Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2015 r.

Sąd Rejonowy w Brzesku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2015 r. w Brzesku

na rozprawie

sprawy z powództwa B. W. (1)

przeciwko M. A.

o stwierdzenie nieważności skutków prawnych transakcji przelewów

I.  oddala powództwo;

II.  przyznaje od Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Brzesku na rzecz Kancelarii Adwokackiej w B. adw. K. W. kwotę 1476 złotych tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powódce z urzędu.

Sędzia

SR Marek Jałowiecki- Paruch

S..

I/odnotować wyrok

II/kal.3 tygodnie

B. dnia 23.09.2015r.

Sygn. akt I C 417/15

UZASADNIENIE WYROKU

Z DNIA 23 WRZEŚNIA 2015R.

Powódka B. W. (1) wniosła o stwierdzenie nieważności skutków prawnych transakcji przelewów pieniężnych dokonanych z jej rachunku bankowego na rzecz M. A. w okresie od 10.12.2013r. do 6.03.2014r. na łączną kwotę 6 048,47zł, oraz zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W uzasadnieniu pozwu podała, że od dziecka cierpi na upośledzenie umysłowe i nie jest w stanie rozpoznawać znaczenia podejmowanych przez siebie czynności. Powódka nie potrafi posługiwać się komputerem oraz nie zna się na bankowości elektronicznej. Przelewy z rachunku powódki o nr (...), prowadzonym przez Bank (...) S. A. oddział w B. na rachunek pozwanego na łączną kwotę 6 048,47zł dokonywane były bez wiedzy i zgody powódki. Z historii rachunku bankowego nie wynika, czy transakcje były dokonywane poprzez bankowość internetową czy w oddziale banku. Nie zmienia to jednak faktu, że pozwany wykorzystał upośledzenie powódki, jej nieporadność życiową, czy to poprzez podstępne uzyskanie danych do konta internetowego, czy to w inny sposób np. poprzez podstępne wyzyskanie pełnomocnictwa, które upoważniałoby pozwanego do dokonywania operacji na rachunku bankowym powódki. Ponadto przed Prokuraturą Rejonową w Tarnowie toczy się postepowanie przeciwko Ł. A. (synowi pozwanego, partnerowi córki powódki) oraz B. W. (2) (córce powódki), którzy poprzez wykorzystanie niezdolności do należytego podejmowania przedsięwziętego działania powódki nakłonili ją do podpisania umów kredytowych doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem ( 1Ds 563/14).

Na rozprawie w dniu 23.09.2015r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Podał, że jego syn Ł. A. wraz z córką powódki B. W. (2) przelewali na jego konto środki pieniężne z rachunku powódki na remont domu. Powódka wyraziła na to zgodę. Następnie pozwany wypłacał pieniądze ze swojego konta i oddawał je Ł. A. oraz B. W. (2), którzy środki te przeznaczyli na remont domu, w którym zamieszkiwali wspólnie z powódką. Pozwany nigdy nie korzystał z tych środków.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka B. W. (1) od dziecka cierpi na upośledzenie umysłowe, można się z nią porozumieć, nie jest ubezwłasnowolniona ale do przeprowadzania pewnych czynności np. wizyt w banku wymaga pomocy. Powódka wraz z córką B. W. (2) oraz jej konkubentem Ł. A. oraz ich dzieckiem zamieszkiwali wspólnie w jednym domu. Dom ten był zagrzybiały i nadawał się do remontu, ostatnie prace (malowanie ścian) odbywały się w nim około 12 lat temu. Współwłaścicielami przedmiotowego budynku są powódka oraz jej siostra W. P. (1). Powódka B. W. (3) posiadała konto w Banku (...) Oddział w B. o nr (...). Co miesiąc B. W. (1) na konto to otrzymywała rentę socjalną w wysokości 1 770 zł, z której utrzymywała siebie, córkę jej konkubenta oraz wnuczkę.

Dowód: akta II K 366/15: zeznania B. W. (2) k. 18-19, 100-101, 252-255, zeznania Ł. A. k. 260-262, 266-268, akta przedmiotowej sprawy: zeznania powódki k. 30, zeznania pozwanego k. 30

Ł. A. wraz z B. W. (2) wyrokiem Sądu Rejonowego w Brzesku z dnia 20.08.2015r. sygn. akt II K 366/15 zostali uznani za winnych zarzucanego im oszustwa polegającego na tym, że w okresie od 10.12.2013r. do 22.05.2014r. działając wspólnie i w porozumieniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poprzez wykorzystanie niezdolności pojmowania przez B. W. (1) przedsiębranego działania nakłonili ją do wyrażenia zgody do ustanowienia do jej rachunku bankowego dostępu przez Internet, a następnie dokonali z tego konta przelewów pieniężnych w łącznej wysokości 3 532,57zł, które przeznaczyli na zaspokojenie własnych potrzeb, a także nakłonili B. W. (1) do podpisywania licznych umów kredytowych.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Brzesku z dnia 20.08.2015r. sygn. akt II K 366/15 k. 331

