Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z 14 marca 2014 roku (data wpływu) powód D. P. wniósł o ustalenie, że z dniem wniesienia powództwa wygasł jego obowiązek alimentacyjny wobec syna K. P., ustalony wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 czerwca 2000 r. w sprawie III C 1270/95 w kwocie 200 zł, a określony ostatnio na kwotę 300 zł miesięcznie wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w W. z dnia 11 września 2001 roku w sprawie V RC 370/01, w którym podwyższono alimenty z kwoty 200 zł do kwoty 300 zł miesięcznie. (pozew - k. 3, pismo precyzujące pozew – k. 5)

W odpowiedzi na pozew z dnia 23 lipca 2014 roku (data wpływu) pozwany K. P., działając za pośrednictwem pełnomocnika zawodowego, domagał się oddalenia powództwa głównego, obciążenia powoda kosztami postępowania oraz wniósł powództwo wzajemne, w którym zażądał podwyższenia alimentów, ustalonych ostatnio wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w W. z dnia 11 września 2001 roku w sprawie V RC 370/01, z kwoty 300 zł do kwoty 500 zł miesięcznie. (odpowiedź na pozew z powództwem wzajemnym - k. 33-37)

Przed zamknięciem rozprawy powód, działając przez pełnomocnika zawodowego, podtrzymał powództwo główne i wniósł o oddalenie powództwa wzajemnego, natomiast pozwany podtrzymał powództwo wzajemne, a domagał się oddalenia powództwa głównego. (protokół rozprawy – k. 165)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. P. urodził się (...) Jest synem D. P. i W. M. – P.. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 czerwca 2000 r. w sprawie III C 1270/95 unieważniono związek małżeński rodziców pozwanego (zawarty 15 października 1983 r.). W tym wyroku wykonywanie władzy rodzicielskiej nad pozwanym powierzono obojgu rodzicom, ustalając miejsce zamieszkania małoletniego przy matce. Nadto powoda obciążono na rzecz pozwanego alimentami w kwocie 200 zł. Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w W. z dnia 11 września 2001 r. w sprawie V RC 370/01 (sąd I instancji nieprawomocnie oddalił powództwo o podwyższenie alimentów, od tego wyroku strona powodowa złożyła apelację), zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie VI Ca 872/01, z dniem 1 stycznia 2002 r. podwyższono alimenty od powoda na rzecz pozwanego, zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 czerwca 2000 r. w sprawie III C 1270/95, z kwoty 200 zł do kwoty 300 zł miesięcznie, płatne do dnia 10. każdego miesiąca z góry, do rąk matki dziecka, z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat. (dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 21 czerwca 2000 r. – k. 8 załączonych akt V RC 370/01, wyroki sądów I i II instancji w sprawie V RC 370/01 – k. 43 i k. 67 załączonych akt V RC 370/01)

Sytuacja stron w dacie ostatniego orzeczenia alimentacyjnego była następująca:

Powód D. P. miał 44 lata. Pracował w (...) Elektrociepłowniach i zarabiał ok. 2.000 zł miesięcznie. Mieszkał w S., pracował w W.. Ponosił koszty dojazdu do pracy w wysokości 150 zł. Płacił alimenty i dawał synowi 40 zł kieszonkowego. Koszt utrzymania jego mieszkania wynosił 350 zł. Powód ponosił wydatki na 17-letnią córkę, która uczęszczała do III klasy technikum. Miał zaciągnięte trzy kredyty, których rata wynosiła 450 zł miesięcznie.

Pozwany K. P. miał 11 lat. Leczył się w Centrum (...) z powodu dolegliwości związanych z nadciśnieniem wrotnym, zakrzepicą żyły wrotnej, żylakami przełyku. W skład kosztów jego utrzymania, szacowanych przez matkę na ok. 700 – 800 zł, wchodziły w szczególności wydatki na leki. Mieszkał on z matką i jej rodziną. Matka miała rentę w wysokości około 500 zł. Była częściowo, okresowo niezdolna do pracy.

(dowód: dokumenty znajdujące się w załączonych aktach akt V RC 370/01: pozew – k. 2, dokumentacja medyczna dziecka – k. 4, k. 20-23, k. 30-31, zaświadczenia o zarobkach ojca – k. 9, k. 16, k. 29, protokoły rozpraw - k. 17-18, k. 33-35, zaświadczenia o kredytach ojca - k. 24-26, wypis z orzeczenia ZUS matki – k. 32, wyroki sądów I i II instancji z uzasadnieniami – k. 43, k. 46-53, k. 67-71, zeznania powoda – k. 161-162)

Aktualnie sytuacja stron przedstawia się następująco:

