Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Bożeny Grochowskiej-Małek

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2015 r.

sprawy A. W.

oskarżonej o przestępstwa z art. 270 §1 kk

na skutek apelacji, wniesionych przez oskarżoną i jej obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach

z dnia 27 sierpnia 2015 r. sygn. akt II K 190/15

zaskarżony wyrok uchyla i sprawę A. W. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej w S. adwokata J. W. kwotę 516,60 zł (w tym 96,60 zł podatku VAT) za obronę oskarżonej wykonywaną z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt II Ka 611/15

UZASADNIENIE

A. W. została oskarżona o to, że:

I.w dniu 22 września 2006 roku w miejscu bliżej nieustalonym w celu użycia za autentyczny podrobiła podpis M. P. na dokumencie zgłoszenia przemieszczenia bydła z siedziby stada nr (...) stanowiącej własność M. P. do własnej siedziby stada nr (...),

tj. o czyn z art. 270 § 1 kk,

II. w dniu 13 marca 2009 roku w miejscu bliżej nieustalonym w celu użycia za autentyczny podrobiła podpis M. P. na dokumencie zgłoszenia przemieszczenia bydła z siedziby stada nr (...) stanowiącej własność M. P. do własnej siedziby stada nr (...), a następnie posłużyła się tym dokumentem składając go w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w S..

tj. o czyn z art. 270 § 1 kk.

Sąd Rejonowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2015r.:

I.  oskarżoną A. W. uznał winną dokonania zarzucanych jej czynów wyczerpujących dyspozycję art. 270 § 1 kk i za każdy z tych czynów na podstawie art. 270 § 1 kk wymierzył jej karę grzywny po 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na 10 złotych;

II.  na podstawie art. 85 § 1 i § 2 kk i art. 86 § 1 kk orzeczone kary grzywny połączył i wymierzył oskarżonej łączną karę grzywny w wysokości 150 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na 10 złotych;

III.  zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1029 złotych tytułem zwrotu części wydatków postępowania i 150 złotych tytułem opłaty, pozostałe wydatki przejął na rachunek Skarbu Państwa;

IV.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. W. 708,48 złotych tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu, w tym 132,48 złotych podatku VAT.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli: obrońca oskarżonej i oskarżona A. W..

Obrońca oskarżonej zaskarżył ten wyrok w całości na korzyść oskarżonej i zarzucił mu:

A)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 270 § 1 kk poprzez bezzasadne przyjęcie kwalifikacji prawnej, gdy okoliczności czynu dawały podstawę przyjęcia czynu mniejszej wagi art. 270 § 2a kk;

B)  naruszenie prawa procesowego tj. art. 53 kpk poprzez dopuszczenie do udziału w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego – S. P., gdy tymczasem przedmiotem ochrony w przypadku czynu zabronionego z art. 270 § 1 kk jest dobro prawne ogólnej natury, jakim jest wiarygodność dokumentów, nie zaś indywidualne interesy i prawa z nim związane i brak jest możliwości przyjęcia, że bezpośrednim następstwem czynu z art. 270 § 1 kk jest pokrzywdzenie konkretnej osoby fizycznej, to zaś z kolei powoduje, że w postępowaniu dotyczącym wiarygodności dokumentów z art. 270 § 1 kk nie ma również osoby, która na podstawie art. 53 kpk mogłaby działać w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego;

C)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, mających wpływ na treść wyroku przez ustalenie na podstawie nieprawidłowej oceny dowodów, że „przewód sądowy nie wykazał wiarygodnych okoliczności, które skłoniłyby oskarżoną do tego czynu i mogłyby być uznane za łagodzące”, w sytuacji, gdy okoliczności takowe zostały przedstawione przez obronę;

D)  rozpoznanie sprawy pod usprawiedliwioną i sygnalizowaną przez obronę nieobecność oskarżonej, która pozostawała na zwolnieniu lekarskim (zaświadczenie nr 46/2015r. wydane w dniu 01.09.2015r. przez uprawnionego lekarza W. K.).

