Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. W.

przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 8 stycznia 2015 r., sygn. akt II C 650/14

oraz zażalenia pozwanej na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie 2. powyższego wyroku

1)  oddala apelację;

2)  zmienia punkt 2. zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz pozwanej 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych z tytułu kosztów procesu;

3)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 3.030 (trzy tysiące trzydzieści) złotych z tytułu kosztów postępowania za drugą instancję.

Sygn. akt I A Ca 585/15 IA Cz 841/15

UZASADNIENIE

Powód Z. W. domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 23 maja 2013r. nr (...), wystawionego przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W., opatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem referendarza sądowego Sądu Rejonowego w G. z dnia 29 lipca 2013r., sygn. akt II Co 3885/13. Podawał powód, że na podstawie tegoż tytułu wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, jednakże źródłem zobowiązania stwierdzonego tytułem jest zawarta z pozwaną umowa kredytu nr (...), której stroną nie by był powód. Jak podnosił, umowę zawarto w drodze przestępstwa, bowiem podpis powoda został sfałszowany przez jego pasierbicę M. M., która jednocześnie podała bankowi dane osobowe powoda. Argumentował powód, iż nie jest zobowiązany wobec pozwanej, natomiast w sprawie sfałszowania jego podpisu prowadzone jest postępowanie przygotowawcze.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zwrot kosztów postępowania. Motywowała, że postępowanie w sprawie wskazanej przez powoda dotyczyło wprowadzenia go w w błąd co do kwoty kredytu, nie zaś sfałszowania jego podpisu. Zdaniem pozwanej powód własnoręcznie podpisał umowę i udzielił skutecznie poręczenia kredytu.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy w Katowicach w punkcie 1 oddalił powództwo, a w punkcie 2 zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1000zł (tysiąc złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego.

Ustalił Sąd Okręgowy, iż podstawą wystawienia przez pozwaną przeciwko powodowi oraz M. M. bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 23 maja 2013r. było zadłużenie z tytułu umowy kredytu gotówkowego nr (...), omyłkowo jedynie w uzasadnieniu wskazując jej datę jako 29 lipca 2009r., podczas gdy bezsprzecznie była to umowa z dnia 30 kwietnia 2009r. Stwierdził Sąd nadto, że tytułowi temu klauzulę wykonalności nadano postanowieniem referendarza sądowego Sądu Rejonowego w G. z dnia 29 lipca 2013r., wydanym w sprawie o sygn. II Co 3685/13. Poza sporem było, iż w oparciu o powyższy tytuł wszczęto przeciwko powodowi postępowanie egzekucyjne.

Ustalono, że powód zawiadomił Prokuraturę o sfałszowaniu jego podpisu na umowie kredytowej przez M. M., po czym zeznał w toku postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową K. pod sygn. 2Ds 420/14, iż to on sam składał podpis na umowie jako żyrant, lecz nie czytał podpisywanej umowy i przekonany był o innej wysokości kwoty, której dotyczyła, bowiem miała nią być suma 15000zł; potwierdziła powyższe okoliczności w swoich zeznaniach świadek M. W. - żona powoda.

Przytoczone ustalenia zostały dokonane w oparciu o wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dokumenty zgromadzone w aktach niniejszej sprawy oraz sprawy o sygn. II Co 3685/13 i aktach postępowania przygotowawczego o sygn. 2Ds 420/14, w szczególności zaś o dokument oświadczenia powoda o udzieleniu poręczenia.

W oparciu o dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony, wedle jego ostatecznej treści, oraz z zeznań świadka M. W. ustalił Sąd pierwszej instancji, że powód złożył własnoręcznie podpis na oświadczeniu poręczenia spłaty kredytu gotówkowego nr (...).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, iż zgłoszone w niniejszej sprawie powództwo przeciwegzekucyjne, znajdujące oparcie w normie art. 840 k.p.c., nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazywał, że jako podstawę żądania powód podał art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c., kwestionując swoje zobowiązanie wobec pozwanej i twierdząc, że jego podpis na umowie kredytowej zawartej przez bank z M. M. został sfałszowany. Tą podstawą faktyczną powództwa Sąd uznał się związany na zasadzie art. 321 k.p.c. i przyjął, że nie została ona wykazana.

Mając na uwadze wyniki postępowania dowodowego Sąd Okręgowy uznał, że powód jest jednak zobowiązany wobec pozwanej na mocy art. 876 i nast. k.c., bowiem skutecznie poręczył za zobowiązanie M. M., składając własnoręczny podpis na oświadczeniu poręczenia spłaty wierzytelności. Ocenił, iż przywoływane okoliczności dotyczące przekonania powoda o innej wysokości kwoty kredytu niż ostatecznie przyjęta w umowie, nie wpływały na ocenę zasadności powództwa, skoro powód nie uchylił się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli o udzieleniu poręczenia.

