Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 maja 2015 roku, wydanym w sprawie z powództwa J. W. (1) przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę kwoty 42 023,00 złotych, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 37 350,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 maja 2013 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi od J. W. (1) kwotę 5,80 złotych, a od (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 47,00 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4 647,91 złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu, sygn. akt XII GC 489/14 (wyrok – k. 130; uzasadnienie – k. 131 – 141).

Apelację od powyższego orzeczenia złożył pozwany, zaskarżając go w zakresie pkt 1, w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 24 350,00 złotych oraz w zakresie pkt 3b i 4.

Zaskarżonemu wyrokowi Skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego; art. 385(1) k.c. przez niewłaściwe zastosowanie, art. 824(1) § 1 k.c., art. 805 k.c. w związku z art. 65 k.c. i § 21 w związku z § 4 pkt 24 i pkt 7, 8 o.w.u. AC ( (...)) poprzez niewłaściwą wykładnię. Ponadto Skarżący zarzucił naruszenie art. 361 k.c. w związku z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia w zakresie odmowy zastosowania § 21 w związku z § 4 pkt 24 i pkt 7, 8 w/w owu AC i bezpodstawnego zastosowania w związku z tym korekty dodatniej ze względu na datę pierwszej rejestracji.

Wskazując na powyższe zarzuty Skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania za I i II instancję według norm przepisanych (apelacja – k. 147 – 149).

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania przed sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych (odpowiedź na apelację – k. 162 – 162 odw.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako zasadna w przeważającej części skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie roszczenia głównego i kosztów procesu.

Zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sąd Okręgowy niemal w całości uznaje za własne, z tym zastrzeżeniem, że uznaje, iż Sąd Rejonowy bezpodstawnie zastosował korektę dodatnią ze względu na datę pierwszej rejestracji naczepy. Sąd I instancji błędnie ustaliłł, iż wartość naczepy ciężarowej - chłodni marki S. na dzień 30 grudnia 2011 roku wynosiła 151 450,00 złotych.

Z niewadliwych i niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że w dniu 10 sierpnia 2012 roku pomiędzy J. W. (1) jako ubezpieczającym, a (...) Spółką Akcyjną w W. została zawarta umowa ubezpieczenia komunikacyjnego, potwierdzona polisą Seria (...) w zakresie odpowiedzialności cywilnej auto – casco w wersji serwisowej, następstw nieszczęśliwych wypadków oraz zielonej karty. Przedmiotem ubezpieczenia była naczepa ciężarowa chłodnia marki S. o numerze rejestracyjnym (...). Suma ubezpieczenia auto casco została określona na kwotę 160.000 zł bez VAT. Okres ubezpieczenia ustalono od 10 sierpnia 2011 roku do 9 sierpnia 2012 roku. Bezspornym było, że strony łączyła umowa ubezpieczenia obejmująca okresem ochrony datę, w której skradziony został pojazd. Zgodnie z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia auto casco dla klientów indywidualnych oraz małego i średniego przedsiębiorstwa, mającymi zastosowanie do zawartej między stronami umowy ubezpieczenia, zakresem ubezpieczenia są objęte szkody polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie pojazdu, jego części lub wyposażenia wskutek wszelkich zdarzeń niezależnych od woli ubezpieczonego lub osoby uprawnionej do korzystania z pojazdu (§ 6 ust. 1 owu). Zgodnie z definicją zawartą w § 4 pkt 5 owu przez kradzież rozumie się zabranie w celu przywłaszczenia pojazdu, jego części lub wyposażenia przez osobę nie będącą osobą uprawnioną do korzystania z pojazdu. Odszkodowaniem jest zaś świadczenie pieniężne przysługujące od (...) S.A. ubezpieczonemu lub innej osobie uprawnionej w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego, ustalone według zasad określonych w owu i umowie ubezpieczenia (§ 4 pkt 7 owu). Ogólne warunki ubezpieczenia definiują także pojęcie okresu eksploatacji podając, że jest to okres liczony od daty pierwszej rejestracji pojazdu dokonanej w roku produkcji do pierwszego dnia okresu ubezpieczenia, a jeżeli pierwsza rejestracja nastąpiła w innym roku niż rok produkcji, to okres eksploatacji liczony jest od 31 grudnia roku produkcji, jeżeli zaś nie jest znana data pierwszej rejestracji pojazdu to okres eksploatacji liczony jest od 31 maja roku produkcji pojazdu (§ 4 pkt 8 owu). Z kolei wartość pojazdu jest to wartość pojazdu ustalana przez (...) na podstawie aktualnych na dzień ustalania tej wartości notowań rynkowych cen pojazdu danej marki i typu z uwzględnieniem jego roku produkcji, okresu eksploatacji, wyposażenia przebiegu i stanu technicznego; notowania stanowiące podstawę ustalenia wartości pojazdu zawarte są w katalogu (informatorze) cen pojazdów wymienionych w umowie ubezpieczenia (§ 4 pkt 24 owu). Odszkodowanie nie może być wyższe niż suma ubezpieczenia (§ 20 ust. 2 owu). W razie kradzieży pojazdu (...) S.A. określa odszkodowanie w kwocie odpowiadającej wartości pojazdu w dniu dokonania kradzieży, z uwzględnieniem warunków umowy ubezpieczenia (§ 21 owu). Bezsporne było także, że w dniu 30 grudnia 2011 roku pojazd marki S. wraz z naczepą marki S. o numerze rejestracyjnym (...) został skradziony z parkingu w Ł.. Powód zauważył kradzież pojazdu w dniu 17 stycznia 2012 roku i tego dnia złożył zawiadomienie na Policji o popełnieniu przestępstwa. Szkoda została zgłoszona pozwanemu i zarejestrowana za numerem PL (...). Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2012 roku śledztwo zostało umorzone wobec niewykrycia sprawców przestępstwa.

