Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska

Sędziowie: SO Krzysztof Górski (spr.)

SR del. Jarosław Łazarski

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2015 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o zmianę wpisu

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 17 czerwca 2015 roku., sygnatura akt SZ XIII Ns - Rej. KRS (...)

uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu Szczecin - Centrum w Szczecinie do ponownego rozpoznania.

SSO K. G. SSO A. B. SSR del. J. Ł.

VIII Ga 326/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy oddalił wniosek o zarejestrowanie podwyższenia kapitału zakładowego wnioskodawcy do kwoty 1535.800 zł

W uzasadnieniu wskazano, że do wniosku o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców poprzez zarejestrowanie podwyższenia kapitału zakładowego do kwoty 1.535.800 zł wnioskodawca dołączył uchwałę nr 8/2014 z dnia 28 kwietnia 2014 nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego do kwoty 1.535.800 zł. Z uchwały tej wynika, iż nowe udziały w podwyższonym kapitale zakładowym zostaną pokryte wkładem niepieniężnym (aportem) w postaci prawa własności nieruchomości położonej w K. objętej księgą wieczystą KW (...). Do wniosku dołączono też pisemne oświadczenie wspólnika Gminy K. o objęciu 6.998 udziałów o łącznej wartości 699.800 o pokryciu ich wkładem niepieniężnym. Złożono też oświadczenie zarządu, może wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały wniesione.

Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2014 w sprawie XIII Ns Rej KRS (...) referendarz sądowy oddalił wniosek.

Na powyższe orzeczenie wniesiona została skarga, którą Sąd uznał za bezzasadną .

Sąd wskazał, że wnioskodawca domaga się zarejestrowania podwyższenia kapitału w trybie uproszczonym, tj. bez zmiany umowy spółki.

Zgodnie art. 258 k.s.h. jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje nie na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, może ono nastąpić jedynie przez zmianę umowy spółki.

Sąd zaznaczył, ze zgodnie z art. 261 k.s.h. przepisy dotyczące wartości nominalnej udziału, pełnej wpłaty na poczet kapitału zakładowego, wpłaty, o której mowa w art. 154 § 3 oraz wkładów niepieniężnych stosuje się odpowiednio przy podwyższeniu kapitału zakładowego. Przepis art. 158§1 k.s.h. stanowi zaś, że jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.

Zdaniem Sądu w świetle tego unormowania konieczne jest dla skutecznego podwyższenia kapitału zakładowego dokonanie zmiany umowy spółki poprzez określenie w niej opisu aportu i liczby objętych w zamian udziałów.

Nie budzi zaś, zdaniem Sądu Rejonowego wątpliwości to, że wnioskodawca nie dokonał zmiany umowy spółki w tym zakresie.

Sąd I instancji wyraził też pogląd, że jeżeli przedmiotem wkładu wspólnika miałyby być rzeczy, do których przeniesienia wymagana jest forma kwalifikowana, np. nieruchomości lub przedsiębiorstwo, wówczas konieczne jest zachowanie formy szczególnej oświadczenia o objęciu udziałów. W realiach niniejszej sprawy oznacza to, że oświadczenie o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym powinno mieć formę aktu notarialnego.

Apelację od tego postanowienia (mylnie określoną mianem zażalenia) złożył wnioskodawca zaskarżając rozstrzygnięcie w całości i wnosząc o jego zmianę przez dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem.

Skarżący zarzucił Sądowi naruszenie normy art. 261 k.s.h. w zw. z art. 158 k.s.h. poprzez błędne przyjęcie, że w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki i pokrycia udziału przez wniesienie wkładu niepieniężnego konieczna jest zmiana umowy spółki.

W uzasadnieniu przedstawiono wykładnię normy art. 261 k.s.h. i stwierdzono, że w nauce wyraża się zapatrywanie, iż w przypadku gdy umowa spółki przewiduje możliwość podniesienia kapitału bez jej zmiany nie określając w swojej treści postanowień dotyczących przedmiotu i wartości wkładu niepieniężnego i osoby wspólnika zobowiązanego do jego wniesienia, kwestie te można uregulować uchwałą o podniesieniu kapitału.

