Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

na posiedzeniu jawnym rozpoznał sprawę z powództwa małoletnich J. i M. rodzeństwa M. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową A. W.

przeciwko W. M.

o podwyższenie alimentów

oraz z powództwa wzajemnego W. M.

przeciwko małoletnim J. i M. rodzeństwu M. reprezentowanym przez przedstawicielkę ustawową A. W.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez W. M.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 17 grudnia 2012 r., sygn. akt III RC 3/12

oddala apelację.

Sygn. akt II Ca 287/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 grudnia 2012 roku Sąd Rejonowy
w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. i M. rodzeństwa M. przeciwko W. M.
o podwyższenie alimentów oraz z powództwa wzajemnego W. M. przeciwko J. i M. rodzeństwu M.
o obniżenie alimentów

1.  podwyższył alimenty od zobowiązanego W. M. na rzecz małoletnich powodów J. i M. rodzeństwa M. po raz ostatni ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 15 października 2010 roku, w sprawie IC 1105/10 z kwoty po 500,00 złotych miesięcznie do kwoty po 600,00 złotych miesięcznie na rzecz J. M. oraz na rzecz M. M. (3) z kwoty po 400,00 złotych miesięcznie do kwoty po 550,00 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 1 września 2012 roku, z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z kwot, z pozostawieniem bez zmian pozostałych dotychczasowych warunków płatności;

2.  oddalił powództwo uprawnionych małoletnich J. i M. rodzeństwa M. w pozostałym zakresie;

3.  oddalił powództwo W. M. o obniżenie alimentów;

4.  nakazał pobrać od W. M. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 150,00 złotych tytułem opłaty oraz 6,00 złotych za klauzulę wykonalności;

5.  zasądził od W. M. na rzecz A. W. kwotę 480,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego;

6.  nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego wyroku stanowieły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sadu Rejonowego:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 15.10.2010 r. wydanym w sprawie IC 1105/10 rozwiązano przez rozwód związek małżeński A. W. i W. M. z winy obu stron. Ponadto w orzeczeniu tym zasądzono alimenty od W. M. na rzecz małoletniego J. M. w kwocie po 500 zł miesięcznie, na rzecz małoletniego M. M. (3) w kwocie po 400 zł miesięcznie.

A. W., przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów, ma 36 lat. Od 1 grudnia 1998 r. zatrudniona jest w (...) Banku (...) S.A. na stanowisku starszego doradcy klienta detalicznego. Uzyskuje wynagrodzenie w kwocie ok. 3240 zł brutto miesięcznie. W 2011 r. uzyskała roczny dochód w wysokości 45 774,12 zł. Poza pensją nie ma innych dochodów. Przedstawicielka ustawowa posiada oszczędności w kwocie ok. 10 000 zł. Zadłużona jest z tytułu pożyczki, którą zaciągnęła ok. 2 lat temu w kwocie 5 000 zł. Ponadto spłaca kredyt odnawialny w koncie osobistym na kwotę 3 000 zł.

Przedstawicielka ustawowa mieszka z synami oraz byłym mężem w mieszkaniu o powierzchni 58 m ², składającym się z 2 pokoi, kuchni, łazienki. Byli małżonkowie są współwłaścicielami tego mieszkania. Ponadto w majątku wspólnym posiadają działkę, która została zakupiona tuż po zawarciu przez strony związku małżeńskiego. Między byłymi małżonkami od września 2011 r. toczy się sprawa o podział majątku dorobkowego.

Miesięczne koszty utrzymania mieszkania wynoszą ok. 600 zł miesięcznie. W całości ponosi je A. W.. Rachunki za energię elektryczną, które wynoszą ok. 50-60 zł miesięcznie, uiszcza pozwany.

A. W. jest zdrowa.

Powód J. M.ma 9 lat. Jest uczniem klasy III SP (...)w B.. Powód M. M. (3)ma 8 lat. Jest uczniem klasy II SP (...)w B.. Dzieci w szkole jedzą obiady. W okresie od stycznia do marca 2012 r. koszt posiłków wyniósł 348 zł. Na zakup podręczników i przyborów szkolnych w bieżącym roku szkolnym matka małoletnich wydała ok. 1000 zł. Ponadto opłaty za ubezpieczenia, składki szkolne oraz wycieczki szkolne wyniosły łącznie 622 zł. Należności te uiściła matka małoletnich.

