Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2015 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący S.S.R. Małgorzata Sosińska-Halbina

Protokolant sekr. sąd. Izabella Bors

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2015 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G.

przeciwko Z. C.

o zapłatę kwoty 8.495,14 zł

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 8.367,14 zł (osiem tysięcy trzysta sześćdziesiąt siedem złotych czternaście groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2015 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie punktu pierwszego;

4.  nie obciąża pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu należnych powódce.

Sygn. akt VIII C 2991/15

UZASADNIENIE

W dniu 15 maja 2015 roku powód (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wytoczył przeciwko pozwanemu Z. C. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powództwo o zapłatę kwoty 8.495,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 8.367,14 zł od dnia 16 maja 2015 roku do dnia zapłaty,
a także wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych w kwocie 107 zł oraz kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1.200 zł.

W uzasadnieniu powód podniósł, że dochodzona pozwem wierzytelność wynika z braku zapłaty przez pozwanego kwoty z tytułu zawartej w dniu 26 listopada 2009 roku z pierwotnym wierzycielem (...) Bank (...) S.A. umowy kredytu o nr (...). Pozwany nie wywiązał się z warunków umowy, na skutek czego została ona wypowiedziana, zaś kwota kredytu stała się wymagalna z dniem 28 maja 2013 roku. W dniu 29 września 2014 roku powód zawarł z pierwotnym wierzycielem umowę cesji, na mocy której przejął prawa do wierzytelności wobec pozwanego z tytułu umowy bankowej. Na żądanie pozwu składają się: 5.806,27 zł z tytułu zaległej części kapitału, 2.560,87 zł z tytułu odsetek od kapitału naliczonych od dnia następnego po dacie wymagalności do dnia wytoczenia powództwa oraz 128 zł z tytułu kosztów upomnień i wezwań.

(pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym k. 3-5)

W dniu 2 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał w przedmiotowej sprawie postanowienie, w którym wobec stwierdzonego braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi.

(postanowienie k. 6)

Pozwem złożonym na urzędowym formularzu powód podtrzymał żądanie pozwu wraz z uzasadnieniem jak w pozwie złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

(pozew k. 9-10)

W dniu 20 lipca 2005 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wydał przeciwko pozwanemu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (VIII Nc 4185/15), którym zasądził dochodzoną pozwem kwotę wraz z kosztami procesu.

(nakaz zapłaty k. 27)

Nakaz ten pozwany zaskarżył sprzeciwem w całości, podnosząc, że zła sytuacja materialna uniemożliwia mu spłatę zadłużenia dochodzonego przedmiotowym powództwem.

(sprzeciw k. 31-37)

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2015 roku pełnomocnik powoda nie stawił się. Pozwany oświadczył, że uznaje powództwo z wyłączeniem kosztów upomnień i wezwań, które zanegował. Ponadto wniósł o nieobciążanie kosztami procesu z uwagi na sytuację finansową.

(protokół do rozprawy k. 60-61)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany Z. C. w dniu 26 listopada 2009 roku zawarł z pierwotnym wierzycielem (...) Bank Spółką Akcyjną we W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na mocy, której bank udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 13.875,91 zł (pkt 1 umowy), którą to kwotę pozwany zobowiązał się spłacić wraz z odsetkami umownymi w wysokości 3.404,09 zł
w 48 miesięcznych ratach po 360 zł każda, płatnych począwszy od dnia 15 stycznia 2010 roku. Data spłaty pożyczki została w umowie ustalona na dzień 15 grudnia 2013 roku (pkt 4-6 umowy). Pożyczkodawca otrzymał do dyspozycji kwotę 10.043,52 zł, która to kwota wynikała z pomniejszenia kwoty pożyczki o koszt opłaty przygotowawczej – 30 zł, opłaty za ochronę ubezpieczeniowej – 3.330,22 zł oraz prowizji od udzielonej pożyczki gotówkowej – 472,17 zł. Opłaty i prowizje związane z udzieleniem i obsługą pożyczki oraz informacje o innych kosztach ponoszonych przez pożyczkobiorcę w związku z niewykonaniem przez niego zobowiązań wynikających z umowy wskazane zostały w Tabeli opat i prowizji dla czynności związanych z obsługą kredytów na zakup towarów i usług oraz pożyczek gotówkowych udzielanych przez (...) Bank SA, stanowiącej załącznik nr 1 będący integralną częścią umowy (pkt 11 umowy). I tak, za telefoniczne upomnienie związane z nieterminową spłatą pożyczki bank naliczał kwotę 13 zł,
zaś za upomnienie pisemne – kwotę 15 zł.

(umowa pożyczki gotówkowej k. 11-14, okoliczności bezsporne)

Pozwany nie wywiązał się z warunków umowy i nie spłacał pożyczki w terminie, na skutek czego umowa ta została przez pożyczkodawcę wypowiedziana, a niespłacona część kapitału postawiona w stan wymagalności.

