Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 24 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa Miasta Ł. Administracji Zasobów Komunalnych Ł. przeciwko Ł. P., K. P., J. P., D. P. o zapłatę umorzył postępowanie co do kwoty 12.999,27 zł, oddalił w pozostałym zakresie powództwo oraz orzekł o kosztach procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach, że K. P. miał z Miastem Ł. podpisaną umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...). Umowa najmu została rozwiązana w dniu 10 kwietnia 2008 r. ze skutkiem na dzień 31 maja 2008 r. Pozwani po wypowiedzeniu umowy najmu nadal zajmowali lokal nr (...) położony w Ł. przy ul. (...).

W okresie od 1 lutego 2010 r. do 31 stycznia 2013 r. K. P., Ł. P., J. P. i D. P. winni dokonać wpłaty na rzecz powoda kwoty 23.716,48 zł. W przedmiotowym okresie dokonali wpłat na kwotę 12.923 zł. W ocenie rachunkowości zadłużenie pozwanych na dzień 31 stycznia 2013 r. wyniosło: - z tytułu opłat za użytkowanie lokalu kwotę 10.793,48 zł; - z tytułu odsetek ustawowych kwotę 2.086,36 zł.

Pozwani uiścili tytułem spłaty zadłużenia: - w dniu 25 czerwca 2013 r. kwotę 9.000 zł; - w dniu 16 lipca 2013 r. kwotę 3.000 zł; - w dniu 30 sierpnia 2013 r. kwotę 1.000 zł.

Pismem z dnia 19 sierpnia 2014 r. strona powodowa cofnęła powództwo co do żądania zasądzenia należności głównej. Podtrzymała natomiast wniosek o zasądzenie odsetek ustawowych: - od kwoty 12.999,27 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia 25 czerwca 2013 r.; - od kwoty 3.999,27 zł od dnia 26 czerwca 2013 r. do dnia 16 lipca 2013 r.; - od kwoty 999,27 zł od dnia 17 lipca 2013 r. do dnia 30 sierpnia 2013 r. Nadto strona powodowa podtrzymała roszczenie o zapłatę skapitalizowanych odsetek ustawowych wskazanych w pozwie z dnia 11 lutego 2013 r. tj.: - odsetek ustawowych liczonych od zaległego czynszu za okres od 1 czerwca 2008 r. do sierpnia 2011 r. w wysokości 2.563,12 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty; odsetek ustawowych liczonych od odszkodowania za korzystanie z lokalu w okresie od 1 września 2011 r. do 31 stycznia 2013 r. w wysokości 793,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo, w części w jakiej nie podlegało umorzeniu, podlegało oddaleniu w całości.

Zgodnie z przepisem art. 18 ust. 1 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz.U.2014.150 j.t.) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

Odszkodowanie to odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu, a jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od lokatora odszkodowania uzupełniającego (ust. 2). W świetle powyższych przepisów, podstawowym prawnym obowiązkiem ciążącym na osobie zajmującej lokal bez tytułu prawnego jest uiszczanie właścicielowi opłat za korzystanie z lokalu. W rozważanej sprawie pozwani utracili w dniu 31 maja 2008 r. tytuł prawny do zajmowania lokalu numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...), a zatem od tego dnia obowiązani są uiszczać odszkodowanie za zajmowanie tegoż lokalu bez tytułu prawnego.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy za zasadny uznał zarzut przedawnienia roszczeń powoda za 2008, 2009 i styczeń i luty 2010 r. Podkreślenia wymaga, że w sprawach o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego wynikające z art. 18 ust. l ww. ustawy okres przedawnienia roszczenia wynosi 3 lata (SN w wyroku z dnia 9 listopada 2012 roku w sprawie o sygn. akt IV CSK 303/12). Nadanie przewidzianym w art. 18 ust. 1 ww. ustawy świadczeniom odszkodowawczym charakteru świadczeń okresowych, uzasadnia zastosowanie do ich dochodzenia, właściwego dla nich, trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, wskazać należy, iż pozwany wystąpił z powództwem w dniu 20 lutego 2013 r., a zatem roszczenia, których domagał się za okres wcześniejszy niż luty 2010 r. uległy przedawnieniu.

Odnośnie pozostałej części żądania, wskazać należy, iż wysokość należności pozwanych, jaką powinni uiścić na rzecz powoda z tytułu odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu mieszkalnego w okresie od 1 lutego 2010 r. do 31 stycznia 2013 r. wynosiło łącznie kwotę 12.879,84 zł (z tytułu opłat za użytkowanie lokalu kwota 10.793,48 zł; - z tytułu odsetek ustawowych kwotę 2.086,36 zł). Pozwani zaś w toku procesu wpłacili na rzecz pozwanego z tytułu zaległości łącznie kwotę 13.000 zł.

