Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Woźniak

Sędziowie: SO Krzysztof Górski

SO Anna Budzyńska (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2015 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku A. K.

z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.,

o udzielenie zabezpieczenia

na skutek zażalenia obowiązanego na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 9 października 2015 r., sygn. akt X GCo 406/15

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO A. Budzyńska SSO A. Woźniak SSO K. Górski

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 9 października 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie udzielił zabezpieczenia roszczenia uprawnionego A. K. przeciwko obowiązanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o zapłatę kwoty 34.470,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania sądowego, poprzez zajęcie ruchomości w postaci kontenera - moduł oznaczony numerem (...), typ (...), o wymiarach: 9 m długości; 2,5 m szerokości; 3 m wysokości, znajdującego się na placu przy ulicy (...) w S., do wysokości sumy zabezpieczenia tj. do kwoty 37072,40 zł (pkt I) i wyznaczył uprawnionemu A. K. termin 14 dni na wniesienie pozwu wszczynającego postępowanie (pkt II).

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy podniósł, że we wniosku o udzielenie zabezpieczenia przed wytoczeniem powództwa, wnioskodawca wskazał na zawarcie z obowiązanym umowy, której przedmiotem było wykonanie instalacji wodnej i kanalizacyjnej, wykonanie montażu białego oraz przeprowadzenie prób szczelności w modułach (kontenerach mieszkalnych) produkowanych przez obowiązaną. Wnioskodawca podkreślił też, że wywiązał się z umowy wykonując wszystkie zlecone prace i w związku z tym wystawił między innymi następujące faktury VAT: w dniu 7 sierpnia 2015 r. fakturę nr (...) na kwotę 14.606,25 zł z terminem płatności upływającym w dniu 28 sierpnia 2015 r. oraz w dniu 3 września 2015 r. fakturę nr (...) na kwotę 19.864,50 zł z terminem płatności upływającym w dniu 24 września 2015 r. Wnioskodawca podniósł nadto, że należności wynikające ze wskazanych faktur nie zostały uregulowane. Sąd Rejonowy podniósł, że pismem z dnia 30 września 2015 r. obowiązana - spółka (...) powołała się na problemy finansowe w płatnościach i zaproponowała 60% redukcję zadłużenia. Wskazała równocześnie, że jej sytuacja nie pozwala na spłatę wierzycieli w całości, spółka nie posiada aktywów, które mogłaby zbyć w celu zaspokojenia wierzycieli. Dodatkowo wnioskodawca zaznaczył, że w przywołanym piśmie obowiązana wyjasniła, iż w przypadku niewyrażenia przez wierzycieli zgody na oddłużenie, alternatywnym rozwiązaniem będzie ogłoszenie upadłości. Wnioskodawca podał, że według jego informacji pisma o tej samej treści otrzymali także inni wierzyciele. W tym stanie rzeczy zajęcie ruchomości w postaci modułu (kontenerów mieszkalnych) stanowiącego własność obowiązanej umożliwi realizację zapadłego w sprawie orzeczenia.

W świetle tych przytoczeń Sąd Rejonowy uznał wniosek za uzasadniony.

Przywołując jako podstawę rozstrzygnięcia regulację zawartą w art. 730 ¹ § 1 k.p.c. Sąd wskazał na nierozerwalny związek istniejący pomiędzy dwoma przesłankami objętymi wskazanym przepisem oraz istotę instytucji uprawdopodobnienia mającą zastosowanie w postępowaniu zabezpieczającym

Wskazując na spełnienie w niniejszej sprawie warunków uprawdopodabniających istnienie roszczenia Sąd I instancji uznał, że przytoczenia faktyczne wniosku, w kontekście treści załączonej do niego umowy stron z dnia 25 maja 2015 r., faktur VAT nr (...), a w szczególności treść pisma przedstawiciela obowiązanej z dnia 30 września 2015 r. czynią wiarygodnym twierdzenie, że deklarowana wierzytelność, obejmująca zapłatę za wykonane przez uprawnionego na rzecz obowiązanej prace, istnieje i jest wymagalna, a obowiązana roszczenia tego nie kwestionuje i jedynie z przyczyn braku wystarczających środków nie spełnia żądania uprawnionego.

