Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Witold Kozłowski
Protokolant:	st. sekr. sądowy Ewa Polewka

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 r. w Opolu

sprawy A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ustawodawstwa właściwego

na skutek odwołania wnioskodawcy

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 29 września 2015 roku

nr (...)

I. Oddala odwołanie.

II. Zasądza od wnioskodawcy A. C. na rzecz strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę 2.400 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na oryginale właściwy podpis

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. C. odwołał się od decyzji ZUS O. w O. z dnia nr (...)-22/15 z 29.09.2015 r., którą organ rentowy stwierdził, że wnioskodawca
w zakresie ubezpieczeń społecznych podlega ustawodawstwu polskiemu począwszy od
01.01.2015 r. Zaskarżonej decyzji zarzucał: I. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1) art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 poprzez jego błędną wykładnię, tj. przyjęcie wbrew literalnemu brzmieniu ww. przepisu, że nie ma on zastosowania w sytuacji jednoczesnego wykonywania pracy najemnej i pracy na własny rachunek w różnych państwach członkowskich, co ostatecznie skutkowało jego niezastosowaniem; 2) art. 14 ust. 5b Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 poprzez jego błędną wykładnię tj. zdefiniowanie pracy marginalnej jako pracy wykonywanej przez 10 h miesięcznie za wynagrodzeniem 40 euro, podczas gdy w przepisach nie występuje definicja pracy marginalnej; a także II. naruszenie przepisów prawa procesowego tj.: 1) art. 3 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego T Rady (WE)
nr (...) poprzez przeniesienie na wnioskodawcę obowiązku gromadzenia
i przedstawiania wszelkich, a nie niezbędnych informacji, w szczególności poprzez zobowiązanie powoda do składania dowodów na okoliczność ustalenia marginalności lub braku marginalności zatrudnienia; 2) art. 3 ust. 4 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) Nr 987/2009 oraz art. 61 § 4 k.p.a. poprzez zaniechanie zawiadomienia spółki (...) s.r.o. będącego pracodawcą wnioskodawcy o toczącym się postępowaniu, podczas gdy niniejsze postępowanie bezpośrednio dotyczy nie tylko pracownika, ale i pracodawcy, który odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne za pracownika i który jest bezpośrednio zainteresowany wynikiem postępowania; 3) art. 77 § 1 k.p.a. poprzez rozpatrzenie materiału dowodowego w sposób niepełny i dowolny tzn. w szczególności poprzez wywiedzenie z pisma słowackiego organu, że zatrudnienie powoda na Słowacji
ma charakter marginalny, podczas gdy nie można tego uznać za fakt, a za opinię, a polski organ rentowy powinien we własnym zakresie dokonać analizy kwestii marginalności.

Z uwagi na powyższe wnosił o: 1) zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
do przedłożenia akt sprawy postępowania przed organem i dopuszczenie dowodu z ich treści na okoliczność zasadności ustalenia ustawodawstwa słowackiego dla powoda; 2) zmianę zaskarżonej decyzji oraz orzeczenie co do istoty sprawy poprzez ustalenie w stosunku
do wnioskodawcy w zakresie ubezpieczeń społecznych słowackiego ustawodawstwa właściwego w okresie od 01.01.2015 r.; 3) z ostrożności procesowej o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu;
4) o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania sądowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wnioskodawca podnosił, że nie zgadza się z w.w. decyzją, bowiem jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w Polsce oraz będąca pracownikiem najemnym na terenie Słowacji, na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego powinien podlegać ustawodawstwu słowackiemu.