Ostatecznie zatem strona powodowa wnosiła o zasądzenie na jej rzecz odsetek ustawowych: - od kwoty 12.999,27 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia 25 czerwca 2013 r.; - od kwoty 3.999,27 zł od dnia 26 czerwca 2013 r. do dnia 16 lipca 2013 r.; - od kwoty 999,27 zł od dnia 17 lipca 2013 r. do dnia 30 sierpnia 2013 r. oraz wnosiła o zasądzenie na jej rzecz skapitalizowanych odsetek ustawowych: - w wysokości 2.563,12 zł za okres od 1 czerwca 2008 r. do sierpnia 2011 r. ; - w wysokości 793,69 zł za okres od 1 września 2011 r. do 31 stycznia 2013 r.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że dług przedawniony staje się zobowiązaniem niezupełnym, które może być przez dłużnika dobrowolnie wykonane i wówczas nie służy mu przeciwko wierzycielowi skarga o zwrot nienależytego świadczenia. Jeśli jednak dłużnik świadczy bez wskazania, który z kilku długów chce zaspokoić, nie ma podstaw do przyjęcia, że wolą jego była zapłata długu przedawnionego przed innymi nieprzedawnionymi. Zgodnie z art. 451 § 3 k.c. wobec braku oświadczenia dłużnika bądź wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego. W przedmiotowej sprawie pozwani nie oświadczali, iż chcą zaspokoić przedawnione długi (wręcz przeciwnie w sprzeciwie od nakazu zapłaty podnieśli zarzut przedawnienia), stąd przyjąć należy, iż powód winien wpłacone kwoty zarachować na poczet najdawniej wymagalnych nieprzedawnionych należności wraz z odsetkami. Nadto pozwani nie przyjęli od powoda pokwitowania, z którego wynikałoby, iż powód zaliczył wpłaty na poczet długów przedawnionych.

Reasumując powyższe rozważania, pozwani w toku postepowania wpłacili kwotę 13.000 zł, a należna wysokość nieprzedawnionych roszczeń powoda wynosiła łącznie kwotę 12.879,84. Wskazać zatem należy, iż uiszczona należność pokryła odsetki ustawowe od kwoty nieprzedawnionych skapitalizowanych odsetek dochodzonych pozwem, a nawet ją przewyższyła. Z tych wszystkich względów, Sąd oddalił powództwo również i w tym zakresie.

Z uwagi na to, że żądanie powoda zostało oddalone w całości, sąd o kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł powód zaskarżając je w części oddalającej powództwo oraz orzekającej o kosztach procesu. Apelujący zarzucił rozstrzygnięciu naruszenie:

-

art. 60 k.c. poprzez niezastosowanie, chociaż pozwani zaspokajając roszczenie powoda dochodzone w niniejszej sprawie, zapłacili całość należności głównej i złożyli jednocześnie wobec powoda wniosek o umorzenie odsetek ustawowych naliczanych od tejże należności głównej;

-

art. 451 § 3 k.c. poprzez niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że wierzyciel ma obowiązek zaliczenia wpłaty na poczet świadczeń ubocznych od najwcześniej wymagalnego i nieprzedawnionego długu, podczas gdy przepis ten przyznaje wierzycielowi prawo uznania, które świadczenie chce uznać za spełnione oraz nie nakazuje zaliczania wpłat na poczet należności nieprzedawnionych;

-

art. 98 § 1 k.p.c. poprzez niezasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu w sytuacji, gdy pozwani przegrali proces.

W oparciu o powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie dodatkowe solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 622,88 zł tytułem odsetek ustawowych od należności głównej oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w zdecydowanej części zasadna.

Przytoczony wyrok został oparty na ustaleniach szczegółowo przedstawionych w jego uzasadnieniu. Ustalenia te Sąd Okręgowy podziela w całości i przyjmuje je za własne, zwłaszcza że podstawa faktyczna zaskarżonego wyroku nie została w apelacji podważona.

Istota zarzutów apelacji sprowadza się do wykazania, że apelującemu przysługuje roszczenie o odsetki ustawowe od dochodzonych przez niego nieprzedawnionych należności, które to należności (10.793,48 zł z tytułu opłat za użytkowanie lokalu oraz 2.086,36 zł z tytułu odsetek ustawowych) pozwani zaspokoili w toku postępowania.