W zakresie wykazania istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia Sąd podkreślił, że opisana w piśmie z dnia 30 września 2015 r. sytuacja finansowa obowiązanej wskazuje na znaczne trudności w regulowaniu wymagalnych zobowiązań. Jednocześnie treść tego pisma, w kontekście załączonej do wniosku dokumentacji fotograficznej, karty kontroli wykończenia modułu, a także twierdzeń wniosku, świadczą o możliwości podejmowania przez obowiązaną działań, mogących zmierzać do uszczuplenia pozostałego majątku. Zdaniem Sądu wykonanie orzeczenia w przyszłości może być więc zagrożone.

W konsekwencji Sąd Rejonowy udzielił zabezpieczenia roszczenia w postulowany przez wnioskodawcę sposób, przewidziany w art. 747 pkt 1 k.p.c. przyjmując, że zapewni on uprawnionemu należytą ochronę prawną, a obowiązanej nie obciąży ponad potrzebę.

Powyższe postanowienie zaskarżyła obowiązana domagając się jego uchylenia i oddalenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia oraz zasądzenia od wnioskodawcy na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła:

1)  naruszenie przepisów postępowania mający istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  art. 730 ¹ § 1,2 i 3 k.p.c. poprzez udzielenie zabezpieczenia przez zajęcie ruchomości niestanowiących własności obowiązanej, a tym samym udzielenie zabezpieczenia w sytuacji, gdy uprawniony nie ma interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, a udzielenie zabezpieczenia prowadzi do rażącego naruszenia interesu osoby trzeciej, niebędącej stroną postępowania;

b)  art. 747 pkt. 1 w zw. z art. 845 § 2 k.p.c. poprzez udzielenie zabezpieczenia polegającego na zajęciu ruchomości niestanowiącej własności dłużnika, która nie mogłaby być przedmiotem egzekucji prowadzonej przeciwko obowiązanej, a zatem uprawniony nigdy nie mógłby uzyskać zaspokojenia z tej rzeczy;

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 155 § 1 i 2 k.c.

a)  poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że umowa zobowiązująca mająca za przedmiot rzeczy przyszłe nie przenosi prawa własności na nabywcę pomimo przeniesienia posiadania rzeczy w sytuacji, gdy z dyspozycji przepisu wynika, że umowa zobowiązująca mająca za przedmiot rzeczy przyszłe prowadzi do przeniesienia własności z chwilą przeniesienia posiadania rzeczy;

b)  art. 349 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że do przeniesienia posiadania samoistnego nie może dojść w sytuacji, gdy dotychczasowy posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim władaniu jako posiadacz zależny na podstawie stosunku prawnego, który strony jednocześnie ustalą.

W uzasadnieniu obowiązana wskazała, że zaskarżonym postanowieniem udzielono zabezpieczenia poprzez zajęcie ruchomości - modułu (...), który nie stanowi jej własności. W umowie z dnia 17 grudnia 2014 r. obowiązana przeniosła bowiem na własność (...) z w H. (Dania) między innymi moduł stanowiący przedmiot zabezpieczenia. Jednocześnie obowiązana zobowiązała się do nieodpłatnego przechowania wyprodukowanych i niedostarczonych modułów aż do dnia dostawy. W chwili zawierania umowy moduły nie były jeszcze wyprodukowane, a zatem stanowiły rzecz przyszłą. Wykonanie konstrukcji stalowych, stanowiących moduły będące przedmiotem zabezpieczenia, miało miejsce od 16 kwietnia do 16 czerwca 2015 r. Po wykonaniu modułów ich posiadaczem samoistnym stała się spółka (...), zaś obowiązana utraciła status posiadacza samoistnego i stała się jedynie posiadaczem zależnym. Do przeniesienia posiadania pomiędzy obowiązaną a F. 73 ApS doszło w myśl artykuł 349 kc.

