Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XII Cywilny

w składzie:

Przewodniczący D.. SSR Maria Prusinowska

Protokolant Protokolant sądowy A. N.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2015 r. w P.

sprawy z powództwa S. Z. ( PESEL (...) )

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Z. ( KRS (...) )

o zapłatę

1.  Oddala powództwo,

2.  Kosztami postępowania obciąża powoda i z tego tytułu zasądza od niego na rzecz pozwanego kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania,

D.. SSR Maria Prusinowska

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do tutejszego Sądu dnia 11 maja 2015r. powód S. Z. domagał zasądzenia od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedziba w Z. kwoty 76.656,20 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko powód wskazał, że jest on obligatariuszem emitenta (...) Park Sp. z o.o. SKA z siedzibą w P.. Emitent jest dłużnikiem powoda z uwagi na niewykupienie obligacji w terminie ich zapadalności. Powód uzyskał postanowienie z dnia 18 czerwca 2014r. w sprawie (...) o nadaniu klauzuli wykonalności na akt notarialny, w którym dłużnik, tj. (...) Park Sp. z o.o. SKA z siedzibą w P. poddał się odpowiedzialności w trybie art. 777 k.p.c., na podstawie którego skierował wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do Komornika Sądowego przyS. R. w R. Ś. M. S.. Komornik ten zajął wierzytelności przysługujące dłużnikowi powoda u pozwanego, co nastąpiło dnia 12 września 2014r. Następnie Komornik Sądowy przyS. R.w R. Ś. A. S. dokonała zajęcia wierzytelności przysługującej dłużnikowi u pozwanego – pismo z dnia 6 listopada 2014r. Jak wskazał powód, zgodnie z porozumieniem kompensacyjnym z dnia 30 czerwca 2014r. zawartym pomiędzy pozwanym a dłużnikiem powoda (...) Park Sp. z o.o. SKA w P. będącymi w stałych stosunkach gospodarczych od co najmniej 1 sierpnia 2013 r., a w szczególności w oparciu o § 3 dłużnik i pozwany skompensowali swoje wzajemne wierzytelności, natomiast w oparciu o § 4 ust. 2 tegoż dłużnik (wynajmujący) niejako zobowiązał się honorować zapisy tego porozumienia i w przyszłości podejmować kolejne, comiesięczne działania, sprowadzające się do skompensowania zobowiązania czynszowego, który będzie powstawał począwszy od lipca 2014 r. do listopada 2014 r. z przysługująca pozwanemu wierzytelnością w kwocie 199.031,36 brutto. Nadto stosownie do § 4 ust. 3 ww. porozumienia dłużnik miał podjąć kolejne, comiesięczne działania w okresie od grudnia 2014 r. do kwietnia 2015 r. sprowadzające się do zwalniania pozwanego z długu w postaci powstającego w każdym w ww. miesięcy zobowiązania czynszowego.

