Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 7 grudnia 2015 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, Wydział II Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. K. Ś.

Protokolant: sekretarz sądowy D. B.

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2015 roku, w Ł. na rozprawie jawnej,

sprawy z powództwa J. L.

przeciwko (...) z siedzibą w L. w W. B. (1) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą
w W.

o zadośćuczynienie w kwocie 20 000,00 zł i odszkodowanie w kwocie 30 700,00 zł

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od J. L. na rzecz (...) z siedzibą
w L. w W. B. (1) (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą w W. kwotę 3 617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

3.  nakazuje zwrócić J. L. ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 800,00 zł (osiemset złotych) tytułem niewykorzystanej zaliczki uiszczonej na poczet przeprowadzenia dowodu
z opinii biegłego, zaksięgowanej pod pozycją (...) / (...).

Sygnatura akt II C 22/15

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko (...) z siedzibą w L. wW. B. (1) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą w W., powódka J. L., reprezentowana przez pełnomocnika z wyboru – adwokata, wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 20 000,00 zł jako zadośćuczynienia i 30 700,00 zł jako odszkodowania, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty, które to kwoty miałyby odpowiadać szkodzie jaką powódka miała ponieść w wyniku zdarzenia z dnia 15 grudnia 2012 roku. Nadto, powódka żądała zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu.

(pozew z uzasadnieniem k. 2-8, pełnomocnictwo k. 9)

(...) z siedzibą w L. w W. B. (1) (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą w W. wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu. Pozwany kwestionował legitymację bierną, istnienie zdarzenia doprowadzającego do szkody w warunkach przedstawianych przez powódkę, winę podmiotu (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., wysokość szkody wskazywaną przez powódkę.

(odpowiedź na pozew z uzasadnieniem k. 37-42, pełnomocnictwo k. 90, KRS k. 85-87)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 grudnia 2012 roku, w godzinach popołudniowych J. L. pojechała na zakupy do Centrum Handlowego (...) w Ł.. Teren parkingu przed tym centrum handlowym i ciągów komunikacyjnych prowadzących do wejść do tego centrum handlowego był wówczas suchy, nie było tam wówczas śniegu, nie było tam wówczas ślisko.

(bezsporne)

Po kilku godzinach bytności w tym centrum handlowym, około 21:00, powódka wyszła z torbami zakupów z tego centrum handlowego głównym wyjściem. Powódka schodziła po schodach prowadzących do tego centrum handlowego i tuż po pokonaniu ostatniego stopnia tych schodów poślizgnęła się i przewróciła. W wyniku tego przewrócenia się powódka doznała urazu stawu barkowego lewego.

(zeznania świadków: S. D. k. 139-141, M. K. k. 138-139)

Przez te kilka godzin bytności powódki w tym centrum handlowym, warunki atmosferyczne zmieniły się, temperatura obniżyła się, zaczęła padać marznąca mżawka. Nawierzchnia przed tym centrum handlowym była czarna, taka jak wcześniej, gdy powódka wchodziła do tego centrum handlowego.

(zeznania świadków: S. D. k. 139-141, M. K. k. 138-139)

Poza przypadkiem powódki, w tym dniu nie doszło na terenie tego centrum handlowego do innych upadków skutkujących urazami ludzi.

(bezsporne)

Teren tego centrum handlowego w okresie grudnia 2012 roku był utrzymywany w czystości i w zakresie zimowego utrzymania we właściwym stanie i w zakresie przeciwdziałania skutkom zimy, przez przedsiębiorstwo (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., na podstawie umowy zawartej z zarządcą tego obiektu – centrum handlowego – (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w J.. W ramach obowiązującej umowy między wyżej wskazanymi podmiotami, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. miała obowiązek – w zakresie terenu na zewnątrz obiektu centrum handlowego, w zakresie dotyczącym utrzymania zimowego tego terenu– utrzymywania dróg dojazdowych, parkingów, ciągów pieszych, a także zapewnienia specjalistycznego sprzętu niezbędnego do wykonania tych usług, oraz zapewnienia materiałów służących do wykonania obowiązków umownych, w tym środków odladzających. W ramach tych obowiązków zimowego utrzymania tego terenu, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. miała obowiązek odśnieżać teren wyżej wskazanego centrum handlowego w zakresie chodników i dojść do tego centrum handlowego do godziny 10:00 w dni pracujące tego centrum handlowego, tak samo zapewnienia drożności chodników i dojść do tego centrum handlowego, zaś głównych dróg do godziny 7:00, tak by były one do tego czasu drożne, przez 7 dni w tygodniu, przez 24 godziny. Po godzinie 10:00, tereny chodników, ciągów komunikacyjnych, dojść do tego centrum handlowego są monitorowane przez pracowników (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., którzy sprawdzają mniej więcej co godzinę, do godziny 20:00, czy nie zachodzi potrzeba podjęcia czynności przeciwdziałających skutkom zimy. Jeśli ci pracownicy dojdą do przekonania, że zachodzi taka potrzeba, wówczas uruchamiany jest sprzęt mechaniczny, przeprowadzane są prace ręczne, których celem jest zapobieganie i niwelowanie skutków zimy.