Powód (pozwany wzajemny) D. P. ma 58 lat. Posiada wykształcenie średnie techniczne. Jest z zawodu monterem. Pracuje w zawodzie od kilkudziesięciu lat. Ma on troje dzieci – córkę B., która ma 30 lat, syna K. (pozwanego), który ma 25 lat oraz małoletnią G., która ma 13 lat i pochodzi z nieformalnego związku powoda z inna kobietą niż matka dwójki jego starszych dzieci. Jego córka B. jest obecnie na swoim utrzymaniu. Ojciec jej nie pomaga finansowo. Pomagał on jej finansowo do ukończenia przez nią 18 roku życia (do około 2003 r.). Od tej pory córka z nim nie mieszka. Na córkę G. powód przekazuje dobrowolnie alimenty od 2002 r., ostatnio w kwocie 300 zł miesięcznie (początkowo w wysokości 200 zł). Na syna powód płaci na bieżąco alimenty, do rąk matki, zgodnie z ostatnim orzeczeniem alimentacyjnym (w kwocie 300 zł miesięcznie), bez pośrednictwa komornika. Powód mieszka sam w S. w mieszkaniu przy ul. (...), będącym obecnie jego własnością. Na mocy umowy z 12 kwietnia 2010 r. dokonał on wykupu tego mieszkania (jako dotychczasowy najemca uzyskał od miasta prawo odrębnej własności tego lokalu wraz z prawami związanymi, przy zastosowaniu 95% bonifikaty; wartość lokalu w umowie została określona na 91.925 zł). To mieszkanie ma dwa pokoje i ok. 34 m ². (dowód: wydruki przelewów alimentów na córkę z I połowy 2014 r. – k. 62-68, akt notarialny – k. 73-75, zeznania I. Z. – k. 141-142, zeznania powoda – k. 161-163)

Powód od kilkudziesięciu lat pracuje jako monter na rzecz elektrociepłowni w W.. Od końca lat 90. (od tego czasu mieszka w S., wcześniej mieszkał w W.) dojeżdża on do pracy z S. do W.. W latach 2001-2002 uzyskiwał wynagrodzenie z pracy w wysokości około 2.000 zł netto. W 2009 r. zmienił się jego pracodawca i wtedy jego zarobki wzrosły o około 600 – 900 zł miesięcznie. Aktualnie pracuje on na umowę o pracę na czas nieokreślony w Zakładach (...) S.A. na stanowisku monter remontu turbin. Obecnie zarabia on około 3.000 zł netto (między 2.800 a 3.200 zł netto). Jego wynagrodzenie zależy od premii w danym miesiącu i od liczby wypracowanych nadgodzin. Nadgodziny są realizowane na zlecenie przełożonego. Nie może on wziąć więcej nadgodzin niż zleci to mu przełożony. Powód pracuje w ciągu tygodnia, w dni powszednie. Z S. wyjeżdża pociągiem o godz. 3:28, a po pracy jest w domu ok. godz. 17:30. Za 2012 r. uzyskał on przychód (tylko ze stosunku pracy) w wysokości 61.017,68 zł, a dochód brutto w wysokości 57.552,68 zł (przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodów, przed pomniejszeniem o składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i podatek). Za 2013 r. uzyskał on przychód (tylko ze stosunku pracy) w wysokości 48.316,36 zł, a dochód brutto w wysokości 44.851,36 zł (przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodów, przed pomniejszeniem o składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i podatek). (dowód: zaświadczenia o wynagrodzeniu powoda z przełomu lat 2013 i 2014 – k. 6-11, zaświadczenie o zatrudnieniu – k. 59, zeznanie podatkowe powoda za 2012 r. – k. 84-89, zaświadczenie dotyczące dochodów powoda za 2013 r. - k. 60 (k. 83), zeznania I. Z. – k. 141-142, zeznania powoda – k. 161-163)

Powód prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe. Nie ma oszczędności. Na koszty utrzymania mieszkania potrzebuje miesięcznie: 320 zł na czynsz (opłaty za wodę i gaz są wliczone w czynsz), 70 - 85 zł na prąd, 24 zł na telewizję, 90 zł na prąd. Na wydatki na podróże potrzebuje on miesięcznie: 360 zł na bilet kolejowy (przed 2015 r. bilet ten kosztował 338 zł) i 110 zł na kartę miejską. Powód posiada kilka zobowiązań do spłacenia. Od sierpnia 2012 r. ma do spłacenia kredyt zaciągnięty do sierpnia 2022 r., w (...) Banku S.A., na kwotę prawie 50.000 zł, przy czym miesięczna rata kredytu wynosi prawie 800 zł. W kwietniu 2014 r. zaciągnął on w (...) Banku S.A. pożyczkę na kwotę 8.750 zł, która ma być spłacona do kwietnia 2019 r., przy czym miesięczna rata tej pożyczki wynosi około 190 zł. (...) Banku S.A. od sierpnia 2012 r. ma zadłużenie związane z kartą kredytową w wysokości ok. 3.000 zł, przy czym miesięcznie spłaca je kwotą około 200 zł, a kwotę 150 zł miesięcznie może wykorzystać na swe wydatki w ramach swej karty. Na święta Bożego Narodzenia 2014 r. zaciągnął on pożyczkę w wysokości 1.000 zł, którą przeznaczył na jedzenie i prezenty. Będzie ją spłacał do grudnia 2015 r. Czasem powód pożycza pieniądze od znajomych, w zależności od potrzeby w kwotach od 50 zł do 300 zł miesięcznie. Powód nie płaci regularnie za czynsz. W kwietniu 2014 r. zapłacił 3.200 zł za należności czynszowe za okres od czerwca 2013 r. do kwietnia 2014 r. Na swoje utrzymanie powód przeznacza to, co pozostanie mu z wynagrodzenia po pokryciu opłat stałych (za mieszkanie, zobowiązań, za bilety), alimentów na córkę i syna. (dowód: zaświadczenie o wysokości kredytów – k. 61 (k. 82), umowa o pożyczkę gotówkową – k. 90-97, oferta na telefon – k. 69, rachunek za prąd na kwotę ok. 70 zł – k. 70, bilet miesięczny sprzed 2015 r. - k. 71, potwierdzenie uiszczenia opłaty za czynsz w kwocie prawie 320 zł – k. 72, potwierdzenie uiszczenia opłaty czynszowej – k. 72, zeznania I. Z. – k. 141-142, zeznania powoda – k. 161-163)