Zdaniem powoda, zakazane w takiej sytuacji są wszelkie działania dłużnika egzekwowanego oraz poddłużnika, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na uprawnienia wierzyciela egzekwującego w stosunku do zajętej wierzytelności. W szczególności zajęta wierzytelność nie może być, z pominięciem wierzyciela egzekwującego, wypłacona dłużnikowi egzekucyjnemu (wierzycielowi poddłużnika), nie może też nastąpić potrącenie, ani zwolnienie z długu. Chociaż powyższe czynności są ważne między dłużnikiem a podłużnikiem, to nie wywołują skutków prawnych względem wierzyciela egzekwującego i nie mają wpływu na jego uprawnienia w postępowaniu egzekucyjnym. Dlatego też nawet jeśli dłużnik wierzytelności wypłaci zajętą wierzytelność dłużnikowi egzekwowanemu po zajęciu wierzytelności, to powtórnie musi dokonać wypłaty w celu zaspokojenia wierzyciela. Zatem, w przekonaniu powoda, czynności dłużnika podejmowane, po zajęciach przysługującej mu wierzytelności, względem pozwanego, tj. raz sprowadzające się do dokonywania comiesięcznych kompensat w październiku i listopadzie 2014 r., a następnie sprowadzających się do dokonywania comiesięcznego zwalniania z długu pozwanego w grudniu 2014 r. (kontynuowane to było również od stycznia do kwietnia 2015 r.), pozostały bezskuteczne względem wierzyciela egzekwującego. Choć czynności te pozostały ważne, ponieważ wynikały z ww. porozumienia, które stanowiło swoistą umowę przedwstępną, gdzie jego strony umówiły się, iż w przyszłości dłużnik podejmie pewne działania, to jednak nieskuteczne prawnie względem powoda. Dłużnik nie mógł bowiem podejmować już takich działań w miesiącach po skutecznym zajęciu przysługujących mu wierzytelności przez komornika sądowego. Zatem nawet, gdyby dłużnik chciał wywiązać się z zawartego porozumienia i skompensować swoją wierzytelność w postaci czynszu za miesiąc październik i listopad 2014 r. z wierzytelnością pozwanego, to nie byłby w stanie prawnie skutecznie tego dokonać względem wierzyciela egzekwującego. Dłużnik dokonując comiesięcznych czynności prawnych, począwszy od października 2014 r. raz polegających na kompensatach, a następnie zwolnieniach z długu względem pozwanego, działał już w czasie po zajęciu wierzytelności czynszowej przez komornika sądowego prowadzącego egzekucję. Jak wskazał powód, dłużnik zgodnie z § 4 ust. 1 ww. porozumienia uznał swój dług względem pozwanego, a stosownie do § 4 ust. 2 zaciągnął równocześnie dalsze zobowiązanie do dokonywania jednostronnych czynności prawnych w każdym następnym miesiącu począwszy od lipca 2014 roku a kończąc w kwietniu 2015 roku. Czynności te miały polegać bądź to na kompensatach bądź na zwalnianiu pozwanego z długu. Czynności te podejmowane po zajęciu wierzytelności czynszowej przez komornika sądowego, nie mogły odnieść skutku względem powoda jako wierzyciela egzekwującego, istotne jest bowiem, że jakiekolwiek działania, które zgodnie z porozumieniem miały być podejmowane, ciążyły wyłącznie i jednostronnie na dłużniku, który to miał podejmować bądź to czynność kompensaty bądź to czynność zwolnienia z długu. Zdaniem powoda w normalnym toku takich działań dłużnik wystawiałby pozwanemu faktury na należność czynszową, w której oświadczałby również, iż rozliczenie tejże wierzytelności następuje poprzez kompensatę czy zwolnienie z długi z uwagi na ww. porozumienie kompensacyjne. Po pierwsze złożenie takie oświadczenia po zajęciu wierzytelności przez komornika uznane powinno zostać za nieskuteczne prawnie, a po drugie z niewiadomych przyczyn Dłużnik w ogóle w ostatnim czasie wstrzymał się z wystawianiem jakichkolwiek faktur pozwanemu, czym doprowadził do sytuacji braku wyrażenia jakiegokolwiek oświadczenia pozwanemu o kompensacie czy zwolnieniu z długu. Zakres dochodzonego przez powoda roszczenia powód wyjaśnił w ten sposób, że obejmuje ono roszczenie czynszowe za miesiące listopad i grudzień 2014 r. w całości oraz za miesiąc październik 2014 r. w połowie. Wierzytelność czynszowa za miesiąc listopad 2014 r. wynosić powinna 30.883,71 zł. (7 Euro x 1016 m2 x 4,216 = 29984,19 zł. x 3% = 30.883,71 zł). Wierzytelność czynszowa za miesiąc grudzień 2014 r. wynosić powinna 30.466,16 zł. (7 Euro x 1016 m2 x 4,159 = 29.578,80 zł. x 3% = 30.466,16 zł.). Połowa wierzytelności czynszowej za miesiąc październik 2014 r. wynosić powinna 15.306,33 zł. (7 Euro (...)^ x 4,179 = 29.721,04 zł. x 3% = 30.612,67 zł.: 2 = 15.306,33 zł.).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany przyznał, że w dniu 30 czerwca 2014 roku pozwany (...) S.A. zawarł z (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka (...) jako wynajmującym porozumienie kompensacyjne, którego przedmiotem było dokonanie rozliczenia wzajemnych wierzytelności pomiędzy stronami w drodze kompensaty. Strony zgodnie postanowiły, że dokonują kompensaty wzajemnych uznanych wierzytelności w taki sposób, że wierzytelność (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” Spółka (...) względem (...) S.A. w kwocie 167.238,10 zł brutto zostaje w całości skompensowana z wierzytelnością (...) S.A. o wysokości 366.269,46 zł brutto, w wyniku której spółce (...) S.A. przysługiwała wierzytelność wobec (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” Spółka (...) w kwocie 199.031,36 zł brutto. Poza tym Strony postanowiły, że wierzytelność (...) S.A. wobec (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” Spółka (...) w kwocie 199.031,36 zł brutto zostanie skompensowana z przyszłymi zobowiązaniami (...) S.A. wynikającymi z umowy najmu tj. z opłatami z tytułu Czynszu Gwarantowanego za okres 5 ( pięciu ) miesięcy, począwszy od lipca 2014 do listopada 2014 roku włącznie oraz z tytułu opłaty eksploatacyjnej za okres 6 (sześciu) miesięcy tzn. od lipca 2014 do grudnia 2014 włącznie.

