Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 26 marca 2015 r. sygn. akt I C 1696/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach IV i V zastępując je punktem IV o treści: „znosi wzajemnie między stronami koszty procesu”;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1 800 z ł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Barbara Baran SSA Józef Wąsik SSA Marek Boniecki

Sygn. akt I ACa 824/15

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z dnia 6 października 2015 r.

Powód A. W. domagał się ostatecznie zasądzenia od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 17.798,62 zł tytułem odszkodowania – z ustawowymi odsetkami od dnia 15 kwietnia 15 kwietnia 2011 r. Swoje roszczenia powód wywodził z wypadku komunikacyjnego, któremu uległ w dniu 25 maja 2007 r., a za następstwa którego odpowiedzialność ponosi pozwany zakład ubezpieczeń.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, zarzucając, że wszelkie roszczenia powoda zaspokojone zostały w toku postępowania likwidacyjnego.

Wyrokiem z dnia 26 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Kielcach: I. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 53.273 zł z ustawowymi odsetkami od 15 kwietnia 2011 r.; II. oddalił powództwo w pozostałym zakresie; III. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kielcach od strony pozwanej 2.663,65 zł tytułem opłaty od pozwu; IV. odstąpił od obciążenia powoda kosztami procesu od oddalonej części powództwa; V. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda 1.877 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny szczegółowo zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 261-263), który nie został przez stronę pozwaną zakwestionowany.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym, po dokonaniu analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione w świetle przepisów art. 445 §1 k.c. i art. 444 §1 k.c. Rozstrzygnięcie o odsetkach oparto z kolei o przepis art. 817 k.c., przyjmując jako początek ich biegu datę ostatecznej odmowy wypłaty dalszych świadczeń przez stronę pozwaną. Sąd pierwszej instancji przywołał w tym zakresie fakt, że po otrzymaniu zawiadomienia o zdarzeniu objętym umową, ubezpieczyciel – jako profesjonalista korzystający z wyspecjalizowanej kadry i w razie potrzeby z pomocy rzeczoznawców (art. 355 §2 k.c.) – obowiązany jest do ustalenia przesłanek swojej odpowiedzialności, czyli samodzielnego i aktywnego wyjaśnienia okoliczności zdarzenia oraz wysokości powstałej szkody.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach sądowych Sąd Okręgowy przyjął art. 113 w zw. z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.). Jednocześnie, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, w jego punkcie IV Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powoda kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa, zaś w punkcie V na zasadzie art. 100 k.p.c. – wobec uwzględnienia powództwa w części – zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1877 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu. W ocenie Sądu pierwszej instancji sytuacja życiowa powoda przemawiała za nieobciążaniem go kosztami sadowymi od oddalonej części powództwa, a ponadto przeświadczenie powoda, iż dolegliwości kardiologiczne miały związek z wypadkiem oparte były na treści dokumentacji medycznej, co spowodowało wiązanie ich z wypadkiem i chęć dowodzenia tego w procesie.

Wyrok powyższy zaskarżyła apelacją strona pozwana w części dotyczącej: punktu I w zakresie odsetek zasądzonych za okres od 15 kwietnia 2011 r. do 26 marca 2015 r. oraz punktów III, IV i V, wnosząc o jego zmianę poprzez zasądzenie odsetek od dnia 26 marca 2015 r. oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji, wg norm przepisanych.

Apelujący zarzucił naruszenie: 1) art. 481 k.c. przez ustalenie, że odsetki od kwoty 53.273 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia oraz odszkodowania winny być naliczone od dnia 15 kwietnia 2011 r., podczas gdy zdaniem pozwanego winny być naliczane od dnia wyrokowania, albowiem to Sąd przyznaje zadośćuczynienie czy odszkodowanie, biorąc pod uwagę okoliczności z daty zamknięcia rozprawy i kierując się oceną kształtowaną w trakcie procesu; 2) art. 100 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie, tj. obciążenie strony pozwanej całością kosztów postępowania, pomimo że żądanie powoda zostało uwzględnione jedynie w 75%.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie częściowo.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd Okręgowy prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. Skarżący nie podnosił zarzutów dotyczących ustaleń faktycznych, zaś Sąd odwoławczy nie czynił własnych ustaleń i nie przeprowadzał dodatkowego postępowania dowodowego.