Z tych przyczyn powództwo oddalono z powołaniem na art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

Odnośnie kosztów procesu wskazał Sąd Okręgowy, iż zasądzono od powoda jedynie część kosztów zastępstwa prawnego przeciwnika należnych w wysokości 3600zł, kierując się regulacją art. 102 k.p.c. Uznał Sąd, iż skoro powód ma na utrzymaniu niepracującą żonę i małoletnie dziecko, zaś osiągane wynagrodzenie w wysokości 9752,85zł miesięcznie nie wystarcza na zaspokojenie ciążących na nim zobowiązań finansowych, a także zaspokojenie potrzeb rodziny powoda, to słusznym będzie nieobciążenie go kosztami postępowania ponad kwotę 1000zł.

Apelację od tego wyroku wniósł powód, domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa w całości.

Zarzucał skarżący sprzeczność ustaleń faktycznych z zebranym materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, iż w sprawie brak jest podstaw do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności oraz powoływał się na naruszenie przepisów prawa procesowego w zakresie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny jednostronnej, prowadzącej do mylnego uznania powództwa za niewykazane. Apelujący argumentował, że nie podpisywał poręczenia kredytu w wysokości 150 000zł, a jedynie 15000zł, co miało wynikać z umowy zgodnie z zapewnieniami M. M. i pracownika banku. Wskazywał nadto, iż w dniu 30 kwietnia 2009r. pracował za granicą i nie mógł podpisać umowy kredytowej. Na dowód tej okoliczności apelujący wnosił o przeprowadzenie dowodu z zaświadczenia wydanego przez jego pracodawcę dnia 14 stycznia 2015r. Podkreślał, że informacja o skutkach złożenia oświadczenia woli o poddaniu się egzekucji oraz oświadczenie o poddaniu się egzekucji są datowane na dzień 30 kwietnia 2008r., a więc na inny dzień niż data podpisania umowy kredytowej.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 listopada 2015r. nie uwzględniono powyższego wniosku dowodowego.

Pozwana w odpowiedzi wniosła o oddalenia apelacji powoda i zasądzenie na jej rzecz od skarżącego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie 2 wyroku wniosła pozwana, domagając się jego zmiany poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej dalszej kwoty 2600zł i zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych. Zarzucała skarżąca naruszenie przepisów postępowania, a to art. 102 k.p.c. poprzez jego zastosowanie. Uzasadniała, iż dla oparciu wyrzeczenia o kosztach postępowania o tę regulację nie jest wystarczające wskazanie wyłącznie na trudną sytuację majątkową strony, zwłaszcza zawinioną jej własnym działaniem, a nadto okoliczności przytaczane w uzasadnieniu kwestionowanego orzeczenia nie stanowią wystarczających przesłanek dla uznania, że w niniejszej sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek w rozumieniu powoływanej normy. Skarżąca motywowała, iż dochód powoda stanowi niemal sześciokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, zaś zaciąganie nadmiernych zobowiązań finansowych nie może skutkować traktowaniem powoda w uprzywilejowany sposób. Wskazywała także na labilność oświadczeń powoda składanych przed Sądem oraz ich ostateczny wynik przekreślający podstawę faktyczną podawaną w pozwie, oceniając tym samym postawę powoda jako naganną i niezasługującą na promowanie nieobciążeniem częścią kosztów należnych wygrywającej pozwanej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie była uzasadniona.

Wbrew twierdzeniom podnoszonym w apelacji, ustalenia faktyczne w zakresie istotnym dla rozpoznania sprawy zostały przez Sąd Okręgowy poczynione prawidłowo, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, oferowany przez obie strony procesu, reprezentowane przez wykwalifikowanych pełnomocników. Materiał dowodowy został także właściwie i wszechstronnie oceniony, o czym poniżej; stąd Sąd Apelacyjny ustalenia te przyjął za własne, bez konieczności ponownego przytaczania.

Nie doszło, zdaniem Sądu drugiej instancji, do zarzucanej w środku zaskarżenia powoda sprzeczności ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego polegającej na przyjęciu, iż nie zachodziły podstawy do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jak chciał tego powód. W istocie bowiem słusznie Sąd pierwszej instancji przyjął za niewykazane, iżby podpis powoda został sfałszowany, jak podnoszono w pozwie. Udowodnione natomiast zostało, stosownie do treści przesłuchania powoda w charakterze strony oraz zeznań świadka M. W., iż to powód sam składał osobiście jako poręczyciel swój podpis na oświadczeniu o poręczeniu spłaty wierzytelności z mowy kredytu nr (...), łączącej pozwaną z M. M..

Zarzucanej w apelacji sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią materiału dowodowego nie sposób było zatem stwierdzić.

