Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2015 r. w Lublinie

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 9 czerwca 2015 r. sygn. akt VIII U 987/14

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Barbara Hejwowska Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Małgorzata Pasek

III AUa 792/15

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 31 marca 2014 roku odmówił J. S. prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie spełnił warunków do uzyskania emerytury wskazanych w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 , tekst jednolity ze zmianami), gdyż nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 roku pracy w szczególnych warunkach w wymiarze, co najmniej 15 lat. Organ rentowy podniósł, iż uznał ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy w ilości 28 lat, 3 miesiące i 8 dni.

Od tej decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego w Lublinie wniósł J. S. domagając się jej zmiany i ustalenia prawa do emerytury z uwzględnieniem okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach: od dnia 6 październik 1976 roku do dnia 13 kwietnia 1979 roku w Zakładach (...) w L., od dnia 14 kwietnia 1979roku do dnia 14 kwietnia 1988 roku w (...) w L., od dnia 15 kwietnia 1988 roku do dnia 31 sierpnia 1993 roku w (...) Sp. z o.o. w L..

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 9 czerwca 2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił J. S. prawo do emerytury od dnia 21 marca 2014 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, że J. S. urodził się w dniu (...), a wniosek o emeryturę złożył 21 marca 2014 roku. Organ rentowy ustalił, że wnioskodawca legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 roku stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 28 lat, 3 miesiące i 8 dni i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, ale nie legitymuje się wymaganym 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca przedstawił świadectwa pracy z dnia 13 kwietnia 1979 roku wystawione przez Zakłady (...) w L., z którego wynika, że od 6 października 1976 roku do 31 grudnia dnia 1977 roku pracował w charakterze starszego majstra, a od 1 stycznia 1978 roku do 13 kwietnia 1979 roku kierownika budowy, z dnia 14 kwietnia 1988 roku wystawione przez(...)w L. z którego wynika, że pracował w charakterze mistrza, kierownika budowy, starszego mistrza od dnia 14 kwietnia 1979 roku do dnia 14 kwietnia 1988 roku oraz z dnia 31 sierpnia 1993 roku wystawione przez (...) Sp. z o.o. w L. z którego wynika, że w okresie od 15 kwietnia 1988 roku do 31 sierpnia 1993 roku był zatrudniony jako kierownika budowy.

J. S. od 6 października 1976 roku został zatrudniony w charakterze starszego majstra na 14-dniowy okres próby, a następnie na czas nieokreślony na stanowisku starszego majstra w Zakładzie (...) w L.. Jego zakład pracy wykonywał remonty i modernizację budynków posterunków, komend, pracował również przy budowie obiektów budowlanych od podstaw, w tym m.in. zaplecza techniczno – warsztatowego przy Szpitalu (...) w L. i posterunku w K.. Na początku budowy wnioskodawca pełniąc funkcję majstra wytyczał fundamenty i nadzorował ich ręczne kopanie przez robotników do głębokości 1,80 m w zależności od rodzaju budowy. Następnie w wykopach wykonywano szalunki, stalowe zbrojenia i zalewano fundamenty betonem. Wskazane czynności wykonywali pracownicy zatrudnieni na stanowiskach cieśli, zbrojarzy-betoniarzy. Wnioskodawca bezpośrednio w wykopie kontrolował wykonanie wszystkich tych czynności, pobierał próbki betonu w celu sprawdzenia jego jakości. W następnej kolejności murarze wykonywali ściany z cegły i murowanie stropów. Tutaj również pracowali cieśle wykonujący stemple i szalunki drewniane oraz zbrojarze, którzy wykonywali pracę jak w przypadku fundamentów. Po wykonaniu stropów spawacze wykonywali niezbędne elementy konstrukcji stalowych w celu montażu więźby dachowej. Natomiast cieśle dopasowywali drewniane deski do wykonania tej więźby i wszystko łączyli za pomocą gwoździ. Następnie dekarze wykonywali pokrycie dachowe, a blacharze montowali rynny, rury spustowe i rynajzy. Wszystkie elementy metalowe wykonywane były na terenie budowy. Wnioskodawca bezpośrednio kontrolował wykonywanie poszczególne etapy prac na budowie, w tym również wchodził na rusztowania i na dach. Nadzór nad takimi pracami sprawował przy budowie zaplecza techniczno-warsztatowego Szpitala (...) w L. i siedziby posterunku policji w K.. Podczas wykonywania swych obowiązków podlegał kierownikowi grupy robót budowlanych, który raz w kwartale organizował spotkania robocze. Z kolei remonty, które wykonywał w MSW obejmowały prace dekarskie i cykliniarskie oraz malowanie elewacji zewnętrznych na rusztowaniach, a także wewnątrz budynków prace polegające na malowaniu ścian, stawianiu ścianek działowych, wykonywaniu tynków, co najczęściej wykonywano w miesiącach zimowych. Od dnia 1 stycznia 1978 roku wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisko kierownika budowy, jednak jego zakres obowiązków nie uległ zmianie i nie wykonywał żadnych dodatkowych czynności. Nie otrzymywał dodatku za pracę w warunkach szczególnych. Pracował w ubraniu ochronnym i kasku, na budowach znajdował się barakowóz, gdzie wnioskodawca przechowywał dokumentację budowy i listę obecności, którą sprawdzał codziennie. Urlopy pracowników zgłaszał telefonicznie w wydziale kadr i zaznaczał ten fakt na liście obecności. W przypadku przyjęcia nowego pracownika zapoznawał go z przepisami BHP, co trwało nie więcej niż 10-15 minut. Wnioskodawca zajmował również wypełnianiem kart płac, wystawianiem wniosków o premię, nagrody kary, ale wykonywał te czynności po godzinach pracy. W wymienionym Zakładzie pracował do dnia 13 kwietnia 1979 roku.

