Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Koninie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jan Bartniak

Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Urban

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2015 roku w Koninie

sprawy z powództwa S. G. (1)

przeciwko (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda S. G. (1) kwotę 11.329 zł (jedenaście tysięcy trzysta dwadzieścia dziewięć złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2013 roku do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od powoda S. G. (1) na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 3.580,35 zł (trzy tysiące pięćset osiemdziesiąt złotych trzydzieści pięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Jan Bartniak

sygn. akt I C 379/14

UZASADNIENIE

Powód S. G. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. kwoty 108.145,45 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2013 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 22 czerwca 2013 roku na terenie jego gospodarstwa ogrodniczego miała miejsce szkoda podczas rozładunku zrębki z drzewa, w wyniku czego uszkodzeniu uległo mienie powoda: kontener chłodniczy z zestawem agregatów mrożących wykorzystywany do przechowywania materiału siewnego oraz stoły wykonane ze stopów lekkich w ilości 50 sztuk. Pozwany za to mienie przyznał powodowi odszkodowanie w kwocie 90.473,42 zł netto, tymczasem wartość szkody wynosi 198.618,87 zł brutto. Powód wskazał, że w zakresie odszkodowania za stoły zastosowano arbitralnie amortyzację do obliczania odszkodowania, a odszkodowanie za te elementy winno być ustalone jak za stoły nowe. Błędnie - zdaniem powoda - zostało również ustalone odszkodowanie za kontener chłodniczy. Ponadto powód podkreślił, że odszkodowanie winno być wypłacone wraz z podatkiem VAT, gdyż powód przy zakupie tych urządzeń nie korzystał z możliwości zmniejszenia podatku należnego o podatek naliczony (k. 2-8)

Pozwany (...) S.A. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany przyznał okoliczności zdarzenia z dnia 22 czerwca 2013 roku, aczkolwiek zakwestionował wysokość żądanego odszkodowania. Zdaniem pozwanego, uszkodzone stoły zostały zakupione w 2009 roku, nieznana jest ich data produkcji, nie wiadomo czy były wcześniej używane. Ponadto były one składowane na ziemi, gdzie miały na nie wpływ warunki atmosferyczne. Kontener został zaś wyprodukowany w 1980 roku i wykazywał ślady znacznego zużycia. Odszkodowanie za te rzeczy nie może zatem zostać ustalone jak za rzeczy nowe. Pozwany wskazał nadto, że powodowi przysługuje odszkodowanie pomniejszone o wysokość podatku VAT, gdyż jest on czynnym podatnikiem tego podatku (k. 54-57).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. G. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe (...). Od 1 stycznia 2012 roku jest czynnym podatnikiem podatku VAT (dowód: wydruk z (...) k. 44, kserokopia zaświadczenia z US w K. k. 45)

W dniu 22 czerwca 2013 roku na terenie Gospodarstwa (...) powoda w m. P., podczas manewru wycofywania zestawu pojazdów do wyładunku, doszło do wywrócenia się na bok naczepy ciężarowej. Wywrócona naczepa przygniotła i zniszczyła kontener chłodniczy z zestawem agregatów mrożących oraz stoły do produkcji sadzonek, należące do powoda (bezsporne).

W chwili zdarzenia sprawca zdarzenia korzystał z ochrony ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z pozwanym (bezsporne).

Powód nabył kontener chłodniczy na terenie Niemiec po 2000 roku (rok produkcji 1980), w ramach umowy o demontaż obiektu szklarniowego. Powód dokonał demontażu szklarni, zabrał jej części składowe uzyskane w wyniku demontażu i kontener chłodniczy będący na wyposażeniu demontowanego obiektu, za symboliczną zapłatą (głównym wkładem powoda były koszty demontażu obiektu szklarniowego). Kontener ten był używany wcześniej w demontowanym obiekcie ogrodniczym. Stoły zostały zakupione przez powoda w 2009 roku w Polsce, gdyż korzystając z okazji, że jeden z członków grupy nabywców zrezygnował z ich nabycia. Grupa zamawiających łącznie dużą partię produktu (obejmującego specjalistyczne wanny i stoły) uzyskała upust cenowy producenta, a powód zapłacił bez faktury przypadającą na niego kwotę, (wraz z kosztami dostawy do domu). W momencie nabycie tych rzeczy powód nie był podatnikiem podatku VAT (dowód: zeznania powoda S. G. k. 198v-199, akta szkody).

