Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 29 maja 2014 roku wnioskodawcy A. W., R. W. i S. W. wnieśli o ustanowienie na rzecz (...) S.A. w L. odpłatnej służebności przesyłu polegającej na prawie korzystania przez uczestnika z części nieruchomości należących do A. W. i R. W. składającej się z działki ewidencyjnej nr (...) (kw nr (...)) oraz działki ewidencyjnej nr (...) (kw nr (...)) za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 25.000 zł oraz służebności przesyłu na nieruchomości należącej do S. W. i R. W. składającej się z działki ewidencyjnej nr (...) (kw nr (...)) za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 15.000 zł.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik (...) S.A. w L. Oddział Ł. wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Uczestnik podniósł zarzut zasiedzenia służebności przesyłu.

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2015r. Sąd Rejonowy w Skierniewicach oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu i nie obciążył wnioskodawców obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz uczestników.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach stanu faktycznego:

Na podstawie zarządzenia nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12.08.1975 roku w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego Państwa dokonano zamiany nazwy Zakładu (...) – Województwo na Zakład (...). Zgodnie z powyższym zarządzeniem Zakład (...) z siedzibą w Ł. obejmował obszary województw: (...), (...) oraz (...). Na podstawie Zarządzenia Ministra Przemysłu nr 14/ORG/89 z dnia 16 stycznia 1989 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) z siedzibą w Ł.. Przedsiębiorstwo powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W. na bazie zakładu: Zakład (...) w Ł. (§ 1 pkt 3). W dniu 12 lipca 1993 roku przekształcono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w Ł. w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa o nazwie Zakład (...) S.A. w Ł.. W dniu 15 grudnia 2008 roku Zakład (...) S.A. w Ł. zmienił nazwę na (...) SA z siedzibą w Ł.. Z dniem 31 sierpnia 2010 roku nastąpiło połączenie przez przejęcie majątku (...) S.A. ze spółką przejmującą z (...) SA z siedzibą w L.. W dniu 17 października 1977 roku doszło do odbioru przez Rejon Energetyczny Ż. – S. linii 15 kV L. – G. w województwie (...).

Dla potrzeb zasilania Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w G., na wniosek tej spółdzielni, z udziałem Zakładu (...), doszło do przebudowy linii 15 kV, przebudowy linii nn oraz budowy nowej stacji transformatorowej.

W dniu 25 sierpnia 1983 roku (...) w G. udzieliła Zakładowi (...), Rejon Energetyczny Ż. gwarancji na transformator zabudowany w stacji trafo typ (...) tp 20 począwszy od dnia 30.08.1983 roku. Na podstawie protokołu odbioru technicznego nr (...) z dnia 30 września 1983 roku Zakład (...) dokonał odbioru obiektu Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w G. w postaci stacji transformatorowej – budynku murowanego, linii 15 kV oraz linii 04kV. W protokole ustalono, że odebrane urządzenie jest zdatne do podłączenia do sieci, a załączenie pod napięcie uzależnia się do przekazania majątkowego ZE Rej. Ż..

W dniu 4 października 1983 roku o godzinie 12.33 na podstawie telefonogramu – zlecenia na załączenie nr (...) załączono pod napięcie nowo wybudowaną linię SN, NN oraz stację trafo (...) (G.) .

Wnioskodawcy nabyli przedmiotowe nieruchomości od Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w 1996 roku. W chwili nabycia nieruchomości znajdowały się na niej linie przesyłowe i stacja trafo. Przez działkę (...) przechodzi linia średniego napięcia, ta sama linia znajduje się na działce (...), na której znajduje się również stacja trafo oraz linia niskiego napięcia, która zasila część budynków na wsi oraz (...). Dalej na działce (...) jest dalszy ciąg linii średniego napięcia. Działki nie są pomiędzy sobą ogrodzone, stanowią jeden teren. T. nie jest dostępna z drogi, znajduje się na środku działki. T. oraz linie sn i nn przebiegające przez nieruchomości stanowią własność uczestnika.

Od momentu przekazania na majątek Zakładu (...) linii i urządzeń oraz po nabycia nieruchomości przez wnioskodawców pracownicy uczestnika pojawiali się nieruchomości, pytając o zezwolenie na wjazd. Gdyby nie zapytali o pozwolenie na wjazd nie wjechaliby na nieruchomość, bo brama jest zamknięta. Wnioskodawca otwierał bramę i wpuszczał pracowników uczestnika na nieruchomość. Wnioskodawca nie utrudniał dostępu pracownikom uczestnika do linii i stacji. Pracownicy uczestnika eksploatowali stację i linie m.in. poprzez dokonywanie przeglądów linii oraz dokonywali remontów trafostacji.Miejscem rozgraniczenia własności urządzeń sieci dystrybucyjnej (...) S.A. są zaciski prądowe niskiego napięcia transformatora w stacji transformtorowej G. (...).

