Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 stycznia 2015 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu:

1.  zasądził od pozwanego (...) SA V. (...) siedzibą w W. na rzecz powódki E. R. kwotę 18.000 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od dnia 1 sierpnia 2007 roku do dnia 31 sierpnia 2010 roku z ustawowymi odsetkami od dnia 19 lipca 2011 roku do dnia zapłaty,

2.  podwyższył rentę miesięczną wypłacana powódce przez pozwanego na mocy pkt 1c. wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 grudnia 2002 roku (sygn. akt II C 1709/00)
z kwoty 300 zł do kwoty 800 zł, płatnej z góry do 10 – go dnia każdego miesiąca począwszy od 1 września 2010 roku z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat,

3.  rozstrzygnął o kosztach procesu na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Powyższy wyrok w zakresie punktu 1. i 2. – w całości zaskarżyła apelacją strona pozwana, zarzucając Sądowi Rejonowemu:

1. mające wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie przepisów prawa procesowego,
tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, że w niniejszej sprawie zasadne jest podwyższenie należnej powódce renty
z kwoty 300,00 zł miesięcznie do kwoty 800,00 zł miesięcznie pomimo, iż:

- sporządzone na potrzeby niniejszej sprawy opinie biegłych nie dają podstaw do przyjęcia, iż potrzeby powódki faktycznie zwiększyły się,

- przedstawione przez powódkę rachunki, rzekomo potwierdzające zwiększone koszty leczenia, faktycznie nie dotyczą zwiększonych, uzasadnionych potrzeb powódki;
w niniejszej sprawie Sąd oparł rozstrzygnięcie jedynie na twierdzeniach powódki, które nie zostały poparte żadnymi dowodami,

- wbrew zawartym w uzasadnieniu wyroku twierdzeniom Sądu, pozwany kwestionował przedstawione przez powódkę wyliczenia i rachunki, co jednak zostało pominięte przez Sąd I instancji przy ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i miało istotny wpływ na ocenę materiału dowodowego;

2. naruszenie prawa materialnego, tj.: art. 6 k.c. - poprzez uznanie za udowodnione zwiększenie się potrzeb powódki, a co za tym idzie zwiększenie kosztów jej leczenia, podczas gdy strona powodowa, poza własnymi twierdzeniami, nie przedstawiła w tym zakresie żadnych dowodów.

W kontekście powyższych zarzutów skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według dwukrotności stawki określonej w normach przepisanych, powiększonej o należny podatek VAT.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie w całości oraz
o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

W replice na odpowiedź pozwanej na apelację strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko procesowe wyrażone w apelacji podnosząc, że nie jest prawdą, jakoby biegły
z zakresu angiologii określił koszty leczenia powódki na kwoty 200,00 zł miesięcznie za leki flebotropowe, żel z kasztanowcem oraz podkolanówki uciskowe; biegły nie wskazał również, iż koszt masażu limfatycznego kończyn dolnych wynosi 120 USD. Według skarżącej kwoty te biegły wskazał w opinii jako oszacowane, podane przez powódkę. Skarżąca podniosła również, że Sąd meriti całkowicie pominął okoliczność, iż zgodnie z treścią przepisu
art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność jedynie za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, podczas gdy wynikający z przeprowadzki powódki do USA faktyczny wzrost kosztów utrzymania, w tym także leczenia – nie stanowi normalnego następstwa szkody w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. Zdaniem skarżącej Sąd I instancji powinien zatem ocenić, jak kształtują się koszty leczenia powódki według cen obowiązujących w Polsce.

Obecni na terminie rozprawy apelacyjnej w dniu 11 sierpnia 2015 r. pełnomocnicy obu stron podtrzymali swoje dotychczasowe stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne i uznając za zbędne powielanie ich w dalszej części uzasadnienia.

Na wstępie koniecznym jest odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń
o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Za całkowicie chybiony należało uznać podniesiony w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd granic swobodnej oceny dowodów.