Dalej skarżąca zaznaczyła, że brak zabezpieczenia nie uniemożliwi wykonania zapadłego orzeczenia, ponieważ moduły (...) i (...) nie stanowią własności spółki (...), a zatem nie mogłaby z nich być skutecznie prowadzona egzekucja przeciwko obowiązanej. Dalsze utrzymanie zabezpieczenia nie zmierza więc do utrzymania stanu majątkowego obowiązanej w celu zapewnienia skuteczności przyszłej egzekucji. Moduły stanowiące własność osoby trzecie nie mogą być bowiem ani przedmiotem zajęcia w postępowaniu zabezpieczającym, ani w postępowaniu egzekucyjnym.

W ocenie obowiązanej z uwagi na to, że przy udzieleniu zabezpieczenia obie przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, tj. uprawniony musi uprawdopodobnić roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu roszczenia, brak interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia skutkuje niedopuszczalnością wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. W niniejszej sprawie uprawniony nie posiada zaś interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, co przesądza o nietrafności zaskarżonego orzeczenia.

W odpowiedzi na zażalenie uprawniony wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego trafnie uznał Sąd Rejonowy, że wnioskodawca uprawdopodobnił zarówno istnienie swojego roszczenia, jak i interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia w zakresie uwzględnionym zaskarżonym orzeczeniem.

Wydanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia uzależnione jest od uprawdopodobnienia przez uprawnionego dwóch przesłanek, o których mowa w art. 730 ¹ k.p.c., tj. istnienia roszczenia oraz istnienia interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia, zdefiniowanego w § 2 cytowanego przepisu. Uprawdopodobnienie oznacza zaś uzasadnienie zgłoszonych twierdzeń o istnieniu roszczenia, które ma być zabezpieczone, dające przekonanie o ich prawdopodobieństwie, będące wynikiem postępowania zmierzającego do poznania rzeczywistości, ale bez zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Stąd też uprawdopodobnienie określa się niekiedy jako ułatwione postępowania dowodowe, namiastkę dowodu nie dającą pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie. Postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem przyśpieszonym i względnie odformalizowanym, w związku z tym nie wymaga powołania przez wnioskodawcę dowodów w ścisłym rozumieniu przepisów postępowania cywilnego.

W okolicznościach niniejszej sprawy poza sporem pozostawał fakt, że strony łączyła umowa, którą uprawniony wykonał, a w związku z tym po stronie spółki (...) powstało zobowiązanie do zapłaty określonej w umowie należności. Obowiązana w korespondencji stron prowadzonej przed wszczęciem postępowania zabezpieczającego jak i w jego trakcie nie kwestionowała zresztą obowiązku zapłaty, a tylko z uwagi na swoją sytuację finansową proponowała redukcję zadłużenia. Zaoferowany materiał dowodowy niewątpliwie uzasadniał więc stwierdzenie, że roszczenie strony uprawnionej jest uprawdopodobnione, czemu - jak już zaznaczono - skarżąca co do zasady w ogóle nie przeczyła.

Zarzuty zaprezentowane w zażaleniu sprowadzały się do zakwestionowania stanowiska Sądu I instancji o tym, że uprawniony uprawdopodobnił istnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