Obecnie właścicielami nieruchomości gruntowej - działki nr (...), dla której prowadzona jest KW nr (...) położonej w G. o powierzchni 0,1040 ha w udziałach po ½ jest R. W. i A. W.. Właścicielami nieruchomości gruntowej - działki nr (...), dla której prowadzona jest KW nr (...) położonej w G. przy ul. (...) o powierzchni 0,1423 ha w udziałach po ½ jest R. W. i A. W.. Właścicielami nieruchomości gruntowej - działki nr (...) (obecnie nr 758/19), dla której prowadzona jest KW nr (...) położonej w G. przy ul. (...) o powierzchni 1,5006 ha jest R. W. i S. W. na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Przy takich ustaleniach stanu faktycznego, zdaniem Sądu I instancji, wniosek o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem nie zasługiwał na uwzględnienie. W ocenie Sądu I instancji, w rozpoznawanej sprawie niespornym było, że wnioskodawcy stali się właścicielami nieruchomości w związku z nabyciem nieruchomości do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w G., co miało miejsce w 1996 roku. Nie budzi także żadnych wątpliwości, że w chwili nabycia nieruchomości od (...) na niej posadowione już były linie średniego napięcia, niskiego napięcia oraz stacja transformatorowa. Z przeprowadzonych dowodów wynika, że posadowione na terenie dawnej (...) w G. urządzenia przesyłowe zostały wybudowane w 1983 roku, jako inwestycja tej spółdzielni, w celu jej zasilania.

Ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że do przeniesienia na majątek poprzednika prawnego uczestnika urządzeń na nieruchomościach wnioskodawców (wcześniej (...) w G.) i rozpoczęcia z nich korzystania doszło już w 1983 roku. Świadczą to tym dokumenty w postaci opisu przydziału mocy z dnia 9 marca 1981 roku, gdzie wskazuje się, że po zrealizowaniu inwestycji (...) (k.62) należy przekazać nieodpłatnie urządzenia na majątek Zakładu (...). Potwierdza to również protokół nr (...) przedmiotowych linii i stacji z dnia 22 września 1983 roku, w którym także mowa o warunku załączenia pod napięcie w postaci przekazania majątkowego urządzeń do ZE Rej. Ż.. Załączenie pod napięcie nastąpiło zaś w dniu 4.10.1983 roku o godzinie 12.33 co wynika z telefonogramu (k. 72). W świetle powyższego, skoro warunkiem podłączenia zasilania było przekazanie urządzeń na rzecz poprzednika prawnego uczestnika, a znana jest pewna data podłączenia zasilania to przyjąć należy, że do takiego przekazania niewątpliwie doszło. Powyższe potwierdza fakt udzielenia gwarancji przez (...) w G. na powyższe urządzenia Zakładowi (...), co wynika z pisma z dnia 25 sierpnia 1983 roku (k.71) oraz protokołu odbioru (k. 74). Bez przekazania Zakładowi (...) powyższych urządzeń przez (...) w G. nie zachodziłaby konieczność udzielania na te urządzenia gwarancji. Dodatkowo zeznający w sprawie świadek – pracownik uczestnika i jego poprzedników prawnych od 1980 roku – B. U. wskazał, że naprawy i eksploatacja linii w G. była wykonywana w całym okresie jego pracy. Świadkowi znana była przedmiotowa stacja abonencka w powiązaniu z (...) w G. oraz cel przeprowadzonej inwestycji – zasilanie tej spółdzielni.

