Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2015 r. w Kaliszu

odwołania P. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 8 kwietnia 2015 r. Nr (...)

w sprawie P. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08.04.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O.odmówił P. G. przyznania emerytury, gdyż jako osoba urodzona po 31.12.1948r. nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w tych warunkach na dzień 01.01.1999r.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu P. G. domagając się przyznania emerytury z tytułu ponad 15-letniego wykonywania pracy w szczególnych warunkach na stanowisku szlifierza w (...)oraz magazyniera w magazynie (...)w (...)Urzędzie Wojewódzkim.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

P. G. urodził się w dniu (...)

Po ukończeniu nauki w Szkole Podstawowej w dniu 08.09.1969r. zawarł umowę o naukę zawodu z (...) (...)w K.na okres do 30.06.1972r.

Umowa przewidywała czas pracy dla ucznia w wieku do 16 lat po 6 godzin na dobę, a powyżej 16 roku po 8 godzin. Do czasu pracy wliczało się czas dokształcania w szkole zawodowej bez względu na to czy nauka odbywała się w godzinach czy poza godzinami pracy, jednak w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo. Wynagrodzenie podczas nauki zawodu uzależnione było od roku nauki i wynosiło od 150zł w pierwszym roku nauki do 320 zł w drugim, a w trzecim według najniższej kategorii płac z możliwością uzyskania premii.

(dowód- umowa w aktach osobowych (...) w K.)

Po okresie trzyletniej nauki zawodu szlifierza w (...) Szkole (...) odwołujący się od dnia 19.05.1972r. podjął pracę na stanowisku szlifierza i pracował na nim do dnia 23.04.1974r. kiedy to został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Ze służby tej został zwolniony z dniem 18.02.1976r. i do zakładu pracy na takie samo stanowisko pracy jak poprzednio powrócił z dniem 16.03.1976r. i na stanowisku szlifierza pracował do 31.05.1985r.

Z akt osobowych wynika, że stosunek pracy został rozwiązany z inicjatywy pracownika, który nie zaakceptował propozycji zakładu pracy wykonywania zatrudnienia na innym stanowisku pracy.

dowód- akta osobowe z (...) w K.

Odwołujący jako szlifierz metalu w (...) pracował przy obsłudze jednej ze szlifierek przeznaczonych do szlifowania metalowych kół zębatych, walcowych Szlifowanie odbywało się „ na mokro” tj. z zastosowaniem chłodziwa, emulsji zawierającej środki chemiczne, które spływało na styk szlifowanego detalu z tarczą ścierną. Szybkie obroty tarczy przy szlifowaniu wywoływały rozpylanie się mgiełki pyłu powstałej z chłodziwa zmieszanego z drobinami metalu. Praca szlifierza wiązała się ze stałym narażeniem na wdychanie szkodliwego pyłu i była związana z ponadnormatywnym hałasem maszyn pracujących na hali.

Odwołujący się już od 16 roku życia pracował w (...) w K. na hali szlifierni. Pracował poza dniami nauki po 8 godzin dziennie. Po ukończeniu szkoły przyzakładowej do końca zatrudnienia w tym zakładzie, z przerwą jedynie na odbycie zasadniczej służby wojskowej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku szlifierza metalu.

Od dnia 30.08.1985r. P. G. został przyjęty do pracy w Urzędzie Wojewódzkim w K.na stanowisko rzemieślnika specjalisty w Inspektoracie Obrony Cywilnej tego urzędu. (K 1 akt osobowych).

Angaże płacowe na to stanowisko pojawiają się w aktach osobowych do 06.04.1987r.

W piśmie z dnia 04.01.1988r. mowa o zleceniu mu gospodarki magazynowej, po czym angaże płacowe nadal opiewają na stanowisko rzemieślnika specjalisty.

(k 5-10 akt Urzędu Wojewódzkiego).