W dniu 29 września 2014 roku powód (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G. zawarł z następcą prawnym pierwotnego wierzyciela (...) Bank (...) Spółką Akcyjną we W. umowę o przelew wierzytelności
m.in. wobec dłużnika Z. C.. W załączniku nr 6 do umowy przelewu wierzytelności zadłużenie pozwanego zostało oznaczone na kwotę 8.221,16 zł. O cesji wierzytelności pozwany został powiadomiony pismem z dnia 12 listopada 2014 roku.

(umowa przelewu wierzytelności wraz z załącznikiem nr 6 k. 16-19, zawiadomienie k. 15, okoliczności bezsporne)

Pozwany Z. C. ma 54 lata. Prowadzi gospodarstwo domowe wraz z matką oraz siostrą, będąc na ich utrzymaniu. Od 2013 roku jest osobą bezrobotną, obecnie bez prawa do zasiłku. Nie posiada żadnego majątku, ani oszczędności. Jedyny otrzymywany przez pozwanego dochód pochodzi ze sprzedaży złomu. Matka pozwanego utrzymuje się z renty w wysokości 1.500 zł, siostra zaś pracuje na pół etatu jako pomoc szwaczki. Pozwany posiada zadłużenie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oraz Urzędzie Skarbowym, które na mocy zawartych z w/w podmiotami umów, spłaca w systemie ratalnym.

(dowód z przesłuchania pozwanego k. 61, decyzja k. 47-48, umowa o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek k. 49-52, okoliczności bezsporne)

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w sprawie dokumentów, których prawidłowość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości, nie była również kwestionowana przez strony postępowania. Podstawę ustaleń stanowił również dowód z przesłuchania pozwanego na okoliczność jego sytuacji życiowej.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne częściowo i zasługuje na uwzględnienie w zakresie kwoty 8.367,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2015 roku do dnia zapłaty.

Wskazać w tym miejscu należy, że Z. C. na rozprawie w dniu 16 grudnia 2015 roku uznał powództwo z wyłączeniem opłat za upomnienia i wezwania, które zanegował.

Zgodnie z treścią art. 213 § 2 k.p.c. Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Wobec jednak tego, że w niniejszej sprawie Sąd nie stwierdził niezgodności z prawem, czy zasadami współżycia społecznego uznania powództwa, jak również nie stwierdził by to zmierzało do obejścia przepisów prawa, Sąd rozpoznający sprawę był związany uznaniem powództwa i uwzględnił powództwo w zakresie wyżej wskazanym.

Niezależnie jednak od kwestii uznania powództwa, z ustaleń poczynionych w sprawie wynika, że powództwo w opisanym zakresie było zasadne.

W przedmiotowej sprawie niesporne i znajdujące potwierdzenie w załączonej umowie pożyczki gotówkowej, były twierdzenia faktyczne powoda o tym, że pozwany zawarł z (...) Bank Spółką Akcyjną we W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na mocy, której bank udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 13.875,91 zł, którą to kwotę pozwany zobowiązał się spłacić wraz z odsetkami umownymi w wysokości 3.404,09 zł w 48 miesięcznych ratach po 360 zł każda, płatnych począwszy od dnia 15 stycznia 2010 roku. Z. C. nie wywiązał się z warunków umowy, nie dokonywał spłat pożyczki w terminie, wskutek czego pierwotny wierzyciel wypowiedział pozwanemu umowę bankową.

Skoro zatem pozwany otrzymał określoną kwotę pieniężną, zobowiązując się do jej spłaty wraz z odsetkami w zakreślonym umownie terminie, którego to obowiązku nie dotrzymał, powód miał prawo żądać od pozwanego spłaty zaległości, na którą złożyły się niespłacony kapitał (5.806,27 zł) oraz skapitalizowane odsetki naliczone za okres od dnia postawienia zadłużenia w stan wymagalności do dnia wniesienia pozwu (2.560,87 zł). W tym zakresie żądanie pozwu należało zatem uznać za zasadne. Ponadto żądanie w tym zakresie, co podniesiono wyżej, pozwany uznał na rozprawie.

Podkreślić również należy, że strona powodowa miała prawo, oprócz żądania należności głównej, żądać za czas opóźnienia odsetek w umówionej wysokości, jako że zgodnie z treścią przepisu art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia
się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek
za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, przy czym dłużnik jest w opóźnieniu jeżeli nie spełnia świadczenia w określonym terminie. Jeżeli zaś stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.367,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2015 roku do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c., w związku z uznaniem powództwa, Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie, w jakim uznanie to nastąpiło.

Strona powodowa dochodziła w przedmiotowej sprawie od pozwanego także kwoty 128 zł z tytułu kosztów upomnień i wezwań. Wskazane opłaty zostały zastrzeżone w zawartej przez strony umowie oraz Tabeli opat i prowizji dla czynności związanych z obsługą kredytów na zakup towarów i usług oraz pożyczek gotówkowych udzielanych przez (...) Bank SA, stanowiącej załącznik do umowy, jako obciążające pozwanego w razie niewykonania umowy pożyczki.