(bezsporne, a także zeznania świadka M. P. k. 159-160, dokumenty: umowa k. 63-66 i 74-76)

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. miała zawartą z pozwanym umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, obowiązującą w okresie grudnia 2012 roku.

(bezsporne)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zostało oddalone jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku, z przyczyn i na podstawie przepisów jak poniżej.

Przeciwko pozwanemu zostało wytoczone powództwo z uwagi na normę art. 429 k.c. i art. 805 k.c. Przepis art. 429 k.c. stanowi, że kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną sprawcy przy wykonywaniu powierzonej czynności, chyba że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. miałby być taką właśnie osobą, której zarządca tego obiektu – centrum handlowego – (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w J. powierzyła czynności utrzymywania w czystości i w zakresie zimowego utrzymania we właściwym stanie i w zakresie przeciwdziałania skutkom zimy terenów centrum handlowego (...) w Ł.. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. łączyła z pozwanym umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, obowiązującą w okresie grudnia 2012 roku. Wobec tego, z mocy art. 805 k.c., pozwany zobowiązywał się wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. zapłacić odszkodowanie za szkody związane z działalnością przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K..

Mimo powyżej wskazanych norm, powód nie udowodnił, że wskazany przez powoda podmiot pozwany jest właściwym podmiotem do występowania przeciwko niemu z roszczeniami objętymi pozwem. W ramach umowy o świadczenie usług sprzątania, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., w zakresie terenu na zewnątrz obiektu centrum handlowego (...) w Ł., w zakresie dotyczącym utrzymania zimowego ciągów pieszych na tym terenie, miała obowiązek odśnieżać teren wyżej wskazanego centrum handlowego w zakresie chodników i dojść do tego centrum handlowego jedynie do godziny 10:00 w dni pracujące tego centrum handlowego, tak samo zapewnienia drożności chodników i dojść do tego centrum handlowego. Do zdarzenia z dnia 15 grudnia 2012 roku wywołującego szkodę powódki doszło w ciągu komunikacyjnym tuż poniżej schodów prowadzących do głównego wejścia do centrum handlowego, w okolicach godziny 21:00, a więc kilkanaście godzin po czasie wyznaczonym w wyżej wskazanej umowie o świadczenie usług sprzątania na wykonywanie powyżej wskazanych obowiązków umownych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.. Już to powoduje, że (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. nie można przypisać winy, o której stanowi przepis art. 415 k.c. i, w konsekwencji, obarczyć odpowiedzialnością za skutki zdarzenia z dnia 15 grudnia 2012 roku będącego udziałem powódki. Tym samym, poprzez normę art. 805 k.c., pozwany oznaczony w pozwie nie może być podmiotem odpowiedzialnym do naprawienia szkody za skutki zdarzenia z dnia 15 grudnia 2012 roku będącego udziałem powódki.

Wobec zgłoszonego przez pełnomocnika pozwanego zarzutu braku legitymacji biernej, należało w pierwszej kolejności rozstrzygnąć kwestię posiadania przez oznaczonego w pozwie pozwanego legitymacji biernej, albowiem ma to dla sprawy istotne znaczenie. Wykazanie tej legitymacji poprzez wskazanie okoliczności ją uzasadniających należało do powódki, a to z mocy norm art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Zgodnie z treścią tych przepisów, strona wywodząca z danego faktu skutki prawne korzystne dla siebie powinna fakt ten udowodnić. Przyjęty przez ustawodawcę system kontradyktoryjnego procesu cywilnego oznacza, że strona prowadzi proces na własne ryzyko, w tym będące elementem procesu postępowanie dowodowe, gdyż przepis art. 232 k.p.c. stwarza Sądowi jedynie możliwość a nie obowiązek dopuszczenia uzupełniająco dowodu nie wskazanego przez strony. W obecnym stanie prawnym strona postępowania nie może braku swojej aktywności, inicjatywy w toku procesu, w tym w szczególności w zakresie postępowania dowodowego, usprawiedliwiać skierowanym wobec Sądu zarzutem braku działania z urzędu w kierunku wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Nie jest rzeczą sądu zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach w myśl art. 3 k.p.c., a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne, jak to stanowi przepis art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Takie stanowisko w tej materii zajmuje także Sąd Najwyższy, np. w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, w sprawie o sygnaturze akt I CKU 45/96.

Legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa, stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje oddaleniem powództwa. Takie stanowisko w tej materii zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 grudnia 2012 roku, ogłoszonej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 83/12.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż to na stronie powodowej spoczywało wskazanie i wykazanie podstawy faktycznej żądania pozwu w taki sposób, aby powiązać ją z odpowiedzialnością pozwanego oznaczonego w pozwie i udowodnić dlaczego – w ramach jakiej podstawy prawnej – powództwo zostało skierowane przeciwko takiemu pozwanemu, oraz że powódka jest uprawniona do dochodzenia od tego pozwanego objętej żądaniem pozwu kwoty. Obowiązkowi temu strona powodowa, pomimo iż była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, bo adwokata, nie sprostała, co skutkować musiało oddaleniem powództwa.

Niezależnie od powyższej przyczyny oddalenia powództwa uznać należy, że podmiotowi wskazanemu w sprawie jako pozwany nie można postawić zarzutu winy, koniecznego w świetle unormowania art. 415 k.c. Przepis ten stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Pomijając szersze wywody odnośnie definicji winy w prawie cywilnym, dla jasności niniejszych rozważań zwrócić należy jedynie uwagę, iż na pojęcie winy składa się zarówno element obiektywny w postaci naruszenia reguł prawidłowego postępowania, jak również element subiektywny, tak zwana przypisywalność winy, w postaci przynajmniej niedbalstwa, czy też lekceważenia obowiązków. Przypadek powódki z dnia 15 grudnia 2012 roku należy uznać jedynie za nieszczęśliwy wypadek, do którego doszło w wyniku nieuwagi samej powódki. Powódka poruszając się w grudniu, w porze wieczornej, z torbami zakupów, przy mżawce, która zaczęła padać raptem kilka godzin wcześniej, powinna była zachować szczególną ostrożność w poruszaniu się. Naturalnym jest o tej porze roku, że temperatura obniża się w miarę jak zbliża się noc, że mogą pojawić się miejscowo miejsca, gdzie będzie ślisko. Będzie tak zwłaszcza wówczas, gdy – tak jak to miało miejsce w realiach przedmiotowego przypadku – pada mżawka a temperatura ulega obniżaniu. W takiej sytuacji powódka powinna w sposób szczególnie dbały stąpać, chodzić powoli. Skoro tak powódka nie czyniła, to nie może odpowiedzialnością za swoją nieuwagę, za nieostrożne poruszanie się obciążać innych. Odpowiedzialność na jakiej odpowiada pozwany w przedmiotowej sprawie wynika z zasady zawinienia i normy art. 415 k.c. Nie jest zaś to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Oznacza to, że nie można za każde zdarzenie obarczać odpowiedzialnością podmiot, przeciwko któremu wystąpiło się z roszczeniem. Przypisanie odpowiedzialności w przedmiotowym przypadku pozwanemu łączyłoby się z naruszeniem reguł odpowiedzialności na zasadach zawinienia za własne działanie lub zaniechanie i byłoby tożsame z przyjęciem odpowiedzialności pozwanego na zasadzie ryzyka. Pozwany wypełniał w sposób należyty swoje obowiązki umowne w zakresie dotyczącym utrzymania zimowego ciągów pieszych na terenie Centrum Handlowego (...) w Ł.. Świadczy o tym choćby to, że w okresie przedświątecznym, bo za taki należy uznać dzień 15 grudnia 2012 roku, kiedy to z pewnością bardzo dużo osób korzystało z tego centrum handlowego, co jest wynikiem posiadania wiedzy powszechnej, jedynym przypadkiem zaistnienia zdarzenia, w którego wyniku któryś z klientów tego centrum handlowego doznał obrażeń, była powódka. Gdyby rzeczywiście pozwany nienależycie dbał o ciągi komunikacyjne w tym okresie, na terenach Centrum Handlowego (...) w Ł. do takich zdarzeń jak będące udziałem powódki doszłoby w większej ilości. Nawet, jeśli w jakichś miejscach terenów Centrum Handlowego (...) w Ł. pojawiły się w porze wieczornej w dniu 15 grudnia 2015 roku miejsca śliskie, to nie oznacza to jeszcze, że pozwany jest temu winien. Należy bowiem wziąć pod uwagę to, że w momencie kiedy powódka wchodziła do tego centrum handlowego w godzinach popołudniowych, nie było ślisko, powódka przynajmniej w toku procesu tak nie twierdziła. Miejsca śliskie, jeśli takie nawet były, powstały na terenach tego centrum handlowego na przestrzeni trzech – czterech godzin, pomiędzy wejściem powódki do tego centrum handlowego a opuszczeniem go przez powódkę około godziny 21:00. Takie miejsca śliskie, nawet jeśli były, to nie obejmowały dużej części tego centrum handlowego, co wynika z zeznań świadków. Do tego, że powstały miejsca, gdzie było ślisko mogły się przyczynić warunki atmosferyczne – mżawka, obniżająca się temperatura, co wówczas miało miejsce. W tych okolicznościach nie można pozwanemu stawiać zarzutu nienależytego wywiązywania się z obowiązku utrzymania zimowego ciągów pieszych na terenie Centrum Handlowego (...) w Ł., bo oznaczałoby to nałożenie na pozwanego obowiązku niemożliwego do spełnienia przezeń. Mianowicie, takie postępowanie oznaczałoby obarczenie pozwanego odpowiedzialnością za niewykonywanie w sposób nieustający, nieprzerwany, ciągły, jednocześnie na każdym odcinku terenu, prac zimowego utrzymania w należytym stanie, w sytuacji, gdy miały miejsca warunki uzasadniające podjęcie natychmiastowych prac służących do przeciwdziałania skutkom zimy. Dlatego też pamiętając, że podstawą odpowiedzialności niniejszego przypadku faktycznego jest zasada winy a nie zasada ryzyka, nie można przyjąć, że już po chwili od rozpoczęcia opadów deszczu od razu cały teren centrum handlowego winien być zabezpieczony przez następstwami pogarszających się warunków atmosferycznych. Powódka zdaje się wywodzić odpowiedzialność pozwanego jedynie ze swojego twierdzenia, że skoro powódka poślizgnęła się i upadła, to musiało być ślisko, a skoro tak było, to być nie powinno i należy uznać taki stan za zaniechanie podmiotu utrzymującego teren w należytym stanie, skutkujące odpowiedzialnością za następstwa takiego upadku. Jest to pogląd błędny z przyczyn, na które Sąd wskazywał powyżej w tym uzasadnieniu.

