Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2016 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. J.

przeciwko (...) sp. z o. o. z siedzibą w C.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda M. J. na rzecz pozwanych (...) sp. z o. o. z siedzibą w C. po 7.542,96 zł ( siedem tysięcy pięćset czterdzieści dwa złotych 96/100 ) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt I C 232/14

UZASADNIENIE

Powód – M. J. wniósł pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C. o zapłatę kwoty 2.000.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Na uzasadnienie wskazał, że w dniu 25 maja 2010 r. pomiędzy M. J., (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w C. zostało zawarte porozumienie poświadczone notarialnie. Zgodnie z pkt 2.3 porozumienia J. J. (obecnie A.) zobowiązała się iż spółka (...) wypłaci M. J. z tytułu dywidendy kwotę 400.000 zł brutto najpóźniej w dniu zawarcia przez M. J. umowy sprzedaży udziałów w spółce (...). W dniu 11 czerwca 2010 r. została zawarta umowa sprzedaży udziałów w ww spółce przez M. J.. W dniu 14 czerwca 2010 r. na koncie M. J. odnotowano wpłatę przez (...) Bagietka części dywidendy opisanej w punkcie 2.3 porozumienia w wysokości 324.000 zł. Wg powoda wywiązał on się w całości ze zobowiązań zawartych w porozumieniu. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w G. w piśmie z dnia 19 lutego 2013 r. skierowanym do przedsiębiorstwa (...) wezwał je do złożenia i zapłaty deklaracji rocznej o zryczałtowanym podatku dochodowym za 2010 i 2011 r. gdyż zgodnie z zapisem w art. 45 ust. 5 pkt 2 dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału w tym także dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji). W tym samym piśmie zaznaczono, iż M. J. podpisał dokument, w którym oświadcza iż jest świadomy swojego obowiązku w zakresie zobowiązania podatkowego z tytułu sprzedaży udziałów. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w G. wskazał, że „oświadczenie M. J. nie ma znaczenia prawnego”. W dniu 15 lipca 2013 r. powód wysłał do pozwanych wezwanie do wypłaty pozostałej kwoty dywidendy 76.000 zł w ciągu 7 dni od daty otrzymania pisma pod rygorem zapłaty kary umownej z punktu 7.4 porozumienia w wysokości 2.000.000. zł. Pozwani do dnia założenia pozwu nie udzielili odpowiedzi na to pismo ani nie wypłacili brakującej części dywidendy.

W sprawie wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. wnieśli o oddalenie powództwa w całości. Podnieśli przy tym, że istotnie strony zawarły w dniu 25 maja 2010 r. porozumienie mocą którego pozwana J. A. zobowiązała się „w rozumieniu art. 391 kc, iż spółka (...) wypłaci M. J. z tytułu dywidendy kwotę 400.000 zł brutto, najpóźniej w dniu zawarcia przez M. J. umowy sprzedaży udziałów w spółce (...)”. Zdaniem pozwanych prezentowane przez powoda stanowisko w kwestii niewywiązania się przez pozwane z ww porozumienia nie znajduje uzasadnienia faktycznego i prawnego. Zgodnie bowiem z art. 30 a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od uzyskiwanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52 a z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Zgodnie natomiast z art. 41 ust 4 ww ustawy płatnicy, do których należy pozwana ad. 2, są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych. W tym stanie rzeczy pozwana ad. 2 zobowiązana był mocą przedmiotowego porozumienia do wypłaty na rzecz powoda kwoty dywidendy, która brutto wynosiła 400.000 zł, jednakże z uwagi na ciążący obowiązek podatkowy, zobligowana była odprowadzić od wskazanej kwoty dywidendy, jako płatnik, stosowny podatek w wysokości 76.000 zł, co też uczyniła. Pozwane stanowczo zaprzeczają w tym miejscu twierdzeniom powoda odnośnie braku reakcji na wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania. Obie pozwane w wysłanych do powoda pismach oświadczyły, że nie uznają roszczeń zgłoszonych przez powoda.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 25 maja 2010 r. M. J., J. J. (obecnie A.) oraz (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością w C. zawarły porozumienie w celu ugodowego zakończenia wielu toczących się pomiędzy nimi spraw. W punkcie 2.3 tegoż porozumienia J. J. zobowiązała się w rozumieniu art. 391 kc iż spółka (...) wypłaci M. J. z tytułu dywidendy kwotę 400.000 zł brutto, najpóźniej w dniu zawarcia przez M. J. umowy sprzedaży udziałów w spółce (...).