Od stycznia do marca 2014r. B. W. (2) wraz z konkubentem przeprowadzili remont kuchni i korytarza w domu B. W. (1), oboje nie pracują więc pieniądze na ten cel pochodziły ze środków powódki. B. W. (1) wyraziła zgodę w obecności córki i jej konkubenta oraz pozwanego na wykonanie remontu z jej funduszy. Ustalili wówczas, że środki na remont będą przelewane z rachunku powódki na rachunek pozwanego. Łącznie na konto pozwanego w okresie od 10.12.2013r do 6.03.2014r wpłynęła kwota 6 048,47zł. M. A., środki te wypłacał ze swojego konta i oddawał B. W. (2) oraz Ł. A.. Ci zaś wyremontowali kuchnię oraz korytarz, odgrzybili ściany w domu zakupili meble oraz sprzęt do kuchni. Powódka cieszyła się z przeprowadzonych prac, ponieważ dom wymagał już remontu, znajdował się w tragicznym stanie. Gdy zaproponowali współwłaścicielce domu W. P. (2) aby oddała B. W. (2) część środków finansowych za remont domu, ta zdenerwowała się i złożyła zawiadomienie na policję.

Dowód: wyciąg z konta bankowego B. W. (1) k. 51-54 akt I Co 116/15, akta II K 366/15: zeznania B. W. (2) k. 18-19, 100-101, 252-255, zeznania Ł. A. k. 98-99, 260-262, 266-268, zeznania M. A. k. 59-60, akta przedmiotowej sprawy: zeznania powódki k. 30, zeznania pozwanego k. 30

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przywołanych dokumentów oraz zeznań świadków oraz stron.

Dokument w postaci wyciągu z konta bankowego B. W. (1) nie budził zastrzeżeń Sądu co do jego wiarygodności, ponadto pozwany przyznał że na jego konto wpłynęły środki z rachunku powódki. Dokument w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Brzesku ma status dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 kpc i stanowi dowód tego, co zostało w nim stwierdzone.

Sąd dał wiarę zeznaniom B. W. (2) oraz Ł. A. w częściach, w których opisywali ich relacje z B. W. (1) oraz to w jaki sposób przelewali z jej rachunku pieniądze oraz przeprowadzali remont domu, ponieważ zeznania te znajdują pokrycie w zeznaniach powódki k.30 oraz pozwanego k.30. W pozostałym zakresie zeznania B. W. (2) oraz Ł. A. nie dotyczyły niniejszego postępowania.

Oceniając zeznania powódki Sąd miał na uwadze jej stan zdrowia – upośledzenie umysłowe. Jej zeznaniom złożonym w aktach II K 366/15 k. 63-66 Sąd nie dał wiary w części w której stwierdziła ona, że nie wyrażała ona zgody na przeprowadzenie remontu z jej środków finansowych, ponieważ inaczej zeznała podczas rozprawy w dniu 23.09.2015r. k. 30. Zeznania powódki w tym zakresie nie pokrywają się z zeznaniami M. A., B. W. (2) oraz Ł. A., którym Sad dał wiarę.

Zeznaniom pozwanego Sąd dał wiarę w całości ponieważ pokrywają się one z zeznaniami powódki k.30, B. W. (2) oraz Ł. A.. Ponadto były spójne i rzetelne.

Sąd zważył co następuje:

Przed merytorycznym rozstrzygnięciem zasadności zgłoszonego powództwa należało w pierwszej kolejności rozstrzygnąć kwestię posiadania przez strony legitymacji procesowej albowiem ma to dla sprawy istotne i pierwszorzędne znaczenie, warunkujące jej dalszą analizę.

Legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje co do zasady oddaleniem powództwa. W odróżnieniu od zdolności sądowej i zdolności procesowej Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera definicji legalnej legitymacji procesowej. W nauce prawa postępowania cywilnego, jak i w praktyce sądowej przyjmuje się jednak na ogół, że legitymacja procesowa jest właściwością podmiotu, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu albo nieistnieniu indywidualno – konkretnej normy prawnej przytoczonej w powództwie. Podmiotami posiadającymi legitymację procesową są np. podmioty posiadające interes prawny w ustaleniu istnienia albo nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. Legitymacja procesowa jest więc zawsze powiązana z normami prawa materialnego. Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy, a stwierdziwszy brak legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), zamyka rozprawę i wydaje wyrok oddalający powództwo.

W ocenie Sądu w realiach przedmiotowej sprawy uznać należy, że pozwany M. A. nie ma legitymacji procesowej biernej. Chociaż niewątpliwie środki finansowe przelewane z konta B. W. (1) trafiały na jego konto, to pozwany nie osiągał z tego żadnych korzyści. Pozwany był świadkiem jak B. W. (1) wyraziła zgodę na przeprowadzenie remontu z jej środków finansowych, mimo tego, że miał świadomości, że jest ona osobą chorą nie mógł przypuszczać, że sprawa ta w przyszłości doprowadzi do postępowań sądowych. Pozwany obecnie nie dysponuje przelanymi na jego konto środkami, wszystkie pieniądze pochodzące od B. W. (1) zostały przekazane Ł. A. oraz B. W. (2) - zgodnie z zawartym porozumieniem. Należy zatem uznać, że konto pozwanego stanowiło niejako konto techniczne służące do przesyłania środków finansowych od B. W. (1) do Ł. A. oraz B. W. (2), pozwany natomiast nie osiągał z tego żadnych korzyści.