Jak dalej wskazał pozwany, strony porozumienia kompensacyjnego zgodnie ustaliły potrącenie zobowiązań, w tym zobowiązań przyszłych. Porozumienie jest umową, zgodnie z którą strony zobowiązały do podjęcia potrąceń w przyszłości, z góry ustalonych oraz wynikających z zawartej pomiędzy stronami umowy najmu.

Chociaż, zdanie pozwanego, powód słusznie wskazuje iż w sytuacji zajęcia wierzytelności przyjmuje się, iż zakazane w takiej sytuacji są wszelkie działania dłużnika egzekwowanego oraz poddłużnika, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na uprawienia wierzyciela egzekwującego w stosunku do zajętej wierzytelności. Jednakże, jak argumentował pozwany, powód jednocześnie całkowicie pomija fakt, iż zobowiązania umowne z wyżej wymienionego porozumienia kompensacyjnego zostały zaciągnięte w dniu 30 czerwca 2014 roku i skompensowane do 10 listopada 2014 roku , natomiast zajęcie wierzytelności wpłynęło do pozwanego dnia 25 listopada 2014 roku. W tym wypadku nie można w ogóle rozważać wykonania postanowień porozumienia jako działań, które są niedopuszczalne ze względu na zajęcie wierzytelności. Podpisując porozumienie kompensacyjne (...) S.A. nie posiadał wiedzy co do przyszłych zajęć wierzytelności, które zgodnie z błędnym stanowiskiem powoda uniemożliwiają realizację zobowiązań umownych.

W przekonaniu pozwanego, zgodnie z art. 504 kc, zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później niż wierzytelność zajęta.

Zatem, dłużnik zajętej wierzytelności może odmówić wezwaniu organu egzekucyjnego i dokonać potrącenia, gdy przysługująca mu wzajemna wierzytelność stała się wymagalna przed zajęciem wierzytelności, z której ma być dokonane potrącenie.

I tak zgodnie z przywołanym powyżej porozumieniem kompensacyjnym dokonano kompensaty następujących faktur VAT wystawionych przez (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” Spółka (...): (...), (...), (...), (...), (...), (...), 01/1 l/ (...), (...) z przysługującą pozwanemu wierzytelnością w łącznej kwocie 366.269,46 zł brutto, co było realizacją zobowiązań umownych z dnia 30 czerwca 2014 roku.

Zdaniem pozwanego, skompensowanie wzajemnych wierzytelności zostało dokonane zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym.

W dalszym toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. Z. jest obligatariuszem (...) Park Sp. z o.o. SKA z siedzibą w P. z tytułu posiadanych 178 sztuk obligacji tejże spółki. Data wykupu tych obligacji przypadała na dzień 27 marca 2014r.

Dowód: wyciągu z rejestru C. na dzień 31.03.2015r. – k. 8.

Na podstawie umowy z dnia 1 sierpnia 2013r. pozwany (...) S.A. z siedzibą w Z. wstąpił w stosunek najmu z (...) Park Sp. z o.o. SKA z siedzibą w P.. Na podstawie umowy najmu pozwany użytkuje lokal handlowy w P. Handlowym przy ul. (...) w R..

Dowód; umowa najmu z dnia 1 sierpnia 2013r. – k. 17-32, aneks do umowy z dnia 1 sierpnia 2013r. – k. 33-42.