Kontener chłodniczy miał wymiary 5,8x2,6x2,45 m, w środku był zamontowany agregat oraz system zraszania. Płyty zastosowane do budowy kontenera były pokryte blachą stalową ocynkowaną i powlekaną tworzywem sztucznym. Kontener był użytkowany do przechowywania sadzonek, był wyeksploatowany, a instalacja na czynniki aktualnie zabronione (freon) w nim zastosowana nie mogła być naprawiana w razie wycieku czynnika. Agregaty były w bardzo złym stanie technicznym, chłodnice i elementy sterowania miały niewielką wartość. W dniu zniszczenia kontener posiadał wartość 5.000 zł.

Stoły do produkcji sadzonek były wykonane ze stopu aluminium, wyposażone w plastikowe wanny produkcyjne. Okres przydatności stołów aluminiowych – przy sposobie ich przechowywania stosowanym przez powoda - to 25 lat, a roczna stopa zużycia 4%. Części plastikowe mają 10-letni okres zużycia, ich amortyzacja wynosi 10% rocznie. Cena zakupu 50 stołów wynosi 138.915,50 zł netto – w tym wanny z plastiku kosztują 49.657,69 zł. Wartość stołów aluminiowych na dzień uszkodzenia po odliczeniu amortyzacji w wysokości 16% wynosi 74.976,56 zł netto, a wanien – po odliczeniu amortyzacji w wysokości 40% - 29.794,61 zł. Odszkodowanie za uszkodzone stoły i wanny – po odliczeniu dochodu ze sprzedaży złomu w wysokości 7.968,75 zł – wynosi 96.802,42 zł netto (dowód: opinia biegłego sądowego k. 119-138, 173-174).

Powód S. G. (1) w dniu 22 czerwca 2013 roku zgłosił u pozwanego szkodę. Pozwany decyzją z dnia 23 lipca 2013 roku wypłacił na rzecz powoda kwotę 85.520 zł tytułem odszkodowania, następnie decyzją z dnia 14 stycznia 2014 roku przyznał na rzecz powoda dalsze odszkodowanie w kwocie 10.473,42 zł. Pozwany wypłacił łącznie na rzecz powoda kwotę 95.993,42 zł w tym: 76.305,90 zł tytułem odszkodowania za stoły i 14.167,52 zł tytułem odszkodowania za kontener. Pozwany przyjął zużycie stołów na poziomie 10% rocznie oraz zużycie kontenera na poziomie 70% (dowód: kserokopia decyzji z dnia 14 stycznia 2014 roku wraz rozliczeniem k. 39-40, kserokopia decyzji z dnia 14 stycznia 2014 roku k. 41-42, kserokopia decyzji z dnia 23 lipca 2013 roku k. 46).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: zeznań powoda S. G. (1), opinii biegłego sądowego dr inż. B. G. (k. 119-138, 173-174) oraz dokumenty wskazane wymienione w treści ustaleń faktycznych uzasadnienia wyroku.