W myśl powołanego przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie
o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami
i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli
z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne
i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Nadto należy wskazać, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga określenia, jakich to konkretnie uchybień dopuścił się sąd orzekający, naruszając tym samym zasady logicznego rozumowania bądź wskazania doświadczenia życiowego w toku wyprowadzania wniosków w oparciu o przeprowadzone dowody. Formułujący taki zarzut powinien zatem określić, jaki konkretnie dowód
i z naruszeniem jakich dokładnie wskazanych kryteriów sąd ocenił niewłaściwie. Nie może to być natomiast zarzut wynikający z samego niezadowolenia strony z treści orzeczenia, przy jednoczesnym braku argumentacji jurydycznej.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna
i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego i nie wykraczała poza granice swobodnej oceny dowodów. Podniesione w tym zakresie w apelacji pozwanego towarzystwa ubezpieczeniowego zarzuty stanowią w istocie jedynie nieskuteczną próbę nieuzasadnionej polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Sąd ten poczynił swoje ustalenia faktyczne na podstawie całokształtu zgromadzonych w toku postępowania dowodów, tj. przedłożonych dokumentów, zeznań powódki oraz opinii biegłych sądowych ortopedy oraz chirurga naczyniowego, których wiarygodność, rzetelność i prawdziwość została przez ten Sąd oceniona pozytywnie w sposób całkowicie prawidłowy.

Opinie wydane przez biegłych sądowych w przedmiotowej sprawie są logiczne, spójne, konsekwentne i wyczerpujące. Wprawdzie przyznać należy rację twierdzeniu skarżącej, że biegły chirurg w punkcie 3. swojej opinii pisemnej (k. 122 odwrót), w zakresie określania kosztów leczenia powódki związanych z pozakrzepową niewydolnością żył głębokich lewej kończyny dolnej, określił te koszty w oparciu o oświadczenie powódki, jednak skarżąca pomija milczeniem fakt, że w pisemnej opinii uzupełniającej biegły chirurg (w punkcie Ad d. – k. 184) jednoznacznie stwierdził, że w swojej opinii wskazał na optymalne koszty leczenia u powódki w warunkach polskich przy zastosowaniu leków standardowych (koszt zakupu leków - 200 zł miesięcznie, koszt badania USG D. – 120 zł co pół roku), które to koszty nie mogą być niższe od wskazanych, a np. w przypadku nawrotu lub zaostrzenia żylnej choroby zakrzepowo–zatorowej mogą być wyższe. Do treści pisemnej opinii uzupełniającej biegłego chirurga, stanowiącej podstawę ustaleń Sądu Rejonowego co do wysokości ponoszonych przez powódkę kosztów zakupu leków, skarżąca w toku postępowania rozpoznawczego nie wniosła zastrzeżeń (pismo skarżącej z dnia 18 września 2013 r. - k. 191).

W ocenie Sądu Odwoławczego trafnie również Sąd I instancji przydał walor wiarygodności zeznaniom powódki złożonym w toku postępowania. Zeznania te są bowiem jasne, wewnętrznie spójne i korelują z treścią pozostałego zgromadzonego w toku postępowania materiału procesowego, tj. z dokumentami i opiniami biegłych. Analiza treści przedstawionych przez powódkę rachunków za masaże, którym poddawała się ona
w miejscu swojego zamieszkania w USA nakazuje uznać za wiarygodne, twierdzenie powódki o tym, iż średni miesięczny koszt zabiegów obejmujących masaż limfatyczny kształtuje się na poziomie 240 USD (przyjmując trzy zabiegi w miesiącu po średnio 80 USD każdy), co przy zastosowanym przez powódkę kursie waluty (3 zł za 1 USD, który jest niższy od średniego kursu tej waluty wg (...)) odpowiada kwocie 720 zł.

Wskazane wyżej ustalenia faktyczne całkowicie uzasadniały zatem stwierdzenie Sądu I instancji, że łączny koszt stosowania przez powódkę leków i preparatów, podkolanówek lub rajstop uciskowych oraz masażu limfatycznego, mającego istotny wpływ na zmniejszenie dolegliwości związanych z niewydolnością żył głębokich lewej nogi, istotnie przekracza dotychczas przyznaną powódce kwotę renty w wysokości 300 zł miesięcznie.