W ocenie Sądu I instancji, posiadanie poprzednika prawnego uczestnika – Zakładu (...) opisanych urządzeń należy kwalifikować, jako posiadanie w dobrej wierze. Decydujące znaczenie w tym zakresie ma fakt, że omawiana inwestycja była realizowana przez samą (...) w G., na własnym terenie, w celu zwiększenia poboru mocy. Skoro powołana spółdzielnia w porozumieniu z Zakładem (...) realizowała inwestycję – przebudowę linii sn, nn i stacji trafo następnie przekazując te urządzenia na rzecz tego zakładu to posiadanie tego zakładu było posiadaniem w dobrej wierze. Nie doszło bowiem do bezprawnego i bez zgody właściciela (samowolnego) wtargnięcia zakładu na nieruchomość (...) w G.. Za inicjatywą i zgodą (...) w G. doszło do wybudowania odpowiednich dla tej spółdzielni urządzeń i przekazania ich wskazanemu zakładowi w celu ich eksploatacji przez ten zakład. Ówczesny zakład energetycznemu miał zatem prawo, w chwili objęcia w posiadanie urządzeń, przyjmować, że przysługuje mu uprawnienie do korzystania z nieruchomości (...) w celu korzystania z jego urządzeń przesyłowych. Powyższą ocenę wzmacnia wynikające z art. 7 k.c. domniemanie dobrej wiary posiadania, które należy odnosić do posiadania urządzeń przesyłowych. Nie ustalono w sprawie, aby ktokolwiek, ani po zakończeniu inwestycji, ani później protestował przeciwko ich posadowieniu i eksploatacji, tak, że podmiot władający wiedziałby o tych przeszkodach. Również wnioskodawcy po nabyciu nieruchomości w 1996 roku takiego sprzeciwu nie zgłaszali podejmując inicjatywę uregulowania stanu prawnego nieruchomości dopiero w 2012 roku podczas rozmów z uczestnikiem, a składając wniosek w sprawie w 2014 roku, a zatem po upływie 18 lat od nabycia nieruchomości.

Z przeprowadzonych w sprawie dowodów wynika, że przedmiotowe urządzenia przesyłowe zostały przekazane na rzecz Zakładu (...), co wynika wprost z omówionych wyżej dokumentów. Zakład ten jest poprzednikiem prawnym uczestnika na co wskazują dokumenty przedstawione przez uczestnika do odpowiedzi na wniosek, które nie były kwestionowane przez uczestników. Przez ten czas uczestnik i jego poprzednicy prawni czynili na tych urządzeniach niezbędne przeglądy, oględziny, remonty i czynności obsługi tj. traktowali ją jak swoją własność nie pytając nikogo o zgodę na takie gospodarowanie. W tym celu korzystali z nieruchomości wnioskodawców. Oceny powyższej nie może zmienić fakt pytania o zgodę wnioskodawcy tylko w zakresie wstępu na nieruchomości, gdyż powyższe wynikało z faktu zamknięcia nieruchomości. Wnioskodawca dysponuje kluczami do bramy, a cały teren jest ogrodzony, więc bez poinformowania wnioskodawcy pracownicy uczestnika nie mogliby dostać się do nieruchomości i urządzeń. Zresztą wnioskodawcy nigdy nie utrudniali wstępu pracownikom uczestnika do nieruchomości. Niewątpliwie więc została spełniona przesłanka korzystania z trwałego i widocznego urządzenia w postaci linii SN, NN i stacji trafo przez uczestnika.

Sąd I instancji, uwzględniając 20 letni termin zasiedzenia przyjął, że licząc od dnia 4 października 1983 roku (załączenia energii – k. 72) doszło do zasiedzenia od dnia 5 października 2003 roku przez poprzednika prawnego uczestnika Zakład (...) S.A. w Ł. służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu.

Wobec uwzględnienia zarzutu zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, Sąd I instancji oddalił wnioski dowodowe wnioskodawców oraz uczestnika o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych odpowiednich specjalności.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyli wnioskodawcy.

Skarżący zarzucili rozstrzygnięciu :

1.sprzeczność istotnych ustaleń sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym , poprzez wyciągniecie z materiału dowodowego wniosków z nich nie wynikających w postaci uznania, że przeniesienie własności urządzeń energetycznych przez poprzednika prawnego wnioskodawców na majątek zakładu energetycznego nastąpiło w 1983r., od którego to momentu należałoby liczyć początek okresu zasiedzenia służebności przesyłu;

2.naruszenie prawa materialnego polegające na błędnej wykładni i niewłaściwym stosowaniu art. 7 k.c. i art. 172 §1 k.c. w zw. z art. 292 k.c. oraz 305 ¹ k.c. poprzez uznanie, że w niniejszej sprawie nastąpiło zasiedzenie służebności przesyłu w dobrej wierze licząc od 1983r.

W konkluzji skarżący wnieśli o :

1.zobowiązanie uczestnika postępowania do złożenia wszystkich posiadanych przez niego dokumentów dotyczących posadowienia i korzystania z instalacji energetycznej na nieruchomości objętych przedmiotem postępowania, w tym karty podsumowującej czynności budowy i eksploatacji instalacji objętej postępowaniem;

2.uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Uczestnik w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestnika kosztów zastępstwa radcowskiego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja nie jest zasadna.