Od końca lat 90. powód nie mieszka z synem. Posiada on informacje o stanie zdrowia syna od jego urodzenia. Przed 2013 r. powód spotykał się z synem mniej więcej raz w tygodniu. Po incydentach dokonywanych przez syna w latach 2010 - 2012 (m.in. związanych z nadużywaniem przez pozwanego alkoholu, zażywaniem substancji psychotropowych, paleniem papierosów, wypominaniem przez syna zbyt niskich alimentów) powód zaprzestał kontaktowania się z nim. Od stycznia 2013 r. nie ma on kontaktów z synem. Na początku 2013 r. odwiedził on jeszcze syna w szpitalu, gdy trafił tam on po tym, jak zażył większą ilość tabletek przepisanych przez psychiatrę. Wtedy pozwany śmiał się i mówił ojcu, że pił, co mu w ręce wpadło. Co najmniej od początku 2013 r. powód nie ma pełnej wiedzy na temat sytuacji osobistej (w szczególności zdrowotnej) syna. Powód wie, że u syna rozpoznano chorobę psychiczną, że był on hospitalizowany między innymi z powodu nadużywania substancji psychoaktywnych. Powód interesował się sprawami związanymi z edukacją syna. Liczył, że syn ukończy grafikę komputerową i będzie miał pracę w tej dziedzinie. Ma świadomość, że pozwany nie skończył tego kierunku, gdyż zachorował. Zdaniem powoda, syn wówczas był leniwy i również z tego powodu nie skończył tego kierunku. Powód nie wie, czy syn podejmował się pracy zarobkowej i czy obecnie jest w stanie pracować. Intencją powoda w uchyleniu obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanego jest w szczególności impuls do syna, by ten podjął pracę, trochę się usamodzielnił i skończył szkołę. Powód ma świadomość, że syn potrzebuje wsparcia finansowego. W ocenie powoda nie stać go na dalsze alimentowanie syna. Na święta Bożego Narodzenia 2014 r. powód nie kupił dla syna prezentu. W ostatnich latach pozwany nie mógł liczyć na wsparcie ze strony ojca, poza alimentami w kwocie 300 zł miesięcznie. Pozwany uważa, że jest szansa na odbudowanie relacji z ojcem. (dowód: zeznania I. Z. – k. 141-142, zeznania J. T. – k. 139-141, zeznania powoda – k. 161-163, zeznania pozwanego – k. 163-165)

Pozwany główny K. P. ma 25 lat (urodził się (...)). Ma wykształcenie średnie. Nie ma zawodu. W 2010 r. ukończył on prywatne liceum ogólnokształcące (zdał tam maturę). Po maturze studiował prawo przez pół roku (rok akademicki 2010/2011). Nie zaliczył jednak wszystkich przedmiotów na tym kierunku. Następnie przez dwa lata był słuchaczem kierunku grafika komputerowa w trybie dziennym w (...) Policealnego Studium Zawodowego (...) w W. (I rok szkolny 2011/2012 i II rok szkolny 2012/2013). Tego kierunku jednak nie skończył z powodu problemów zdrowotnych. W szczególności nie oddawał on wymaganych prac na tym kierunku, po czym sam zrezygnował z tej nauki ze względu na zdrowie. Następnie pozwany zapisał się na studia, ale ojciec nie przekazał mu środków, nie miał on pieniędzy na wpisowe i nie podjął nauki. Obecnie pozwany nie uczy się. Taki stan istnieje co najmniej od chwili wniesienia pozwu w niniejszej sprawie (od marca 2014 r.). Zamierza on podjąć naukę w technikum weterynarii od września 2015 r. W maju 2015 r. mają być zapisy do tej szkoły, która ma być odpłatna. Chce on zapisać się do tej szkoły. (dowód: zaświadczenie ze studium - k. 50-51, zeznania J. T. – k. 139-141, zeznania pozwanego – k. 163-165)