W angażu płacowym z dnia 16.08.1989r. po raz pierwszy pojawia się określenie stanowiska pracy „konserwator”. Zakres obowiązków z dnia 10.06.1991r. dotyczy stanowiska magazyniera (...). ( K 21 akt osobowych z (...).)

Co najmniej do końca 1998r. odwołujący się pracował jako magazynier tego magazynu.

(dowód-akta osobowe)

W magazynie obrony cywilnej przy Urzędzie Wojewódzkim w K. składowany był sprzęt wojskowy, który mógł być wykorzystywany do celów obrony cywilnej. Były tam głównie maski przeciwgazowe, odzież ochronna, sprzęt dozymetryczny, urządzenia filtro –wentylacyjne. Poszczególne typy asortymentu składowane były w odrębnych pomieszczeniach. W magazynie, w odrębnym pomieszczeniu przechowywany był też w papierowych workach sypki chlor oraz w pojemnikach podchloryn sodu używany do odkażania wody.

Sprzęt podlegał zabiegom konserwacyjnym w określonej procedurze i częstotliwości tak, że przez pierwszy kwartał roku należało poddać konserwacji 25% sprzętu, w ciągu pół roku 50%, w ciągu roku 100%. Każdy przedmiot musiał być odkonserwowany, przeczyszczony i ponownie zakonserwowany. Przy pracach konserwacyjnych używane były środki chemiczne, inchlor, olej, benzyna lakowa, rozpuszczalnik, wojskowa emalia, wazelina, talk, fosol itp.

Sprzęt dozymetryczny konserwowany był inchlorem, środkiem odrdzewiającym.. Praca z przy tym sprzęcie wiązała się nadto z kontaktem z promieniowaniem alfa beta i gamma, z działaniem pól magnetycznych poniżej 0,1 Mmega Hertza.

Każda z masek gazowych była w ciągu roku kalendarzowego konserwowana kilkakrotnie, przy użyciu talku.

Umundurowanie było wietrzone, konserwowane naftaliną,

Odwołujący się jako magazynier miał obowiązek przeprowadzania systematycznych wszystkich zabiegów konserwujących sprzęt, nadto wydawania i przyjmowania na magazyn. Do magazynu, z terenu całego województwa raz w roku zwożony był stary sprzęt podlegający utylizacji. Odwołujący się ten sprzęt rozmontowywał, segregował i palił lub wywoził na złom. W miarę potrzeb wydawał też z magazynu towar potrzebny do prowadzonej aktualnie akcji jak np. powódź.

Nadto co pewien czas miał obowiązek przejrzenia i zakonserwowania regałów w odrębnym pomieszczeniu magazynu, gdzie przechowywany był w papierowych workach chlor używany do odkażania.

Odwołujący się prowadził dziennik konserwacji i dokumentację stanu magazynowego.

Odwołujący się narażony był na działanie środków chemicznych używanych do konserwacji. Pracując na sali konserwacji na poszczególnych stanowiskach wyodrębnionych do poszczególnego rodzaju prac albo miał kontakt z fosolem używanym do odrdzewiania, albo z emalią wojskową do malowania, albo z talkiem, wazeliną czy innymi środkami używanymi w danym przypadku. Podczas konserwowania aparatów dozymetrycznych miał krótkotrwały kontakt z promieniowaniem alfa, beta.

Nie wykonywał stale jednakowych czynności, rodzaj prac zależał od aktualnie wykonywanych czynności konserwacyjnych.

Zdarzało się, że po pracy zgłaszał kolegom ból głowy i złe samopoczucie.

(dowód zeznania świadków C. K. i K. W.. i M. Ż. z rozprawy w dniu 2.09.2015r. k 26,28 oraz odwołującego się K 39,40)

Pełnomocnik odwołującego się wskazywał, że prace w magazynie (...) winny być zakwalifikowane jako wymienione w wykazie prac w szczególnych warunkach w dziale IV Chemia pod pozycja 40 i 39.