(bezsporne, nadto dowód: treść porozumienia z dnia 25 maja 2010 r. – k. 9 – 15)

Zgodnie z punktem 7.4 ww porozumienia zawinione niedotrzymanie warunków porozumienia w zakresie zbycia udziałów w spółce (...) przez którąkolwiek ze stron powoduje obowiązek wypłaty kary umownej w wysokości 2.000.000 zł stronie pokrzywdzonej. Roszczenie o wypłatę kary umownej staje się wymagalne po bezskutecznym upływie pisemnie wyznaczonego 7 – dniowego dodatkowego terminu do usunięcia naruszenia.

(bezsporne, nadto dowód: treść porozumienia z dnia 25 maja 2010 r. – k. 9 – 15)

Dnia 15 kwietnia 2011 r. strony porozumienia z dnia 25 maja 2010 r. podpisały oświadczenie, w którym M. J. oświadczył, że kwituje prawidłowe spełnienie przez (...) sp. z o. o. w C. wszelkich obowiązków wynikających z porozumienia z dnia 25 maja 2010 r. oraz dwóch innych umów. W tym samym oświadczeniu (...) sp. z o. o. w C. oświadczyła, że rozliczyła i spłaciła podatek związany z wypłatą M. J. dywidendy.

(bezsporne, nadto dowód: oświadczenie z dnia 15 kwietnia 2011 r. – k. 215)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód oparł swoje żądanie na klauzuli umownej zawartej w Porozumieniu z dnia 25.05.2010 r. zawierającej zastrzeżenie o karze umownej.

W takiej sytuacji wiążące są ustalenia stron co do warunków, terminów i okoliczności, które skutkować będą możliwością żądania zapłaty kary umownej.

Już z samej treści klauzuli umieszczonej w pkt 7.4 Porozumienia wynika, że nie ma ona zastosowania do sytuacji opisanej w pozwie. Karę umowną zastrzeżono bowiem dla zawinionego niedotrzymania warunków porozumienia w zakresie zbycia udziałów w spółce (...) sp. z o. o. Sytuacja opisana w pozwie dotyczy natomiast wypłaty dywidendy. Żaden zapis umowy (Porozumienia) nie rozszerza ustanowionej przez strony kary na niewykonanie innych zobowiązań wynikających z porozumienia.

Okoliczność ta była wystarczająca dla oddalenia powództwa. Bezzasadność żądania wynika jednak także z cytowanych przez powoda zapisów porozumienia i przepisów podatkowych.

Zgodnie z pkt 2.3 porozumienia spółka (...) miała wypłacić powodowi kwotę 400.000 zł brutto z tytułu dywidendy. Zgodnie ze słownikową definicją kwota brutto to kwota wraz z podatkiem. Nie ulega wątpliwości, że osobą zobowiązaną, z której przychodem wiąże się obowiązek podatkowy tj. podatnikiem jest powód, który otrzymał dywidendę. Płatnikiem natomiast tego podatku, czyli podmiotem zobowiązanym do jego odprowadzenia do Urzędu Skarbowego jest spółka, która dywidendę wypłaca. W związku z tym, że podatkiem obciążony jest podatnik, a nie płatnik, to w jego sferze majątkowej powstać musi „uszczuplenie” z tytułu daniny publicznej. W skrócie kwestie te obejmuje określenie „kwota brutto”. Tj z należnej podatnikowi dywidendy w wysokości 400.000 zł powinien on ponieść koszt należnego podatku, który ma obowiązek przekazać właściwym organom skarbowym płatnik czyli spółka.