Ponadto zastanawiające jest do czego miałoby prowadzić niniejsze postepowanie. Gdyby nawet powódka uzyskała korzystny dla siebie wyrok, zgodny z jej żądaniem, to jaki cel by osiągnęła? Przecież pozwany jedynie przekazywał przelane na jego konto środki pieniężne B. W. (2) oraz Ł. A. (co potwierdzili B. W. (2) oraz Ł. A. w zeznaniach zawartych w katach II K 366/15). Stwierdzenie nieważności czynności prawnej powinno pociągać za sobą pewne konsekwencje prawne dla powódki, podczas gdy w niniejszej sprawie powódka nie ma żadnego interesu prawnego w stwierdzeniu nieważności czynności rozporządzających polegających na dokonaniu z jej konta przelewów - byłby to jedynie fakt, który do niczego by nie prowadził. Wyrok ma rodzić pewne skutki prawne w relacjach między stronami, w przedmiotowej sprawie nawet wyrok korzystny dla powódki w postaci unieważnienia dokonanych przelewów nie rodziłby dalszych konsekwencji prawnych dla powódki.

W przedmiotowej sprawie powódka domagała się stwierdzenia nieważności skutków prawnych transakcji przelewów dokonanych z jej konta w okresie od grudnia 2013 r do marca 2014r na konto pozwanego na łączną kwotę 6 048,47 zł. Podstawą stwierdzenia takiej nieważności miał być art. 82 kc.

Art. 82 k c stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Zwrócić należy uwagę, iż powódka wyraziła zgodę na remont z jej środków finansowych i na to aby jej córka wraz z konkubentem przelewali środki na ten cel z jej konta na konto pozwanego, a następnie wypłacali potrzebne im kwoty. Jest to trochę dziwna konstrukcja, ale taka sytuacja miała miejsce. Z ustaleń w przedmiotowej sprawie oraz z zeznań w sprawie karnej II K 366/15 wynika, że przelewy z konta B. W. (1) zostały dokonane przez jej córkę oraz konkubenta. Powódka nie zna się na bankowości elektronicznej i nie umie obsługiwać komputera, w związku z czym, to nie ona dokonała przelewów na rachunek pozwanego. Przedmiotowe postępowanie nie dotyczyło unieważnienia umowy, w której powódka zgodziła się aby córka z konkubentem przeprowadzili remont domu z jej środków finansowych, ale unieważnienia przelewów dokonanych z konta powódki – których jak już była mowa o tym wcześniej powódka nie dokonała. Nie można zatem żądać unieważnienia czynności prawnych powołując się na wady oświadczeń woli powódki, w sytuacji kiedy powódka nie dokonała tych czynności prawnych.

W przedmiotowej sprawie zwrócić należy również uwagę na tło całej sytuacji, gdzie powódka jest ofiarą całej zaistniałej sytuacji. Powódka jest pokrzywdzona nie tylko przez nieuczciwe zachowanie jej córki, która doprowadziła do niekorzystnego rozporządzania majątkiem B. W. (1), ale również przez siostrę która jest współwłaścicielką domu, w którym mieszka powódka. Jak wynika bowiem z akt karnych dom, w którym mieszka powódka był zagrzybiony, w tragicznym stanie. Dzięki wykonanym pracom odgrzybiono dom, wyremontowano kuchnię oraz korytarz, niewątpliwie poprawiły się warunki bytowe powódki, która podczas rozprawy zeznała, że jest zadowolona z przeprowadzonego remontu. Natomiast siostra powódki była przeciwna przeprowadzaniu - koniecznego w ocenie Sądu - remontu i złożyła zawiadomienie na policję. Nie może być zatem tak, że każda czynność podjęta przez powódkę nawet w jej własnym interesie będzie unieważniana, w zależności od tego, który z członków rodziny realizuje właśnie swoje interesy nie bacząc przy tym wszystkim na powódkę i jej dobro.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w sentencji na mocy powołanych przepisów.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 kpc . Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. ustawy - Prawo o adwokaturze (Dz.U.2015.615 j.t.) koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa. Zgodnie zaś z rozporządzeniem z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.) stawka minimalna przy wartości przedmiotu sprawy od 5.000 zł do 10.000 zł wynosi 1 200 zł, dlatego też Sąd przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Brzesku na rzecz Kancelarii Adwokackiej w B. adwokat K. W. wynagrodzenie w kwocie 1 476zł z podatkiem vat za pomoc prawną udzieloną powódce z urzędu liczone od kwoty roszczenia głównego, które zgodnie z art. 20 kpc jest wartością przedmiotu sporu i wynosi 6 048 zł.

SSR Marek Jałowiecki - Paruch

S.:

- odnotować uzasadnienie

- odpis wraz z odpisem wyroku z dnia 23.09.2015r. doręczyć pełnomocnikowi powódki

- kal. 2 tygodnie

B., 5.10.2015r.