Pozwany wykonał w wynajmowanym lokalu prace dodatkowe przewidziane w § 9 aneksu do umowy najmu z dnia 1 sierpnia 2013r., w którym postanowiono:

„Wynajmujący niniejszym zleca Najemcy, a Najemca przyjmuje do wykonana Prace Dodatkowe w Lokalu, wskazane w załączniku nr 8B do niniejszej Umowy (…). Za wykonane prace Najemca wystawi Wynajmującemu fakturę VAT na kwotę wyrażoną w PLN będącą przeliczeniem kwoty wyrażonej w EURO według średniego kursu NBP z dnia wystawienia faktury… Najemca wystawi fakturę VAT w ciągu 7 dni od daty podpisania przez Strony protokołu zdawczo-odbiorczego wykonanych Prac Dodatkowych. Kwota należna Najemny, zostanie zapłacona Najemcy na jego konto bankowe w terminie trzydziestu (30) dni po otrzymaniu faktury VAT rozliczającej Prace Dodatkowe, ale nie wcześniej niż po podpisaniu przez Strony protokołu zdawczo-odbiorczego wykonanych Prac Dodatkowych”

Dowód: aneks do umowy z dnia 1 sierpnia 2013r. – k. 34 i 34 v.

Za wykonane prace pozwany wystawił faktury VAT nr (...) z dnia 7 kwietnia 2014r. na kwotę 17.919,91 zł brutto nr FS-102/14/CZYN z dnia 24 kwietnia 2014r. na kwotę 26.626,56 zł brutto, nr FS-130/14/CZYN z dnia 20 maja 2014r. na kwotę 321.702,99 zł brutto, to jest na łączną kwotę 366.269,46 zł brutto.

Dowód: faktury VAT nr (...) z dnia 7 kwietnia 2014r., nr FS-102/14/CZYN z dnia 24 kwietnia 2014r., nr FS-120/14/CZYN z dnia 20 maja 2014r. – k. 81- 83.

W dniu 30 czerwca 2014r. pozwany zawarł z (...) Park Sp. z o.o. SKA porozumienie kompensacyjne, na mocy którego doszło do wzajemnego rozliczenia wierzytelności pomiędzy stronami. W porozumieniu strony ustaliły, że wierzytelność (...) Park Sp. z o.o. SKA względem (...) S.A. w kwocie 167.238,10 zł brutto zostaje w całości skompensowana z wierzytelnością (...) S.A. w wysokości 366.269,46 zł brutto, w wyniku (...) S.A. przysługuje wierzytelność wobec (...) Park Sp. z o.o. SKA w kwocie 199.031,36 zł brutto. Poza tym strony postanowiły, że wierzytelność (...) S.A. wobec (...) Park Sp. z o.o. SKA w kwocie 199.031,35 zł brutto zostanie skompensowana z przyszłymi zobowiązaniami (...) S.A. wynikającymi z umowy najmu tj. z opłatami z tytułu Czynszu Gwarantowanego za okres 5 miesięcy, począwszy od lipca 2014r. do listopada 2014r. wyłącznie oraz z tytułu opłaty eksploatacyjnej za okres 6 miesięcy tzn. od lipca 2014 ro grudnia 2014r.

Dowód: porozumienie kompensacyjne z dnia 30 czerwca 2014r. – k. 43-44.

Na mocy porozumienia kompensacyjnego z dnia 30 czerwca 2014r. dokonano kompensaty następujących faktur VAT wystawionych przez (...) Park Sp. z o.o. SKA: (...) na kwotę 51.205,38 zł brutto, (...) na kwotę 116.032,71 zł brutto, (...) na kwotę 42.406,13 zł brutto, (...) na kwotę 42.433,91 zł brutto, (...) na kwotę 42.872,09 zł brutto, (...) na kwotę 42.536,96 zł brutto, (...) na kwotę 23.661,73 zł brutto, (...) na kwotę 5.120,54 zł brutto z przysługującą pozwanemu wierzytelnością w kwocie 366.269,46 zł brutto.

Dowód: faktury nr (...) – k. 86-94.