Sąd I instancji prawidłowo zastosował przepis prawa materialnego w postaci art. 805 k.c. do istniejącego w sprawie stanu faktycznego, zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Trafnie także Sąd I instancji wskazał, iż w kwestii zakresu szkody i odszkodowania obowiązują reguły wyrażone w przepisach ogólnych księgi III kodeksu cywilnego, tj. art. 361 § 2 k.c. (szkoda) oraz art. 363 k.c. (naprawienie szkody).

Pozwany nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności za kradzież pojazdu, sporna była wyłącznie wysokość odszkodowania.

Stosownie do treści art. 807 k.c. i art. 12 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151 z późn. zm.) zakłady ubezpieczeniowe upoważnione są do ustalania ogólnych warunków ubezpieczeń, które o ile nie są sprzeczne z postanowieniami tytułu XXVII kodeksu cywilnego i zostały doręczone drugiej stronie przy zawarciu umowy lub gdy strona mogła z łatwością dowiedzieć się o ich treści są częścią umowy i wiążą strony (art. 385 i 807 k.c.). Powód nie negował, że warunki umowy otrzymał i były dla niego wiążące.

Wysokość odszkodowania limitowana jest z jednej strony kwotą określoną w umowie ubezpieczenia (art. 824 § 1 k.c.), z drugiej strony jednak winna odpowiadać rzeczywistej szkodzie. Zgodnie bowiem z art. 824 ¹ § 1 k.c., o ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. Naprawienie szkody (odszkodowanie) w tych granicach powinno obejmować wszystkie straty, które poszkodowany poniósł wskutek zaistnienia szkody (art. 361 § 2 k.c.) i następuje przez wypłatę świadczenia pieniężnego, którego wysokość jest ustalana zgodnie z ogólnymi warunkami umowy.

