Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej J. A. kwoty 951,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, wywodząc swoje roszczenia z umowy pożyczki zawartej z pozwaną przez (...) Finanse Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., którą to wierzytelność nabył następnie powód.

*

Wyrokiem zaocznym z dnia 22 maja 2015 roku Sąd Rejonowy w Kraśniku oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 kwietnia 2013 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dokonał na rachunek pozwanej J. A. przelewu kwoty 400 zł tytułem pożyczki zawartej za pomocą środków porozumiewania się na odległość. W dniu 9 kwietnia 2013 roku ten sam podmiot dokonał przelewu na rachunek pozwanej dodatkowej kwoty pożyczki w wysokości 200 zł. Fakt zawarcia umowy pozwana potwierdziła dokonując przelewu na rachunek bankowy pożyczkodawcy kwoty 0,01 zł. Pożyczka nie została zwrócona w terminie.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w dniu 30 listopada 2013 roku zawarła umowę ramową z (...)Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (...), której przedmiotem było uregulowanie warunków zawieranych w przyszłości transakcji, które miały być zawierane przez strony. W dniu 19 grudnia 2013 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością przeniosła na rzecz (...) Sp. z o. o. (...) bliżej niesprecyzowane wierzytelności. (...) Spółka z o. o. (...)w W. zmieniła firmę na (...) Sp. z o. o. Spółka komandytowo-akcyjna w W..

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dokumentów ustalił powyższy stan faktyczny.

Dokonując oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 339 § 1 k.p.c. w zw. z art. 340 k.p.c. jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, a nie składał wcześniej wyjaśnień w sprawie pisemnie lub ustnie i nie żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności, sąd wydaje wyrok zaoczny. W takim wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda dotyczące okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości, albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa (art. 339 § 2 k.p.c.).

Twierdzenia pozwu uznaje się za budzące uzasadnione wątpliwości, m. in. w sytuacji, gdy dowody i twierdzenia przedstawione przez powoda są niekompletne, pozostawiają wątpliwości co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sporu, nie przedstawiają pełnego obrazu rzeczywistości. W takiej sytuacji wydając wyrok sąd nie może oprzeć się wyłącznie na twierdzeniach powoda i należy przeprowadzić postępowanie dowodowe celem wyjaśnienia powstałych wątpliwości.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na tym, kto z faktu tego wywodzi skutki prawne. Art. 232 k.p.c. stanowi zaś, iż strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W myśl wskazanych regulacji to na stronie powodowej spoczywał ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jej roszczenie, a więc zarówno istnienia i treści stosunku zobowiązaniowego, jak i skutecznego przelewu wierzytelności. W sprawach cywilnych sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy czy też do uzupełnienia postępowania dowodowego o dowody, na których istnienie wskazują strony, lecz których nie przedstawiły.

Powód wywodził swe roszczenia z umowy, której przedmiotem było przeniesienie wierzytelności przysługujących jego poprzednikowi. Stosownie do treści art. 509 § 1 i § 2 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

W ocenie Sądu Rejonowego przedłożone przez powoda dokumenty, którymi wykazywał przelew wierzytelności, nie dowodzą tego, aby przedmiotem obrotu była wierzytelność wobec pozwanej J. A..

Z tych względów Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

*

Apelację od tego wyroku wniósł powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w W., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Powód zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1. naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie oceny wiarygodności źródeł dowodowych w sposób dowolny z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów, a polegające w szczególności na wybiórczej i stronniczej interpretacji treści zapisów umowy ramowej, w szczególności ustaleniu, że umowa nie wskazuje wierzytelności, z tytułu której powód domaga się zapłaty, podczas gdy zapis umowy wraz z potwierdzeniem transakcji kredytowego instrumentu pochodnego z dnia 30 listopada 2013 roku jasno wskazuje przedmiotową wierzytelność,

2. naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na wynik sprawy, tj. art. 224 § 1 k.p.c., poprzez zamknięcie rozprawy mimo niedostatecznego wyjaśnienia sprawy, w świetle ustalonych faktów i okoliczności, i wydanie orzeczenia na podstawie niedostatecznie wyjaśnionych okoliczności faktycznych, takich jak stwierdzenie, że strona powodowa w niewystarczający sposób udowodniła roszczenie,

3. naruszenie prawa materialnego mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 60 k.c., poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że strona pozwana ujawniła skutecznie w postaci elektronicznej swoją wolę zawarcia umowy pożyczki, zgodnie z przepisami dotyczącymi zawierania umów na odległość.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję, ewentualnie na wypadek uznania przez Sąd Odwoławczy, że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna z tego względu, że Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że istnienie umowy przelewu przedmiotowej wierzytelności pomiędzy wierzycielem pierwotnym a powodem budzi uzasadnione wątpliwości i nie zostało udowodnione.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji podlegałby uchyleniu i przekazaniu sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, nierozpoznania istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.). W sprawie nie zachodziły tego rodzaju okoliczności.

Sąd Rejonowy częściowo poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, natomiast nietrafnie wywiódł, że powód nie udowodnił, iż nabył wierzytelność wobec pozwanej od pierwotnego wierzyciela (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W..

Przypomnieć należy, że w myśl art. 339 § 2 k.p.c. wydając wyrok zaoczny przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie wyjaśnił, dlaczego twierdzenie powoda, że zaistniał przelew wierzytelności, miałoby budzić uzasadnione wątpliwości. Nie ujawniły się też żadne okoliczności pozwalające przyjąć, że twierdzenie takie zostało przytoczone w celu obejścia prawa.