Apelujący (powód) dochodził w sprawie roszczenia, którego część stanowią skapitalizowane odsetki (kwota 2.086,36 zł). Z opinii powołanego w sprawie biegłego wynika za jaki okres (od 1 lutego 2010 r. do 31 stycznia 2013 r.) i od jakich kwot naliczone zostały odsetki skapitalizowane w łącznej wysokości 2.086,36 złotych. Kapitalizacja odsetek w sensie potocznym jest czynnością rachunkową polegającą na wyliczeniu sumy na podstawie znanej stopy procentowej i okresu czasu. Jako kategoria prawna polega nie tylko na zsumowaniu, ale i dodaniu jej do kwoty kapitału. W ten sposób odsetki nie są już dochodzone obok świadczenia głównego, gdyż same stają się świadczeniem głównym bądź jego częścią.

Z chwilą kapitalizacji zaległe odsetki przestały mieć zatem charakter samodzielnego świadczenia. Stały się częścią należności głównej, od której z ograniczeniami wynikającymi z art. 482 § 1 k.c. należą się odsetki za opóźnienie za dalsze okresy. Zgodnie zaś z art. 482 § 1 k.c., od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa.

W sprawie niniejszej, pozwani posiadali na dzień 31 stycznia 2013 r. zadłużenie w kwocie 12.879,84 zł. Pozwani dokonali spłaty rzeczonego zadłużenia w toku postępowania w trzech transzach: w dniu 25 czerwca 2013 r. uiścili kwotę 9.000 zł, w dniu 16 lipca 2013 r.- kwotę 3.000 zł, zaś w dniu 30 sierpnia 2013 r.- kwotę 1.000 zł.

Łącznie pozwani wpłacili zatem 13.000 zł, co zdaniem Sądu Rejonowego pokryło odsetki ustawowe od kwoty nieprzedawnionych skapitalizowanych odsetek dochodzonych pozwem, a nawet ją przewyższyło. Z powyższym zgodzić się nie można.

Odsetki należą się powodowi od kwoty 12.879,84 zł, zgodnie z jego żądaniem, za okres od 20 lutego 2013 r. (wytoczenie powództwa) do dnia 25 czerwca 2013 r. i wynoszą one w przybliżeniu 578 zł. Wobec tego, że pozwani posiadali nadpłatę w kwocie 120,16 zł (13.000 zł -12.879,84 zł), kwotę tę należało odjąć od należnych odsetek, co dało kwotę należną powodowi 457,84 zł (578 zł - 120,16 zł). Taką kwotę jedynie pozwani są winni powodowi

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 457,84 zł, a w pozostałej części oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. jako niezasadną.

Odnośnie zaś kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego, podkreślić należy, że cofnięcie pozwu nastąpiło w toku rozprawy, po zaspokojeniu należności głównej. W związku z tym należało uznać, że pozwani przegrali sprawę i brak było podstaw do odstąpienia od obciążania ich kosztami. Powód dochodził kwoty 16.356,12 zł, a kwota jaka mu się należała wynosiła 12.879,84 zł. Powód wygrał więc sprawę w 78,7 %, w przybliżeniu w 79 %. Dlatego też koszty winny zostać rozliczone na podstawie art. 100 k.p.c. Koszty procesu wyniosły 5.686 zł, w tym po stronie powoda 3.218 zł (818 zł opłaty od pozwu oraz 2.400 zł kosztów zastępstwa procesowego). Powoda zgodnie z podaną zasadą, powinny obciążać koszty w kwocie 1.194,06 zł (5.686 zł x 21 %). Skoro jednak poniósł on koszty w kwocie 3.218 zł, to należy mu się od pozwanych zwrot kwoty 2.013,94 zł. Sąd Okręgowy zmienił zatem rozstrzygnięcie o kosztach procesu w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, w ten sposób, że zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 2.013,94 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. Z dochodzonej przez powoda w postępowaniu apelacyjnym kwoty 622,88 zł, uzyskał on kwotę 457,84 zł, a więc wygrał sprawę w 73 %. Koszty postępowania drugoinstancyjnego wyniosły 212 zł, w tym po stronie powoda 122 zł (32 zł opłaty od apelacji oraz 90 zł wynagrodzenia pełnomocnika). Powoda zgodnie z podaną zasadą, powinny obciążać koszty w kwocie 57,24 zł (212 zł x 27 %). Skoro jednak poniósł on koszty w kwocie 122 zł, to należy mu się od pozwanych solidarnie zwrot kwoty 64,76 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji w oparciu o powołane powyżej przepisy prawa.