Mając na uwadze tak sformułowany zarzut zaznaczyć trzeba, że okoliczności uzasadniającą istnienie interesu prawnego w udzieleniu występują wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Sytuacja taka przy żądaniu zabezpieczenia roszczeń pieniężnych występuje zatem wówczas, gdy w chwili wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie obowiązany nie będzie posiadał środków finansowych pozwalających na zaspokojenie roszczenia uprawnionego z uwagi na brak składników majątkowych w wyniku zarówno czynników zewnętrznych, jak i na skutek przedsięwziętych przez niego działań prowadzących do zbycia majątku mogącego stanowić podstawę ewentualnego zaspokojenia się wierzyciela. W literaturze wyrażony został też pogląd, że nie chodzi przy tym o teoretyczną możliwość utraty majątku przez dłużnika, ale o realną obawę, że taki fakt nastąpi (por. E. Wengerek, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Komentarz t. I, s. 23). Przyjmuje się, że okolicznościami uzasadniającymi w konkretnym wypadku ryzyko niewykonania orzeczenia może być zamiar sprzedaży majątku, zaprzestanie działalności gospodarczej przez obowiązanego, wszczęcie przeciwko niemu postępowania egzekucyjnego lub zagrożenie upadłością (por. T. Ereciński w: Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz, tom 3, s. 401). W świetle tak rozumianego interesu prawnego uprawniony niewątpliwie wykazał jego istnienie w niniejszej sprawie. Powyższe potwierdzają ustalone przez Sąd I instancji okoliczności dotyczące kondycji finansowe obowiązanej, trudności ze spłatą wierzycieli, braku środków na rachunku bankowym i braku perspektyw na dopływ środków, których to ustaleń skarżąca w żaden sposób nie podważyła.

W tym stanie rzeczy, w kontekście wyznaczonych treściową art. 730 ¹ k.p.c. przesłanek orzeczenie Sądu Rejonowego w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia należało uznać za trafne.

Z uwagi na dalsze zarzuty zażalenia dotyczące braku uprawdopodobnienia interesu prawnego odnoszące się jednak nie od możliwości finansowych skarżącej, a do prawa własności ruchomości będących przedmiotem zajęcia, mającego przysługiwać osobie trzeciej zaznaczenia wymaga, że - jak słusznie zauważył uprawniony w odpowiedzi na zażalenie, jeżeli osoba trzecia rości sobie prawa do zajętego przedmiotu, to powinna wytoczyć powództwo interwencyjne przewidziane w art. 841 k.p.c. Zgodnie bowiem z treścią art. 743 § 1 k.p.c. jeżeli postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji do wykonania tego postanowienia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu egzekucyjnym. Powództwo przewidziane w art. 841 k.p.c polega na żądaniu zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza prawa danego podmiotu. Podstawa do wytoczenia powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji występuje wówczas, gdy w toku zajęcia zostały naruszone prawa osoby trzeciej, przy czym, chodzi o naruszenie w ramach którego doszło do zajęcia takiego składnika majątkowego, z którego wierzyciel nie ma prawa zaspokoić swojej wierzytelności. Powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji stanowi środek merytorycznej obrony osoby trzeciej, której prawa, w tym oczywiście również prawo własności zostały przez egzekucję naruszone.

Na marginesie należy jedynie wskazać, że wskazując na zmiany w prawie własności zajętej ruchomości obowiązana powołała się na umowę z dnia 17 grudnia 2014 r. zawartą z F. 73 ApS w H.. Zgodnie z treścią tej umowy, załączonej do zażalenia (k. 73), została ona zawarta pod warunkiem i za potwierdzeniem wpłaty zaliczki w wysokości 20 % wartości umowy. Obowiązana powołując się na zapisy tej umowy i jej skuteczność nie wykazała jednak spełnienia przewidzianego w niej warunku - potwierdzenia wpłaty.

W tym stanie rzeczy, stosując normę art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 §2 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił zażalenie jako bezzasadne, o czym orzeczono jak w sentencji.

Zgodnie z art. 745 § 1 k.p.c. o kosztach postępowania zabezpieczającego sąd rozstrzyga dopiero w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, stąd brak było podstaw do rozpoznania wniosku uprawnionego zgłoszonego w odpowiedzi na zażalenie o przyznanie kosztów tego postępowania.

SSO A. Budzyńska SSO A. Woźniak SSO K. Górski