Sąd oddalił wnioski dowodowe o dopuszczenie dowodów z opinii biegłych, albowiem przeprowadzenie tych dowodów nie mogłoby wpłynąć na wynik rozstrzygnięcia zapadłego sprawie, a to z przyczyn wskazanych powyżej, dla których Sąd oddalił powództwo, analizując jednocześnie treść tez dowodowych zakreślonych dla tych oddalonych wniosków dowodowych. W konsekwencji, te dowody, co do których Sąd oddalił wnioski o ich przeprowadzenie należało uznać za nieistotne dla rozstrzygnięcia w sprawie w realiach przedmiotowego przypadku.

Sąd oddalił z powyższego powodu także wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron, a nadto i z tego powodu, że dowód z przesłuchania stron ma charakter dowodu uzupełniającego, którego przeprowadzanie winno być ograniczone do wyjątkowych przypadków, takich tylko, gdy danych okoliczności spornych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia nie można ustalić, udowodnić za pomocą innych środków dowodowych. Treść przepisu art. 299 k.p.c. i źródło pochodzenia dowodu z przesłuchania stron dają podstawę do wskazanej powyżej interpretacji. W przedmiotowym przypadku, analizując treść zakreślonej tezy dowodowej dla tego środka dowodowego przyjąć należało, że nie było potrzeby korzystania z tego subsydiarnego źródła dowodowego w postaci dowodu z przesłuchania stron dla wykazania faktów objętych tezą dowodową zakreśloną dla tego środka dowodowego. Te fakty mogły być ustalone za pomocą innych źródeł dowodowych, takich choćby jak dokumenty, zapis z monitoringu miejsca zdarzenia, zeznania świadków, bez konieczności odwoływania się do dowodu z przesłuchania stron.

O kosztach procesu Sąd orzekł jak w punkcie drugim sentencji wyroku, na podstawie przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z wyrażoną w tym przepisie zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Przepis art. 98 § 1 k.p.c. stanowi o tym, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu. Sąd oddalił powództwo w całości. W konsekwencji należy przyjąć, iż pozwany wygrał proces w całości. Mając na uwadze, że pozwany żądał od powoda zwrotu kosztów procesu, Sąd orzekł w tym zakresie. Na należne stronie pozwanej koszty procesu złożyły się: minimalna stawka zastępstwa procesowego powoda reprezentowanego przez pełnomocnika z wyboru – adwokata, wynosząca 3 600,00 zł, obliczona od wartości przedmiotu sporu, ustalona na podstawie § 6 pkt. 6 w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.) oraz uiszczona przez pozwanego opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Stosownie do przepisu art. 84 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.), Sąd orzekł jak w punkcie trzecim sentencji wyroku.