Pozycja 39 stanowi: „ oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących, parzących, oraz prace wewnątrz cystern, kotłów zbiorników i aparatów i kanałów technologicznych „.

Z kolei pozycja 40 wymienia: prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych żrących, parzących i wybuchowych”

Sąd zważył co następuje ;

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. Nr 162 poz.1118) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE lub przekazania środków tam zgromadzonych za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Stosownie do treści art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Zgodnie z ust.4 tego przepisu wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługiwało prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zmianami).

Paragraf 2 powyższego rozporządzenia stanowi, że okresami prac uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy te stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wyjaśnienie kwestii spornych możliwe jest wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kpc.

Odwołujący się nie przedstawił świadectwa pracy w szczególnych warunkach od żadnego z pracodawców.

Domagał się zaliczenia okresu pracy w (...) od 08.09.1969r. do 18.05.1972r. oraz w Urzędzie Wojewódzkim na stanowisku magazyniera od 30.08.1985r. do 28.02.1999r.

W ocenie Sądu spośród wskazanych okresów uwzględnieniu jako praca w szczególnych warunkach podlega tylko okres pracy wykonywanej na stanowisku szlifierza metalu.

Stanowisko określone w świadectwie pracy z dnia 20.03.2003r. przez zakład pracy jako „szlifierz” odpowiada ogólnemu określeniu stanowiska w dziale III wykazu A pkt. 78: „szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”. Dział ten odnosi się do hutnictwa i przemysłu metalowego, co odpowiada branży w jakiej funkcjonowała (...) Wytwórnia (...).

Uwzględnieniu podlega ten okres poczynając od zakończenia nauki zawodu, nie ma natomiast podstaw do zaliczenia wcześniejszego okresu pracy w tym zakładzie, to jest podczas odbywania nauki zawodu.

W czasie od 08.09.1969r. do 18.05.1972r. odwołujący się pracował bowiem w oparciu o umowę o naukę zawodu i okres ten (aczkolwiek zaliczany do lat pracy, co znajduje wyraz w ustalaniu ogólnego stażu) nie jest uznawany za okres pracy w szczególnych warunkach. Warunkiem uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach jest nie tylko wykonywanie pracy na jednym ze stanowisk ujętych w wykazie ale również wykonywanie takiej pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Uczniowie zawodu jako osoby poniżej 18 roku życia pracowali w obniżonym wymiarze czasowym, realizując przez część tygodnia pracy obowiązki szkolne. Ich zatrudnienie nie było więc wykonywane stale w pełnym wymiarze czasu pracy i z tego powodu nie podlega uwzględnieniu.

Taką interpretację wspomnianych przepisów potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego, które jednoznacznie sprzeciwia się uznaniu pracy podczas nauki zawodu za pracę w szczególnych warunkach w odniesieniu do osób, które łączyły naukę zawodu z obowiązkiem dokształcania w zasadniczej szkole zawodowej.

W sprawie II UK 334/08 w wyroku z dnia 24.04.2009r. Sąd Najwyższy stwierdził, że okres nauki zawodu połączony z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowi okresu pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z art.13 w/w/ustawy z 2.07.1958r. o nauce zawodu (Dz.U nr 45 poz 226 ze zm) czas pracy młodocianych w wieku od 15 do 16 lat wynosił 6 godzin na dobę i 36 godzin tygodniowo, a młodocianych w wieku powyżej 16 lat obowiązywał normalny czas pracy (ust 2).

W myśl ust.3 tego przepisu, do czasu pracy młodocianych wliczało się czas dokształcania określonego w art.12 ust.2 i 3 bez względu na to czy nauka odbywa się w godzinach pracy czy poza godzinami pracy, jednak w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo.

Podobne stanowisko zostało wyrażone też przez Sąd Najwyższy w wyroku z 20.01.2011r. (IIUK 169/10).