Pozwany od dzieciństwa ma nadciśnienie wrotne w przebiegu przekształcenia jamistego żyły wrotnej po przebytej w dzieciństwie zakrzepicy układu wrotnego (zakrzepicy żyły wrotnej), co prowadzi do występowania u niego od lat szeregu nieprzyjemnych powikłań, m.in. do powstawania żylaków na całym ciele, w tym w przełyku i w żołądku. Z tego powodu był on wielokrotnie hospitalizowany. Jako dziecko pozostawał pod opieką Centrum (...). Obecnie jest pod opieką Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w W. i Kliniki (...) MSWiA w W.. Co pół roku jest poddawany zabiegowi usuwania żylaków przełyku (występuje u niego stan po licznych zabiegach podwiązywania żylaków przełyku). W 2014 r. dwukrotnie był hospitalizowany w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii – od 4 do 6 maja 2014 r. i od 7 do 8 listopada 2014 r. Dokonywano wtedy endoskopowego nastrzykania żylaków przełyku. Po tych zabiegach wypisywano go z zaleceniem diety lekkostrawnej, zakazem picia alkoholu, pozostawania pod opieką poradni hepatologicznej. (dowód: karty informacyjne – k. 42, k. 127 (k. 148-149), zeznania J. T. – k. 139-141, zeznania pozwanego – k. 163-165)

Jako nastolatek pozwany zaczął sprawiać problemy wychowawcze, co było połączone z zaistnieniem u niego problemów natury psychicznej. Nadużywał on alkoholu, palił papierosy, zażywał substancje psychoaktywne (różne narkotyki i dopalacze). Był leczony w poradni leczenia uzależnień. Za namową terapeuty w 2010 r. zgłosił się na izbę przyjęć szpitala psychiatrycznego ( Szpitala (...) w W.), gdzie przebywał od 19 lipca do 3 sierpnia 2010 r. Był wtedy po raz pierwszy hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym. Rozpoznano wówczas u niego zaburzenia hipochondryczne i używanie szkodliwe substancji psychoaktywnych. Wypisany został z zaleceniem leczenia w poradni zdrowia psychicznego, psychoterapii, całkowitej abstynencji od alkoholu i substancji psychoaktywnych. Od 2010 r. pozwany leczy się psychiatrycznie. W latach 2011 – 2014 był on ośmiokrotnie hospitalizowany w Instytucie (...) w W. (cztery razy w 2011 r., dwa razy w 2012 r., dwa razy w 2014 r.). Podczas tych pobytów rozpoznano u niego schizofrenię paranoidalną i szkodliwe używanie substancji psychoaktywnych. Od lutego 2012 r. pozwany jest pacjentem (...) przy Instytucie (...). Między hospitalizacjami w tym instytucie regularnie zgłaszał się on na wizyty do tej poradni. Miał zalecone zażywanie leków i abstynencję od środków psychoaktywnych. W 2014 r. K. P. był hospitalizowany w Instytucie (...) od 14 lutego do 22 kwietnia oraz od 7 maja do 15 lipca. W dniu 14 lutego 2014 r. został przyjęty na oddział zamknięty po interwencji policji, która miała miejsce po jego agresywnych zachowaniach w mieszkaniu (pozwany demolował swój pokój, uszkodził sobie nogę, co wymagało zaopatrzenia chirurgicznego). Z wywiadu przy przyjęciu powzięto informację, że prawdopodobnie tego dnia pozwany przyjmował narkotyki, a wcześniej nieregularnie przyjmował leki. W czasie tej hospitalizacji zastosowano wobec niego leczenie psychotropowe (w tym w formie iniekcji; na oddziale wielokrotnie wymagał unieruchomienia), psychoterapię, socjoterapię. Wypisano go z zaleceniem zażywania leków, utrzymywaniem abstynencji, zgłoszeniem się na dalsze leczenie w szpitalu (miał zaplanowane kolejne przyjęcie). Deklarował on chęć dalszego leczenia na innym oddziale instytutu. Po wypisie przyjmował on leki i utrzymywał abstynencję. Na kilka dni przed planowanym przyjęciem na oddział Instytutu (...) wystąpiło u niego krwawienie z żylaków przełyku i przebył on leczenie w Instytucie (...). Po tym leczeniu trafił od Instytutu (...) (przyjęcie planowe), gdzie był hospitalizowany od 7 maja 2014 r. do 15 lipca 2014 r. W czasie tej hospitalizacji zastosowano u niego leczenie farmakologiczne, pacjent uczestniczył w zajęciach terapeutycznych, uczęszczał na treningi domowe, nawiązywał kontakty z innymi pacjentami. Po tym leczeniu stwierdzono u niego poprawę stanu psychicznego. W ocenie lekarzy dotychczasowy przebieg choroby u pacjenta wskazywał na kluczową rolę przyjmowania substancji psychoaktywnych w nawrotach objawów psychotycznych. Wypisano go z zaleceniem absolutnej abstynencji od substancji psychoaktywnych, w tym marihuany. Przy wypisie zaznaczono, że każda ilość i rodzaj przyjętego narkotyku może spowodować nawrót objawów psychotycznych i w konsekwencji długotrwałą hospitalizację psychiatryczną. Przy wypisie z 15 lipca 2014 r. zalecono pozwanemu uczestniczenie w spotkaniach grupy wsparcia dla pozostania w abstynencji od narkotyków i systematyczne przyjmowanie leków. Według oceny dokonanej w lipcu 2014 r. przez lekarza psychiatrę z (...) przy Instytucie (...) w sytuacji pozwanego, mimo regularnego leczenia psychiatrycznego, konieczne są długie pobyty w szpitalu psychiatrycznym (z powodu okresowego nasilenia objawów chorobowych). W ocenie tego lekarza, wyrażonej w lipcu 2014 r., dotychczasowy przebieg choroby u pozwanego znacznie zaburza jego funkcjonowanie, jego życie osobiste i rozwój zawodowy. Pozwany nadal pozostaje pod opieką (...) przy Instytucie (...), kontynuuje zalecone leczenie. Według oceny lekarza psychiatry z tej poradni, dokonanej w dniu 23 grudnia 2014 r., obecny stan zdrowia pozwanego nie pozwala mu na podjęcie pracy zarobkowej. Pod koniec 2014 r. pozwany oczekiwał na udział w programie rehabilitacji poznawczej. (dowód: karta leczenia szpitalnego z 2010 r. – k. 44, zaświadczenie lekarza psychiatry z lipca 2014 r. - k. 43, dokumentacja dot. leczenia szpitalnego z 2014 r. - k. 57 i k. 45, k. 46-49, zaświadczenie lekarza psychiatry z grudnia 2014 r. – k. 144, zeznania J. T. – k. 139-141, zeznania pozwanego – k. 163-165)