Bezsporne było pomiędzy stronami, że tak właśnie się stało – od pełnej kwoty należnej dywidendy (400.000 zł) należny był podatek w wysokości 19% tj. 76.000 zł. Ten podatek, obciążający podatnika czyli powoda został pobrany z jego majątku (z pełnej kwoty dywidendy) i uiszczony przez płatnika czyli spółkę. W efekcie powodowi wypłacono 400.000 zł – 76.000 zł = 324.000 zł. Podobny mechanizm obliczania kwoty należnej wypłaty stosowany jest przy wypłacaniu wynagrodzeń pracownikom (pensja brutto tj. z podatkiem i składką ZUS) toteż określenie to jest powszechnie zrozumiałe.

Kolejny argument przemawiający za oddaleniem powództwa to podpisane przez strony oświadczenia z dnia 15 kwietnia 2011 r. W oświadczeniu tym powód pokwitował prawidłowe spełnienie przez pozwanych wszelkich obowiązków wynikających z Porozumienia. Oświadczenie to stanowiło niewątpliwie oświadczenie woli złożone drugiej stronie, toteż odwołanie takiego oświadczenia byłoby skuteczne jedynie w przypadku gdyby doszło do drugiej strony jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej (vide art. 61 § 1 kc). Nie ulega więc wątpliwości, że odwołanie oświadczenia przez powoda, o ile za takie odwołanie uznać pozew, nie było skuteczne. Wykonanie zobowiązania, co wierzyciel – powód potwierdził swoim oświadczeniem, spowodowało, że zobowiązanie wygasło. Nie sposób więc uznać za zasadne żądania powoda oparte na twierdzeniu o niewykonaniu zobowiązania, wyraźnie sprzecznym ze złożonym pokwitowaniem.

Ostatni argument wynika z literalnej treści art. 483 § 1kc, zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Jak wynika z cytowanego przepisu zastrzeżenie kary umownej dotyczyć może jedynie niewykonania świadczenia niepieniężnego, podczas gdy powód domaga się w niniejszym postępowaniu kary za niewypłacenie kwoty pieniężnej. Zgodnie z ustalonym stanowiskiem doktryny postanowienia umowy łączące obowiązek zapłaty kary umownej z brakiem lub nieterminowym spełnieniem świadczenia pieniężnego powinny być traktowane jako poczynione contra legem (art. 58 § 3 k.c.) (S. K., Charakter prawny odsetek za opóźnienie, Pr. Sp. 2003, nr 2, s. 38; wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2005 r., (...), LEX nr 393104; wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., (...), OSP 2009, z. 4, poz. 39). W odniesieniu do świadczeń pieniężnych zastrzeganie kary umownej jest zbędne, gdyż interes wierzyciela zabezpieczają wówczas odsetki. Podobne stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 6 marca 2014 r., (...) wskazując, że kategoryczne brzmienie art. 483 § 1 k.c. nie pozostawia wątpliwości co do tego, że kara umowna może być zastrzeżona wyłącznie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Norma ta ma charakter iuris cogentis, co oznacza, że zastrzeżenie kary umownej w stosunku do zobowiązania pieniężnego jest niedopuszczalne, choćby strony w umowie postanowiły inaczej.

Konkludując – w oparciu o przedstawiony przez strony, bezsporny materiał dowodowy należało stwierdzić, że żądanie powoda o zapłatę kary umownej wynikającej z pktu 7.4 Porozumienia nie zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na powyższe, na podstawie pktu 7.4 Porozumienia z dnia 25.05.2010 r. oraz art. 483 § 1 w zw. z art. 58 § 1 i 3 kc, należało orzec jak w sentencji.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc mając na względzie zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasądzone na rzecz każdego z pozwanych koszty złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika każdego z pozwanych – 7.200 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł, ½ kosztów dojazdu pełnomocnika na rozprawy – 325,96 zł co dało łączną kwotę 7.542,96 zł na rzecz każdego z pozwanych.

Na oryginale właściwy podpis.