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej, ewentualnie o zmianę kwalifikacji czynu na art. 270 § 2a kk, nadto ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Oskarżona A. W. zaskarżyła wyrok w całości na swoją korzyść i wniosła o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, gdyż chciałaby złożyć wyjaśnienia w tejże sprawie, gdyż naruszone zostało jej prawo do obrony poprzez uniemożliwienie jej złożenia wyjaśnień i przedstawienie swojej linii obrony. Nadto wskazała, iż jej nieobecność na rozprawie była usprawiedliwiona. Oskarżona tuż przed terminem rozprawy wniosła o odroczenie rozprawy z powodu jej stanu zdrowia i niemożności jej stawiennictwa na tej rozprawie, oświadczyła że na okoliczność powyższego przedstawi odpowiednie zaświadczenie lekarskie, z czego się wywiązała. Tymczasem Sąd nie uwzględnił jej wniosku i wydał pod jej nieobecność wyrok skazujący. Wbrew twierdzeniom Sądu jej uczestnictwo w procesach cywilnych było bierne i nie wymagało jej bezpośredniej obecności. Nadto oskarżona wniosła o odstąpienie od wymierzenia wysokiej kary grzywny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Nie przesądzając kwestii ostatecznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę tę przekazać Sądowi Rejonowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania, gdyż zaistniała bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 §1 pkt 11 kpk.

Na wstępie podnieść należy, iż po nowelizacji kodeksu postępowania karnego, która weszła w życie w dniu 1 lipca 2015r. (art. 1 pkt 120 ustawy z dnia 27 września 2013r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw ( Dz,. U. z 213r., poz. 1247) nowe brzmienie otrzymał art. 374 § 1 kpk, zgodnie z którym nieobecność oskarżonego na rozprawie głównej przestała być obowiązkowa (poza wyjątkiem określonym w art. 374 § 1a kpk), a uchybienia z tym związane straciły charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej ( post. SN z 09.07.2015r. III KK 375/14, LEX nr 1754265). W przypadku jednak, gdy przewodniczący lub sąd uznają obecność oskarżonego za obowiązkową, musi być on obecny na rozprawie głównej. Możliwe jest rozpoznanie w takiej sytuacji sprawy pod nieobecność oskarżonego tylko wówczas, gdy jego nieobecność na rozprawie nie została usprawiedliwiona (art. 376 §2 kpk).