Dnia 19 września 2014r. pozwany otrzymał od Komornika Sądowego przy S. R. w R. Ś. M. S. zajęcie wierzytelności przypadającej (...) S.A. od dłużnika (...) Park Sp. z o.o. SKA na rzecz powoda. Dnia 10 listopada powód otrzymał zarządzenie o cofnięciu zajęcia wierzytelności z dnia 12 września w sprawie o sygn. akt KM 2807/14.

Dowód: zajęcie wierzytelności z dna 12 września 2014r. o sygn. akt KM 2807/14 – k. 84, zarządzenie o cofnięciu zajęcia wierzytelności o sygn. akt KM 2807/14 – k. 85.

Dnia 25 listopada 2014r. powód otrzymał od Komornika Sądowego przyS. R. w R. Ś. A. S. zajęcie wierzytelności przypadającej od dłużnika (...) Park Sp. z o.o. SKA na rzecz powoda.

Dowód: zajęcie wierzytelności z dnia 6 listopada 2014r. opatrzone datą wpływu do (...) S.A. z dnia 25 listopada 2014r. – k. 86.

Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2015r. wydanym przez Referendarza Sądowego w Wydziale II CywilnymS. R. P. (...) w P. w sprawie(...) z wniosku wierzyciela S. Z. przeciwko dłużnikowi (...) Park Sp. z o.o. SKA z siedzibą w P. nadano klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu z dnia 29 lipca 2013r. sporządzonemu przez notariusza A. K., prowadzącego Kancelarią Notarialną w W., zapisanemu w repertorium (...), na rzecz wierzyciela S. Z. przeciwko dłużnikowi (...) Park Sp. z o.o. SKA w P. w zakresie obowiązku obejmującego zapłatę na rzecz wierzyciela kwoty 8.856 zł.

Dowód: postanowienie z dnia 29 stycznia 2015r. w sprawie II Co 7708/14 – k. 15-16.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o dokumenty urzędowe i prywatne zgromadzone w aktach sprawy, niekwestionowane przez strony i nie nasuwające wątpliwości Sądu co do ich autentyczności i prawdziwości ujętych w nich treści. Sąd dał wiarę powołanym wyżej dokumentom oraz ich odpisom i kserokopiom, albowiem nie były przez strony kwestionowane, jak również nie budziły wątpliwości Sądu co do ich prawdziwości i autentyczności. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c. dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z kolei w świetle art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Stan faktyczny w sprawie był w zasadzie niesporny. Pozwany nie kwestionował istnienia wierzytelności powoda, ani jej wymagalności. Kwestią sporną była natomiast ocena prawna żądania powoda w odniesieniu do zawartego przez pozwanego z dłużnikiem powoda porozumienia kompensacyjnego.

Sąd zważył, co następuje:

Powód wywodził swoje roszczenie z treści art. 885 i 887 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c., dlatego

też rozważania w niniejszej sprawie wymagają przytoczenia treści tychże przepisów. Stosownie do art. 885 k.p.c., zajęcie ma ten skutek, że w stosunku do wierzyciela egzekwującego nieważne są rozporządzenia wynagrodzeniem przekraczające część wolną od zajęcia, dokonane po jego zajęciu, a także przed zajęciem, jeżeli wymagalność wynagrodzenia następuje po zajęciu. Dla porządku przywołać w tym miejscu trzeba także art. 886 § 1 k.p.c., stanowiący, iż pracodawcy, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 881 § 3 i 4, nie złożył w przepisanym terminie oświadczenia przewidzianego w art. 882 albo zaniedbał przesłania dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika, stosownie do art. 884 § 2 i 3, komornik wymierza grzywnę w wysokości do dwóch tysięcy złotych. Grzywna może być powtórzona, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania tych czynności w dodatkowo wyznaczonym terminie. Zgodnie natomiast z brzmieniem art. 887 § 1 k.p.c., z mocy samego zajęcia wierzyciel może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika. Na żądanie wierzyciela komornik wydaje mu odpowiednie zaświadczenie. Jak stanowi natomiast § 2 art. 887 k.p.c., w wierzyciel wnoszący powództwo przeciwko pracodawcy powinien przypozwać dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Pozwany pracodawca obowiązany jest podać sądowi wszystkich innych wierzycieli, na rzecz których dochodzona wierzytelność również została zajęta. Sąd zawiadomi tych wierzycieli stosownie do art. 195. Wyrok wydany w sprawie jest skuteczny w stosunku do innych wierzycieli. Jednakże w stosunku do wierzyciela, o którym sąd nie został powiadomiony, pracodawca nie może powoływać się na wyrok, który zapadł na jego korzyść.