Powodowie nadal uczęszczają na dodatkowe odpłatne zajęcia na basenie, które łącznie kosztują ok. 180 zł miesięcznie. Dodatkowo w br. trenują karate. Koszt tych zajęć wynosi łącznie ok. 140 zl miesięcznie. M. M. (3) rozpoczął również uczęszczanie na kurs tańca, który kosztuje ok. 50 zł miesięcznie. Dodatkowo od 2 miesięcy uczy się odpłatnie języka angielskiego. Opłata za lekcje wynosi ok. 70 zł miesięcznie.

J. M. dwukrotnie uczestniczył w obozie organizowanym przez klub karate. Koszt jednego wyjazdu stanowi kwotę ok. 2000 zł. Matka powodów proponowała powodowi wzajemnemu, żeby jedno z nich ponosiło koszty letniego wypoczynku dzieci, a drugie zimowego. W. M. nie zgodził się na to. W konsekwencji opłaty za uczestnictwo małoletniego w obozach poniosła A. W..

Zdarzyło się również, że powód wzajemny na prośbę syna przekazał mu kwotę 200 zł z pieniędzy, które małoletni otrzymał z okazji I komunii, na zakup płyty na konsolę Xbox. Jednocześnie o tę kwotę obniżył kolejną ratę alimentacyjną.

W 2011 r. W. M. bez konsultacji z przedstawicielką ustawową zakupił małoletniemu J. telefon komórkowy. Jest to telefon na kartę. Matka małoletniego dokonuje doładowań telefonu za kwotę 20-30 zł.

Matka małoletnich miesięczne usprawiedliwione potrzeby J. M. szacuje na kwotę ok. 1200 zł, a M. M. (3) na kwotę ok. 800 zł miesięcznie.

Powód wzajemny W. M. ma 41 lat. Z wykształcenia jest technikiem ogrodnikiem. Źródłem jego utrzymania jest gospodarstwo rolne położone w miejscowości K. o powierzchni około 10 ha, przeliczeniowego 6, 24 ha. Znajduje się w nim ziemia klas od IV do VI oraz las o powierzchni 1,18 ha.. Kwartalna opłata z tytułu KRUS wynosi ok. 350 zł.

Gospodarstwo posiada zabudowania w postaci: domu jednorodzinnego, budynku składowego oraz budynku gospodarczego. W domu zamieszkają rodzice powoda, którzy ponoszą koszty utrzymania nieruchomości. Rodzice W. M. utrzymują się z emerytur rolnych.

W gospodarstwie uprawiane są zboża. Powód hoduje bydło, drób. Powód uzyskuje dochód ze sprzedaży mleka, zboża. W. M. uzyskuje dopłaty z Unii Europejskiej. W br. za ubiegły rok otrzymał je w kwocie 7 000 zł. W roku poprzednim za 2010 r. uzyskał dopłatę w kwocie ponad 6 000 zł. Poza dochodami z gospodarstwa rolnego powód innych źródeł dochodu nie posiada. Nie ma również oszczędności.

W. M. jest zadłużony u swojej siostrzenicy na kwotę 5450 zł. Ponadto ma dług w kwocie 150 zł z tytułu zakupu środków ochrony roślin. Ponadto zadłużony jest z tytułu kredytu zaciągniętego w 2007 roku wspólnie z żoną w kwocie 20 000 zł. Kwartalna rata wynosi ok. 550 zł.

Powód wzajemny pozostaje pod opieką otolaryngologa. W październiku 2012 r. na zakup leków przeznaczył kwotę 49, 82 zł.

Sąd zważył, iż powództwo J. i M. rodz. M. jest zasadne w części. Żądanie W. M. nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 138 kro w razie zmiany stosunków każda ze stron może żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zwiększenie bądź zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych zobowiązanego lub też usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego.

W przedmiotowej sprawie wskazana zmiana stosunków nastąpiła.

Istotny wpływ na powyższą zmianę miał wzrost usprawiedliwionych potrzeb małoletnich powodów wobec ich dorastania oraz rozpoczęcia edukacji szkolnej.