W styczniu 2008 r. wydano orzeczenie zaliczające K. P. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie miało charakter czasowy – do stycznia 2013 r. Wskazano w nim na możliwość pracy przez pozwanego na stanowisku przystosowanym do niepełnosprawności. Ustalono, że jego niepełnosprawność zaistniała przed 16 rokiem życia. W tym orzeczeniu podano, że pozwany częściowo wymaga pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Orzeczeniem z 8 września 2014 r. Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. zaliczył pozwanego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie wydano do 30 września 2019 r. Podniesiono w nim, że takie okoliczności jak stan zdrowia, przebieg i charakter schorzenia, zakres naruszenia sprawności powodują u opiniowanego zdolność do pracy na stanowisku przystosowanym do niepełnosprawności. Ustalono, że pozwany wymaga częściowej opieki i pomocy osób drugich w celu pełnienia ról społecznych i codziennej egzystencji oraz opieki w korzystaniu z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji. (dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z 2008 r. – k. 41 (k. 126, k. 147), orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z 2014 r. – k. 125 (k. 147))

Pozwany mieszka wraz z matką, ciocią i wujem w mieszkaniu przy ul. (...) w W.. Mieszkanie jest obecnie przedmiotem wspólności jego matki i ciotki. Do października 2014 r. w tym mieszkaniu mieszkała jeszcze babka macierzysta pozwanego. W tym mieszkaniu osoby te (w tym babka pozwanego) mieszkały razem od końca lat 90. Matka pozwanego W. P. co najmniej od kilkunastu lat cierpi na problemy natury psychicznej. Od lat nie pracuje zawodowo z uwagi na stan zdrowia. Jest w tej chwili całkowicie i trwale niezdolna do pracy. Utrzymuje się z renty. Od końca lat 90. pozwany jest wychowywany przez matkę oraz swoją ciotkę (siostrę matki) J. T.. Ciotka od lat pomaga pozwanemu (także finansowo). W szczególności bierze udział w sprawach związanych z edukacją czy leczeniem pozwanego. Do października 2014 r. do utrzymania pozwanego dokładała się babka macierzysta, przekazując na ten cel część swej emerytury. Na pokrycie miesięcznych kosztów utrzymania mieszkania, w którym mieszka pozwany, potrzeba około 1.650 zł, to jest na czynsz i media. Całość wydatków za mieszkanie ponosi ciotka pozwanego. Pozwany ani jego matka nie mają na to środków. Ciotka pozwanego nabywa też takie rzeczy dla pozwanego jak ubrania czy jedzenie. Czasem płaci za jego prywatne wizyty lekarskie. Na zaspokojenie potrzeb pozwanego, poza przypadającymi na niego wydatkami na mieszkanie, potrzeba około 1.200 zł miesięcznie, w tym około 300 zł potrzeba na leki dla niego. W zasadzie jest on leczony w ramach NFZ, jednak czasem zachodzi potrzeba ponoszenia wydatków na część badań (np. za badania USG) czy na prywatne konsultacje (np. jeśli zachodzi pilna potrzeba konsultacji). Znajduje się on pod opieką szeregu specjalistów, w szczególności psychiatry, hematologa, ale ostatnio musiał na przykład korzystać z porady urologa. Pod koniec 2014 r. jego wizyta prywatna u specjalisty kosztowała 250 zł. Pozwany miesięcznie potrzebuje 55 zł na bilet (...), około 600 zł na wyżywienie, około 100 zł na środki czystości, około 50 zł na obuwie. Wyjeżdża on na wyjazdy, w tym wakacyjne, chodzi czasem do kina itd. Z powodu problemów zdrowotnych ma zaleconą dietę lekkostrawną. Pozwany otrzymuje rentę w wysokości około 650 zł miesięcznie. Jego matka ma rentę w wysokości około 700 zł. Prawie cała renta pozwanego jest przeznaczana na jego leczenie. W 2013 r. uzyskał on dochód z renty (był to jego jedyny dochód) w wysokości 7.400,12 zł (dochód pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz podatek; przychód wyniósł 8.347,04 zł). Uzyskiwane przez niego dochody nie pozwalają mu na samodzielne utrzymanie. Na swoje leczenie matka pozwanego przeznacza swoją rentę. Pozwany i jego matka nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Część ich potrzeb zaspokaja J. T.. W 2013 r. matka pozwanego uzyskała dochód z renty (był to jej jedyny dochód) w wysokości 8.944,84 zł (dochód pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz podatek; przychód wyniósł 10.230,72 zł. (dowód: wypis z orzeczenia dot. matki pozwanego – k. 145, zaświadczenia z urzędu skarbowego za 2013 r. – k. 52, k. 54, decyzja – k. 53, rachunki dot. kosztów utrzymania pozwanego – k. 128-137, k. 150-159, zeznania J. T. – k. 139-141, zeznania pozwanego – k. 163-165)