Powyżej powołane przepisy dotyczą egzekucji z wynagrodzenia za pracę, natomiast ich stosownie w odniesieniu do egzekucji z innych wierzytelności znajduje umocowanie w art. 902 k.p.c., zgodnie z którym, do skutków zajęcia stosuje się odpowiednio art. 885, 887 i 888, a do skutków niezastosowania się do wezwać komornika oraz obowiązków wynikających z zajęcia – art. 886. Należy przy tym zwrócić uwagę, że powołane wyżej przepisy mają zastosowanie do wierzytelności innych niż wierzytelność z tytułu wynagrodzenie za pracę odpowiednio, co wynika z samego brzmienia art. 902 k.p.c. Zakres stosowania art. 885 k.p.c. w stosunku do egzekucji do innych wierzytelności niż te z tytułu wynagrodzenia za pracę, był przedmiotem rozważań zarówno doktryny, jak i orzecznictwa.

Stosownie do art. 900 § 1 k.p.c., zajęcie jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności. – pozwanemu w tej sprawie

Wierzytelności powoda wobec (...) Park Sp. z o.o. SKA stały się wymagalne dnia 27 marca 2014r., natomiast zawiadomienie o zajęciu wierzytelności zostało doręczone pozwanemu dnia 25 listopada 2014r.

Powód w tym postępowaniu dochodzi zapłaty od pozwanego z tytułu wierzytelności, jakie dłużnikowi powoda (...) Park Sp. z o.o. SKA przysługują z tytułu najmu powierzchni handlowych przez pozwanego na mocy umowy najmu z dnia 1 sierpnia 2013r.

W ocenie powoda porozumienie kompensacyjne zawarte przez pozwanego oraz (...) Park Sp. z o.o. SKA z dnia 30 czerwca 2014r. nie mogło odnieść skutku w stosunku do niego jako wierzyciela egzekwującego na mocy art. 885 w zw. z 902 k.p.c. Chociaż porozumienie kompensacyjne zostało zawarte przed zajęciem wierzytelności przysługujących powodowi, to, w przekonaniu powoda, nie może one odnieść skutków w stosunku do niego ze względu na brzmienie powołanych wyżej przepisów.

Sąd nie podziela jednak zapatrywań powoda, iż pozwany nie mógł podejmować działań w postaci potrącania wzajemnych wierzytelności na mocy zawartego z (...) Park Sp. z o.o. SKA porozumienia kompensacyjnego.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że (...) Park Sp. z o.o. SKA w porozumieniu kompensacyjnym z dnia 30 czerwca 2014r. uznał swoje zobowiązanie wobec (...) S.A. i zaciągnął dalsze zobowiązanie do dokonywania jednostronnych czynności prawnych w kolejnych miesiącach (kompensata).

Z samego tylko brzmienia art. 885 kpc w istocie nasuwa się taki wniosek, jednak trzeba wziąć pod uwagę, że art. 902 kpc nakazuje tylko odpowiednie stosowanie tego przepisu.

W tym miejscu przytoczyć należy stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 października 2007r. wydanym w sprawie IV CSK 210/07 Sąd Najwyższy stwierdził: „ Artykuł 885 in fine w związku z art. 902 k.p.c. nie uzasadnia w stosunku do wierzyciela egzekwującego bezskuteczności umowy przelewu wierzytelności o zapłatę czynszu zawartej przed zajęciem przelanej wierzytelności. Bezskuteczność w stosunku do wierzyciela egzekwującego zawartej przed zajęciem umowy przelewu wierzytelności o czynsz najmu w zakresie obejmującym roszczenia o zapłatę czynszu za okresy po zajęciu godziłaby natomiast nie tylko w interesy wynajmującego jako cedenta, ale także w interesy cesjonariusza. Nabycie przez niego wierzytelności o zapłatę czynszu najmu stawałoby się w pewnym stopniu niepewne z przyczyn trudnych do przewidzenia w chwili zawarcia umowy przelewu. W związku z tym, że umowy najmu trwają nieraz długo, bezskuteczność ta mogłaby dotykać cesjonariusza nawet po wielu latach od zawarcia umowy przelewu obejmującej wierzytelności o zapłatę czynszu najmu. W konsekwencji wierzytelności o zapłatę czynszu najmu, choć - inaczej niż wierzytelności o wynagrodzenie za pracę - zbywalne, mogłyby w znacznym zakresie utracić znaczenie jako przedmiot obrotu prawnego.