Sama okoliczność, że dołączone do pozwu dowody nie wykazują w sposób wyczerpujący twierdzeń pozwu, nie stanowi przeszkody do uwzględnienia powództwa wyrokiem zaocznym, bowiem art. 339 § 2 k.p.c. wyraźnie stanowi, że zasadą jest, iż należy przyjąć za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych, nawet jeśli nie w całości zostały one poparte dowodami.

Dopiero, gdyby, mimo bierności pozwanego, istotnie ujawniły się uzasadnione wątpliwości co do twierdzeń powoda, Sąd Rejonowy mógłby zastosować przepisy k.p.c. o postępowaniu dowodowym i wywodzić ewentualne niekorzystne skutki z niesprostania przez powoda ciężarowi dowodu. Należy przy tym dodać, ze zaistnienie takich wątpliwości Sąd Rejonowy powinien zasygnalizować stronie powodowej, np. zobowiązując ją do złożenia dowodów wykazujących określoną okoliczność pod rygorem wskazanym w art. 233 § 2 k.p.c., gdyż w przeciwnym razie powód może pozostawać w przekonaniu, że wobec bierności pozwanego zostaną przez sąd przyjęte za prawdziwe twierdzenia pozwu, bez potrzeby prowadzenia postępowania dowodowego.

Złożony natomiast przez powoda załącznik mający być listą nabywanych wierzytelności (k. 86-93) jest tak mało czytelny, że nie pozwala on na ustalenie, czy wymienia on wierzytelność będącą przedmiotem niniejszego procesu.

Tym niemniej, mając na uwadze treść art. 339 § 2 k.p.c. i przyjmując za prawdziwe twierdzenia powoda co do istnienia umowy pożyczki i jej warunków oraz istnienia umowy przelewu wierzytelności, powództwo należało co do zasady uwzględnić.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. oraz przedmiotową umową pożyczki pozwana jest bowiem zobowiązana do zwrotu pożyczonej kwoty 600 zł oraz do zapłaty prowizji w kwocie 69,80 zł (§ 7 umowy pożyczki).

Na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c. pozwana jest zobowiązana do zapłaty skapitalizowanych odsetek maksymalnych za opóźnienie w zwrocie pożyczonej kwoty (świadczenia pieniężnego) za okres od dnia 3 maja 2013 roku do dnia 14 listopada 2014 roku (tj. od dnia następnego po terminie zwrotu pożyczki), tj. w wysokości określonej w § 10 umowy pożyczki.

Od zasądzonych świadczeń pieniężnych na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c. powodowi należą się też odsetki ustawowe za opóźnienie, przy czym należy zwrócić uwagę, że umowa pożyczki dawała powodowi podstawę do żądania od należności głównej odsetek za opóźnienie w wysokości maksymalnej, jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, aby powód dochodził dalszych odsetek w niższej wysokości (ustawowych).

Powód nabył tę wierzytelność wraz z należnościami ubocznymi w myśl art. 509 § 1 i § 2 k.c.

Sąd Okręgowy tylko częściowo uwzględnił natomiast żądanie powoda zapłaty opłat windykacyjnych w kwocie 135 zł, a mianowicie do kwoty 30 zł. Wprawdzie wysokość żądanych przez powoda opłat windykacyjnych odpowiada stawkom przewidzianym w § 10 umowy pożyczki (35 zł za pierwsze wezwanie do zapłaty drogą pocztową, 45 zł za drugie wezwanie do zapłaty drogą pocztową, 55 zł za trzecie wezwanie do zapłaty drogą pocztową), jednakże postanowienie to Sąd Odwoławczy uznał częściowo za niedozwolone postanowienie umowy pożyczki zawartej z pozwaną – konsumentem (art. 385 ¹ § 1 k.c.). Takie opłaty nie są głównym świadczeniem strony w umowie pożyczki, nie zostało wykazane, aby uzgodniono ich wysokość indywidualnie (pochodzą z blankietu umowy sporządzonego przez pożyczkodawcę – przedsiębiorcę trudniącego się taką działalnością gospodarczą) i rażąco naruszają one interesy konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, nakładając na niego obowiązek poniesienia opłat niewspółmiernych do kosztu czynności windykacyjnych (wezwań do zapłaty), które stają się wręcz dodatkową sankcją (substytutem niedopuszczalnej kary umownej) w związku z niespełnieniem świadczenia pieniężnego w terminie określonym w umowie.

W ocenie Sądu Odwoławczego bezskuteczność tego postanowienia umownego dotyczy wysokości tych opłat ponad kwotę odpowiadającą szacunkowym kosztom wykonania tych czynności, które Sąd Okręgowy przyjął na poziomie 10 zł za każde z wezwań wystosowanych do pożyczkobiorcy. Kwota 10 zł powinna pokryć koszty związane ze sporządzeniem takiego wezwania i jego doręczeniem.

Ostatecznie powództwo zostało uwzględnione w 88,96 %, a zatem pozwana na podstawie art. 100 k.p.c. powinna zwrócić powodowi taką część poniesionych przez niego kosztów procesu w łącznej kwocie 227 zł, na które złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 30 zł, wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika powoda – adwokata w stawce minimalnej 180 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Wobec częściowego uwzględnienia apelacji, na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda zwrot 88,96 % poniesionych przez powoda kosztów postępowania odwoławczego, na które złożyły się opłata od apelacji w kwocie 30 zł i wynagrodzenie pełnomocnika powoda– adwokata w stawce minimalnej 90 zł.

Pozwana nie brała czynnego udziału w postępowaniu i nie wykazała poniesienia przez siebie jakichkolwiek kosztów postępowania.

Z tych względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.