Nadto odwołano się do wcześniejszego orzecznictwa Sądu Rejonowego dotyczącego tej samej spółki, w którym analogiczne zmiany kapitału zakładowego zostały zarejestrowane bez konieczności zmiany umowy spółki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona. Rozstrzygnięcie o tym środku odwoławczym sprowadza się w istocie do przesądzenia, czy dopuszczalne jest określenie w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego nie stanowiącej zmiany umowy spółki i podejmowanej stosownie do art. 257 §3 k.s.h. postanowień szczegółowo określających przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów, jeśli nie określono tego w umowie spółki (przewidującej zgodnie z art. 257 §1 k.s.h. możliwość podwyższenia kapitału bez jej zmiany).

Sąd Rejonowy nie uzasadnił bliżej swojego stanowiska w tym zakresie. W zaskarżonym postanowieniu referendarza sądowego z dnia 29 grudnia 2014 roku natomiast wskazano, że tylko umowa spółki, zgodnie z art. 158 k.s.h., może określać postanowienia dotyczące wkładu niepieniężnego, a zatem jedynie w drodze zmiany umowy możliwe jest podwyższenie kapitału o udziały obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne. W orzeczeniu tym odwołano się do brzmienia art. 158 k.s.h. i do rozumienia pojęcia mowy spółki zgodnie z art. 4 §2 k.s.h.

Dokonując oceny prawnej tej kwestii przypomnieć należy, że problem podwyższenia kapitału bez zmiany umowy spółki (stosownie do treści art. 257 k.s.h.) i określenia udziałów obejmowanych w zamian za wkłady niepieniężne był już przedmiotem wypowiedzi judykatury i piśmiennictwa. Zasadniczo przyjmuje się zgodnie, że podwyższenie kapitału bez zmiany umowy spółki może nastąpić również przez wniesienie wkładów niepieniężnych.

W wydanym jeszcze pod rządami analogicznej do obecnie obowiązującego art. 257 k.s.h. regulacji art. 255 k.h. postanowieniu z dnia 21 maja 1991 r. III CRN 44/91 LEX nr 1671704 Sąd Najwyższy przyjmując taką dopuszczalność, jednocześnie zaznaczył, że przewidziane w umowie podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić albo przez wniesienie wkładu pieniężnego, albo też przez wniesienie wkładu niepieniężnego, z tym że w obu wypadkach konieczne jest zarazem wskazanie bliższych warunków, pod którymi to podwyższenie ma nastąpić. Zdaniem Sądu Najwyższego należy w szczególności określić wysokość podwyższenia, sposób wezwania o wpłatę, czas wpłaty, a jeżeli chodzi o wniesienie tzw. aportów umowa spółki powinna zawierać postanowienia, o których mowa w ówcześnie obowiązującym art. 163 § 1 k.h., co Sąd Najwyższy wywodził z art. 257 k.h. stanowiącego m.in., iż przepisy o wkładach niepieniężnych stosuje się odpowiednio przy podwyższaniu kapitału zakładowego.

Odmienny pogląd wyrażono na tle tej samej regulacji w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2000 r. I ACa 1114/99 Pr.Gosp. 2001/6/63 wywodząc, że w sytuacji w której w umowie spółki zawarto postanowienia dopuszczające podwyższenie kapitału zakładowego bez żadnych szczegółów, konieczne jest podjęcie w tym przedmiocie uchwały wspólników. Uchwała taka, nie będąc uchwałą zmieniającą umowę spółki, nie musi być zaprotokołowana w formie aktu notarialnego. Analogiczne stanowisko również pod rządami k.h. zajął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 9 lutego 1993 r. III CZP 15/93 OSNC 1993/7-8/130). Wypowiedzi te nie dotyczyły co prawda wprost wniesienia wkładów niepieniężnych, jednak nadawały uchwale znaczenie wykonawcze i precyzujące w stosunku do ogólnego postanowienia umownego, dostrzegając takiej wykładni normy ar.t 25 k.h., która pozwala przypisać zgromadzeniu wspólników kompetencje do dookreślenia ogólnych postanowień umowy dopuszczających podniesienie kapitału bez jej zmiany.