Okoliczność, że art. 885 k.p.c. nie obejmuje swą hipotezą rozporządzeń polegających na przelewie wierzytelności o wynagrodzenie za pracę, a bezskuteczność, o której mowa w jego końcowej części, odniesiona do przelewu wierzytelności o czynsz najmu w zakresie obejmującym roszczenia o zapłatę czynszu za okresy po zajęciu, godziłaby - inaczej niż to ma miejsce w świetle samego art. 885 k.p.c. - nie tylko w interesy wynajmującego jako cedenta, lecz także w interesy cesjonariusza, przemawia przeciwko stosowaniu art. 885 in fine k.p.c. na podstawie art. 902 k.p.c. do zawartych przed zajęciem umów przelewu wierzytelności o czynsz najmu i inne świadczenia okresowe w zakresie obejmującym roszczenia dotyczące okresów po zajęciu.” (OSNC 2008/12/145)

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego, będącego przedmiotem tego postępowania, nasuwa się wniosek, że porozumienie kompensacyjne z dnia 30 czerwca 2014r. zostało zawarte przed zajęciem wierzytelności przysługującej (...) Park Sp. z o.o. SKA wobec (...) S.A. o czynsz najmu i opłatę eksploatacyjną, co nastąpiło skutecznie dopiero z dniem doręczenia zawiadomienia komornika o zajęciu wierzytelności w dniu 25 listopada 2014r. Powód, wbrew ciążącemu na nim z mocy art. 6 k.c. obowiązkowi wykazania faktów, z których wywodzi skutki prawne, nie wykazał, aby pozwany w dniu zawarcia porozumienia kompensacyjnego z dłużnikiem powoda miał wiedzę o zajęciu wierzytelności, a nawet o jej istnieniu. Pierwsze pismo od Komornika Sądowego przy S. R. w R. Ś. M. S. w sprawie zajęcia wierzytelności pozwany otrzymał dnia 19 września 2014r., a zajęcie to zostało cofnięte zarządzeniem Komornika z dnia 12 września 2014r., które pozwany otrzymał dnia 10 listopada 2014r.

Przechodząc do oceny skuteczności zawartego dnia 30 czerwca 2014r. porozumienia kompensacyjnego, Sąd uznał, iż jest ono ważne i wiążące, a nadto mogło dotyczyć wierzytelności przyszłych i niewymagalnych, w ramach zasady swobody umów.

W niniejszej sprawie mamy do czynienia z umowną kompensatą wierzytelności, dokonaną w ramach zasady swobody umów. Chociaż z 498 k.c. konstytuuje przesłanki potrącenia, wśród których jest wymagalność wierzytelności podlegających potraceniu, to w wypadku potrącenia umownego przesłani te nie muszą być spełnione. Sąd w pełni podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie wyrażone w wyroku z dnia 17.01.2001r. w sprawie I ACa 1022/00, iż: „Przedmiot umownej kompensacji wzajemnych wierzytelności mogą stanowić także wierzytelności niewymagalne i wierzytelności przyszłe. Jeśli przedmiotem umowy kompensacyjnej są roszczenia o zapłatę czynszu za okres korzystania z rzeczy najętej, który ma nastąpić po zawarciu tej umowy, wierzytelności podlegające kompensacji mają charakter wierzytelności przyszłych, a nie wierzytelności już istniejących, ale jeszcze niewymagalnych” (System Informacji Prawnej LEX).