Zdaniem wnioskodawcy jego sytuacja bezsprzecznie realizuje znamiona określone w art. 13 ust. 3 cyt. Rozporządzenia Podstawowego. Przepis ten wymienia dwa warunki, od których uzależnione jest przyporządkowanie osoby do ubezpieczenia społecznego określonego państwa członkowskiego, tj. po pierwsze warunek prowadzenia działalności na własny rachunek na terenie jednego z państw członkowskich i po drugie warunek wykonywania pracy najemnej na terenie innego państwa członkowskiego. Obydwa warunki spełnione zostały przez wnioskodawcę. Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych bezkrytycznie
i bezrefleksyjnie przyjął poczynione przez słowacką instytucję ubezpieczeniową ustalenie,
iż wykonywana przez ubezpieczonego na Słowacji praca ma charakter marginalny
w rozumieniu art. 14 ust. 5b Rozporządzenia Wykonawczego. Organ przywołał jedynie treść „Praktycznego poradnika dotyczącego ustawodawstwa mającego zastosowanie w Unii Europejskiej (EU), Europejskim Obszarze Gospodarczym ( (...))”, jednak ww. „instrukcja” sporządzona przez Komisję Administracyjną ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego nie ma żadnej doniosłości prawnej, nie jest aktem normatywnym.
Organ rentowy, w ślad za S. P., zupełnie dowolnie przyjął, że praca wykonywana przez 10 godzin miesięcznie za wynagrodzeniem w wysokości 40 euro stanowi pracę marginalną. ZUS nie wskazał jednak granicy, od której - wg organu - marginalność ta się zaczyna. Według wnioskodawcy praca powoda na terenie Słowacji nie powinna być kwalifikowana jako praca o charakterze marginalnym. Jeżeli w Polsce przeciętnie miesięcznie pracuje się 160 godzin, a powód na terenie Słowacji pracuje 10 godzin miesięcznie, to stanowi to 6,25 % regularnego czasu pracy. Skoro „Praktyczny przewodnik...” mówi o tym, że praca marginalna to praca, która zajmuje mniej niż 5% regularnego czasu pracy, to praca powoda nie kwalifikuje się jako marginalna. Ponadto zdaniem wnioskodawcy organ rentowy naruszył art. 3 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 poprzez przeniesienie na powoda obowiązku gromadzenia i przedstawiania wszelkich, a nie niezbędnych informacji, w szczególności poprzez zobowiązanie powoda do składania dowodów świadczących o wykonywaniu pracy o charakterze niemarginalnym na terenie Słowacji, podczas gdy to organ rentowy chcąc wykazać marginalność zobowiązany był tę okoliczność udowodnić.

Pozwany ZUS O. w O. wnosił o oddalenie odwołania podnosząc, że zaskarżona decyzja została wydana została zgodnie z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt2 , art. 83 ust.
l ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zgodnie z art. 11-16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r.
w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz z art. 14 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w brzmieniu zmienionym Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE) nr 465/2012 z dnia 22.05.2012r. W uzasadnieniu organ rentowy wskazywał, że co do zasady , zgodnie z przepisem art.13 ust.3 Rozporządzenia nr 883/2004 osoba , która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek
w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa , w którym wykonuje pracę najemną lub jeżeli wykonuje taką pracę dwóch lub kilku Państwach Członkowskich ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami art.13 ust. 1. Jednocześnie należy mieć na uwadze , obowiązujący od 28.06.2012r. przepis art.14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 , który stanowi, iż praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwo na mocy art.13 rozporządzenia podstawowego. Pojęcie pracy marginalnej zostało zdefiniowane w Praktycznym poradniku „Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej, Europejskim Obszarze Gospodarczym i Szwajcarii”. Według zawartej tam definicji - praca o charakterze marginalnym , to praca która jest stała, ale ma niewielkie znaczenie ekonomiczne pod względem czasu oraz zysku ekonomicznego. Przyjmuje się , że praca spełnia przesłanki pracy marginalnej, gdy zajmuje mniej niż 5% regularnego czasu pracy pracownika i /lub/jest przynoszącą mniej niż 5% całkowitego wynagrodzenia. Rozpatrując złożony wniosek , ZUS wezwał powoda na podstawie art. 3 ust.2 Rozporządzenia nr 987 /2009 do przedłożenia dokumentów określonych w piśmie z dnia 05.03.2015r. W odpowiedzi powód przedłożył pismo z dnia 17.03.2015r. , w którym poinformował o wynagrodzeniu z tytułu umowy
o pracę na Słowacji- 40 Euro miesięcznie , a praca polega na promowaniu produktów i usług świadczonych przez Spółkę (...) s.r.o. , dystrybucji ulotek oraz materiałów promocyjnych. W załączeniu powód przesłał kopie umowy o pracę oraz kopie przelewu wynagrodzenia za pracę za miesiąc 01/2015r. w kwocie 145,16 zł. Powód jednak nie ujawnił osiąganych przychodów z działalności gospodarczej i poświęconego czasu pracy oraz nie ujawnił czasu pracy na Słowacji. Oddział ZUS w dniach 11.03.2015r. i 14 .05.2015r. nawiązał współpracę w drodze korespondencji do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej
w sprawie zajęcia stanowiska co do faktycznego świadczenia pracy A. C. na terenie Słowacji. Wskazane pisma zostały doręczone w dniu 16.03.2015r. oraz w dniu 18.05.2015r. W odpowiedzi , pismem z dnia 30.04.2015r. (...) w B. poinformowała o przeprowadzonej kontroli w firmie (...) s.r.o. , w wyniku której ustaliła , że wprawdzie pracownicy tej firmy świadczą pracę na terenie Słowacji, ale jest ona wykonywana tylko przez 10 godzin miesięcznie za wynagrodzeniem 40 Euro miesięcznie,
co zdaniem S. P. wskazuje , iż jest to praca o charakterze marginalnym. Słowacka instytucja potwierdziła zgłoszenie A. C. do słowackiego ubezpieczenia społecznego od 1.01.2015r. Zatem w świetle regulacji art.14 ust. 5b Rozporządzenia
nr (...) zatrudnienie wnioskodawcy na terenie Słowacji nie może być uwzględnione dla celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa, co skutkuje tym, iż przepisy art. 13 ust.3 Rozporządzenia nr 883/2004 nie mają do niego zastosowania. O swoim tymczasowym ustaleniu ustawodawstwa polskiego jako właściwego od 01.01.2015r. dla A. C. organ rentowy poinformował S. P. pismem z dnia 26.06.2015r.
nr (...) - (...)-2, doręczonym w dniu 30.06.2015r. - do takiego ustalenia instytucja słowacka nie wniosła zastrzeżeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Wnioskodawca A. C. począwszy od 01.10.2008r.prowadzi na własny rachunek pozarolniczą działalność na terenie Polski w zakresie sprzedaży towarów różnego rodzaju.