Uwzględniając zgłoszone w pierwszych pismach procesowych wnioski stron, Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej w celu ustalenia jaka jest wartość naczepy marki S. o nr rej. (...) na dzień 30 grudnia 2011 roku, przy uwzględnieniu ogólnych warunków umowy załączonych do odpowiedzi na pozew. W odpowiedzi na pisemne ustosunkowanie się pozwanego do opinii biegłego, biegły sporządził uzupełniającą opinię, w której podtrzymał swoje stanowisko w kwestii konieczności zastosowania korekty I rejestracji za okres 2007 – 2010. Jednocześnie wskazał, iż gdyby jednak nie uwzględnić korekty I rejestracji w kwocie 13 000,00 złotych netto wartość naczepy na ten sam dzień 30 grudnia 2011 roku zmniejszyłaby się o kolejne 13 000,00 złotych i osiągnęła pułap netto 138 450 złotych. Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, w tym w szczególności powołany dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej pozwoliło Sądowi Rejonowemu na wyjaśnienie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sporu – na ustalenie wartości naczepy marki S. na dzień 30 grudnia 2011 roku. Jednakże Sąd Rejonowy uwzględniając korektę dodatnią za pierwszą rejestrację bezzasadnie uznał, że postanowienie ogólnych warunków ubezpieczenia dotyczące okresu eksploatacji jest krzywdzące dla ubezpieczonego i narusza jego interes. Z całą mocą należy podkreślić, że ogólne warunki ubezpieczenia naczepy były znane powodowi – ubezpieczonemu i wiedział on również, że pojazd był zarejestrowany w innym roku niż rok produkcji. Skoro przedmiotowy pojazd, wyprodukowany w 2007 r., został zarejestrowany za granicą dopiero w dniu 25 listopada 2010 roku, a w Polsce w dniu 10 sierpnia 2011 roku, to okres eksploatacji dla celów ustalenia wysokości odszkodowania winien być liczony od dnia 31 grudnia 2007 roku do dnia wypadku ubezpieczeniowego – kradzieży z 30 grudnia 2011 r. (§4 pkt 8 owu). Ustalenie odszkodowania, w ocenie Sądu Okręgowego, winno zatem nastąpić zgodnie z zapisami zawartymi w umowie ubezpieczenia AC oraz według cennika Eurotax bez zastosowania korekty dodatniej ze względu na datę pierwszej rejestracji pojazdu.

Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie winno przywrócić w majątku poszkodowanego stan naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Cel ten realizuje naprawienie szkody uwzględniające indywidualną sytuację poszkodowanego. Wysokość odszkodowania winna ściśle odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody. Odszkodowanie zatem nie może być wyższe lub niższe od szkody poniesionej przez poszkodowanego. Szkoda jest bowiem uszczerbkiem w prawnie chronionych dobrach wyrażającym się w różnicy między stanem dóbr, jaki istniał i jaki mógłby następnie wytworzyć się w normalnej kolei rzeczy, a stanem, jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy, z którym to ustawodawca wiąże powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 roku, V CKN 1273/00).

W konsekwencji, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 w ten sposób, że zasądzoną kwotę 37 350,00 złotych obniżył do kwoty 24 350,00 złotych oraz oddalił powództwo w zakresie kwoty
13 000,00 zł i odsetek ustawowych od tej kwoty.

Na skutek zmiany rozstrzygnięcia co do należności głównej, zmianie podlegało również orzeczenie o kosztów procesu w postępowaniu przed Sądem I instancji (pkt 4 zaskarżonego wyroku), które to koszty zostały stosunkowo rozdzielone zgodnie z zasadą wynikającą z art. 100 k.p.c. Wobec tego, iż pozwany uległ powodowi w zakresie 58 % żądania (zasądzona na rzecz powoda kwota 24 350,00 złotych stanowi 58 % żądanej w pozwie kwoty 42 023,00 zł ) powinien ponieść koszty procesu tylko w takiej części. Łączne koszty procesu wyniosły 7 919,00 złotych, przy czym powód poniósł koszty w wysokości 5 519,00 złotych, pozwany w wysokości 2 400,00 zł a powinien w wysokości 4 593,02 złotych (58% z kwoty 7 919,00 zł). Zatem należna powodowi od pozwanego kwota z tytułu zwrotu części kosztów procesu wynosi 2 193.02 zł (4 593,02 zł-2 400,00 zł) i do takiej też kwoty Sąd Okręgowy obniżył koszty procesu zasądzone w pkt 4 zaskarżonego wyroku.

Na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd II instancji oddalił apelację w pozostałym zakresie. Zaskarżenie przez pozwanego wyłącznie pkt 3b wyroku, uniemożliwiło Sądowi Okręgowemu dokonanie kontroli instancyjnej w tym zakresie. Rozstrzygnięcie zawarte w pkt 3 podpunkt a i b wyroku Sądu I instancji, nakazujące pobranie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi nieuiszczonych kosztów sądowych, stanowi bowiem całość, dotyczy obu stron procesu a w poszczególnych podpunktach a i b określa wysokość kwot, które wobec zastosowania zasady stosunkowego rozliczenia kosztów sądowych obciążają powoda i pozwanego. Nie można więc zbadać prawidłowości tego rozstrzygnięcia jedynie w odniesieniu do strony pozwanej a Sąd Okręgowy związany jest granicami apelacji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1 850,00 złotych (650,00 zł - opłata od apelacji, 1200,00 zł - wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego radcą prawnym, ustalone zgodnie z § 2 ust. 1 i § 6 pkt 5 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. 2013 poz. 490 ze zm.)