Chociaż orzecznictwo i doktryna wypowiada się na temat skuteczności umowy przelewu wierzytelności z tytułu czynszu najmu, to można także odnieść to do potrącenia (tu: porozumienia kompensacyjnego, będącego potrąceniem umownym), będącego z punktu widzenia wierzyciela czynnością powodującą podobne zmiany w majątku dłużnika. Zauważyć bowiem należy, że na skutek porozumienia kompensacyjnego, podobnie, jak byłoby to w przypadku przelewu wierzytelności, z majątku dłużnika zniknęła wierzytelność, stanowiąca realne źródło zaspokojenia jego roszczeń. Ze względu na charakter zobowiązania z tytułu czynszu najmu nie można uznać, że porozumienie kompensacyjne jest bezskuteczne wobec powoda jako wierzyciela egzekwującego. W chwili zawarcia porozumienia kompensacyjnego roszczenia z czynsz najmu i opłaty eksploatacyjnej za kolejne, przyszłe okresy, należało traktować jako świadczenia przyszłe. Stosunek najmu łączący strony porozumienia kompensacyjnego mógłby ulec zakończeniu chociażby na skutek wypowiedzenia, dlatego nie można uznać, że porozumienie kompensacyjne odnosiło się do należności wymagalnych już w chwili jego zawarcia. Nic nie stało jednak na przeszkodzie temu, aby pozwany i (...) Sp. z o.o. SKA dokonały umownego potrącenia wierzytelności przyszłych, zwłaszcza, że ich wysokość i termin płatności zostały przez strony tegoż porozumienia dokładnie określone w umowie. Nie może przecież budzić wątpliwość, iż wierzytelności z tytułu czynszu najmu są zbywalne i mogą być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego. Natomiast w tym kontekście ujawnia się zasadnicza odmienność wierzytelności z tytułu czynszu najmu od wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za pracę, które są niezbywalne i co do zasady nie podlegają swobodnemu obrotowi.

Chociaż wymagalność kolejnych rat czynszu najmu nastąpiła już po zajęciu wierzytelności, to nie mogą być one egzekwowane przez powoda. W porozumieniu z dnia 30 czerwca 2014r. (...) Park Sp. z o.o. (...) S.A. dokonali bowiem skutecznego potrącenia wzajemnych wierzytelności, obejmując umową wymagalne już zobowiązanie (...) wobec (...) S.A. z tytułu prac dodatkowych oraz niewymagalne jeszcze zobowiązania (...) S.A. wobec (...) Park Sp. z o.o. SKA z tytułu czynszu najmu. Porozumienie kompensacyjne wywołało skutek w postaci umorzenia wzajemnych zobowiązań (w tym zobowiązań przyszłych) już w chwili jego zawarcia, to jest 30 czerwca 2014r. Po każdej ze stron doszło do umorzenia długu. Przyjmując założenie, iż doszłoby do wcześniejszego wypowiedzenia lub rozwiązania umowy najmu, to pozwany (...) S.A. nie byłby zobowiązany z tytułu czynszu najmu wobec poddłużnika (...) za kolejne miesiące, ale za to pozostałoby zobowiązanie (...) Park Sp. z o.o. SKA wobec (...) S.A. z tytułu kosztów prac dodatkowych, co powiększyłoby pasywa spółki (...) Sp. z o.o. SKA.

Na marginesie jedynie przywołać trzeba stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z 19 lutego 1982r. w sprawie II CR 8/82 (OSNC 1982/8-9/135), iż dłużnik zajętej wierzytelności na podstawie wykonalnego orzeczenia sądowego, który na skutek odmowy przekazania tej wierzytelności stosownie do wezwania komornika umożliwił egzekwowanemu dłużnikowi wyegzekwowanie zajętej wierzytelności z jego rachunku bankowego, obowiązany jest wynagrodzić wierzycielowi - nie mogącemu już w żaden sposób ściągnąć należności egzekwowanego dłużnika - powstałą stąd szkodę według przepisów normujących odpowiedzialność z czynów niedozwolonych (art. 361 § 1, art. 415 k.c.).

Sąd uznał, że roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie i oddalił powództwo w całości.

Sąd obciążył kosztami niniejszego postępowania w całości powoda jako stronę przegrywającą sprawę w całości, mając na względzie przepis art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na koszty postępowania składają się w tej sprawie opłata sądowa od pozwu w kwocie 3.833 zł oraz koszty wynagrodzenia pełnomocników stron – po 3.617 zł (§ 6 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – Dz.U. 2013.461).

SSO Maria Prusinowska

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron,

3.  z apelacją lub za 14 dni.

P., dnia …………………….. 2015r. SSO Maria Prusinowska