Sąd Apelacyjny uznał ponadto, iż nie doszło do naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny jednostronnej prowadzącej do uznania roszczenia powoda za niewykazane. W istocie bowiem prawidłowo, w świetle dokumentów, z których przeprowadzono dowód oraz ostatecznej treści oświadczeń powoda i zeznań świadka M. W., uznano, iż powód nie wykazał, by jego podpis na oświadczeniu o poręczeniu został sfałszowany. Tę to podstawę faktyczną powództwa natomiast skarżący podał w pozwie i popierał ją wtoku procesu. Sąd Apelacyjny zważył, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu, określenie, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, względnie stwierdzenie, iż rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (tak; wyrok Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2004 r., sygn. akt II CK 369/03, LEX nr 174131). Powód tymczasem swojego zarzutu nie sprecyzował w żaden sposób, ograniczając się do polemiki z ustaleniami Sądu dokonanymi w oparciu o przedstawiony przez samego powoda materiał dowodowy.

Zdaniem Sądu Odwoławczego pisemne motywy zaskarżonego wyroku przekonują o uzasadnionej i racjonalnej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego dokonanej przez Sąd Okręgowy. Informacje niesione przez dokumenty stanowiące podstawę ustaleń faktycznych Sądu pozostają w korelacji z treścią przesłuchania powoda w charakterze strony oraz zeznaniami świadka M. W.; nieprawidłowości w tej mierze Sąd Apelacyjny się nie dopatrzył.

Kwestie dotyczące oznaczenia daty widniejącej na druku wspomnianego oświadczenia powoda zdaniem Sądu Odwoławczego mają tu znaczenie drugorzędne, albowiem odnosi się ono w swej treści do umowy kredytu nr (...) z 30 kwietnia 2009r., zatem bezsprzecznie dotyczy właśnie umowy, z której świadczenie zostało stwierdzone bankowym tytułem wykonawczym, którego wykonalności pozbawienia domaga się powód.

Akceptując w pełni prawidłowość ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, uznał Sąd Apelacyjny, iż także jego rozważania prawne przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku były prawidłowe i doprowadziły do trafnego rozstrzygnięcia, które zatem wypadało zaakceptować. Podkreślenia wymaga, że powód jako poręczyciel jest zobowiązany względem pozwanej, nie wykazał natomiast, by skutecznie uchylił się od oświadczenia woli w zakresie poręczenia spłaty kredytu zaciągniętego przez M. M., opatrzonego jego własnoręcznym podpisem. W istocie zatem powództwo należało oddalić jako niewykazane, co prawidłowo uczynił Sąd pierwszej instancji.

Z tych wszystkich przyczyn oddalono apelację powoda jako bezzasadną na mocy art. 385 k.p.c.

Zażalenia pozwanej natomiast musiało odnieść skutek.

W istocie, jak zauważył Sąd Okręgowy, aktualna sytuacja życiowa powoda jest trudna, jednakże wskazać za skarżącą wypada, że jest ona wynikiem określonych decyzji finansowych, który powód winien był podejmować roztropnie, mając na uwadze, że ma rodzinę na utrzymaniu. Fakt pobierania relatywnie wysokiego uposażenia winien iść w parze z odpowiednim sposobem jego rozdysponowywania, ku czemu powód miał obiektywne możliwości. Sam fakt ciążących na nim znacznych zobowiązań majątkowych, nie może skutkować pozbawieniem wygrywającej proces strony całości poniesionych kosztów procesu zainicjowanego przez powoda i następnie przegranego w wyniku uznania za niewykazane jego powództwa, którego podstawie faktycznej w istocie sam powód w toku procesu zaprzeczył. Innych okoliczności uzasadniających uznanie wystąpienia w niniejszej sprawie wypadku szczególnie uzasadnionego w rozumieniu art. 102 k.p.c. nie przywoływano, ani nie dopatrzył się ich też Sąd Odwoławczy.

Przyjąć za skarżącą zatem należało, odmiennie niż Sąd pierwszej instancji, że nie zaistniały przesłanki do zastosowania dobrodziejstwa przewidzianego w powyższej normie. Jest ono bowiem przeznaczone jedynie dla szczególnych sytuacji, a ta nie zachodzi w niniejszej sprawie.

Z tych to powodów w wyniku uwzględnienia zażalenia pozwanej zmieniono z mocy art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 zaskarżonego wyroku, zasądzając od przegrywającego powoda na rzecz wygrywającej pozwanej kwotę 3600zł (trzy tysiące sześćset złotych) z tytułu kosztów procesu, na zasadzie odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.).

Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej będącego adwokatem, obliczone w oparciu o § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W konsekwencji, po myśli art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., obciążono przegrywającego powoda także w całości kosztami postępowania drugoinstancyjnego.

Na zasądzoną z tego tytułu na rzecz pozwanej kwotę 3030zł (trzy tysiące trzydzieści złotych) składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej będącego adwokatem za postępowanie w wysokości 2700zł obliczone stosownie do § 6 pkt 6 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz za postępowanie zażaleniowe w wysokości 300zł obliczone zgodnie z § 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 2 pkt 2 powyższego Rozporządzenia wraz z opłatą od uwzględnionego zażalenia w wysokości 30zł.

SSO del. Lucyna Morys - Magiera SSA Zofia Kawińska - Szwed SSA Mieczysław Brzdąk