Zgłoszenia z tego tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dokonał w dniu 01.10.2008r.

Dowód:

odpis (...) k. 1 akt ubezpieczeniowych

zgłoszenie do ubezpieczeń osoby fizycznej,

W dniu 01.01.2015r. wnioskodawca zawarł umowę o pracę ze słowackim pracodawcą, firmą (...).R.O. z siedzibą w C. (...), P. (...), Słowacja.

W umowie tej strony ustaliły, że będzie wykonywał pracę promotora usług
i produktów świadczonych przez pracodawcę albo klientów pracodawcy na terenie Republiki Słowackiej (pkt. 2.1 i 3.1.), w wymiarze 10 godzin miesięcznie (pkt. 7.1.), za którą otrzymywać będzie wynagrodzenie w wysokości 40 EURO (pkt 5.1.). Umowa ta została zawarta na czas nieokreślony, z trzymiesięcznym okresem próbnym (pkt 4.3).

Z tytułu tej umowy wnioskodawca został zgłoszony do słowackiego systemu ubezpieczenia społecznego przez pracodawcę. Umowa nie przewidywała zwrotu kosztów dojazdu wnioskodawcy z miejsca zamieszkania do miejsca pracy.

Dowód:

umowa o pracę z dnia 01.01.2015r. – k. 13-2 akt ubezpieczeniowych

R. list FO z dnia 30.12.2014r. – k. 14 akt ubezpieczeniowych

W dniu 19.02.2015r. z A. C. złożył do ZUS Oddział (...) wniosek o ustalenie właściwego ustawodawstwa w związku z wykonywaniem działalności na własny rachunek w Polsce i podjęciem pracy najemnej w Słowacji. W powyższym wniosku wskazał jako właściwe ustawodawstwo słowackie, na podstawie art. 13. ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, tj. ustawodawstwo państwa, na którego terytorium wnioskodawca wykonuje prace najemną. Do wniosku o ustalenie załączył powyższą umowę o pracę ze słowackim pracodawcą oraz w.w. dokument dokonania zgłoszenia do słowackiego ubezpieczenia społecznego.

Dowód:

wniosek z dnia 19.02.2015r. z załącznikami – k. 17-2 akt ubezpieczeniowych

ZUS O. w O. pismem z dnia 05.03.2015r. wezwał wnioskodawcę o przedłożenie dokumentów świadczących o faktycznym wykonywaniu pracy na terenie Słowacji
i przebywaniu na terenie tamtejszego państwa.