W okresie od dnia 14 kwietnia 1979 roku do dnia 14 kwietnia 1988 roku J. S. pracował w (...) w L., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze mistrza, kierownika budowy, starszego mistrza Na zajmowanych stanowiskach wykonywał czynności związane z nadzorowaniem budowy od podstaw dwóch bloków mieszkalnych oraz remontów hal dla autobusów i trolejbusów. Wykonywał tożsame czynności, jak u poprzedniego pracodawcy tj. sprawował kontrolę bezpośrednio na budowie nad pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach: betoniarzy-zbrojarzy, dekarzy, malarzy, stolarzy, cieśli, robotników wykonujących wykopy pod fundamenty. W tym przedsiębiorstwie wykonywano również remonty dużych hal przeznaczonych dla autobusów i trolejbusów. Prace te obejmowały malowanie ścian, stopów, zmianę pokryć dachowych i wykonywano je na wysokościach. Przeprowadzono również modernizację kotłowni na pomieszczenia socjalno-bytowe(szatnie, natryski, pokoje śniadań). Pracowali tu spawacze przygotowujący konstrukcje stalowe na strop oraz monterzy, którzy skręcali te elementy przed spawaniem. Wnioskodawca swe prace wykonywał w stroju roboczym – butach gumowych , kurtce ocieplanej watowanej, ocieplanych spodniach, kasku. Codziennie wpisywał do dziennika budowy rodzaj wykonanych prac, co zajmowało mi 5-10 minut. Sprawdzaniem listy obecności i przechowywaniem dokumentacji budowy zajmował się inny upoważniony pracownik tj. technik budowy. Przełożonym wnioskodawcy był kierownik oddziału remontowo – budowlanego. Dział przygotowania inwestycji zajmował się przygotowaniem projektu budowy, a materiały budowlane zgodnie z harmonogramem robót zamawiał dział zaopatrzenia. Zakresy obowiązków wnioskodawcy nie odbiegały od siebie w jakiś zasadniczy sposób na kolejno zajmowanych stanowiskach.