Zeznania powoda S. G. (1) Sąd uznał za wiarygodne, gdyż korespondowały one ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Za przydatną dla rozstrzygnięcia Sąd uznał opinię biegłego sądowego dr inż. B. G. (2), albowiem została ona sporządzona w sposób kompletny, na podstawie bezpośrednich oględzin dokonanych przez biegłego oraz w oparciu o dokumenty, a jej wnioski są rzeczowe i logiczne. Nadto biegły w sposób wyczerpujący ustosunkował się do zarzutów strony powodowej.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd nie wziął pod uwagę treści opinii biegłego sądowego mgr inż. S. S. uznając, że opinia ta jest nieprzydatna dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegły nie wytłumaczył w logiczny sposób, dlaczego przyjął wartość kontenera chłodniczego w wysokości wskazanej przez stronę pozwaną. Nadto opinia ta jest niejasna, gdyż biegły powołał się w niej na treść rozporządzenia z dnia 20 stycznia 1995 roku – obecnie nie obowiązującego.

Dokumenty, na podstawie których Sąd ustalił powyższy stan faktyczny, nie budziły zastrzeżeń co do swojej wiarygodności.

Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego biegłego. Należy zauważyć, iż stosownie do treści art. 286 k.p.c. sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych „w razie potrzeby”. Sąd nie ma zatem obowiązku dopuszczenia dowodu kolejnego biegłego, tylko dlatego, że opinia ta jest niekorzystna dla strony wnoszącej o to, gdy nie zgadza się ona z jej wnioskami, jak i nie uznaje argumentacji biegłego co do podnoszonych przez nią zarzutów. Nie jest zatem uzasadniony wniosek strony o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego gdyż w przekonaniu Sądu opinia biegłego dr inż. B. G. (2) jest na tyle kategoryczna i przekonująca, że wystarczająco wyjaśnia zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Powód nie zdołał podważyć prawidłowości opinii sporządzonej przez ww. biegłego, gdyż wydana opinia spełnia stawiane jej wymogi, odpowiada w sposób wyczerpujący, stanowczy i zrozumiały na postawione pytania, a argumentacja przytoczona na poparcie wniosków opinii jest w pełni przekonująca.

Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka P. S., gdyż strona powodowa – reprezentowana przez fachowego pełnomocnika – mimo zobowiązania Sądu na rozprawie w dniu 29 lipca 2015 roku nie sprecyzowała okoliczności, na jakie świadek ten miał być przesłuchany(vide k.6, k.25-27 i k.174, k.184-190).

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie w części.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Stosownie natomiast do treści art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Odpowiedzialność pozwanego w niniejszej sprawie co do zasady nie była kwestionowana. Sporną pozostawała jedynie wysokość wypłaconego odszkodowania.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w następstwie zdarzenia z dnia 22 czerwca 2013 roku uszkodzeniu uległ kontener chłodniczy oraz stoły produkcyjne wraz z wannami. Przedmioty te nie były nowymi: kontener (rok produkcjii 1980) został zakupiony jako używany w ogrodnictwie po 2000 roku (przy czym powód nie potrafił podać dokładnie daty nabycia kontenera), nadto nosił ślady wieloletniej eksploatacji. Stoły zaś zostały przez powoda zakupione w 2009 roku, przy czym do dnia szkody nie były użytkowane. Powód nie przedstawił jednak żadnego dokumentu potwierdzającego wysokość ceny zakupu tych przedmiotów lub ich roku produkcji, a także stanu, w jakim stoły zostały zakupione.

Podkreślić należy, że w sytuacji gdy poszkodowany żąda odszkodowania za zniszczoną rzecz używaną (nie nową) – zasadne jest odliczenie od ceny rzeczy nowej kwotę odpowiadającą stopniowi zużycia rzeczy (tak A. Rzetecka-Gil, Komentarz do art. 363 k.c., Lex).

W niniejszej sprawie kontener chłodniczy był w wysokim stopniu wyeksploatowany, a jego wartość na dzień zniszczenia – uwzględniając jego stopień zużycia – wynosiła 5.000 zł.