Jednocześnie 10.03.2015r. ZUS O. w O. zwrócił się do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej – S. P. B. o informacje dotyczące faktycznego wykonywania pracy przez wnioskodawcę oraz pomocy w określeniu czy praca ta nie miała charakteru pracy marginalnej. Powyższy wniosek ZUS ponowił 13.05.2015r.

W piśmie z dnia 30.04.2015r. słowacka instytucja ubezpieczeniowa wskazała,
że z kontroli przeprowadzonej w firmie (...).R.O. z siedzibą w C. wynika,
że wnioskodawca wykonywał pracę w wymiarze 10 godzin miesięcznie i z tego tytułu uzyskiwał wynagrodzenie w wysokości 40 euro, co zdaniem słowackiej instytucji ubezpieczeniowej wskazuje, że praca ta nosi cechy pacy marginalnej, ale ostateczna opinia na temat tego należy do państwa członkowskiego miejsca zamieszkania.

W dniu 26.06.2015r. ZUS O. w O. wydał decyzję tymczasową, w której określił (tymczasowo), że właściwym ustawodawstwem dla wnioskodawcy od 01.01.2015r. jest ustawodawstwo polskie z uwagi na to, że prowadzi w Polsce działalność na własny rachunek, a praca najemna wnioskodawcy wykonywana od 01.01.2015r. w Słowacji ma charakter marginalny.

Decyzja ta została doręczona do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej w dniu 22.10.2015r. Instytucja ta nie zgłosiła sprzeciwu do powyższej decyzji tymczasowej.

Dowód:

pismo z dnia 05.03.2015r. – k. 17 akt ubezpieczeniowych

pismo z dnia 10.03.2015r. – k. 19 akt ubezpieczeniowych

pismo z dnia 13.05.2015r. – k. 21 akt ubezpieczeniowych

pismo z dnia 30.04.2015r. z tłumaczeniem – k. 36, 37 akt ubezpieczeniowych

decyzja tymczasowa z dnia 26.06.2015r. – k. 40 akt ubezpieczeniowych

dowód doręczenia z dnia 22.10.2015r. – k. 43 akt ubezpieczeniowych

Decyzją z dnia z 29.09.2015r. nr (...) ZUS O. w O. stwierdził,
że ustawodawstwem właściwym dla A. colewy w zakresie ubezpieczeń społecznych jest ustawodawstwo polskie w związku z zatrudnieniem w przedsiębiorstwie mającym siedzibę na terenie Słowacji, firmie (...).R.O. z siedzibą w C. (...), P. (...)począwszy od 01.01.2015 r. i prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce.

Dowód:

decyzja ZUS z dnia 29.09.2015r. – k. 47-45 akt ubezpieczeniowych

Wnioskodawca w dniu 19.02.2015r.otrzymał od w.w. pracodawcy słowackiego wynagrodzenie za miesiąc styczeń 2015r. w kwocie 145,16 zł. Podobne wynagrodzenie otrzymał za następne miesiące pracy.

Dowód:

potwierdzenie transakcji bankowej z dnia 19.02.2015r. – fakty bezsporne

Wnioskodawca na żądanie Sądu i ZUS nie przedstawił dokumentów obrazujących osiągane dochody i przychody z działalności gospodarczej w roku 2014 i 2015.

Dowód: wezwanie k. 14

W roku 2015r. kwota równa 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek wynosiła 2375,40 zł, tj. 60% z 3959 zł, zgodnie z obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 listopada 2014 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2015 r. oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M. P. z 2014 r. poz. 1137).

Minimalna składka przy prowadzeniu działalności gospodarczej w roku 2015 wynosiła 11384zł.

Dowód: wyliczenie ZUS k. 12

Sąd zważył co następuje

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zaopatrzenia społecznego (Dz. U. UE.L.2004, nr 166, poz. l) osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę
w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie
z przepisami ust. 1.