On końca 2014 r. lekarz psychiatra z Instytutu (...) nie zaleca pozwanemu podjęcia nauki ani pracy w jego aktualnym stanie zdrowia. W przypadku pozwanego rozważano wyjazd do placówki w K., gdzie mógłby się przystosowywać społecznie. Obecnie pozwany uczęszcza na zajęcia usprawniające w ramach programu rehabilitacji poznawczej zaproponowanego przez lekarza z (...) przy Instytucie (...). W szczególności mają one za zadanie poprawiać jego rozwój intelektualny, przystosować go do pracy. Po tym programie będzie on mógł podjąć naukę. Obecnie pozwany chce skończyć ten program, a po jego ukończeniu podjąć naukę (od września 2015 r.). Pozwany nie jest zarejestrowany jako bezrobotny w urzędzie pracy. Uważa on, że aktualnie nie jest w stanie podjąć zatrudnienia. Od dłuższego czasu nie pracował. Szukał on pracy dostosowanej do jego stanu zdrowia. Złożył kilka podań o pracę, w tym o pracę w sklepie spożywczym niedaleko miejsca zamieszkania. Nie dostał tej pracy. W przeszłości przez miesiąc pracował w większym sklepie, miało to miejsce 2 – 3 lata temu. Uskarżał się tam na duży stres. Nie mógł kontynuować zatrudnienia ze względów zdrowotnych. Sądzi on, że w mniejszym sklepie mógłby spróbować podjąć zatrudnienie, gdyż jest tam mniejszy stres i mniej zadań niż w większym sklepie. Około 4 lata temu, przez miesiąc, pozwany pracował jako telemarketer dla O.. Pogorszył się wtedy jego stan zdrowia psychicznego. Pozwany chciałby pracować. Obecnie ma taki plan, aby po zakończeniu programu zaleconego przez psychiatrę podjąć naukę od września 2015 r., a następnie podjąć pracę. Od około dwóch lat pozwany nie pali papierosów. Od opuszczenia Instytutu (...) w lipcu 2014 r. nie pije on alkoholu ani nie zażywa środków psychoaktywnych. Ma świadomość, że po zażyciu takich środków może być hospitalizowany przez dłuższy okres. Nie chce on ponownie trafić do szpitala psychiatrycznego. Pozwany wie, że sytuacje stresowe negatywnie wpływają na stan jego zdrowia. Skarży się obecnie na problemy ze snem (nasiliła się u niego bezsenność), które, jego zdaniem, obecnie uniemożliwiają mu pracę. Pozwany uważa, że gdyby te problemy ustabilizowały się, to wówczas mógłby podjąć pracę. W ostatnim czasie nie miał napadów. Czasami jednak ciągle odczuwa apatię. Zażywa leki, w tym także usypiające, które mogą zaburzać u niego funkcje psychomotoryczne . (dowód: zeznania J. T. – k. 139-141, zeznania pozwanego – k. 163-165)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału zgromadzonego w aktach sprawy oraz w załączonych aktach V RC 370/01. Dokumenty i wydruki złożone do akt sprawy niniejszej nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności. Zeznania świadków J. T. i I. Z. były wiarygodne w zakresie mającym znaczenie w sprawie. J. T. na co dzień mieszka z pozwanym, od wielu lat. Zna ona sytuację osobistą, w tym zdrowotną, a także finansową pozwanego, jego potrzeby. Jej zeznania są zbieżne z relacją pozwanego a także znajdują potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji. I. Z. przedstawiła informacje na temat powoda. Zaznaczała, czego nie wiedziała. W szczególności podkreśliła ona, że nie posiada wiedzy na temat aktualnej sytuacji pozwanego. Świadkowie ci przedstawiali również swoje opinie, które nie były podstawą ustaleń faktycznych. Zeznania stron również były wiarygodne w zakresie mającym istotne znaczenie w sprawie. Ich zeznania odnośnie do faktów były wiarygodne, jasne, w zasadzie znajdowały potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji. Pojawiły się w tym względzie jedynie takie rozbieżności, które nie miały charakteru istotnych. Strony różniły się natomiast opiniami, ocenami, które to opinie i oceny nie stanowiły podstawy ustaleń faktycznych. Podawane przez nich kwoty co do kosztów utrzymania (ich szacunki, opinie w tym zakresie) podlegały weryfikacji w toku procesu.