Zgodnie z treścią przepisu art. 353 ¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Cytowany przepis jednoznacznie zakreśla granicę swobody umów wskazując, że ta jest ograniczona w szczególności przepisami ustawy. Takim przepisem ograniczającym swobodę umów jest między innymi przepis
art. 385 ¹ § 1 k.c., który znajduje zastosowanie do wszystkich umów konsumenckich.

Zgodnie z jego treścią, postanowienia umowy zawartej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Przepis ten stanowi nadto, że nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.).

Okoliczności niniejszej sprawy wskazują, że pozwany jako konsument nie miał rzeczywistego wpływu na treść postanowień umownych, w tym postanowień Tabeli opłat i prowizji, w odniesieniu do zastrzeżonych należności za czynności pożyczkodawcy w postaci upomnień i wezwań do zapłaty, pobieranych z tytułu nieterminowego dokonywania spłaty pożyczki. Postanowienia, o których mowa, nie były z pozwanym jako konsumentem indywidualnie uzgadniane, powód posługiwał się wzorcem umowy w omawianym zakresie, a niewątpliwie kształtują one obowiązki pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. Należy zatem uznać, że postanowienia te nie wiążą pozwanego, gdyż w tym zakresie spełnione są przesłanki z art. 385 ¹ § 1 k.c.

Podkreślić należy, że zastosowane wyliczenie należności za upomnienia i wezwania do zapłaty w przypadku nieterminowej spłaty zadłużenia jest bardzo sztywne i nie uwzględnia indywidualnych okoliczności sprawy/danego przypadku. Stawka za upomnienie telefoniczne/pisemne wezwanie do zapłaty w wysokości po 13/15 zł za każde z nich, uwzględniając wysokość kosztów tego rodzaju usług stosowanych przez firmy je świadczące, jest znacznie zawyżona i nie znajduje żadnego uzasadnienia.

W tym miejscu podkreślić również należy, że zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zapadłym w sprawie o sygn. akt XVII AmC 624/09, za niedozwolone i zakazane do wykorzystywania w obrocie z konsumentami zostały uznane postanowienia wzorców umownych nakładających na kredytobiorcę obowiązki w postaci konieczności poniesienia kosztów związanych z monitorowaniem kredytobiorcy, w przypadku niewykonania zobowiązań wynikających z umowy – a dotyczyło to kosztów telefonicznych upomnień, korespondencji kierowanej do kredytobiorcy związanej z nieterminową spłatą kredytu w postaci zawiadomień, upomnień itp., wyjazdu interwencyjnego do kredytobiorcy. Analogicznie orzekł Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 9 października 2006 roku w prawie o sygn. akt XVII Amc 101/05.

W konsekwencji należy uznać, że zastrzeżenie dochodzenia od pozwanego zapłaty kosztów upomnień i wezwań do zapłaty jest niedozwolonym postanowieniem umownym, a jako takie – w świetle przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c. – nie wiąże pozwanego.

Dodatkowo wskazać należy, że uwzględniając wysokość opłat, o których mowa, a także to, że te już w samej umowie ustalono je na stałym poziomie niezależnie od kosztów faktycznie poniesionych w związku z ich podjęciem, obciążenie nimi pożyczkobiorcy można również rozważać w kategoriach kary umownej w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego za niewykonanie w terminie świadczenia pieniężnego. Wszelkie bowiem dodatkowe opłaty, jak opłaty za czynności windykacyjne muszą mieć uzasadnienie ekonomiczne i nie mogą być określone w sposób dowolny. Przede wszystkim powód, zgodnie z przepisem
art. 6 k.c. musiałby wykazać, że te zostały w takiej wysokości poniesione.

W konsekwencji Sąd w omawianym zakresie - co do należności dochodzonych z tytułu czynności windykacyjnych za nieterminową spłatę zobowiązania pieniężnego w łącznej wysokości 128 zł - oddalił powództwo.

O kosztach procesu w stosunku do pozwanego Sąd orzekł na podstawie
art. 102 k.p.c., mając na uwadze szczególnie trudną sytuację życiową i majątkową Z. C., która to sytuacja, zdaniem Sądu, oceniana przez pryzmat zasad współżycia społecznego, uzasadnia odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu taki właśnie szczególny wypadek zachodzi w stosunku do pozwanego.

Należy mieć na względzie, że pozwany jest osobą bezrobotną, utrzymującą się wyłącznie ze sprzedaży złomu. W utrzymaniu pozwanego pomagają jego matka i siostra, z którymi prowadzi on wspólne gospodarstwo domowe. Pozwany nie posiada żadnego majątku, ani oszczędności. Poza przedmiotowym zadłużeniem, Z. C. posiada nadto zadłużenie z tytułu składek w ZUS oraz należności podatkowych, które spłaca w systemie ratalnym. Biorąc powyższe pod uwagę uznać należy, że w niniejszej sprawie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności, które w szczególności opierają się na sytuacji majątkowej i życiowej pozwanego, co uzasadnia zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. do rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 października 2012 r., sygn. akt I ACa 571/12, LEX nr 1237890).

Z powyższych względów, orzeczono jak w punkcie 4 sentencji wyroku.