W drodze świadczenia alimentacyjnego zaspokojeniu podlegają usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd określił miesięczne usprawiedliwione potrzeby J. M. na kwotę po ok. 1100 zł, M. M. (3) na kwotę po ok. 1050 zł. Skalkulowane jak wyżej potrzeby małoletniego J. obejmują m.in. wydatki na żywność (ok. 350 zł), udział w kosztach utrzymania mieszkania (ok. 160 zł), wydatki związane z nauką (ok. 100 zł), wydatki na odzież i obuwie ( ok. 100 zł), koszty opieki medycznej ( ok. 50 zł), wydatki związane z zajęciami sportowymi ( ok. 160 zł), koszty wyjazdów na obozy sportowe ( ok. 200 zł ). Natomiast potrzeby małoletniego M. obejmują m.in. wydatki na żywność (ok. 350 zł), udział w kosztach utrzymania mieszkania (ok. 160 zł), wydatki związane z nauką (ok. 100 zł), wydatki na odzież i obuwie ( ok. 100 zł), koszty opieki medycznej ( ok. 50 zł), wydatki związane z zajęciami sportowymi ( ok. 210 zł), wydatki związane z nauka języka angielskiego ( ok. 70 zł).

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 kro).

Przy określaniu zarobkowych i majątkowych możliwości W. M. Sąd miał na względzie, iż przez to pojęcie rozumieć należy zgodnie z tezą IV Sądu Najwyższego w zakresie wykładni i praktyki sądowej w sprawach o alimenty (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16.12.1987r. III CZP 91/86, OSNCP z. 4, poz.42) nie tylko faktycznie uzyskiwane dochody ale te, które strona może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych, zdolności umysłowych i kwalifikacji. Zdaniem Sądu, W. M. dysponuje możliwościami zarobkowymi takiego rodzaju i w takim zakresie, które pozwalają tlili w całości wywiązywać się z ustalonego obowiązku alimentacyjnego.

Powód wzajemny nadal utrzymuje się z prowadzenia gospodarstwa rolnego. Podkreślić przy tym należy, iż z ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. podczas wyrokowania w sprawie IC 1105/10 wynika, że miesięczny dochód W. M. z pracy w gospodarstwie wynosił ok. 2000 zł. Od tego czasu możliwości zarobkowe powoda wzajemnego nie zmniejszyły się. Jeżeli W. M. uznaje, że prowadzenie gospodarstwa rolnego nie przynosi mu odpowiednich dochodów, powinien dołożyć starań by przekwalifikować się do wykonywania innego zawodu.

Ustalone w nowej wysokości świadczenie alimentacyjnie odpowiada zaistniałej zmianie stosunków i leży w granicach możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Ponadto realizuje zasadę prawa do równej stopy życiowej dzieci i rodziców. Natomiast zasądzenie alimentów w wyższej kwocie oznaczałoby przerzucenie ciężaru utrzymania małoletnich na ojca w większym stopniu niż to wynika z okoliczności sprawy.

Podkreślić trzeba, że na wysokość alimentów nie ma wpływu zadłużenie obciążające W. M.. Osoba bowiem, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, musi się z tym liczyć przy podejmowaniu różnorodnych wydatków i ich wysokość planować stosownie do posiadanych możliwości z uwzględnieniem wspomnianego obowiązku alimentacyjnego. Co więcej w toku niniejszego postępowania powód wzajemny nie wykazał przekonująco gospodarczego uzasadnienia zaciągania pożyczek. Wskazuje to jednoznacznie, iż W. M. na użytek przedmiotowego postępowania postanowił zaniżyć swoje możliwości zarobkowe, by uzyskać korzystne rozstrzygnięcie.

W pozostałym zakresie usprawiedliwione potrzeby małoletnich zaspakajać winna ich matka, na której także ciąży obowiązek alimentacyjny i która uzyskuje stałe miesięczne dochody.

Na koniec zauważyć należy, iż W. M. poza małoletnimi powodami nie ma nikogo na utrzymaniu. Oprócz łożenia alimentów, powód w niewielkim zakresie realizuje swój obowiązek alimentacyjny wobec dzieci poprzez uczestniczenie w ich wychowaniu.

Biorąc pod uwagę powyższe orzeczono jak w punktach 1-3 sentencji wyroku.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 kpc.

Na podstawie art. 333§1 pkt. 1 k.p.c. orzeczono o rygorze natychmiastowej wykonalności.

Powyższy wyrok zaskarżył pozwany i zarazem powód wzajemny W. M. w całości.

Apelacja, zredagowana przez samego pozwanego, nie artykułuje zarzutów, ale treść jej wskazuje, że zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w zakresie rzeczywistych wydatków i obciążeń stron oraz ich dochodów, a zamiarem apelacji jest wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i obniżenie alimentów ustalonych wcześniej wyrokiem rozwodowym w sprawie I C 1105/10.

Przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów wnosiła o oddalenie apelacji.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna albowiem podniesione w niej zarzuty nie są trafne i nie mogą wywołać zamierzonego przez apelującego skutku w postaci zmiany zaskarżonego wyroku.

W apelacji skarżący polemizuje z ustaleniami Sądu I instancji w sposób bardzo szczegółowy przedstawiając wydatki, obciążenia i dochody oraz domagając się uzupełnienia postępowania dowodowego przez zażądanie z Urzędu Skarbowego w B. zeznania podatkowego PIT- 37 A. W. za 2011 rok oraz akt sprawy I C 1437/09 Sądu Okręgowego I Wydziału Cywilnego.

Nie wnikając w prawdziwość twierdzeń apelującego zauważyć trzeba, że w sprawie nie jest konieczne tak szczegółowe i wręcz drobiazgowe ustalenie obciążeń i wydatków i zbędne jest w związku z tym dalsze przeprowadzanie dowodów w tym zakresie. Tymbardziej, że wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji uznać należy za spóźnione w rozumieniu art. 381 k.p.c., gdyż powinny one i mogły być zgłoszone przed Sądem I instancji.

W sprawie bowiem o zmianę wysokości świadczeń alimentacyjnych znaczenie, w myśl przepisów art. 138 w zw. z art. 135 k.r.i.o., mają ustalenia nie w zakresie osiąganych aktualnie dochodów i ponoszonych przez strony wydatków, ale w zakresie zmian, jakie nastąpiły w możliwościach zarobkowych i majątkowych obojga rodziców małoletnich dzieci oraz
w zakresie usprawiedliwionych potrzebach uprawnionych do alimentów.

Przeprowadzone w powyższym zakresie przez Sad rejonowy postępowanie dowodowe jest wystarczające dla potrzeb rozstrzygnięcia, a ustalenia tegoż Sądu, w zakresie aktualnych zarobkowych i majątkowych możliwości stron oraz usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych do alimentów są- wbrew zarzutom apelacji- prawidłowe w świetle zgromadzonego materiału dowodowego i zasługują na akceptację Sądu II instancji.

Trafny jest w świetle tychże prawidłowych ustaleń faktycznych wniosek Sądu i instancji, iż możliwości zarobkowe stron- w tym zobowiązanego do alimentów nie uległy pogorszeniu, przy czym na zobowiązanym ciąży obowiązek dołożenia należytych starań, aby wywiązać się z obowiązku alimentacyjnego wobec małoletnich dzieci, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać.

Od ostatniego orzeczenia określającego wysokość świadczeń alimentacyjnych należnych małoletnim: J. i M. upłynął okres prawie 2 lat, w którym potrzeby związane z wiekiem powodów uległy wzrostowi przy spadku siły nabywczej pieniądza.

Trafnie zatem Sąd Rejonowy uznał, że w sprawie nie ma podstaw do obniżenia alimentów, a zachodzą przesłanki z art. 138 k.r.i.o. w zw. z art. 135 k.r.i.o. do ich podwyższenia o 100 złotych miesięcznie na rzecz J.
i o 150 złotych miesięcznie na rzecz M., przy czym Sąd prawidłowo, mając na względzie aktualny wiek dzieci i ich aktualne potrzeby, doprowadził do zmniejszenia różnicy pomiędzy należnymi im alimentami, uwzględniając, że potrzeby tychże są zbliżone.

Określając prawidłowo aktualne potrzeby uprawnionych na kwoty 1100 i 1050 złotych miesięcznie, Sąd właściwie rozłożył ciężar obowiązku alimentacyjnego pomiędzy obojga rodziców, obciążając W. M. kosztami alimentów w kwotach 600 złotych i 500 złotych miesięcznie, uznając przy tym słusznie, iż matka w części wykonuje swój obowiązek alimentacyjny przez osobiste starania o ich wychowanie i utrzymanie, tj. w sposób określony w art. 135 § 2 k.r.i.o.

Zgodzić należy się także ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że określone zaskarżonym wyrokiem alimenty leżą w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Zaskarżony wyrok odpowiada więc wskazanemu w jego uzasadnieniu prawu materialnemu, tj. przepisom art. 138 k.r.i.o. w zw. z art. 135 § 1 i § 2 k.r.i.o.

Dlatego też, apelacja W. M. podlegała oddaleniu, jako nieuzasadniona na podstawie art. 385 k.c., o czym orzeczono w sentencji wyroku.