Natomiast art. 14 ust. 5b Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 (Dz. Urz. UE nr L.09.284/1 ze zmianami) dodany z dniem 28.06.2012r. stanowi, że praca
o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 powołanego Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. osoby, do których ma zastosowanie rozporządzenie podstawowe, zobowiązane są do przekazania instytucji właściwej informacji, dokumentów lub dowodów potwierdzających niezbędnych dla ustalenia ich sytuacji lub sytuacji ich rodzin, do ustalenia lub utrzymania ich praw i obowiązków oraz do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa oraz wynikających z niego obowiązków tych osób.

Przepis art. 16 ust. powołanego Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. stanowi zaś:

1. Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego,
w którym ma miejsce zamieszkania.

2. Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

3. Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane
w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii.

4. W przypadku gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz, ustawodawstwo mające zastosowanie
do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia, z uwzględnieniem
art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów art. 14 rozporządzenia wykonawczego. W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia zgodnie z warunkami ustalonymi powyżej, a zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego.

5. Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo zostało tymczasowo lub ostatecznie określone jako mające zastosowanie, niezwłocznie informuje
o tym zainteresowanego.

6. Jeżeli zainteresowany nie dostarczy informacji, o których mowa w ust. 1, niniejszy artykuł stosuje się z inicjatywy instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, gdy tylko instytucja ta zapozna się z sytuacją tej osoby, na przykład za pośrednictwem innej instytucji zainteresowanej.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zupełnie chybiony jest zarzut niewłaściwego zastosowania art. 14 ust. 5b cyt. Rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. nieuprawniony jest bowiem argument, że przytoczony artykuł odnosi się wyłącznie do stosowania art. 13 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004. Przepis ten wyraźnie stanowi, że praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa
na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego – dotyczy więc całego przepisu art. 13 powołanego rozporządzenia, w tym także cyt. wyżej art. 13 ust .3 mającego zastosowanie do wnioskodawcy, a nie jak błędnie wywodzi wnioskodawca tylko do art. 13 ust. 1 – co jest oczywiste z punktu widzenia techniki legislacyjnej i wynika z samej treści tego przepisu, bez potrzeby dokonywania innej wykładni. Wyjątek od zasady ogólnej zasady podlegania ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ubezpieczony wykonuje pracę najemną wprowadzony tym przepisem dotyczy więc niewątpliwie także art. 13 ust. 3 Rozporządzenia nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zaopatrzenia.

Niezasadny jest też zarzut niewłaściwego zastosowania art. 3 ust. 2 Rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 (jak wywodził wnioskodawca) w związku z przyjęciem,
iż to wnioskodawca był zobowiązany oprócz informacji i załączonej do niej umowy o pracę, przedstawić także dokumenty i dowody świadczące o przebywaniu i wykonywaniu pracy na terenie Słowacji.

Z treści art. 3 ust. 2 cyt. Rozporządzenia wykonawczego wynika obowiązek informacyjny odnośnie dowodów niezbędnych do określenia ustawodawstwa właściwego mającego zastosowanie oraz wynikających z niego obowiązków tych osób. Z treści cyt. wyżej art. 14 ust. 5b Rozporządzenia wykonawczego od dnia 28.06.2012r., a zatem w całym okresie spornej umowy o pracę wynika zaś jednoznacznie, że niezbędne dla określenia ustawodawstwa właściwego jest ustalenie nie tylko samego fakty zawarcia umowy
o pracę, ale też czasu pracy i wynagrodzenia za pracę. Skoro przepis ten stanowi, że praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego”, a 16 ust. 2 cyt. rozporządzenia wykonawczego stanowi, że wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie
do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego, to „wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania”, która te przepisy stosuje – czyli w tym wypadku polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych musi posiadać stosowne informacje odnośnie ich stosowania,
w szczególności więc także informacje o czasie pracy i wysokości wynagrodzenia za pracę wynikające z art. 14 ust. 5b rozporządzenia wykonawczego, a więc musi posiadać informacje pozwalające stwierdzić, czy dana umowa o pracę najemną wykonywana przez zainteresowanego nie ma charakteru marginalnego. Nie można więc przyjmować,
że obowiązek ubezpieczonego w tej sytuacji dotyczy tylko przesłania informacji o podjęciu zatrudnienia w innym państwie członkowskim i załączenia stosownej umowy o pracę.
W toku postępowania wyjaśniającego w tym zakresie ZUS O. w O. pismem z dnia 27.08.2012r. zwrócił się do wnioskodawcy o przedłożenie odpowiednich dowodów, czego wnioskodawca nie wykonał. Również na wezwanie Sądu nie przedłożył dokumentów obrazujących wysokość przychodów z działalności gospodarczej.