Sytuacji P. G. nie zmienia fakt, że po ukończenia 16 lat, od drugiej klasy szkoły przyzakładowej pracował w wymiarze 8 godzin dziennie. W takim wymiarze czasu nie pracował bowiem stale, czyli codziennie, a tylko poza dniami nauki w szkole.

Rację należy natomiast przyznać odwołującemu się, że okres ten nie może być pomniejszony o czas odbywania zasadniczej służby wojskowej.

W świetle utrwalonego już orzecznictwa sądów uwzględnienie okresu służby wojskowej do pracy w szczególnych warunkach uzasadnia fakt, że do odbycia tej służby odwołujący się został powołany wykonując pracę w szczególnych warunkach, pracując na stanowisku szlifierza metalu w (...) i na to samo stanowisko powrócił przed upływem 30 dni po odbyciu służby.

W sumie okres pracy na stanowisku szlifierza metalu podlegający uwzględnieniu to okres od 19 maja 1972r. do 31 maja 1985r., co stanowi 13 lat 13 dni.

W przypadku odwołującego się nie podlega uwzględnieniu okres pracy w magazynie (...). Nie negując faktu, że miał tam do czynienia ze środkami chemicznymi nie można żadną miarą przyjąć, iż był stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony na ich szkodliwe działanie.

Konserwacja sprzętu była tak zaplanowana, że część czasu pracy zajmowało również wietrzenie odzieży i przesypywanie jej naftaliną, część czasu przesypywanie talkiem masek gazowych, demontaż sprzętu do utylizacji, malowanie emalią. Nie są to zajęcia o jakich mowa w wykazie prac w szczególnych warunkach.

Realizowane w pozostałym czasie zajęcia gdy P. G. miał kontakt ze środkami chemicznymi nie mogą być zakwalifikowane- jak to sugerował pełnomocnik odwołującego jako praca na stanowiskach wymienionych w dziale IV wykazu, pozycja 39 i 40.

Pod pozycją 39 wymienia się oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych.

Natomiast pod poz.40 ujęte są prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych.

Po pierwsze odwołujący się nie był magazynierem tego rodzaju środków, jedynie część z nich mogłaby zostać tak zakwalifikowana, jak chlor czy podchloryn sodu. Kontakt z nimi był jednak ograniczony, chlor umieszczony był w odizolowanym pomieszczeniu i wynoszony tylko na czas malowania półek w magazynku, a podchloryn sodu był przechowywany w zamkniętych pojemnikach.

Po drugie wspomniane stanowiska są umieszczone w wykazie stanowisk pracy w szczególnych warunkach w dziale IV odnoszącym się do chemii, czyli do chemicznych zakładów produkcyjnych. Warunki pracy w zakładach chemicznych zdecydowanie różne są od pracy w magazynie obrony cywilnej.

Sąd podziela pogląd, że nie można w sposób swobodny, z naruszeniem postanowień rozporządzenia z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie są one przypisane w tym akcie prawnym. Przyjęty w rozporządzeniu sposób kwalifikacji prawnej stanowisk pracy w szczególnych warunkach nie bowiem jest przypadkowy, ale powiązany ze specyfiką poszczególnych gałęzi przemysłu, To właśnie specyfika poszczególnych branż określa charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1.06.2010r. II UK 21/10 (LEX nr 619638) i z tym stanowiskiem nie sposób nie zgodzić się.

W tym stanie rzeczy nie znajdując podstaw do uwzględnienie jakichkolwiek innych okresów poza pracą na stanowisku szlifierza metalu w (...) stwierdzić należy, że odwołujący się nie spełnia warunków do przyznania mu emerytury w obniżonym wieku.

Powyższy okres nie są jednak wystarczające do wykazania wymaganych 15 lat.

W tej sytuacji zaskarżoną decyzję należy uznać za prawidłową i zgodnie z art.477 ¹⁴§1 kpc orzeczono jak w wyroku.