Wbrew zarzutom skarżących, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, znajdujących pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i trafnie określił konsekwencje prawne z nich wynikające. Sąd Okręgowy zarówno ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji, jak też bardzo szerokie i wnikliwe rozważania przyjmuje za własne bez konieczności ponownego ich przytaczania.

Zarzut dokonania przez Sąd I instancji ustaleń stanu faktycznego sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym jest całkowicie bezzasadny.

W rozpoznawanej sprawie niespornym było, że wnioskodawcy stali się właścicielami nieruchomości w związku z nabyciem nieruchomości do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w G., co miało miejsce w 1996 roku. Nie budzi także żadnych wątpliwości, że w chwili nabycia nieruchomości od (...) na niej posadowione już były linie średniego napięcia, niskiego napięcia oraz stacja transformatorowa. Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że z przeprowadzonych dowodów wynika, iż posadowione na terenie dawnej (...) w G. urządzenia przesyłowe zostały wybudowane w 1983 roku, jako inwestycja tej spółdzielni, w celu jej zasilania.

Rację ma także Sąd I instancji, że przeniesienia na majątek poprzednika prawnego uczestnika urządzeń na nieruchomościach wnioskodawców (wcześniej (...) w G.) i rozpoczęcia z nich korzystania doszło już w 1983 roku. Świadczą o tym dokumenty w postaci opisu przydziału mocy z dnia 9 marca 1981 roku, gdzie wskazuje się, że po zrealizowaniu inwestycji (...) (k.62) należy przekazać nieodpłatnie urządzenia na majątek Zakładu (...). Potwierdza to również protokół nr (...) przedmiotowych linii i stacji z dnia 22 września 1983 roku, w którym także mowa o warunku załączenia pod napięcie w postaci przekazania majątkowego urządzeń do ZE Rej. Ż.. Załączenie pod napięcie nastąpiło zaś w dniu 4.10.1983 roku o godzinie 12.33 co wynika z telefonogramu (k. 72). W świetle powyższego, skoro warunkiem podłączenia zasilania było przekazanie urządzeń na rzecz poprzednika prawnego uczestnika, a znana jest pewna data podłączenia zasilania to przyjąć należy, że do takiego przekazania niewątpliwie doszło. Powyższe potwierdza fakt udzielenia gwarancji przez (...) w G. na powyższe urządzenia Zakładowi (...), co wynika z pisma z dnia 25 sierpnia 1983 roku (k.71) oraz protokołu odbioru (k. 74). Bez przekazania Zakładowi (...) powyższych urządzeń przez (...) w G. nie zachodziłaby konieczność udzielania na te urządzenia gwarancji. Dodatkowo zeznający w sprawie świadek – pracownik uczestnika i jego poprzedników prawnych od 1980 roku – B. U. wskazał, że naprawy i eksploatacja linii w G. była wykonywana w całym okresie jego pracy. Świadkowi znana była przedmiotowa stacja abonencka w powiązaniu z (...) w G. oraz cel przeprowadzonej inwestycji – zasilanie tej spółdzielni. Nie sposób zatem przyjąć, na co wskazują wnioskodawcy w piśmie z dnia 29 lipca 2014 roku (k.121) kwestionując moment przekazania urządzeń na majątek uczestnika, że po wykonaniu inwestycji, nie wiadomo przez jak długi czas, nie była ona przekazana na rzecz poprzednika prawnego uczestnika, a tym samym wykorzystywana, skoro samej spółdzielni zależało na zwiększeniu mocy zasilania i korzystaniu z energii elektrycznej. Nawet jeżeliby przyjąć datę przekazania na majątek uczestnika tych urządzeń, na którą powołują się wnioskodawcy w piśmie z dnia 29 lipca 2014 roku (k. 122), na podstawie nieujawnionego przez uczestnika dokumentu - to jest dzień 11 października 1984 roku to i tak moment ten nie miałby wpływu na rozstrzygnięcie podniesionego zarzutu zasiedzenia i samą niezasadność wniosku. Nawet przy przyjęciu, że poprzednik uczestnika objął w posiadanie urządzenia w dacie, którą wskazywali wnioskodawcy, tj. 11 października 1984 roku do zasiedzenia w sprawie i tak by doszło tylko z dniem 11 października 2004 roku.

Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 7k.c. i art. 172 § 1 k.c. w zw. z art. 292 k.c. oraz art. 305 ¹ k.c. jest całkowicie nieuzasadniony.

Twierdzenie skarżących, że nie można wykluczyć, iż w 1984r. mogło dojść do zawarcia pomiędzy poprzednikami prawnymi stron umowy obligacyjnej, zbliżonej do użyczenia lub bezpłatnej dzierżawy w zakresie korzystania przez zakład energetyczny z nieruchomości (...) w G. w celu eksploatacji urządzeń przesyłowych, jest jedynie subiektywnym przekonaniem skarżących, nie znajdującym żadnego oparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd zaprezentowany przez Sąd I instancji, że posiadanie poprzednika prawnego uczestnika – Zakładu (...) urządzeń energetycznych należy kwalifikować, jako posiadanie w dobrej wierze. Inwestycja to była realizowana przez samą (...) w G., na własnym terenie, w celu zwiększenia poboru mocy. Rację ma Sąd I instancji, że skoro powołana spółdzielnia w porozumieniu z Zakładem (...) realizowała inwestycję – przebudowę linii sn, nn i stacji trafo następnie przekazując te urządzenia na rzecz tego zakładu to posiadanie tego zakładu było posiadaniem w dobrej wierze. Nie doszło bowiem do bezprawnego i bez zgody właściciela (samowolnego) wtargnięcia zakładu na nieruchomość (...) w G.. Za inicjatywą i zgodą (...) w G. doszło do wybudowania odpowiednich dla tej spółdzielni urządzeń i przekazania ich wskazanemu zakładowi w celu ich eksploatacji przez ten zakład. Ówczesny zakład energetycznemu miał zatem prawo, w chwili objęcia w posiadanie urządzeń, przyjmować, że przysługuje mu uprawnienie do korzystania z nieruchomości (...) w celu korzystania z jego urządzeń przesyłowych. Ocenę tę wzmacnia wynikające z art. 7 k.c. domniemanie dobrej wiary posiadania, które należy odnosić do posiadania urządzeń przesyłowych. Nie ustalono w sprawie, aby ktokolwiek, ani po zakończeniu inwestycji, ani później protestował przeciwko ich posadowieniu i eksploatacji, tak, że podmiot władający wiedziałby o tych przeszkodach. Również wnioskodawcy po nabyciu nieruchomości w 1996 roku takiego sprzeciwu nie zgłaszali podejmując inicjatywę uregulowania stanu prawnego nieruchomości dopiero w 2012 roku podczas rozmów z uczestnikiem, a składając wniosek w sprawie w 2014 roku, a zatem po upływie 18 lat od nabycia nieruchomości. Przez ten czas uczestnik i jego poprzednicy prawni czynili na tych urządzeniach niezbędne przeglądy, oględziny, remonty i czynności obsługi tj. traktowali ją jak swoją własność nie pytając nikogo o zgodę na takie gospodarowanie. W tym celu korzystali z nieruchomości wnioskodawców. Oceny powyższej nie może zmienić fakt pytania o zgodę wnioskodawcy tylko w zakresie wstępu na nieruchomości, gdyż powyższe wynikało z faktu zamknięcia nieruchomości. Wnioskodawca dysponuje kluczami do bramy, a cały teren jest ogrodzony, więc bez poinformowania wnioskodawcy pracownicy uczestnika nie mogliby dostać się do nieruchomości i urządzeń. Zresztą wnioskodawcy nigdy nie utrudniali wstępu pracownikom uczestnika do nieruchomości. Niewątpliwie więc została spełniona przesłanka korzystania z trwałego i widocznego urządzenia w postaci linii SN, NN i stacji trafo przez uczestnika.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Okręgowego, brak jest podstaw do przyjęcia, iż posiadanie uczestnika nie miało charakteru posiadania w dobrej wierze.

Nie sposób także uznać, że zgłoszony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ( art. 5 k.c.). Skarżący podnoszą, że w zakresie ustanowienia służebności przesyłu prowadzili rozmowy z uczestnikiem od 2012r. Skarżący nie dostrzegają , że do zasiedzenia służebności doszło 2003r. – zatem trudno przyjąć za uzasadnione twierdzenia skarżących, że uczestnik celowo wydłużał prowadzenie pertraktacji z wnioskodawcami, by powołać się na zarzut zasiedzenia.

Wbrew twierdzeniom skarżących , w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, w toku postępowania uczestnik udowodnił wystąpienia po jego stronie przesłanek uzasadniających zarzut zasiedzenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddali apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.