Organ rentowy przeprowadził określoną art. 16 ust. 4 Rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 przepisem procedurę konsultacji, tj. zwrócił się do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej o informacje dotyczące faktycznego wykonywania pracy przez wnioskodawcę oraz pomocy w określeniu czy praca ta nie miała charakteru pracy marginalnej. W piśmie z dnia 30.04.2015r. słowacka instytucja ubezpieczeniowa wskazała,
że z kontroli przeprowadzonej w firmie (...).R.O. z siedzibą w C. wynika,
że wnioskodawca wykonywał pracę w wymiarze 10 godzin miesięcznie i z tego tytułu uzyskiwał wynagrodzenie w wysokości 40 euro, co zdaniem słowackiej instytucji ubezpieczeniowej wskazuje, że praca ta nosi cechy pacy marginalnej, ale ostateczna opinia na temat tego należy do państwa członkowskiego miejsca zamieszkania.

Należy zaznaczyć, że ZUS nie kwestionował też przedstawionych przez niego dowodów odnośnie podjęcia zatrudnienia w ramach umowy o pracę ze słowackim pracodawcą i w konsekwencji nie zarzucał wskazanej umowie pozorności ani fikcyjności oświadczeń woli złożonych przez strony. Tą okoliczność Sąd przyjął więc
w niniejszej sprawie za bezsporną, nie weryfikując rzeczywistego wykonywania przez wnioskodawcę przedmiotowej umowy.

Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miało więc tylko ustalenie, czy najemna praca wnioskodawcy świadczona przez niego na terenie Słowacji miała charakter pracy marginalnej.

Brak jest co prawda definicji legalnej „pracy marginalnej” w rozumieniu przepisu art. 14 ust. 5b Rozporządzenia wykonawczego bo przepis ten, ani żaden inny przepis powołanego rozporządzenia takiej definicji nie zawiera. W tym zakresie ma jednak znaczenie w procesie wykładni stanowisko Komisji Europejskiej z daty wejścia w życie tego przepisu, które jest wskazane w „Praktycznym poradniku: Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej (UE)” z listopada 2012, nr 27/45.

Wskazano w nim, że Praca o charakterze marginalnym to praca, która jest stała, ale ma niewielkie znaczenie pod względem czasu i zysku ekonomicznego. (Według Komisji) Zaleca się jako wskazówkę uznanie za pracę o charakterze marginalnym działalności, która zajmuje mniej niż 5 proc. regularnego czasu pracy lub stanowi mniej niż 5 proc. całkowitego wynagrodzenia pracownika. Wskazano też wyraźnie, że jeżeli praca
o charakterze marginalnym jest podstawą włączenia do systemu zabezpieczenia społecznego, składki powinny być opłacane we właściwym państwie członkowskim od całości dochodu ze wszystkich rodzajów pracy. Pozwala to uniknąć niewłaściwego stosowania przepisów na przykład w sytuacji, gdy dana osoba jest zobowiązywana do pracy przez bardzo krótki okres w innym państwie członkowskim w celu obejścia mających zastosowanie przepisów „pierwszego” państwa członkowskiego. W takich przypadkach praca o charakterze marginalnym nie jest brana pod uwagę przy określaniu mającego zastosowanie ustawodawstwa. Powyższe zalecenie nie ma waloru prawa stanowionego UE, ale z drugiej strony należy zauważyć, że zgodnie z art. 6 cyt. rozporządzenia wykonawczego jest to zalecenie organu rozpatrującego spory Państw Członkowskich odnośnie ustawodawstwa właściwego z zakresu ubezpieczeń społecznych w sprawach indywidualnych, ma więc niewątpliwie walor interpretacyjny. W związku z brakiem definicji legalnej decyzja uznać też należało, że w tym zakresie ostateczna ocena została pozostawiona dyskrecjonalnej władzy sędziowskiej w danym kraju członkowskim, tj. uznaniu Sądu ubezpieczeń.