Od 15 kwietnia 1988 roku do 31 sierpnia 1993 roku wnioskodawca pracował w (...) Sp. z o.o. w L. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze kierownika budowy. Na zajmowanym stanowisku wykonywał obowiązki związane z nadzorem nad budową od podstaw bloków mieszkalnych osiedla (...) w dzielnicy C. w L.. Pracę przy ich budowie rozpoczynano od wykonania za pomocą koparek wykopów na głębokość 1,80 metra pod fundamenty. Wnioskodawca nadzorował czynności maszynisty koparki i sprawdzał czy wykopy zostały wykonane zgodnie z dokumentacją roboczą. Następne prace były tożsame jak przy budowach w (...) i Zakładach (...) w L., które wykonywali pracownicy zatrudnieni na takich samych stanowiskach w tym Zakładzie. Tutaj wnioskodawca nadzorował dodatkowo prace monterów ścian na wysokości, którzy odbierali płyty z dźwigu kierowanego przez operatora i łączyli je w ściany. W końcowym etapie wykonywano na wysokości więźbę dachową z pokryciem dachu blachą lub papą, co wiązało się z koniecznością obróbki blacharskiej. Wymienieni pracownicy pracowali na rusztowaniach, podnośnikach lub byli zabezpieczeni pasami, czy też linami. Wszystkie omówione czynności nadzorował wnioskodawca bezpośrednio na budowie, wchodząc do wykopu lub na rusztowania. Pracując w Spółce (...), skarżący sprawował nadzór nad modernizacją hali produkcyjnej o wymiarach 80x20 metrów dla firmy (...). Tutaj wykonywano prace fundamentowe i dachowe jak w uprzednio omawianych budowach od podstaw. Podobna sytuacja dotyczyła modernizacji hal w Chłodni (...) w O., gdzie ubezpieczony wykonywał prace betoniarskie i zbrojarskie przy zalewaniu posadzek. Wnioskodawca jako kierownik prowadził, też dziennik budowy, co zajmowało mu około 15 minut dziennie, a odbiór budowy trwał 2 dni po kilka godzin. Nie otrzymywał dodatku za pracę w warunkach szczególnych. Zamawianiem materiałów na budowę zajmował się dział zaopatrzenia, a sprawami kadrowymi dział kadr i płac – księgowość.

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania wnioskodawcy odnośnie spornych okresów okresu zatrudnienia, potwierdzone w dowodach z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych oraz w zeznaniach świadków: E. I., U. Ć. oraz J. K..

Sąd Okręgowy orzekł, że w oparciu o przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wnioskodawca urodzony po dniu 31 grudnia 1948 roku mógłby uzyskać prawo do emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32 – czyli 60 roku życia, pod warunkiem osiągnięcia w dniu wejścia w życie ustawy 15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okresu składkowy i nieskładkowego wynoszącego 25 lat. Poza sporem w sprawie niniejszej pozostaje, że wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny 60 lat i udowodnił wymagany 25 letni okres zatrudnienia oraz fakt, że nie przystąpił do funduszu emerytalnego. Sprawą sporną pozostaje ustalenie, czy wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A w wymiarze co najmniej 15 lat i czy staż ten osiągnął przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca w spornych okresach w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, a zatem prace wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W spornych okresach J. S. sprawował dozór nad pracami wykonywanymi przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach wykonujących swe obowiązki pracownicze w:

1).w Zakładach (...) w L. - prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości-– wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace malarskie konstrukcji na wysokości wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace zbrojarskie i betoniarskie wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace cykliniarskie wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace dekarskie wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku oraz prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym wymienione w wykazie A, Dziale XIV poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku;

2) w (...) w L. -prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości-– wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace malarskie konstrukcji na wysokości wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace zbrojarskie i betoniarskie wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace dekarskie wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku oraz prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym wymienione w wykazie A, Dziale XIV poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku;

3) -w (...) Sp. z o.o. w L., prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace zbrojarskie i betoniarskie wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, prace malarskie konstrukcji na wysokości wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku oraz prace dekarskie wymienione w wykazie A, Dziale V poz. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku;