Z kolei uszkodzone stoły produkcyjne składały się elementów aluminiowych (stoły) oraz plastikowych (wanny). Okres przydatności stołów aluminiowych przy sposobie ich przechowywania przez powoda wynosił 25 lat, a wanien 10 lat – stopień zużycia tych elementów należy ustalić zatem odpowiednio na 4% rocznie oraz 10% rocznie. Wartość nowych stołów produkcyjnych wynosi 138.915,50 zł netto – w tym wartość wanien 49.657,69 zł. Wysokość odszkodowania za zniszczone rzeczy – odliczając dochód ze sprzedaży złomu i uwzględniając stopień zużycia przez okres 4 lat (2009-2013) – wynosi zatem 96.802,42 zł.

Zdaniem Sądu, brak podstaw do ustalenia odszkodowania w wysokości postulowanej przez powoda. Przede wszystkim niewątpliwie kontener chłodniczy nosił ślady eksploatacji, przy tym sam powód przyznał, że został zakupiony (w ramach elementów rozbiórkowych pomieszczeń szklarni) jako używany, a poprzednio również był wykorzystywany w przemyśle ogrodniczym. Ceny kontenerów oferowanych przez stronę pozwaną lub wskazanych przez biegłego, wyposażonych w niezbędną instalację chłodniczą i spełniające warunki wymagane aktualnie prawem wynoszą od 19.870-29.190 zł plus VAT, przy tym są to kontenery nowsze (i to o kilkadziesiąt lat) niż uszkodzony. Dodatkowo kontenery te są już wyposażone w niezbędne wedle aktualnie obowiązujących przepisów prawa instalacje chłodzące – brak podstaw aby zatem dodatkowo dostosowywać je na potrzeby powoda. Co więcej aktualnie schładzanie roślin cebulowych następuje w komorach chłodniczych i powód zmierza do budowy komory chłodniczej w swoim specjalistycznym gospodarstwie ogrodniczym.(vide powód k.199v). W żadnym zatem wypadku odszkodowanie za uszkodzony kontener, noszący ślady wieloletniej eksploatacji, a przy tym wyposażony w instalację na czynnik zabroniony aktualnie przez przepisy prawa, nie może być ustalone na poziomie ponad 30.000 zł. Jak już wskazano, ceną wyjściową dla ustalania odszkodowania za przedmiot używany, może być cena przedmiotu nieuszkodzonego – aczkolwiek odszkodowanie takie winno zostać obniżone o stopień użycia. W niniejszej sprawie odszkodowanie za kontener, uwzględniając stopień jego zużycia wynosi 5.000 zł.

Także ustalając odszkodowanie za stoły produkcyjne należy uwzględniać, że w momencie szkody nie były to przedmioty nowe. Sam fakt, iż nie były one dotychczas eksploatowane przez samego powoda, nie przesądza o tym, iż nie ulegają one zużyciu. Stoły te były przechowywane przez 4 lata na powietrzu, gdzie były narażone na czynniki degradujące, ponadto powód nie przedstawił żadnych dowodów świadczących i ich dacie produkcji, stanu w jakim zostały one zakupione.

Brak też podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie wprost wniosków płynących z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 roku (sygn. akt III CZP 80/11). Przede wszystkim Sąd Najwyższy, kwestionując możliwość zastosowania amortyzacji na częściach zamiennych w przypadku naprawy uszkodzonego pojazdu, wskazał na względy zarówno bezpieczeństwa korzystania z pojazdu, jak i faktu, że chodzi o przywrócenie uszkodzonego pojazdu do stanu sprzed wyrządzenia szkody jako całości, a zamontowanie w uszkodzonym pojeździe nawet części nowych powszechnie prowadzi do obniżenia wartości pojazdu jako całości (gdyż jest on samochodem pokolizyjnym). Poza tym przy wyliczaniu wysokości odszkodowania w przypadku szkody w pojeździe samochodowym, ubezpieczyciel wylicza nie tylko koszty naprawy tego pojazdu (czyli ceny części koniecznych do zamontowania i koszty tzw. robocizny), ale ustala także samą wartość pojazdu w stanie jak sprzed szkody (w celu określenia czy szkoda nie jest tzw. całkowitą): w tym wypadku ubezpieczyciel również ustala wartość pojazdu (całości) jako używanego, tzn. na podstawie jego aktualnej w chwili szkody wartości rynkowej – kwestia amortyzacji w rozumieniu ww. uchwały nie ma w tym przypadku znaczenia. Argumenty zawarte zatem w ww. uchwale w żaden sposób nie znajdują zatem zastosowania w niniejszej sprawie, w której chodzi o ustalenie wysokości odszkodowania (wartości szkody) za rzecz (jako całość) używaną - nie nową.

