. Należy zwrócić uwagę na okoliczność, że sam pozwany, składając wnioski o udzielenie kredytu, deklarował dochody na poziomie 3000 zł netto miesięcznie. Nie uszło również uwadze Sądu, że po otrzymaniu dnia 25 kwietnia 2013 r. odpisu pozwu, pozwany dnia 3 lipca 2013 r. zgłosił w urzędzie fakt zbycia trzech pojazdów, a dnia 22 sierpnia 2013 r. – fakt zbycia czwartego pojazdu i w tym samym miesiącu zgłasza zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Mimo odmiennych deklaracji pozwanego, działania te w ocenie Sadu wskazują jednoznacznie na zamiar wyzbycia się przez pozwanego majątku i obniżenia w ten sposób swoich możliwości zarobkowych. Dlatego też zdaniem Sądu Okręgowego możliwości zarobkowe pozwanego kształtują się na poziomie co najmniej 3000 zł netto miesięcznie.

Odnosząc się natomiast do zarzutu dotyczącego miesięcznych kosztów utrzymania powodów, podkreślić należy, że czym innym są koszty utrzymania, a czym innym – usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji w rozumieniu art. 135 k.r.o. Koszt utrzymania bowiem każdorazowo determinowany jest rzeczywistymi możliwościami płatniczymi, natomiast zakres usprawiedliwionych potrzeb często bywa znacznie większy niż kwoty, które faktycznie przeznacza rodzic na utrzymanie dziecka. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji poczynił w tym zakresie prawidłowej ustalenia, a przyjęcie zakresu usprawiedliwionych potrzeb dorosłego, studiującego powoda na poziomie około 1600 zł miesięcznie (z uwzględnieniem wyżywienia, odzieży i obuwia, leków i leczenia, środków czystości i higieny, materiałów naukowych oraz stosunkowej części kosztów utrzymania mieszkania) jest zgodne z zasadami doświadczenia życiowego.

Należy również zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny pozwanego względem powodów oraz pozostałych dzieci ma charakter ustawowy, a jego zakres wyznaczony jest przez ustawowo określone przesłanki. Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania osobie uprawnionej, słabszej ekonomicznie, przez osobę zobowiązaną ze względu na określone więzy rodzinne. Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci trwa do momentu, w którym uzyskają one możliwość samodzielnego utrzymania. Ze względu zatem na specyficzną naturę obowiązku alimentacyjnego niemożliwe jest określenie z góry terminu jego wygaśnięcia, a zarazem niedopuszczalne jest wiązanie świadczenia alimentacyjnego na dziecko z rozliczeniami majątkowymi między małżonkami. W związku z tym Sąd I instancji, orzekając o obowiązku alimentacyjnym, nie był związany treścią umowy z dnia 9 listopada 2010 r., albowiem nawet jeśli porozumienie między małżonkami podlegało ograniczeniu czasowemu do dnia 31 grudnia 2012 r., to nie oznacza to, że po tej dacie obowiązek alimentacyjny pozwanego względem powodów przestał istnieć.

Przy tak ustalonych usprawiedliwionych potrzebach powoda oraz możliwościach zarobkowych i przy uwzględnieniu okoliczności, że pozwany powinien wydatkować kwotę 250 zł miesięcznie tytułem połowy kosztów utrzymania mieszkania, w którym mieszka, oraz że pozwany posiada na swoim utrzymaniu kolejne, dwuipółroczne dziecko, Sąd Okręgowy uznał, że ustalenie alimentów na rzecz powoda na poziomie 1000 zł od dnia 1 marca 2014 r., kiedy to na pozwanym nie spoczywa już obowiązek alimentacyjny wobec powódki N. S., w żadnej mierze nie przekracza możliwości zarobkowych pozwanego. W związku z tym w pkt II sentencji wyroku Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok w pkt II i III w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda B. S. (1) alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 28 lutego 2014 r. oraz po 1000 zł miesięcznie od dnia 1 marca 2014 r.

Jednocześnie, z uwagi na powyższą zmianę, w pkt. III sentencji wyroku Sąd II instancji zmienił częściowo zaskarżony wyrok w pkt IV, V i VI w ten sposób, że opłatę określoną w pkt IV obniżył do kwoty 835 zł, zaś koszty procesu między stronami ustalone w pkt. V i VI wzajemnie zniósł. Odnosząc się do orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu, należy wskazać, że wprawdzie zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego w przypadku wielopodmiotowości po jednej ze stron procesu współuczestnikom przysługuje zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynagrodzenia jednego fachowego pełnomocnika, w sytuacji, gdy byli reprezentowani przez jednego pełnomocnika (uchwała z dnia 31 stycznia 2007 r., III CZP 130/06), jednakże w niniejszej sprawie nie można mówić o wygranej którejkolwiek ze stron, a tylko o sytuacji częściowego uwzględnienie żądań. Sąd II instancji nie podziela natomiast poglądu wyrażonego w orzeczeniach Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r. (sygn. akt III CZP 29/15) oraz z dnia 8 października 2015 r. (sygn. akt III CZP 58/15), zgodnie z którym współuczestnikom formalnym reprezentowanym przez jednego pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym należy się zwrot kosztów procesu obejmujących jego wynagrodzenie ustalone odrębnie w stosunku do każdego współuczestnika, przy czym sąd powinien jednak obniżyć to wynagrodzenie, jeżeli przemawia za tym nakład pracy pełnomocnika, podjęte przez niego czynności oraz charakter sprawy. W ocenie Sądu Okręgowego zasadnym było zatem wzajemne zniesienie między stronami kosztów procesu zgodnie z dyspozycją art. 100 k.p.c.

Apelacja pozwanego podlegała oddaleniu w pozostałej części, co znalazło wyraz w art. IV sentencji wyroku.

W pkt. V sentencji wyroku zgodnie z art. 100 k.p.c. koszty procesu poniesione [rzez strony w postępowaniu odwoławczym zostały wzajemnie zniesione.