W stosowanym pomocniczo Zarządzeniu nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. MBiPMB z 1983 roku, Nr 3, poz. 60), w Dziale V, poz. 1 pkt 2 wskazano stanowisko „betoniarz-zbrojarz”, w Dziale V, poz. 1 pkt 4 wskazano stanowisko „cieśla””, a w Dziale V, poz. 1 pkt 8 wskazano stanowisko „robotnik budowlany wykonujący stale prace pomocnicze lub inne w głębokich wykopach”, w Dziale V, poz. 3 pkt 1 wskazano stanowisko „maszynista koperek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych”, w Dziale V, poz. 3 pkt 2 wskazano stanowisko „maszynista pogłębiarek, zgarniarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych”, w Dziale V, poz. 3 pkt 3 wskazano stanowisko „maszynista spycharek i ciągników gąsienicowych”, w Dziale V, poz. 4 pkt 1 wskazano stanowisko „betoniarz-zbrojarz”, w Dziale V, poz. 5 pkt 1 wskazano stanowisko „monter urządzeń i konstrukcji metalowych na wysokości”, w Dziale V, poz. 6 pkt 1 wskazano stanowisko „malarz konstrukcji metalowych i urządzeń przemysłowych”, w Dziale V, poz. 8 pkt 1 „robotnik budowlany- cykliniarz” w Dziale V, poz. 9 pkt 1 wskazano stanowisko „dekarz”, w dziale Dziale XIV poz. 12 pkt 1 wskazano stanowisko „dekarz spawacz elektryczny i gazowy.

Powołując się na powyższe przepisy Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca wykonywał prac w szczególnych warunkach w następujących okresach:

od 6 października 1976 do dnia 13 kwietnia 1979 roku (2 lata, 6 miesięcy i 8 dni) w Zakładach (...) w L.

od dnia 14 kwietnia 1979 roku do dnia 14 kwietnia 1988 roku (9 lat i 1 dzień) w (...) w L.

od 15 kwietnia 1988 roku do dnia 31 sierpnia 1993 roku (5 lat, 4 miesiące i 17 dni) w (...) Sp. z o.o. w L.

Łącznie okres wykonywania prac w szczególnych warunkach wynosi 16 lata, 10 miesięcy 27 dni.

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 21 marca 2014 roku, to jest od dnia złożenia wniosku o świadczenie.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał:

1.  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art.184 ust.1 pkt 1 i art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 ust.1 i § 4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez ustalenie prawa do emerytury osobie niespełniającej przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach;

2.  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, ze wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres ponad 15 lat.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna a jej uwzględnienie skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania od decyzji organu rentowego.

Sporną okolicznością podnoszoną w apelacji jest ustalenie, czy w okresie, gdy wnioskodawca był zatrudniony jako majster budowy, mistrz, kierownik grupy robót, kierownik budowy w Zakładach (...) w L., Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w L. i Spółce (...) w L. wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy odpowiadającą definicji pracy wymienionej pod pozycją 24 działu XIV - kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na budowach, na oddziałach i wydziałach, których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A. Z akt osobowych wnioskodawcy z okresu pracy w Zakładzie (...) w L. wynika, że w okresie od 6 października 1976 roku rozpoczął pracę na stanowisku starszego majstra grupy robót a od 28 grudnia 1977 roku kierownika budowy. Nadzorował wówczas różne prace budowlane, przy czym zakres tych prac obejmował wykonanie obiektu od stanu surowego do stanu wykończeniowego. Jak wynika z ustaleń Sądu Okręgowego w tym okresie była prowadzona budowa hali dla szpitala milicyjnego oraz budynku posterunku Milicji Obywatelskiej w K. i nad zatrudnionymi pracownikami wnioskodawca sprawował nadzór. Zakres czynności znajdujący się w aktach osobowych wskazuje, że zakres jego obowiązków obejmował organizowanie budowy pod względem materiałowym, sprzętowym i osobowym, przydzielanie pracy poszczególnym brygadom, nadzór nad wykonywaniem robót pod względem zgodności z dokumentacją i po zakończeniu budowy likwidacja budowy i jej rozliczenie.

Następnie, jak wskazują akta osobowe z okresu zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w L. wnioskodawca został zatrudniony od 14 kwietnia 1979 roku do 14 kwietnia 1988 roku kolejno na stanowisku mistrza, kierownika budowy w oddziale remontowo-budowlanym oraz starszego mistrza i do jego obowiązków należało nadzorowanie bieżących remontów w przedsiębiorstwie oraz nadzorowanie budowy różnych obiektów, przy czym zakres czynności obejmował zarówno przygotowanie budowy pod względem technicznym, a następnie nadzorowanie prac w poszczególnych etapach budowy i likwidacja budowy wraz z pełnym jej rozliczeniem.