Nieskuteczna okazała się apelacja w części kwestionującej prawidłowość początkowej daty naliczania odsetek. Przede wszystkim wywody skarżącego nie mogą w żadnym wypadku odnosić się do tej części świadczenia, która obejmuje odszkodowanie w związku z kosztami udzielonej powodowi opieki. W tym zakresie nie może być mowy o jakiejkolwiek potrzebie ustalania przesłanek odpowiedzialności czy rozmiaru szkody, która w całości zrealizowała się przed wniesieniem pozwu, o czym świadczy chociażby treść wezwania do zapłaty z 4 marca 2010 r. (k. 44-45) w zestawieniu z przedstawioną w pozwie podstawą faktyczną tego roszczenia. Brak jest także podstaw w okolicznościach rozpoznawanej sprawy do przyjęcia, że jakikolwiek element krzywdy powoda branej pod uwagę przy zasądzaniu zadośćuczynienia powstał po dniu ww. wezwania do zapłaty. Niedopuszczalny tak w świetle art. 455 k.c., jak i art. 817 k.c. jest pogląd, wg którego określenie rozmiaru krzywdy możliwe było dopiero po przeprowadzeniu przez Sąd postępowania dowodowego. W całej rozciągłości podzielić bowiem należy tezę orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Krakowie wyrażoną w wyroku z dnia 4 lutego 2015 r. w sprawie I ACa 1595/14, zgodnie z którą ubezpieczyciel zobowiązany jest do ustalenia przesłanek swojej odpowiedzialności oraz zbadania okoliczności dotyczących wysokości szkody. Tego obowiązku, należącego do istoty działalności ubezpieczeniowej, ubezpieczyciel nie może przerzucić na inne podmioty, w szczególności nie może oczekiwać na wynik postępowania, w którym badane są okoliczności wypadku. W konkluzji dojść należało zatem do przekonania, że Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się obrazy art. 481 k.c. ani żadnego innego przepisu prawa materialnego, orzekając w przedmiocie odsetek.

Skutecznie zarzuca natomiast apelacja wadliwość rozstrzygnięcia o kosztach. Na wstępie tej części rozważań zauważyć trzeba, że w punkcie IV wyroku zostało zawarte rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Tymczasem, uzasadniając tę część orzeczenia, Sąd Okręgowy rozważał zasadność obciążenia powoda kosztami sądowymi. Sąd Apelacyjny nie miał wystarczających podstaw do przypisania temu uchybieniu cech oczywistej niedokładności, o której mowa w art. 350 §1 k.p.c. Niekonsekwencja ta nie pociągnęła jednak za sobą istotnych następstw, albowiem strona pozwana zaskarżyła również pkt V wyroku, a zarazem nie miała interesu w kwestionowaniu nieobciążania powoda kosztami sądowymi należnymi na rzecz Skarbu Państwa. Rację natomiast przyznać należy skarżącemu w zakresie nieprawidłowego zastosowania przez Sąd Okręgowy art. 100 k.p.c. W rozpoznawanej sprawie powód domagał się początkowo zasądzenia sumy 203.374 zł, z czego w zaskarżonym wyroku uzyskał ok. ¼. W tej sytuacji, zważywszy na koszty poniesione przez obie strony, stosunkowe rozłożenie kosztów musiałoby wiązać się z zasądzeniem ich części od powoda na rzecz strony pozwanej. Pamiętać przy tym także należy, że art. 102 k.p.c. nie daje podstaw do zasądzenia od strony wygrywającej na rzecz przegrywającej całości lub części kosztów, a rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji do tego się w istocie sprowadza (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1979 r., II CZ 86/79, OSNC 1980/3/55). Z drugiej strony podnieść trzeba, że w przypadku wzajemnego zniesienia kosztów procesu, zasadniczym kryterium rozdziału między strony tych kosztów winno być poczucie słuszności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2011 r., II PC 10/11). W rozpoznawanej sprawie z uwagi na trafnie wychwycone przez Sąd Okręgowy szczególne okoliczności uzasadnione było zatem zastosowanie art. 100 k.p.c. poprzez wzajemne zniesienie kosztów procesu w pierwszej instancji.

Prawidłowo natomiast Sąd Okręgowy określił część kosztów sądowych przypadających na stronę pozwaną na podst. art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. – o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.). Wskazana w punkcie III wyroku kwota stanowi 5% sumy zasądzonej na rzecz powoda, który zwolniony był od opłaty od pozwu.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Zważywszy, że powód jedynie w nikłej części uległ zgłoszonym w apelacji zarzutom, za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, które po stronie powodowej ograniczyły się do wynagrodzenia adwokata, przyjęto art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz §6 pkt 5 w zw. z §13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

SSO Barbara Baran SSA Józef Wąsik SSA Marek Boniecki