Sąd zważył, co następuje:

Według stanu na chwilę zamknięcia rozprawy zarówno powództwo główne, jak i powództwo wzajemne nie zasługiwały na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 133 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Jak stanowi art. 133 § 3 k.r.o., rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa dopóty, dopóki dziecko nie zdobędzie kwalifikacji zawodowych, niezależnie od osiągnięcia wieku. W orzecznictwie podnosi się, że uzyskanie pełnoletności nie zmienia sytuacji prawnej dziecka w zakresie alimentów, jeżeli dziecko studiuje i czas przeznaczony na naukę wykorzystuje rzeczywiście na zdobywanie kwalifikacji zawodowych. Jeżeli natomiast czas nauki osoby uprawnionej do alimentacji wydłuża się nadmiernie poza przyjęte ramy, gdy studiujący nie czyni należytych postępów w nauce, nie zdaje egzaminów i ze swej winy powtarza lata nauki i nie kończy jej w okresie przewidzianym w programie, a wiek i ogólne przygotowanie do pracy pozwala na jej podjęcie, rodzice nie są obowiązani do alimentowania pełnoletniego dziecka. Istotne znaczenie powinna tu mieć okoliczność, czy dotychczasowe przygotowanie zawodowe i nabyte wcześniej kwalifikacje pozwalają w pełni na samodzielne, regularne zarobkowanie, a więc na pokrycie własnych środków utrzymania.

Zmiana obowiązku alimentacyjnego, stosownie do art. 138 k.r.o., możliwa jest w razie zmiany stosunków, tzn. wtedy, gdy zmianie ulegają uzasadnione potrzeby uprawnionego albo możliwości zarobkowe zobowiązanego. Zmiana taka musi być istotna.

W ocenie Sądu od dnia wydania ostatniego orzeczenia regulującego wysokość obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanego nie nastąpiła tego rodzaju zmiana w rozumieniu art. 138 k.r.o., która uzasadniałaby taką zmianę w zakresie tego obowiązku alimentacyjnego, która byłaby zgodna z żądaniami stron (ze strony powoda – o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego z dniem wytoczenia powództwa, a ze strony pozwanego – o podwyższenie alimentów).

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego stwierdzić należy, że pozwany nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać, a jego rodzice są obowiązani na mocy art. 133 § 1 k.r.o. do świadczeń alimentacyjnych na jego rzecz. Nie zaistniała taka sytuacja, aby dochody z majątku pozwanego wystarczały na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Powód żąda ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego z dniem wytoczenia powództwa. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w marcu 2014 r. Od połowy lutego 2014 r. do połowy lipca 2014 r. pozwany był hospitalizowany w Instytucie (...) (z przerwą na przełomie kwietnia i maja 2014 r., przy czym na początku maja 2014 r. był hospitalizowany w Instytucie (...)). W tym okresie ze względu na stan zdrowia nie był w stanie utrzymać się samodzielnie (nie był w stanie uczyć się ani pracować). Uzyskiwana przez niego renta (około 650 zł miesięcznie) nie wystarczała na pokrycie kosztów jego utrzymania. Po opuszczeniu Instytutu (...) w lipcu 2014 r. również nie mógł on podjąć ani nauki, ani pracy, jak wynika z zaświadczeń lekarzy psychiatrów, pod opieką których pozostaje pozwany. Pozwany cierpi na szereg schorzeń, w szczególności na problemy natury psychicznej i od połowy lipca 2014 r. do chwili obecnej właśnie z powodu problemów natury psychicznej nie jest on w stanie kontynuować nauki ani podjąć pracy. Takie też były wskazania lekarzy psychiatrów z lipca i grudnia 2014 r. W grudniu 2014 r. psychiatra podał, że pozwany jest na liście osób oczekujących na udział w zalecanym dla jego sytuacji programie rehabilitacji poznawczej. Pozwany rozpoczął uczestnictwo w tym programie. Zajęcia te mają poprawiać jego rozwój intelektualny, przystosować go do pracy, umożliwić kontynuowanie przez niego nauki. Naukę przerwał on w ostatnich latach z uwagi na problemy zdrowotne. W 2010 r. podjął leczenie psychiatryczne. W kolejnych latach zdiagnozowano u niego chorobę psychiczną. W 2014 r., po dwukrotnych pobytach w szpitalu psychiatrycznym, pozwany utrzymuje abstynencję od substancji psychoaktywnych. Ma świadomość, że po zażyciu takich substancji może na dłuższy okres trafić do szpitala psychiatrycznego, do czego nie chce dopuścić. Ma on sprecyzowane plany, aby od września 2015 r. podjąć naukę w liceum weterynaryjnym. Następnie chciały pracować. Jego doświadczenia związane z pracą wskazują (sprzed kilku lat), że w kontynuowaniu zatrudnienia przeszkadza mu stan zdrowia. Obecnie, wedle orzeczenia o niepełnosprawności, mógłby teoretycznie pracować na stanowisku przystosowanym do niepełnosprawności, jednak obecnie podjęcie zatrudnienia nie jest u niego wskazane przez psychiatrów. Pozwany zresztą złożył kilka ofert o pracę, jednak na jego oferty nie odpowiedziano pozytywnie. Aktualne problemy zdrowotne pozwanego nie pozwalają mu (co najmniej od marca 2014 r.) na podjęcie zatrudnienia czy nauki. Nie jest on w stanie utrzymać się samodzielnie. Wskazać tu należy chociażby na problemy ze snem, stan pozwanego po zażyciu leków zaleconych przez psychiatrę, pojawiającą się u niego apatię, negatywne reakcje na problemy stresowe. W ocenie Sądu nawet częściowe zatrudnienie nie pozwoliłoby mu na uzyskanie takich dochodów, które pozwoliłyby mu na samodzielne utrzymanie. Na same bowiem wydatki związane z leczeniem pozwany potrzebuje około 600 zł miesięcznie, w tym 300 zł na leki. Obecnie dochody pozwanego (renta plus alimenty otrzymywane przez ojca) nie pozwalają mu na samodzielne utrzymanie. Do jego utrzymania dokłada się ciotka (siostra matki). Ona też pokrywa przypadający na pozwanego udział w kosztach utrzymania mieszkania. Koszty utrzymania pozwanego, bez wydatków na mieszkanie, szacowane są na kwotę 1.200 zł. To kwota wiarygodna, jeśli uwzględni się wiek i stan zdrowia pozwanego (konieczność większych wydatków na leczenie, żywienie, środki higieny itd.). Pozwany nie ma możliwości uzyskiwania dochodów, które pozwoliłyby mu na zaspokojenie tych potrzeb. Kontynuowanie leczenia i przestrzeganie zaleceń lekarskich jest niezbędne dla zapewniania mu takiej przyszłości, aby nie musiał być hospitalizowany i aby mógł pracować. Od połowy lipca 2014 r. pozwany zresztą przestrzega zaleceń lekarskich – zażywa leki, utrzymuje abstynencję, uczestniczy w programie zaleconym przez psychiatrę. Zależy mu na kontynuowaniu leczenia, a następnie na podjęciu pracy. Obecnie jednak nie jest w stanie podjąć takiej pracy, która umożliwiałaby mu zaspokojenie jego potrzeb. Dotychczasowe kwalifikacje nie pozwalają pozwanemu na w pełni samodzielne, regularne zarobkowanie, a więc na pokrycie własnych środków utrzymania.