Kolejnym okresem zatrudnienia uznanym przez Sąd Okręgowy jako praca w warunkach szczególnych był okres pracy w (...) spółce z o.o. w L. od 15 kwietnia 1988 roku do 31 sierpnia 1993 roku na stanowisku kierownika grupy robót i kierownika budowy. Wówczas również jak ustalił Sad Okręgowy wnioskodawca miał prowadzić nadzór nad pracownikami pracującymi przy budowie. Jak zeznał wnioskodawca oraz świadkowie U. Ć., E. I., J. K., pracownicy, których nadzorował wykonywali prace począwszy od przygotowania terenu budowy, poprzez wykopy fundamentów, zbrojenia, wykonywanie konstrukcji metalowej przy budowie hali na zapleczu szpitala milicyjnego, ale również murarze, tynkarze, cieśle, dekarze, malarze oraz pracownicy którzy zajmowali się instalacjami wewnętrznymi – hydraulicznymi, elektrycznymi, posadzkarze, stolarze, cieśle. Wbrew zatem przyjętemu przez Sąd Okręgowy stanowisku, że wnioskodawca nadzorował przede wszystkim prace zbrojeniarzy, monterów konstrukcji metalowych na wysokościach i malarzy takich konstrukcji, spawaczy, przy tych budowach największy zakres prac wykonywali murarze, tynkarze, posadzkarze, pracownicy fizyczni, cieśle, a zatem nie były to prace w szczególnych warunkach. Jedynie prace zbrojarzy, monterów konstrukcji stalowych na wysokościach, spawaczy i dekarzy odpowiadały definicji pracy w szczególnych warunkach, ale te prace były wykonywane na określonym etapie budowy i nadzór nad nimi nie miał charakteru stałego i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przyjęcie, że praca w spornym okresie odpowiada nadzorowi inżynieryjno-technicznemu określonemu w wykazie A dziale XIV koniecznym byłoby wykazanie, że wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy nadzorował prace budownictwie wymienione w wykazie A w Dziale V: roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach, budowa oraz remont chłodni kominowych i kominów przemysłowych, prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, prace zbrojarskie i betoniarskie, prace przy montażu konstrukcji metalowych i prace malarskie na wysokości, prace cykliniarskie i prace dekarskie.

Ten fakt został zignorowany przez Sąd Okręgowy i okoliczność ta uzasadnia zarzut sprzeczności pomiędzy ustaleniami przyjętymi przez Sąd a treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. j