Podkreślić należy, że cytowane poglądy judykatury zapadły pod rządami normy art. 255 k.h., która nie przewidywała żadnych warunków dla postanowień umowy spółki przewidujących możliwość podwyższenia kapitału bez jej zmiany.

W art. 257 §1 k.s.h. przewidziano natomiast odmienną regulację. Ustawa wprowadza minimalną treść postanowienia umownego zezwalającego na podwyższenie kapitału bez zmiany umowy wskazując, że postanowienie takie powinno przewidywać maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia.

Na tle tej regulacji w literaturze wyraża się pogląd, że w przypadku zawarcia w umowie jedynie tych minimalnych wymogów, dalsze doprecyzowanie warunków podwyższenia kapitału zakładowego nastąpić powinno w uchwale. Wskazuje się, że w przypadku uchwalenia podwyższenia kapitału przez wniesienie wkładów niepieniężnych to właśnie uchwała powinna określać przesłanki o których mowa w art. 158 k.s.h. (por. poza pozycją cytowaną przez skarżącego również np. Z. Jara [red:] Kodeks spółek handlowych Komentarz, Wyd. C.H. Beck 2015, komentarz do art. 257 k.s.h. J. Strzępka [red:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Wyd. C.H. Beck 2015, uwagi do art. 257 k.s.h, K. Skawiańczyk, Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wyd. Oficyna 2009).

W ocenie Sądu Okręgowego interpretacja przedstawiona w zaskarżonym orzeczeniu nie znajduje uzasadnienia w świetle art. 257 §1 k.s.h. formułując wymogi nieprzewidziane przez ustawę dla podwyższenia kapitału na podstawie dotychczasowych postanowień umowy.

Nie mogą zmieniać tej konkluzji wnioski wynikające z treści art. 158 k.s.h. Norma ta jest bowiem w przypadku podniesienia kapitału stosowana jedynie odpowiednio (art. 261 k.s.h.), co oznacza, że jeśli uchwała o podwyższeniu przewiduje objęcie udziałów w podwyższonym kapitale w zamian za wkłady niepieniężne, to właśnie uchwala (a nie umowa) powinna zawierać określenie zarówno tych wkładów jak i ich wartość i osobę obwiązaną do ich wniesienia. Wymóg odpowiedniego stosowania regulacji przewidzianej dla innej sytuacji prawnej nie może oznaczać konieczności uwzględniania jej literalnego brzmienia. Jeśli wiec norma art. 158 k.s.h. ma odpowiednie zastosowanie do podwyższenia kapitału, to przyjmować należy, że uchwała podwyższająca kapitał zawierać powinna elementy, o których mowa w tym przepisie. Kwestia ta także nie budzi kontrowersji w nauce prawa (por. np. poza wcześniej cytowanymi np. S. Sołtysiński [red.], System Prawa Prywatnego tom 17A , Prawo spółek kapitałowych wyd. C.H. Beck 2015, s. 266-267).

Sąd odwoławczy nie podziela też poglądu Sądu I instancji dotyczącego wymogu kwalifikowanej formy oświadczenia o objęciu udziałów w przypadku pokrywania ich wkładem niepieniężnym. Norma art. 257 §3 k.s.h stanowi wyraźnie, że w sytuacji, gdy podwyższenie kapitału zakładowego następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, przy zachowaniu wymagań określonych w art. 257 § 1 k.s.h. oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeśli więc (jak w niniejszej sprawie doszło do złożenia oświadczenia o przeniesieniu na spółkę własności wkładu niepieniężnego przy zachowaniu formy akty notarialnego a oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale złożono w formie pisemnej, nie sposób na tle powołanego przepisu formułować dodatkowego wymogu złożenia takiego oświadczenia w formie kwalifikowanej.

Z przedstawionych przyczyn stosując normę art. 694 ⁷ k.p.c. orzeczono o uchyleniu zaskarżonego orzeczenia i przekazaniu sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy uwzględni wskazane wyżej okoliczności dotyczące możliwości regulacji w uchwale o podwyższeniu kapitału podjętej na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki kwestii o których mowa w art. 158 k.s.h. a następnie oceni, czy spełnione zostały przesłanki dla dokonania zmiany wpisu w rejestrze w zakresie objętym wnioskiem.

- K. G. - - A. B. - - J. Ł. -