Wobec powyższego, wysokość odszkodowania za zniszczone w wyniku zdarzenia z dnia 22 czerwca 2013 roku przedmioty winna zatem wynieść 101.802,42 zł. Ponieważ pozwany dotychczas wypłacił na rzecz powoda kwotę 90.473,42 zł, do zapłaty na jego rzecz pozostaje kwota 11.329 zł.

Zdaniem Sądu brak podstaw do zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania z uwzględnieniem podatku VAT. Odszkodowanie za szkodę poniesioną przez podatnika podatku VAT na skutek zniszczenia rzeczy, nie obejmuje bowiem tego podatku – i takie stanowisko jest ugruntowane w judykaturze. (por. uchwała SN z dnia 22 kwietnia 1997 roku, sygn. III CZP 14/97, OSNC 1997/8/103, wyrok SA w Poznaniu z dnia 22 lutego 2007 roku, sygn. I A Ca 1179/06, Lex nr 298601). Należy zauważyć, że okoliczność czy poszkodowany jest podatnikiem podatku VAT i ma możliwość odliczenia podatku należnego o podatek naliczony, ma znaczenie nie w chwili nabywania przedmiotu, który został zniszczony, ale w chwili wypłacania odszkodowania: podatnik podatku VAT nabywając jakiś przedmiot za uzyskane odszkodowanie ma bowiem prawo do obniżenia kwoty należnego podatku o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług – i dlatego odszkodowanie jest wypłacana bez uwzględnienia podatku. Przy tym zaznaczyć należy, że skorzystanie przez podatnika podatku VAT z tej możliwości jest jego prawem: jeśli z tej możliwości nie skorzysta (gdyż np. nie nabędzie nowego przedmiotu), to nie powinno to mieć wpływu na ustalenie należnego odszkodowania. Dodatkowo podkreślić należy, że wykazanie tego, że odszkodowanie winno zawierać również sumę stanowiącą podatek VAT – w sytuacji gdy podatnik nie ma możliwości prawnej dokonania odliczenia podatku należnego o podatek naliczony nabywając konkretny przedmiot – obciąża poszkodowanego (art. 6 k.c.).

Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.329 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2013 roku, a w pozostałej części oddalił roszczenie jako niezasadne.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zasądzając je od dnia 24 lipca 2013 roku, tj. od dnia wydania przez pozwanego decyzji przyznającej na rzecz powoda odszkodowanie. Zdaniem Sądu, skoro powód wydał tą decyzję, to już w tym dniu miał możliwość ustalenia odszkodowania w sposób prawidłowy.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490), zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.580,35 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, stosownie do wyniku procesu. Powód wygrał proces w 10%, poniósł koszty procesu w wysokości 12.499,51 zł (opłata sądowa 5.408 zł, koszty zastępstwa procesowego 3600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł, zaliczka na opinię biegłego 3.474,91 zł). Pozwany wygrał natomiast proces w 90%, ponosząc koszty sądowe w kwocie 5.367 zł (koszty zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa, koszty opinii biegłego). Zatem zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, pozwanemu należy się zwrot od powoda kwoty 3.580,35 zł.

Jan Bartniak