Zgodnie z przepisem art.184 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury w niższym od powszechnego wieku emerytalnym przysługuje pracownikom, którzy spełnili warunki wymagane w myśl przepisów dotychczasowych do uzyskania prawa do tego świadczenia. W myśl przepisu art.32 ustawy oraz § 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze prawo to przysługuje wyłącznie pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowiskach pracy wymienionych w rozporządzeniu lub w wykazach stanowiących jego załączniki. Nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest przywilejem w stosunku do nabywania emerytur w powszechnym wieku emerytalnym, dlatego skorzystanie z tego prawa nie może podlegać uznaniu lub opierać się na wykładni rozszerzającej, ale powinno mieć oparcie w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy, które spełniają prawne wymagania zakwalifikowania określonej pracy jako zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do uznania spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy dla celów nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym wymagane byłoby udowodnienie, że na stanowisku kierownika budowy wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienie w charakterze pracownika dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach lub wydziałach, w których podstawowymi były wyłącznie prace wykonywane w szczególnych warunkach przez "dozorowanych" pracowników. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że jego obowiązki nie ograniczały się jedynie do sprawowania i to stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy, bezpośredniego dozoru nad pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, bowiem wnioskodawca prowadził nadzór nad wszystkim pracami budowlanymi,. Wprawdzie część z tych nadzorowanych prac można zakwalifikować jako prace wykonywane w szczególnych warunkach, bowiem są wymienione w wykazie A, dziale V, oznaczonym jako prace „w budownictwie …” m.in. pod pozycjami 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9, jednakże brak jest podstaw do traktowania ich jako podstawowe. Budowa obiektów budowlanych wymaga zatrudnienia pracowników budowlanych do wykonywania poszczególnych etapów budowy i tylko niektóre z nich wymienione w wykazie A mają prymat prac w szczególnych warunkach, pozostali, nad którymi wnioskodawca sprawował nadzór to pracownicy niewykwalifikowani oraz murarze, a także tynkarze, stolarze, malarze, hydraulicy, elektrycy. Prace wykonywane przez te osoby nie zostały wymienione w wykazie A. Sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również nad pracami niewymienionymi w wykazie A wprawdzie nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru jako pracy w szczególnych warunkach. Z brzmienia pkt 24 działu XIV wykazu wynika bowiem, że warunkiem zakwalifikowania określonego w nim dozoru i kontroli jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których czynności te są wykonywane, jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Jeżeli zatem pracownik wykonuje bezpośrednio czynności dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to objęcie tym dozorem także innych prac wykonywanych na tych oddziałach i wydziałach, a niewymienionych w wykazie A, nie pozbawia czynności dozoru inżynieryjno-technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach, ale wnioskodawca na stanowiskach majstra, kierownika budowy, zastępcy kierownika budów, kierownika budów sprawował nadzór nad pracownikami wykonującymi różne czynności związane z przygotowaniem do budowy, budową budynków, a następnie uporządkowaniem terenu wokół budynków i na koniec rozliczeniem budowy. W zależności od etapu budowy zatrudniona była różna ilość pracowników do określonych prac, zarówno specjalistów jak i robotników niewykwalifikowanych, stąd też należy przyjąć, że obowiązki wnioskodawcy w spornych okresach zatrudnienia na kierowniczych stanowiskach nie ograniczały się jedynie do sprawowania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy dozoru nad pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, ale polegały na wykonywaniu także innych licznych czynności służbowych związanych z nadzorem nad procesem budowy. Należy nadmienić, że też mieć na względzie, ze prace na stanowisku majstra i kierownika budowy, czy kierownika zespołu budów były wymienione w załączniku do rozporządzenia w nieobowiązującym obecnie wykazie C, poz. 3 i 6 i nie uzasadniały ani wówczas ani obecnie obniżenia wieku emerytalnego, a jedynie uprawniały do wzrostu emerytury lub renty.

Przepis § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) jednoznacznie stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Wnioskodawca w okresie zatrudnienia na stanowiskach związanych z nadzorowaniem budowy wykonywał prace, nie objęte stosownym wykazem stanowiącym załącznik do rozporządzenia. Podkreślić należy, że o uprawnieniach pracownika do emerytury na warunkach przewidzianych w rozporządzeniu decyduje łączne spełnienie określonych w nim przesłanek, a przekonanie pracownika o wysokiej szkodliwości warunków pracy nie jest wystarczające do uznania takiej pracy za pracę w szczególnych warunkach..

Sąd Apelacyjny stwierdza, że zasadny jest zarzut apelującego sprzeczności pomiędzy ustaleniami Sądu a zebranym materiałem dowodowym poprzez przyjęcie, że wnioskodawca w spornym okresie pracował w warunkach szczególnych w budownictwie sprawując dozór nad pracownikami wykonującymi prace w warunkach szczególnych. Do uznania tej pracy jako pracy w szczególnych warunkach uprawniającej do emerytury w niższym wieku emerytalnym konieczne było wykazanie, że po pierwsze – praca ta polegała wyłącznie na nadzorowaniu stanowisk pracy wymienionych w wykazie A dziale V, a po drugie – że była wykonywana stale i pełnym wymiarze czasu pracy. Żaden z tych warunków nie został spełniony w odniesieniu do pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w wymienionym okresie.

Wadliwe przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez ponad 15 lat, doprowadziło do naruszenia prawa, a to art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 roku, poz.748) w związku z przepisem § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przepisy te określają przesłanki do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym przez pracownika, który przepracował 15 lat w warunkach szczególnych. Wnioskodawca nie wykazał wymaganego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, a zatem nie nabywa prawa do emerytury przewidzianego tymi przepisami.

Z tych względów i na mocy powołanych powyżej przepisów oraz art.386 § 1 KPC Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.