Należy wskazać, że wnioskodawca nie ujawnił przed organem rentowym ani przed Sądem w postępowaniu odwoławczym wysokości przychodów z prowadzonej działalności w roku 2015r. w szczególności nie załączył deklaracji PIT za 2015r. z zadeklarowanym przychodem z pozarolniczej działalności. W związku z tym dla celów porównawczych Sąd przyjął w niniejszej sprawie kwotę równą 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek w 2015r., która wynosiła 2375,40 zł, tj. 60% z 3959 zł - zgodnie z obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 listopada 2014 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2015 r. oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M. P. z 2014 r. poz. 1137), jest to bowiem kwota najniższej możliwej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność w 2015r.

Stosunek przychodu z umowy o pracę (145,16 zł) do przyjętego hipotetycznego przychodu z działalności (2375,40 zł) wynosi więc 6,11 % - co w ocenie Sądu uznać należało za pracę marginalną w powyższym rozumieniu zwłaszcza wobec kosztów uzyskania takiego wynagrodzenia.

Również określony przez strony wymiar czasu pracy na Słowacji w wysokości 10 godzin miesięcznie stanowi mniej niż 6% miesięcznego ustawowego czasu pracy na terenie Polski, tj. przeciętnie 168 godzin, a niej jak wskazywał wnioskodawca 160 (liczba godzin pracy w poszczególnych miesiącach roku 2015r. jest następujące: styczeń 160, luty 160, marzec 176, kwiecień 168, maj 160, czerwiec 168, lipiec 184, sierpień 160, wrzesień 176, październik 176, listopad 160, grudzień 168, łącznie w roku 2015 2016 godzin, co daje średniorocznie 168 godzin w miesiącu).

W przekonaniu Sądu marginalny charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę na terenie Słowacji jest oczywisty. Podkreślić należy, iż koszty dojazdu wnioskodawcy
z miejsca zamieszkania w C. do siedziby pracodawcy (C.) na odległość około 414 k, (207 km w jedną stronę) pochłaniał większą kwotę niż wnioskodawca uzyskał od pracodawcy Słowackiego za styczeń 2015r. tj. licząc po najbardziej ekonomicznej stawce litrażowej w kwocie 0,50 zł za przejechany kilometr wnioskodawca za koszt paliwa na podróż do pracodawcy co najmniej raz w miesiącu zapłacić musiał przynajmniej 207 zł (414 km
x 0,50 zł za kilometr), zaś pracodawca wypłacił mu za styczeń 2015r. kwotę 145,16 zł. Zawarta umowa o pracę nie przewidywała zwrotu wnioskodawcy kosztów dojazdu na Słowację i twierdzenia wnioskodawcy w tym zakresie są niewiarygodne.

Taka sytuacja w ocenie Sądu świadczy, iż wnioskodawca zawarł umowę o pracę ze słowackim pracodawcą jedynie dla uzyskania korzystnych warunków opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w tym zwolnienia z obowiązku opłacania składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, na terenie Polski. Taka praktyka nie może zasługiwać na akceptację w świetle unormowań wskazanych w przepisach rozporządzeń Parlamentu Europejskiego nr 883/2004 i 987/2009.

W związku z tym praca ta nie jest brana pod uwagę w przypadku wnioskodawcy
(tak jakby w ogóle nie była wykonywana) dla celów ustalania ustawodawstwa właściwego,
a w konsekwencji wchodzi w jego przypadku w zastosowanie przepis art. 13 ust. 2a powołanego Rozporządzenia nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego na mocy którego wnioskodawca podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania i wykonuje pracę na własny rachunek (tj. prowadzi pozarolniczą działalność wedle polskiej nomenklatur),
czyli ustawodawstwu polskiemu.

Zauważyć należy też, iż słowacka Instytucja nie sprzeciwiła się tymczasowemu ustaleniu ustawodawstwa polskiego w zakreślonym terminie mimo otrzymania stosownej decyzji, nie zajęła też odmiennego stanowiska. W takiej sytuacji stanowisko słowackiej instytucji jest wiążące dla organu rentowego. Skoro instytucje dwóch państw uzgodniły zastosowanie ustawodawstwa polskiego, to Sąd powszechny takim uzgodnieniem jest w zasadzie związany, zwłaszcza iż marginalność pracy wykonywanej na Słowacji została przez organ rentowy w postępowaniu sądowym wykazana, a w ocenie Sądu praca na Słowacji z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego, wiedzy powszechnej była dla wnioskodawcy ekonomicznie nieopłacalna i nie miała znaczenia dla jego dochodów.