Sąd Okręgowy podziela również ocenę prawną dochodzonego roszczenia dokonaną przez Sąd Rejonowy, zarówno co do przyjętej podstawy prawnej oceny jego zasadności, jak i wyników tej oceny. Sąd Rejonowy dla oceny zasadności powództwa o podwyższenie zasądzonej uprzednio na rzecz powódki renty trafnie zastosował i zinterpretował przepis art. 907 § 2 k.c. dochodząc ostatecznie do przekonania, że w przedmiotowej sprawie po stronie powódki nastąpiła istotna zmiana okoliczności uzasadniająca podwyższenie renty.

Zgodnie z treścią powołanego przepisu jeżeli obowiązek płacenia renty wynika
z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

Przesłanką żądania zmiany wysokości lub czasu trwania renty jest zmiana stosunków, a ciężar dowodu – zgodnie z art. 6 k.c. – spoczywa na powodzie (wyrok SN z dnia 5 marca 1976 r., III PRN 4/76, LEX nr 14301). Zmiana stosunków musi nastąpić po dacie ustalenia uprawnienia do renty (szerzej Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 8, s. 607), przy czym powództwo oparte na przepisie art. 907 § 2 k.c. nie może zmierzać do poprawienia błędów poprzedniego orzeczenia sądowego bądź zawartej ugody (wyrok SN
z dnia 30 stycznia 1976 r., III PR 151/75, LEX nr 14298).

W wypadku renty zasądzonej na podstawie art. 444 § 2 k.c. nowe okoliczności stanowiące podstawę stwierdzenia zmiany stosunków mogą dotyczyć zarówno sfery osobistej uprawnionego do renty lub zobowiązanego z tego tytułu, jak i zjawisk o charakterze obiektywnym (por. wyrok SN z dnia 2 kwietnia 2014 r., IV CSK 444/13, LEX nr 1455237). Pojęcie "stosunków" jest ujęte w sposób ogólny i nie pozwala dlatego na wyłączenie z nich wszelkich okoliczności, od których zależy wysokość i czas trwania renty odszkodowawczej (wyrok SN z dnia 15 kwietnia 1972 r., II PR 48/72, OSNC 1972/9/171).

Zgodnie z prawidłowo dokonanymi przez Sąd Okręgowy ustaleniami faktycznymi powódka po zasądzeniu na jej rzecz od pozwanego renty (co nastąpiło wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 grudnia 2002 r.) przeprowadziła się do Stanów Zjednoczonych Ameryki, gdzie w okresie objętym żądaniem pozwu, jak i obecnie, stale mieszka i pracuje. Ta zmiana umiejscowienia centrum życiowego powódki pociągała za sobą istotny wzrost kosztów zaleconego przez lekarzy (stanowiącego podstawę ustanowienia renty) leczenia następstw wypadku, za którego skutki odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi skarżąca. Trafnie zatem Sąd I instancji uznał, że powyższa okoliczność dotycząca sfery życia osobistego powódki mieści się w pojęciu „zmiany stosunków” w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. i uzasadnia żądanie powódki zmiany (podwyższenia) dotychczasowej wysokości przyznanej jej od skarżącej renty. Twierdzenie zaś skarżącej, że Sąd I instancji powinien ocenić, jak kształtują się koszty leczenia powódki (w szczególności koszty masażu limfatycznego) według cen obowiązujących w Polsce
w sytuacji, gdy powódka od kilku lat stale zamieszkuje w USA, uznać należy za pozbawione uzasadnienia prawnego, jak i logicznego.

Mając na uwadze powyższe, a także fakt, że w postępowaniu apelacyjnym nie ujawniono okoliczności, które Sąd drugiej instancji winien wziąć pod uwagę z urzędu, apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna w oparciu o art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną
w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od (...) SA V. (...) siedzibą w W. na rzecz powódki E. R. kwotę 1.200 zł. Na kwotę tę złożyło się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika powódki w postępowaniu apelacyjnym ustalone
w oparciu o § 2 ust 1 i 2, § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. 2013 r. poz. 461 ze zm.).