Na gruncie niniejszej sprawy nie zaistniała też taka sytuacja, aby rodzice pozwanego mogli uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem pozwanego (jako dziecka pełnoletniego) z tej przyczyny, że te świadczenia byłyby połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem albo dlatego, że pozwany nie dokładałby starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Powód regularnie wywiązuje się ze świadczeń alimentacyjnych względem syna, uiszczając kwotę 300 zł miesięcznie. Wywiązywanie się z tego świadczenia nie jest połączone z nadmiernym dla niego uszczerbkiem. Ma on środki na spełnianie tego obowiązku. Zarabia on około 3.000 zł netto miesięcznie. Ma on możliwość, aby około 10% swych zarobków przeznaczać na syna, który z powodu stanu zdrowia nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Nie można pozwanemu zarzucić, że nie dokłada on starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. W toku tego postępowania wywiązuje się on z zaleceń lekarskich. Bierze udział w programie zaleconym przez psychiatrę. Po tym programie zamierza podjąć naukę, a potem pracę. Chce on pracować. Nie chce wracać do szpitala psychiatrycznego. Złożył nawet oferty o pracę, jednak nie został przyjęty do pracy. Podjęcie przez niego pracy nie byłoby zresztą wskazane, jak wskazują jego lekarze. Ze względu na obecny stan zdrowia pozwanego stwierdzić należy, że nie zaistniały podstawy do uchylenia obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanego. W aktualnym stanie sprawy powództwo główne należało zatem oddalić na mocy art. 133 § 1 i 3 k.r.o. oraz art. 138 k.r.o.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie było też podstaw do zwiększenia obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanego zgodnie z żądaniem powództwa wzajemnego. To powództwo podlegało oddaleniu na mocy art. 138 k.r.o. Nie zostało ono wykazane. Porównując sytuację, kiedy ostatnio orzekano o alimentach, z aktualną sytuacją stron, podnieść należy, że co prawda potrzeby pozwanego wzrosły (w szczególności po 2010 stwierdzono u niego chorobę psychiczną), jednak uzyskał on rentę, która częściowo (mniej więcej w połowie) pozwala na zaspokajanie jego potrzeb. Na przestrzeni tych lat zwiększyło się wynagrodzenie powoda, ale też zwiększyły się jego wydatki. Mając na uwadze możliwości zarobkowe i majątkowe stron, ich potrzeby, Sąd uznał, że nie ma podstaw do podwyższania alimentów należnych od powoda na rzecz pozwanego. Nie zostało udowodnione, aby te alimenty należało podwyższyć ponad kwotę 300 zł miesięcznie.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważania, Sąd oddalił powództwo główne i powództwo wzajemne, orzekając na mocy art. 133 § 1 i 3 k.r.o., art. 135 § 1 k.r.o. i art. 138 k.r.o. Nieuiszczone koszty sądowe od powództwa wzajemnego Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Na mocy art. 100 k.p.c. Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego, uwzględniając pierwotne żądania stron oraz ostateczny wynik sprawy.