Podobne stanowisko wyraził również Sąd Apelacyjny w kilku wyrokach wydanych w roku 2015 (np. w sprawie IIIAUa 39/15 oraz w sprawie IIIAUa311/15 dot. wniosku M. P.)

Wbrew zarzutowi wnioskodawca nie podlega więc „w tym samym czasie ustawodawstwu dwóch różnych państw członkowskich”, albowiem Słowacki organ rentowy w postępowaniu konsultacyjnym z ZUS wyraźnie przyznał, że praca wykonywana przez niego w Słowacji jest pracą marginalną w rozumieniu cyt. przepisów, zaś samemu wnioskodawcy nigdy nie wydał zaświadczenia na druku A1 o podleganiu słowackiemu systemowi ubezpieczeń w związku z pracą najemną na terenie tego kraju. Przedłożony R. list FO z 30.12.2014r. jest zaś jedynie potwierdzeniem zgłoszenia do ubezpieczeń, a nie potwierdzeniem podlegania ubezpieczeniu słowackiemu.

W tym zakresie słowacki organ ubezpieczeniowy nie wydał stosownego dokumentu w rozumieniu art. 5 rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 i nie potwierdził wnioskodawcy podleganie słowackiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawca do chwili wyrokowania nie wystąpił nawet z wnioskiem o uzyskanie stosownego zaświadczenia lub decyzji.

Wnioskodawca więc, jak prawidłowo ustalił ZUS od 01.05.2015r. podlega nadal polskiemu ustawodawstwu ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji nie doszło do zarzucanego przez wnioskodawcę naruszenia art. 11 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 tj. zasady stosowania ustawodawstwa tylko jednego Państwa Członkowskiego).

Zarzuty zawarte w odwołaniu nie zostały w żaden sposób potwierdzone, a w ocenie Sądu tryb ustalania ustawodawstwa właściwego został zachowany. Strona pozwana nie kwestionowała ważności umowy o pracę zawartej na Słowacji i faktu jej wykonywania.

Stan faktyczny w sprawie był bezsporny i wynikał ze wskazanych dokumentów opisanych w stanie faktycznym w tym umowy o pracę.

Wysokość wynagrodzenia wynikała z umowy o pracę i dowodu wypłaty ze stycznia 2015r., a wysokość dochodów z działalności gospodarczej Sąd przyjął na kwotę minimalnego przychodu stosowanego do ustalenia składek bowiem wnioskodawca odmówił przedłożenia dokumentów księgowych.

Mając powyższe na uwadze Sąd na zasadzie cyt. przepisów oraz art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł jak na wstępie.

Wydając wyrok Sąd brał pod uwagę również wykładnię wskazanych przepisów dokonaną przez prof. dr. hab. Krzysztofa Ślebzak w opracowaniu opublikowanym w PZiS nr 7 z 2014r. str. 2-7.

Orzeczenie o kosztach uzasadniają przepisy art. 98, 99 i 108 § 2 k.p.c oraz §20 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2013.poz 490) w szczególności sprawa dotyczy podleganiu ubezpieczeniu społecznemu w Polsce z tytułu działalności gospodarczej. Nie jest więc sprawą o świadczenie z ubezpieczenia społecznego i koszty zastępstwa należy liczyć od wysokości należnych składek za okres jednego roku. Minimalna składka na ubezpieczenie emerytalne
i rentowe osoby prowadzącej działalność gospodarczą wynosiła w roku 2015r. 11.384zł co ustala wartość przedmiotu sporu na taką kwotę. W takiej sytuacji zgodnie z §6 powołanego rozporządzenia minimalne koszty zastępstwa procesowego wynoszą kwotę 2.400 zł.

Od 1.01.2016r. obowiązuje w tym zakresie nowe Rozporządzenie z 22.10.2015r. (Dz.U. 2015 poz. 1804) które wprowadza wyższe stawki wynagrodzeń, ale stosuje się je do spraw wszczętych po 1.01.2016r., a odwołanie w niniejszej sprawie wniesiono 9.11.2015r.