W niniejszej sprawie, jak wynika z protokołu rozprawy głównej z dnia 29 lipca 2015r., Sąd po wznowieniu przewodu sądowego wezwał oskarżoną na kolejny termin rozprawy, a więc uznał jej obecność za obowiązkową (pkt. 4 postanowienia końcowego Sądu k. 202). Po otrzymaniu wezwania na termin rozprawy wyznaczonej na dzień 27 sierpnia 2015r. A. W. złożyła w dniu 26 sierpnia 2015r. oraz w dniu następnym wnioski o jej odroczenie z powodu choroby, podnosząc równocześnie, iż w najbliższym czasie przedłoży dokumenty potwierdzające zasadność jej wniosków i usprawiedliwiające jej nieobecność na rozprawie głównej w dniu 27 sierpnia 2015r. (k.209 i 217-218). Do jednego z wniosków (złożonego w dniu rozprawy) dołączyła zaświadczenie lekarskie wydane przez specjalistę medycyny rodzinnej lek.med. S. K., stwierdzające jej niezdolność do pracy w okresie od 27 sierpnia 2015r. do dnia 15 października 2015r. Mimo to Sąd uznał obecność A. W. za nieusprawiedliwioną i na podstawie art. 376 §2 kpk zdecydował o rozpoznaniu sprawy pod jej nieobecność, zamknął przewód sądowy i wydał wyrok. Podejmując taką decyzję Sąd meriti nie rozważył należycie sytuacji zdrowotnej oskarżonej, a tym samym możliwości stawienia się przez nią na rozprawę. Mimo, że dysponował zwrotnym poświadczeniem odbioru wezwania dla A. W. (k. 211), to winien wziąć pod uwagę to, że oskarżona nadesłała przed terminem rozprawy wnioski o jej odroczenie z powodu choroby i dołączyła zaświadczenie lekarskie pochodzące od lekarza rodzinnego, a wskazujące na fakt dalszej choroby. Poza tym obecny na rozprawie w tym dniu obrońca oskarżonej oświadczył, że A. W. nadeśle do Sądu zaświadczenie lekarskie pochodzące od lekarza sądowego. Nie przeanalizował Sąd należycie takiej okoliczności, jak to, iż do dnia rozprawy A. W. dysponowała i przedłożyła sądowi zaświadczenie lekarskie, wydane przez lekarza sądowego, stwierdzające jej niezdolność do stawienia się w sądzie od dnia 19 czerwca 2015r. do dnia 26 sierpnia 2015r. (k. 200). W dniu 1 września 2015r. faktycznie, zgodnie z jej oświadczeniem, lekarz sądowy W. K. wystawił, a A. W. nadesłała Sądowi zaświadczenie lekarskie nr 46/2015r. (k. 228). Wynika z niego, że na podstawie dokumentacji lekarskiej i wyników badania lekarskiego lekarz sądowy stwierdził, iż A. W. w dniu 27 sierpnia 2015r. nie mogła stawić się w Sądzie z powodu choroby, a jako przewidywany termin zdolności oskarżonej do stawienia się na wezwanie wskazał datę 15 października 2015r. Wobec powyższego należy stwierdzić, że chociaż Sąd nie dysponował w dacie rozpoznania sprawy zaświadczeniem potwierdzającym chorobę oskarżonej pochodzącym od lekarza sądowego, a uznał obecność oskarżonej na rozprawie za obowiązkową, to w świetle okoliczności sprawy, w szczególności przedłożenia zaświadczenia lekarskiego od lekarza medycyny rodzinnej wskazującego na to, iż oskarżona jest w dalszym ciągu chora, winien rozpoznanie sprawy odroczyć. Stan chorobowy sygnalizowany przez oskarżoną złożonymi wnioskami i przedłożonym zaświadczeniem lekarskim, potwierdziła w dniu 2 września 2015r. przedstawiając odpowiednie zaświadczenie od lekarza sądowego (k. 228), z którego to zaświadczenia wynika, iż od dnia 27 sierpnia 2015r. do dnia 15 października 2015r. oskarżona przebywała na zwolnieniu lekarskim i nie mogła stawić się w dniu rozprawy w Sądzie. Powyższe przemawia za uznaniem, iż nieobecność oskarżonej w dniu 27 sierpnia 2015r. była usprawiedliwiona. Skoro zatem Sąd uznał obecność oskarżonej za obowiązkową, a jej nieobecność w tym dniu usprawiedliwiała jej choroba, która wprawdzie po terminie rozprawy, ale potwierdzona została w sposób wymagany przepisami procedury karnej, stwierdzić należy, iż doszło na gruncie niniejszego postępowania do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt. 11 kpk. Zgodnie z orzecznictwem sądowym, zważywszy na treść przepisu art. 439 § 1 kpk, w tego rodzaju sytuacji sąd odwoławczy zobligowany jest do uchylenia zaskarżonego orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia w przypadku stwierdzenia choćby jednej z przyczyn wymienionych w art. 439 § 1 kpk ( wyrok SN z 25.10.2005r., IV KK 338/05, Prok. i Pr. 2006/2/16). Rozpoznający sprawę sąd odwoławczy z urzędu ma obowiązek zbadania, czy poddawane kontroli instancyjnej orzeczenie nie jest dotknięte takim uchybieniem. Uznając zatem niestawiennictwo oskarżonej na rozprawie w dniu 27 sierpnia 2015r. za usprawiedliwione Sąd odwoławczy zaskarżony wyrok uchylił i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania. Nie można za Sądem I instancji uznać, iż oskarżona mogła uczestniczyć w rozprawie skoro w innych datach brała udział w rozprawach sądowych w sprawach cywilnych, a w dniu 27 sierpnia 2015r. była widziana w budynku Sądu Rejonowego w Siedlcach. Powyższe nie może podważać zaświadczenia wydanego przez lekarza sądowego, który jest wyłącznie uprawniony do wypowiedzenia się w zakresie możliwości uczestnictwa oskarżonego w rozprawie sądowej (art. 117 §2a kpk).

W tej sytuacji za przedwczesne należało uznać odnoszenie się do pozostałych zarzutów zawartych w pisemnym środku zaskarżenia wniesionym przez obrońcę oskarżonej.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd przeprowadzi przewód sądowy od początku, bacząc na skrupulatne przestrzeganie przepisów procedury karnej. Jeśli tak, jak przy pierwszym rozpoznaniu sprawy, okaże się, że oskarżona usprawiedliwiać będzie swoje nieobecności na rozprawie zaświadczeniami wystawionymi przez lekarza sądowego, potwierdzającymi niemożność jej stawiennictwa z powodu tej samej dolegliwości, to Sąd winien zweryfikować powyższe poprzez zażądanie nadesłania dokumentacji lekarskiej, na podstawie której lekarz sądowy wystawił zaświadczenie, a także wezwie lekarza do wypowiedzenia się na okoliczność możliwości stawienia się A. W. na rozprawę sądową.

Sąd Okręgowy na podstawie § 14 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. nr 163, poz. 1348 z póź. zm.) orzekł o kosztach reprezentowania oskarżonej przez obrońcę z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy w Siedlcach orzekł jak w wyroku.